CHP, eskiden de kendini daha çok konuşan, iç gündemiyle daha sık anılan bir partiydi. Özellikle 70’li yıllarda, en yakası açılmadık pazarlıkları, en sarsıcı ayrışmaları, en şaşırtıcı manevraları rahatça yapan sağ politikacılar ve yorumcular, bunu alay konusu yapar, “hizip partisi” diye isim takarlardı. Oysa CHP’yi “devlet partisi” etiketine teslimiyetten koruyan, toplumsal bağını diri tutan ve aslında dinamizmini sağlayan avantajlı tarafı tam da burasıydı. Hep atıf yapılan “devlet freni” iddiasının yanına önemli bir toplumsal direnci ekleyen ve aşağıdan yukarıya aktarımı mümkün kılan tarafı tam buradaydı. Kendi iç meseleleriyle fazla meşgul ama sürekli hareketli ve canlı bir teşkilatı vardı ve genel hamilik ve öncülükten kaçınsa bile teşkilatlar, -özellikle taşradakiler- sıkıntıdakiler için önemli adresti. Sağ partilerin “kültürel çoğunluk” iddiasına yüklenmiş demagojik ve manipülatif “taban” çalışmalarına, bazı araştırmacı ve akademisyenlerin “sosyoloji” dediği alana karşı bir eksiklik ve zayıflık pahasına “parti” kalmasını sağlayan buydu. Bir seçim makinesi olarak ve seçmene karşı zayıf tarafı ve parti olarak kalabilmesini sağlayan güçlü yönü aynı dinamikle ilişkiliydi. Bu paradoks, yıllardır çözülebilmiş değil. 2024 yerel seçiminde birinci parti olabilmesi de, bir değişimden ziyade, seçmenin “kendiliğinden” geliştirdiği iradenin bir sonucu. 

Şimdi yine CHP’nin içi çok konuşuluyor. Sadece CHP medyası değil, iktidar medyası da büyük bir iştahla CHP içindeki tartışmalarla meşgul, her fırsatı kullanıyor, her işareti köpürtüyor. Hevesli “geveze” bulmak da hiç zor olmuyor. Kolay bir yorumla, “ekonomi konuşulmasın diye gündem değiştiriyorlar” demek, durumu açıklamaya yetmediği gibi, fazla bayat bir ezber. Çünkü Erdoğan iktidarının “muhalefeti konuşma” merakı, istemediği bir gündemi perdelemekten daha stratejik ve pek çok konuda olduğu gibi en eski sağ siyaset kurnazlığına dayanıyor. Neticede 2023 seçimini, ustalıkla ve “vekilleri” aracılığıyla kullandığı ve büyüttüğü adaylık krizi ve patronluk (ağırlık) kapışmaları sayesinde kazandı. Muhalefeti, kendi iç mücadelesine hapsolmuş, birlikte davranamayan, dolayısıyla memlekete bir faydası olamayacak riskli bir seçenek olarak göstermek, tanıdık popülist sağcı taktik. Senelerce daha radikal sol için “fraksiyonlar” istismarı da benzer şekilde kullanıldı. Bunun ilacının inkar ve sentetik birlik görüntüleri olmadığı çok açık, zaten yaramış olsa bilirdik. Tam tersine, bu meseleyi bir zaaf olmak yerine -çok seslilik ve dinamizm açısından- bir üstünlük haline çevirmek çok daha iyi sonuç verebilir. Fakat bunun önündeki en büyük engel, yine Erdoğan iktidarının siyasete sağlam biçimde çaktığı, kişiselleştirilmiş siyaset tarzı ve onun peşin kabulleri. Bütün neden sonuç ilişkilerini ve muhtemel başarı reçetelerini kişilere bağlama kestirmeciliği.  

