Hayli zaman önce, bir Amerikan üniversitesinin Avrupa ülkelerinden birinde düzenlediği, geniş kapsamlı ve geniş katılımlı bir toplantıya davet edilmiştim.

‘Geniş kapsamlı’ demem boşuna değil; toplantıya katılanların eline tutuşturulan konu başlıkları arasında, dünyanın o zamana göre güncel sorunlarının neredeyse hepsi bulunuyordu.

Toplantıya sorunlar yaşanan ülkelerden çok sayıda uzman sayılabilecek isimlerin çağrıldığını gördüğüm için de, ‘geniş katılımlı’ diyorum.

Hemen dikkatimi çeken, toplantıyı düzenleyenlerin İsrail’den davet ettikleri ‘uzman’ sayısının diğer ülkelerden fazla olduğuydu.

Konu başlığı ve katılımcı fazla olduğu için üç ayrı gruba ayrıldık.

Benim katıldığım grubun ilk birleşiminde üç kişi yönetici seçildi. Başkan İsrailli bir uzmandı; yanındaki uzmanlardan biri Suudlu, diğeri İranlıydı.

“Uzman” deyip duruyorum; çağrılıların çoğu konuların uzmanı bilim insanlarıydı ama siyasetin içerisinden-kıyısından isimler ile az sayıda da olsa benim gibi gözlemci sayılabilecekler de vardı.

İsrailli profesör toplantıyı açarken şunları söyledi: “Maalesef, ‘konuşulanlar konuşmacıların kimliklerini açıklamamak şartıyla kamuoylarıyla paylaşılabilir’ diyen Chatham House kuralı burada da geçerli. Keşke bu kural olmasaydı. Hayatımda ilk kez böyle iki yardımcım var ve ben bunu kimselerle paylaşamayacağım.”

“Böyle iki yardımcı” dediği İsrailli profesörün, at kuyruğu saçlı Suudi Arabistanlı bir mimar ile sarıklı cüppeli İranlı bir mollaydı…

İsrailli… Yönetime uzak olmayan bir Suudlu… Ve İranlı bir molla…

Renkli katılımcılı toplantıda, üç ayrı grup halinde bir araya gelişlere ek olarak, bütün katılımcıların iştirak edeceği bir ana buluşma da öngörülmüştü.

O buluşmanın tek konuşmacısı önemli olduğu anlaşılan bir İranlıydı.

Kendi açısından dünya sorunlarının nasıl çözüleceğini sözünü hiç sakınmadan anlatan İranlı konuşmacıya, soru-cevap faslında yöneltilen ilk soru belleğimde çakılı duruyor.

“İsrail’i ne zaman tanıyacaksınız?” sorusu…

O zaman ve sonrası için de akıl almaz görünen o soruyu, İsrailliler, kaçamak cevap veren İranlı konuşmacıya, defalarca sorup durdu.

Meslek hayatımda katıldığım ilgi çekici toplantılar arasında, aktardığım özelliği sebebiyle, bu toplantının ayrı bir yeri var. Orada, o zamana kadar okumalarım sayesinde edindiğim iki kanaat pekişmiştir.

Gelişmelere tek yönlü bakmanın yanlış ve bazı sivil oluşumların resmi buluşmalardan bile daha önemli olabileceği kanaatlerim…

Bazı Arap ülkelerinin ‘İbrahim Mutabakatı’ adlı zeminde İsrail ile ittifak içerisine girmesi dünyayı şaşırtan bir gelişmeydi; ben hiç şaşırmadım.

Kim bilir o toplantıya benzer daha kaç toplantıda, sivil görünümlü kimler, selam vermediklerini sanabileceğimiz kimlerle bir araya gelip, neler ve neler konuşmuşlardır…

Yıllar öncesine ait bir anıyı bana şimdi hatırlatan, Ertuğrul Özkök’ün dünkü yazısı oldu.

Özkök zorunlu emeklilik günlerinde de boş durmuyor, her gün ilginç konulara, çoğu kez farklı açıdan yaklaşarak, ilgiyi üzerinde toplamayı başarıyor.

Sağolsun, ara sıra ‘Fehmi abi’ kalıbıyla beni de anıyor.

Dünkü yazısında Filistinli İsmail Haniye’nin Tahran’da uğradığı suikastı işlemiş. “Bu eylemden kim yararlı çıkmış olabilir?” sorusu eşliğinde…

Beni hatırlamasının sebebi de, Tahran’da yaşanana benzer karmaşık eylemlerle ilgilenirken, sürekli o soruyu sormuş olmam…

Suikastı İsrail’in yaptığından emin, ama ‘akıllıca verilmiş bir karar’ olmadığına inandığı eylemin, İsrail’e yararı değil zararı olacağını düşünüyor Özkök.

