Merkez Bankası dün Enflasyon Raporu’nu açıkladı. Enflasyondaki düşüşün öngörülen hızda olmadığı ifade ediliyor.

Mehmet Şimşek göreve başlayalı tam bir yıl bir ay oldu. Az bir zaman değildir. Gerçi Şimşek’in Orta Vadeli Programı klasik olarak üç yılı kapsar ama performans değerlendirmesi için bir yıl yeterli bir zamandır.

Başarıyı neye göre ölçelim? Benzerlerine göre…

Mesela 2001 Kemal Derviş reformlarına göre…

UÇURUMUN KENARINDAN

Evvela şunu belirtmek gerekir: Şimşek’in ve Merkez Bankası ekibinin ortodoks para politikası, Türkiye’yi “faiz sebeptir” politikasının getirdiği uçurumun kenarından çekip almıştır. Zaten Erdoğan gibi bir lider, mecbur kalmasaydı “ben bir Müslüman olarak… nas var, sana bana ne oluyor…” diyerek uyguladığı politikadan dönmezdi.

Bu uğurda Merkez Bankası rezervleri tüketilmiş, Düyun-u Umumiye faizinin iki katı, hatta bazen üç katı faizle Türkiye dışarıya milyarlarla dolar borçlandırılmıştı.

Saygın iktisatçılarımızdan Bilge Yılmaz Hoca’nın açıklamasını hatırlıyorsunuz sanırım:

“Yunanistan, bugün 1000 dolar borç almak için yıllık 41 dolar faiz ödeyecek. Biz, 1000 dolar borçlanmak için 97.5 dolar faiz ödüyoruz!” (14 Ocak 2023)

En tehlikesi dış açıktı, dün açıklanan raporda cari açıktaki ve rezervlerdeki iyileşme anlatılıyor. Fakat enflasyon…

ENLASYON RAPORU

Yurt içinde ve dışında artık saygın bir kurum haline gelmiş olan Merkez Bankası’nın enflasyon raporunda, “tüketici fiyatlarında yıllık enflasyon 3,8 puan düşüşle yüzde 71,60 olarak gerçekleşmiştir” deniliyor.

Bunu başarı sayabilir miyiz?

Halbuki 2000’de ve 2001 başlarında yaşanan krizler üzerine, çözüm için Ekonomi Bakanlığına atanan Kemal Derviş döneminde, tüketici enflasyonu “2001 sonundan 2002 sonuna, yüzde 68.5’ten yüzde 29.7’ye inerek son 20 yılın en düşük seviyesine” ulaşmıştı. TEFE de yüzde 88.6’danyüzde 30.8’e inmişti. (Merkez Bankası Bülteni, 10 Ocak 2023)

Üstelik o zaman TÜİK (DİE) istatistikleri kesin güvenilir kalitedeydi.

Merkez Bankası’nın dünkü raporunda, geleceğe dair pembe beklentilerden dem vurulmuyor. Merkez Bankası’na yakışan şeffaflık ve objektiflikle şöyle deniliyor:

“Enflasyon beklentileri tüm vadelerde gerilese de mevcut seviyeler enflasyon görünümü üzerinde yukarı yönlü risk teşkil etmeye devam etmektedir… Hanehalkının on iki ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentilerinde ise aynı dönemde yüzde 71,49’dan yüzde 71,98’e sınırlı bir artış gözlenmiştir.”

Yıl sonu için, baz etkisiyle enflasyon inecek ama kimse yüzde 40 altında bir enflasyon beklemiyor.

REFORMSUZ PARA POLİTİKASI

Elbette tarihte hiçbir olay, bir tiyatro oyunu gibi, tekrarlanmaz. Hiçbir kriz ve istikrar programı, diğerinin aynısı değildir. Fakat her kriz ve istikrar ana dinamikleriyle öğreticidir ve iktisat ilminin genel kuralları böyle belirlenmiştir.

İkisi de rahmetli oldu, Turgut Özal ve Kemal Derviş’in yetkileri para ve maliye politikalarıyla sınırlı değildi. Yapısal reformlar yaptılar. IMF ve Dünya Bankası’ndan çok düşük faizli uzun vadeli kaynak sağladılar.

2003 Kasımında AK Parti iktidara geldiğinde, böyle reforme edilmiş, kurumları liyakat ve yetkice güçlendirilmiş bir ekonomi devraldı. Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, başta Merkez Bankası bağımsızlığı olmak üzere kurumsal yapıyı ve ortodoks ekonomi ilkelerini savundular. Hatta Şimşek, Kamu İhale Kanunu’ndaki “istisnaları” kaldırmak gerektiğini söylemişti. Şimdi bunları ağzına almıyor.

Bu çabalara AB sürecinin eklenmesiyle ekonomi ilk on yılda iyi gitti. Kişi Başı gelirimiz 3 bin dolardan 12.500 dolara çıktı.

