TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, Azerbaycan dönüşünde, yeni anayasanın “olabilecek en yüksek konsensüsle çıkmasını” temenni ettiğini söylemiş, “en az 400 oy” diye konuşmuş.

Bu açıklamasını önemsiyorum, bu görüşünü ısrarla savunmasını diliyorum.

Fakat, ben iktidardan ‘yeni anayasa’ sözünü duyduğumda endişe hissediyorum.

Yeni bir anayasaya niye yapılmalı? Hak ve hürriyetleri koruma ve hukukun üstünlüğüne toplumda bir güven yaratmak için… 

Yeni anayasa diyenlerin böyle bir niyet taşıdığına inanamadığım için endişe duyuyorum.

Özellikle CB sisteminde Türkiye’de hukukun hayli örselenmiş olması bu endişeyi doğrulayan bir faktördür. 

Peki, Mehmet Şimşek’le ekonomide U dönüşü yaptıkları gibi hukuk konusunda da bir dönüş yapmayı düşünüyor olamazlar mı?.. Keşke ama…

PARTİ DİSİPLİNİ

Sayın Kurtulmuş, özenli davranmaya çalışıyor. Elbette Can Atalay meselesinde hukuka saygının gereği, Yargıtay’ın anayasaya aykırı kararını değil, AYM’nin kararını uygulamaktı. Ama hiç olmazsa kendisinin bulunduğu bir oturumda okunmasından sakındı… Bizim siyasi kültürümüzde, liderin ve camianın gidişine aykırı bağımsız davranış kolay değildir. Hain damgası yemek dayanılması çok zor bir baskıdır.

Gazeteci Hüseyin Cahit, yüzyıl önce, Halk Fırkası’ndaki sıkı disiplini eleştirirken şöyle yazmıştı:

“Maatteessüf bizde kanaatin sahibi olmak ve ona göre hareket etmek henüz alışılmamış kahramanlık teşkil ediyor.” (Tanin, 10 Mart 1924)

Cahit, haklı olarak parti içi demokrasi kültürünün yerleşmesi için gereken uzun zamanın geçmediğini yazıyordu. DP kapatılmasıydı sağda da böyle bir kültür gelişirdi.

Bugün bilhassa Ak Parti ve MHP’de aynı sıkı disiplin vardır. CB sistemine kesinlikle karşı olduklarını dost sohbetlerinde söyleyen Ak Partililer, Meclis’te oy verdiler, eleştirilerini partiden ayrıldıtan sonra yaptılar.

‘Yeni anayasa’ da hazırlanırsa aynı şekilde işlem görecektir. İktidar içinden eleştirenlerin çıkabileceğini sanmıyorum.

ANAYASA’DAKİ TUZAKLAR?

Mevcut anayasayı kötülemek için ileri sürdükleri gerekçeyi Numan Kurtuluş da tekrarlıyor. Darbe anayasası diyor, anayasaya darbecilerin tuzaklar koyduğunu söylüyor. Beğenmediğimiz maddeler olabilir ama “tuzaklar”ı ben bilmiyorum. Kurtulmuş diyor ki:

“153. maddeye bakarsanız bir başka yargı merciinin dediği haklı oluyor, 138. maddeye bakarsanız bir başka yüksek yargı organının kararı haklı oluyor.”

Tuzak bu mu?.. Hayır olamaz, çünkü 138. Maddeye göre tüm yargı organları bağımsızdır, emir ve talimat verilemez. Bu, “azarlanamaz” anlamına da gelir… 153 madde ise AYM kararlarının bütün kurumları, bu arada adli ve idari mahkemeleri de bağlayacağını yazıyor. 

154. maddeyi göre, Yargıtay adli hukuk alanında ve adli mahkemelerinin en yüksek ve son merciidir.

AYM ise anayasa hukuku alanında ve insan hakları alanında son mercidir. Bir çelişki, bir “tuzak” yok, çünkü görev alanları farklı. 

Bir konu adli mi, idari mi, anayasal mı, net değilse, Anayasa’ya göre, “diğer mahkemelerle, Anayasa Mahkemesi arasındaki görev uyuşmazlıklarında, Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınır.” (Md. 158)

Yani AYM’nin Can Atalay kararı, açık değil mi?

ANAYASA DİLİ

Darbe anayasası diyorlar fakat darbenin izleri ve vesayet maddeleri 1990’lı yıllarda ve AK Parti döneminde de 2004 ve 2010 yıllarındaki Anayasa değişiklikleriyle bunlar temizlendi. Askerlerin eseri olarak mesela YÖK var ama “bizden” hale getirildiği için iktidar memnun.

Hangi maddeleri “darbe eseri” sayıyorlar, bu konuda bir açıklamaları yok.

İktidarın ‘yeni sivil anayasa’ kampanyasında sürekli “darbe anayasası…çelişkiler var” diyorlar fakat anayasa hukukun temel kavramlarını ağıza almıyorlar. İktidarın hukukla sınırlanması, kuvvetler ayrılığa, yargı bağımsızlığı, denetim ve denge, temel hak ve hürriyetler?...