Ciddi siyaset bilimi eğitimi almış, hiç de boş olmayan kariyer yapmış, gayet aklı başında görünen insanlar, Türkiye’nin bütün siyasi problemini bir iki kişinin özel yetenek ve gereksiz hırslarından ibaret argümanlarla açıklamakta hiç sakınca görmüyor. Yaşanan her türlü değişikliği, kötü sonuçları veya olumlu olabilecek neticeleri, kişilere bağlı olarak değerlendirmek, herkese pek ikna edici geldiği için hala vazgeçilmiş değil. Mesela, daha birkaç ay önce, “Kılıçdaroğlu gitsin torun sevsin” diyenler veya bu kadar yıpranmışken hala “hırs yaptığı” için kıyasıya eleştirenler, birden “Kemal Bey, CHP içinde önemli bir aktör” demeye başladı. Çünkü İmamoğlu, Kılıçdaroğlu ile görüştü,  “Başımın tacı” dedi ve galiba Özel de sırada. Çünkü parti teşkilatlarında etkisi olabilecek her aktörün kıymetli olduğu bir süreç başladı. Çünkü kurumsal (partiler) siyasetinin sonunun geldiğine ilişkin iddia, yerel seçimde doğrulanmadı, dünya örnekleri birer birer patlıyor. Çünkü daha önce ayak bağı olarak görülen parti, birinci olunca taşıyıcı cazibesi arttı. Çünkü “başkan adaylığı” yanında birinci partinin genel başkanı olmak gibi kuvvetli (cazip) bir post daha çıktı. Çünkü daha önce başka parti liderlerinin (dış) desteği önemseyenler, şimdi eski liderlerin (iç) katkısını bekliyor. Çünkü değişim adı altında kişisel, fikri tasfiye hamlesi talep ve uygulamalarında ölçünün kaçırıldığı fark edildi. Çünkü ortalığı fazla kırıp dökmenin yürünecek yolu da cam kırıkları ile dolduracağı idrak edildi. Çünkü “yürü be kim tutar seni” gazcılarına güvenilerek yürümek kimseye akıllıca ve güvenli görünmüyor. (Keşke bu işler bu kadar kaba olmasa, biz de böyle direkt bağlantılar kurmak zorunda kalmasak) 

Siyasi tutarlılık, Türkiye siyasetinde söze döküldüğü, lafı edildiği kadar etkili bir mesele hiç olmadı. Aslında, ne aktörlerin ne seçmenlerin kanaatlerinde, ne de siyasi dengenin değişiminde belirleyici. Senelerdir, ilke, tutarlılık, ahlakilik hatta demokrasi gibi soyut başlıklardan ziyade siyasetin basit ve somut çıkarlarla ilgili olduğuna ilişkinin propaganda -seçmeni son derece aşağılıyor olması rağmen- çok kuvvetli. Hele son zamanlarda, ahlaki vurgular, “sinyalleme”; ilkesel tutumlar, “romantizm” denilerek iyice küçümsenmeye başlandı. Böyle bir siyasi iklimin zaten çok sağlam kriterleri ve yerleşik kültürü olmayan bir zemini iyice kayganlaştırması çok normal. Ayrıca bu tutarsızlık, sadece siyaset profesyonelleriyle ilgili olmaktan da çıktı. Danışmanlar, yorumcular, siyasal iletişimciler, araştırmacılar, akıl etmekten ziyade akıl vermeye teşne akademisyenler, gazeteciler ve sosyal medya sayesinde herkes, tutarlılığı sonuç alma önceliğine kurban vermekten pek memnun. Fikir sahibi olmak için onları takip edenler de böyle hazır formüllerin ateşli müşterileri olmaya devam ediyor. Hala daha önce söylenenlerle bugün yapılanlar arasındaki çelişki konu edilerek çok sert eleştirileri yapılıyor, medyanın ve şimdi de sosyal medyanın en ilgi çeken hatırlatmaları bu konular ama tutarsızlık, eğlencelik bir magazin malzemesi olmaktan daha fazla sonuç doğurmuyor. Zaten bir yaptırımı da yok. 