Hem ‘ılımlı’ bir ismin cumhurbaşkanı seçildiği İran’da, hem de savaştan bıkmış insanların yaşadığı İsrail’de, eylemin ‘sertlik yanlılarının’ işine yarayacağından ise emin.

“Reformcu cumhurbaşkanı koltuğuna oturamadan topal ördeğe çevrildi” onun cümlesi…

Karar’da yazmaya başlamamı önemsemiş; o halde ben de yazısına bir ‘zeyl’ sunayım:

Şu soru “Kime yarar?” sorusu kadar gerekli: “Herhangi bir ülke kendisine zararı olabilecek bir eylemi yapar mı?”

Cevabım: Yapabilir.

Eğer eylem, hedef ülkeye kendisine vereceği zarardan çok daha fazla zarar verecekse, ‘savaştan yana kadrolar’ kadrolar, hiç tereddütsüz o eylemi planlar ve gerçekleştirir.

Peki, ya hedef ülkenin eylemden önceden haberi olmuşsa?

Özkök’ün bu soruya da mutlaka cevabı vardır.

Some time ago, I was invited to a large-scale and well-attended meeting organized by an American university in a European country.

I don't say 'comprehensive' for nothing; the topics handed to the participants at the meeting included almost all of the current problems of the world at that time.

I say 'widely attended' because I saw that many names that could be considered experts from countries with problems were invited to the meeting.

What immediately caught my attention was that the meeting organizers invited more 'experts' from Israel than from other countries.

Since there were many topics and participants, we were divided into three separate groups.

At the first meeting of the group I attended, three people were elected as directors. The chairman was an Israeli expert; one of the experts with him was Saudi and the other was Iranian.

I keep saying “experts”; most of the invitees were scientists who were experts on their subjects, but there were also names from inside and outside of politics, and a few, like me, who could be considered observers.

The Israeli professor opened the meeting by saying: “Unfortunately, the Chatham House rule that states that ‘what is discussed can be shared with the public on the condition that the identities of the speakers are not disclosed’ applies here as well. I wish this rule did not exist. This is the first time in my life that I have two assistants like this, and I will not be able to share this with anyone.”

The Israeli professor, whom he called “two such assistants,” was a Saudi Arabian architect with ponytail hair and an Iranian mullah in a turban and robe…

An Israeli… A Saudi who is not far from the administration… And an Iranian mullah…

In the meeting with colorful participants, in addition to gathering in three separate groups, a main meeting in which all participants would participate was also envisaged.

The only speaker at that meeting was an Iranian who was apparently important.

The first question posed to the Iranian speaker during the Q&A session, who spoke outright about how world problems would be solved from his perspective, is etched in my memory.

The question “When will you recognize Israel?”

The Israelis repeatedly asked the Iranian speaker, who gave evasive answers, that question, which seemed incomprehensible at the time and later on.

Among the interesting meetings I have attended in my professional life, this meeting has a special place because of the feature I have conveyed. There, two opinions that I had acquired through my readings up until that time were reinforced.

I believe that looking at developments from a single perspective is wrong and that some civil society organizations may be more important than official meetings.

The alliance of some Arab countries with Israel on the basis of the so-called 'Abraham Accords' was a development that surprised the world; I was not surprised at all.

Who knows how many other meetings similar to that one have taken place where civilian-looking people have come together with people we might assume did not greet them, and what they have talked about…

It was Ertuğrul Özkök's article yesterday that reminded me of a memory from years ago.

Özkök does not remain idle during his mandatory retirement days, and manages to attract attention by approaching interesting topics, often from a different perspective, every day.

Thankfully, he sometimes refers to me as 'Fehmi abi'.

In his article yesterday, he discussed the assassination of Palestinian Ismail Haniyeh in Tehran. He asked, “Who could have benefited from this action?”

The reason he remembered me was because I kept asking that question when dealing with complex actions like the one that happened in Tehran…

Özkök is certain that Israel carried out the assassination, but he believes that the action, which he believes was not a "wise decision", will harm Israel rather than benefit it.

He is certain that the action will benefit the "hardliners" both in Iran, where a "moderate" figure was elected president, and in Israel, where people are tired of war.

“The reformist president was turned into a lame duck before he could even sit in his seat,” is his sentence…

He cared that I started writing in Karar; so let me present an 'addition' to his article:

The question is as necessary as the question, “Who benefits?”: “Would any country take an action that would harm itself?”

My answer: It can.

If an action will cause more harm to the target country than it will to itself, the 'pro-war cadres' will plan and carry out that action without hesitation.

But what if the target country had prior knowledge of the action?

Özkök definitely has the answer to this question.