Bu temel anayasal değeri ağzına almayan bir “yeni anayasa” endişe yaratmaz mı?

AYM Başkanı Sayın Zühtü Arslan’ın dünkü konuşmasındaki şu sözler son derece önemlidir, hiç akıldan çıkmamalı:

“Günümüzde anayasa yargısı alanındaki belki de en önemli sınama, otoriterleşme yönündeki küresel ve yerel ters dalgalar karşısında hak eksenli yorumun korunması ve sürdürülmesidir. Sanırım ülkemizde de anayasal yorumun geleceğini bu ters dalgalar karşısında yorumcu topluluklarının hak eksenli yaklaşımı sürdürme iradesi belirleyecektir.”

On his return from Azerbaijan, the Speaker of the Grand National Assembly of Turkey, Numan Kurtulmuş, said that he hoped the new constitution would be "passed with the highest possible consensus" and added "at least 400 votes".

I attach importance to this statement, and I hope that he will defend this opinion persistently.

However, when I hear the word 'new constitution' from the government, I feel worried.

Why should a new constitution be made? To protect rights and freedoms and to create trust in society in the rule of law…

I am worried because I cannot believe that those who say the new constitution have such an intention.

The fact that the law in Turkey is highly damaged, especially in the CB system, is a factor that confirms this concern.

Well, couldn't they be thinking of making a U-turn in law, just as they did a U-turn in the economy with Mehmet Şimşek? I wish, but…

PARTY DISCIPLINE

Mr. Kurtulmuş is trying to act carefully. Of course, in the Can Atalay issue, the requirement of respect for the law was to implement the decision of the Constitutional Court, not the unconstitutional decision of the Supreme Court. But at least he avoided it being read in a session where he was present... In our political culture, independent behavior contrary to the course of the leader and the community is not easy. Being labeled a traitor is a very difficult pressure to bear.

A century ago, journalist Hüseyin Cahit, while criticizing the strict discipline in the People's Party, wrote:

“Unfortunately, for us, having an opinion and acting accordingly constitutes an unusual heroism.” (Tanin, 10 March 1924)

Cahit rightly wrote that it did not take long for the democratic culture within the party to become established. If the DP had been closed down, such a culture would have developed on the right.

Today, there is the same strict discipline, especially in the AK Party and MHP. AK Party members, who said in friendly conversations that they were absolutely against the CB system, voted in the Parliament and made their criticisms after leaving the party.

If a 'new constitution' is prepared, it will be treated in the same way. I don't think there will be critics from within the government.

TRAPPS IN THE CONSTITUTION?

Numan Kurtuluş also repeats the reason they put forward to denigrate the current constitution. He says it is a coup constitution, he says that coup plotters put traps in the constitution. There may be items we don't like, but I don't know the "pitfalls". Kurtulmuş says:

“153. "If you look at the article, what another judicial authority says is right, if you look at Article 138, the decision of another higher judicial body is right."

Is this a trap?.. No, it cannot be, because according to Article 138, all judicial bodies are independent and orders and instructions cannot be given. This also means "cannot be reprimanded"... Article 153 states that the decisions of the Constitutional Court will be binding on all institutions, including judicial and administrative courts.

According to Article 154, the Supreme Court of Appeals is the highest and last authority in the field of judicial law and judicial courts.

The Constitutional Court is the last authority in the field of constitutional law and human rights. There is no contradiction, no "trap", because their areas of duty are different.

If it is not clear whether an issue is judicial, administrative or constitutional, according to the Constitution, "in disputes of jurisdiction between other courts and the Constitutional Court, the decision of the Constitutional Court shall prevail." (Art. 158)

So, the Constitutional Court's Can Atalay decision is clear, isn't it?

CONSTITUTIONAL LANGUAGE

They call it a coup constitution, but the traces of the coup and the tutelage articles were cleared in the 1990s and during the AK Party period with the constitutional amendments in 2004 and 2010. For example, YÖK exists as a work of the military, but the government is happy because it has been made "one of ours".

They have no explanation as to which items they consider "artworks of a coup".

In the government's 'new civilian constitution' campaign, they constantly say "coup constitution... there are contradictions", but they do not mention the basic concepts of constitutional law. Limitation of power by law, separation of powers, independence of the judiciary, checks and balances, fundamental rights and freedoms?...

Wouldn't a "new constitution" that does not include this fundamental constitutional value cause concern?

The following words of the President of the Constitutional Court, Mr. Zühtü Arslan, in his speech yesterday are extremely important and should never be forgotten:

“Perhaps the most important challenge in the field of constitutional jurisdiction today is the protection and maintenance of rights-based interpretation in the face of global and local adverse waves towards authoritarianism. “I think the future of constitutional interpretation in our country will be determined by the will of the commentator communities to maintain the rights-based approach in the face of these adverse waves.”