Havanın neden dönmüş olduğuna dair cevabı ararken sıraladığım “çünkü”lerin çok büyük bölümü, muhalefetin ve memleketin değişim dinamiklerinden ziyade, yine kişisel kariyer planlarıyla ilgili. Bunun yarattığı en önemli sonuç ise -geniş kalabalıklar açısından- en sıkıntılı ekonomik tablosuyla karşı karşıya olan, siyasal desteği dip seviyeleri zorlayan iktidarın, muhalefet baskısını en az hissettiği dönemi geçiriyor olması. CHP, seçim veya muhalefet baskısını, sıkıntı çeken sosyal kesimlere ihale etmiş olmaktan hiç rahatsız görünmüyor. 2023 seçiminin günah keçisi yapılmaktan kolay sıyrılan anketler, yeniden siyasi dinamik belirleyen ana parametre olmuş. “Anketler öyle diyor” anahtarı, bu kez CHP’nin pozisyonunu koruduğu kanaatini ölçerek, doğru yolda olunduğunu kanıtlama işini üstlenmiş. Son 15 senenin seçimlerinde düzenli gerileyene odaklanmak yerine, Muharrem İnce’nin “girdi kaybetti, girdi kaybetti” lafının peşine takılmanın bir hikmeti vardı. Şimdi de, AKP’nin devam eden oy kaybının kaynaklarına dikkat kesilmek yerine; ikincil “yanlışları” telafi etme derdi hala öncelikli. İktidar alternatifi olabilmek için önce muhalefet olabilmek yine unutuldu. (Eğer Kılıçdaroğlu için özeleştiri istenecekse ilk akla gelen bu olmalı.) Normalleşme molasına eklenecek yapay anayasa gündeminin getireceklerini ise henüz bilmiyoruz.

In the past, CHP was a party that talked about itself more and was more frequently mentioned with its internal agenda. Especially in the 70s, right-wing politicians and commentators, who could easily make the most expensive deals, the most shocking divisions and the most surprising maneuvers, would make a mockery of this and call it a "faction party". However, this was precisely the advantageous side of the CHP that protected it from surrendering to the "state party" label, kept its social ties alive and, in fact, provided its dynamism. This was the part that added significant social resistance to the frequently cited "state brake" claim and made bottom-up transfer possible. He was too busy with his own internal issues, but he had a constantly active and lively organization, and even if he avoided general patronage and leadership, the organizations - especially those in the provinces - were an important address for those in distress. This is what enabled the right-wing parties to remain a "party" at the expense of demagogic and manipulative "grassroots" work that was attributed to the "cultural majority" claim, and a deficiency and weakness against the field that some researchers and academics call "sociology". Its weakness as an election machine and towards voters, and its strengths that enabled it to remain as a party, were related to the same dynamic. This paradox has not been resolved for years. Its ability to become the leading party in the 2024 local elections is a result of the "spontaneous" will of the voters, rather than a change. 

Now again, there is a lot of talk about the CHP. Not only the CHP media, but also the ruling media are busy with the discussions within the CHP with great appetite, using every opportunity and agitating every sign. It is not difficult to find an enthusiastic "chatter". An easy interpretation to say is that "they are changing the agenda so that the economy is not talked about" is not only not enough to explain the situation, but also a very trite memorization. Because the Erdoğan government's interest in "talking about the opposition" is more strategic than veiling an agenda it does not want and, as in many other issues, it is based on the oldest right-wing political cunning. As a result, he won the 2023 election thanks to the candidacy crisis and the fight for patronage that he skillfully exploited and amplified through his "proxies". Presenting the opposition as a risky option that is trapped in its own internal struggle, cannot act together, and therefore cannot be of any benefit to the country is a familiar populist right-wing tactic. The abuse of “factions” was used in a similar way for the more radical left for years. It is clear that the cure for this is not denial and synthetic images of unity; if it had worked, we would have known it. On the contrary, turning this issue into an advantage - in terms of polyphony and dynamism - rather than a weakness could yield much better results. However, the biggest obstacle to this is the personalized style of politics and its preconceptions, which the Erdogan government has firmly established in politics. The shortcut of attributing all cause and effect relationships and possible success recipes to individuals. 