Kurumsal yapının bozulması ve heterodoks politikalarla 2020’de 10 bin dolara düştü şimdi 13 bin dolara çıktı diye seviniyoruz.

Türkiye on yılda yerinde saydı, şimdi enflasyonla boğuşuyor!

Şimşek’in Orta Vadeli Programı’nda kurumsal reformlar yok. Zaten kendisi bu konulara hiç girmiyor. Kurumsal ve hukuki güven reformlarla sağlanamadığı için, faize sıcak para akıyor ama yatırım sermayesi gelmiyor.

Netice: Şimşek ve ekibi yani Merkez Bankası yetkili olduğu dar alanda başarılı ama genel ekonomik performans öyle değil. Önümüzdeki yıllarda 2003-2012 gibi bir ekonomik büyüme bekleyen var mı?

The Central Bank announced its Inflation Report yesterday. It is stated that the decrease in inflation is not at the predicted pace.

It has been exactly one year and one month since Mehmet Şimşek took office. It is not a short time. Although Şimşek's Medium Term Program classically covers three years, one year is sufficient time for performance evaluation.

How should we measure success? Compared to similar ones…

For example, according to the 2001 Kemal Derviş reforms…

FROM THE EDGE OF THE CLIF

First of all, it should be noted that the orthodox monetary policy of Şimşek and the Central Bank team has pulled Turkey from the edge of the cliff brought about by the " interest is the reason " policy. In fact, a leader like Erdoğan would not have abandoned his policy by saying " I am a Muslim ... what is wrong with you and me ..." if he did not have to .

For this purpose, the Central Bank reserves were consumed, and Turkey was obliged to borrow billions of dollars abroad, with an interest rate twice, and sometimes even three times, the Public Debt Debt Administration interest.

I think you remember the statement of one of our respected economists, Bilge Yılmaz Hodja:

“ Greece will pay 41 dollars of annual interest to borrow 1000 dollars today. We pay 97.5 dollars in interest to borrow 1000 dollars !” (January 14, 2023)

The most dangerous was the external deficit. The report announced yesterday explains the improvement in the current account deficit and reserves. But inflation…

INFLATION REPORT

In the inflation report of the Central Bank, which has now become a respected institution at home and abroad, it is stated that " annual inflation in consumer prices decreased by 3.8 points to 71.60 percent."

Can we consider this a success?

However, during the period of Kemal Derviş, who was appointed to the Ministry of Economy to solve the crises in 2000 and early 2001, consumer inflation reached " the lowest level of the last 20 years, decreasing from 68.5 percent to 29.7 percent from the end of 2001 to the end of 2002. " WPI also decreased from 88.6 percent to 30.8 percent. (Central Bank Bulletin, January 10, 2023)

Moreover, at that time, TURKSTAT (SIS) statistics were of absolutely reliable quality.

In yesterday's report of the Central Bank, there is no mention of rosy expectations for the future. With the transparency and objectivity befitting the Central Bank, it is stated as follows:

“ Although inflation expectations decreased in all maturities, current levels continue to pose an upward risk on the inflation outlook... A limited increase was observed in households' inflation expectations for the next twelve months, from 71.49 percent to 71.98 percent in the same period. ”

By the end of the year, inflation will decrease due to the base effect, but no one expects inflation below 40 percent.

MONETARY POLICY WITHOUT REFORM

Of course, no event in history is repeated like a theater play. No crisis or stabilization program is the same as the other. However, every crisis and stability is instructive with its main dynamics, and the general rules of economics are determined this way.

Although both of them are deceased, the powers of Turgut Özal and Kemal Derviş were not limited to monetary and fiscal policies. They made structural reforms. They provided long-term resources with very low interest rates from the IMF and the World Bank.

When the AK Party came to power in November 2003, it inherited an economy that was reformed and whose institutions were strengthened with merit and authority. Deputy Prime Minister Ali Babacan, responsible for the economy, and Minister of Finance Mehmet Şimşek defended the institutional structure and orthodox economic principles, especially the independence of the Central Bank. In fact, Şimşek said that the "exceptions" in the Public Procurement Law should be removed. Now he doesn't mention these things.

With the addition of the EU process to these efforts, the economy went well in the first ten years. Our per capita income increased from 3 thousand dollars to 12,500 dollars.

We are happy that it fell to 10 thousand dollars in 2020 due to the deterioration of the institutional structure and heterodox policies, and now it has increased to 13 thousand dollars.

Türkiye has stagnated for ten years, now it is struggling with inflation!

There are no institutional reforms in Şimşek's Medium Term Program. In fact, he never gets into these issues. Since institutional and legal trust cannot be ensured through reforms, hot money is flowing into interest, but no investment capital is coming.

Result: Şimşek and his team, namely the Central Bank, are successful in the narrow area in which they are authorized, but the overall economic performance is not. Does anyone expect economic growth like 2003-2012 in the coming years?