People who have received serious political science education, have made a career that is not in vain, and seem to be quite sane, see no harm in explaining Turkey's entire political problem with arguments consisting of the special talents and unnecessary ambitions of a few people. Evaluating all kinds of changes, bad results or positive results depending on the person, has not been given up since it seems very convincing to everyone. For example, those who just a few months ago said, "Kılıçdaroğlu should go and love his grandchildren" or who criticized him harshly for still being "ambitious" when he was so worn out, suddenly started saying, "Kemal Bey is an important actor within the CHP." Because İmamoğlu met with Kılıçdaroğlu, he said, "It is the crown of my head" and I think Özel is next in line. Because a process has begun in which every actor who can have an impact on party organizations is valuable. Because the claim that corporate (party) politics is coming to an end was not confirmed in the local elections, world examples are exploding one by one. Because when the party, which was previously seen as a hindrance, came first, its carrier appeal increased. Because, in addition to the "presidential candidacy", another strong (attractive) post appeared, such as becoming the leader of the first party. Because those who previously cared about the (external) support of other party leaders now expect the (internal) contribution of the former leaders. Because it was noticed that the demands and practices of personal and intellectual liquidation moves under the name of change were exceeded. Because it was realized that too much destruction would fill the path with broken glass. Because it does not seem wise or safe for anyone to walk by relying on the "go ahead, who will stop you" gas fighters. (I wish these things weren't so rude, and we wouldn't have to make such direct connections.) 

Political consistency has never been as effective an issue in Turkish politics as it is made out to be. In fact, it is neither decisive in the opinions of the actors nor the voters, nor in the change of the political balance. For years, the propaganda that politics is about simple and concrete interests rather than abstract topics such as principles, consistency, morality and even democracy has been very strong - even though it is extremely insulting to the voters. Especially recently, moral emphasis, "signalling"; Principled attitudes began to be despised by calling them "romanticism". It is very normal that such a political climate makes the ground that already does not have very solid criteria and established culture even more slippery. Moreover, this inconsistency is no longer just about political professionals. Thanks to consultants, commentators, political communicators, researchers, academics who are more willing to give advice than to reason, journalists and social media, everyone is happy to sacrifice consistency for the priority of getting results. Those who follow them to get ideas continue to be enthusiastic customers of such ready-made formulas. Very harsh criticisms are still made about the contradiction between what was said before and what is done today, these issues are the most interesting reminders of the media and now social media, but the inconsistency does not produce any more results than being a fun magazine material. There is no sanction anyway. 

While searching for the answer to why the weather has changed, most of the "because" I listed are related to personal career plans rather than the change dynamics of the opposition and the country. The most important result of this is that the government, which is facing its most troubled economic situation - in terms of large crowds - and whose political support is pushing the lowest levels, is going through a period in which it feels the opposition pressure the least. CHP does not seem at all bothered by outsourcing election or opposition pressure to distressed social segments. Surveys, which easily escaped being made the scapegoat of the 2023 elections, have become the main parameter that determines the political dynamic again. The "Surveys say so" switch has undertaken the task of proving that they are on the right track, this time by measuring the opinion that the CHP maintains its position. There was wisdom in following Muharrem İnce's saying "input lost, input lost" instead of focusing on those who regularly declined in the elections of the last 15 years. Now, instead of paying attention to the sources of AKP's continuing loss of votes; The issue of compensating for secondary “wrongs” is still a priority. It has been forgotten again that in order to be an alternative to the government, you must first become an opposition. (If self-criticism is requested for Kılıçdaroğlu, this should be the first thing that comes to mind.) We do not yet know what the artificial constitutional agenda that will be added to the normalization break will bring.