Klavyeyi takırdatarak heyecandan boğulurcasına çokça çiğnenmiş tükürülmüş kanıksanmış önerileri Mehmet Emin Yurdakul şiiri havasında yinelemek ulusal güvenlik ve dış politika alanlarında akılcı yorum olmuyor. Bir dosyanın “milli dava” yahut “beka meselesi” diye etiketlenerek, “siyaset üstü” veya “devlet aklı” kisvesiyle siyaset dışına kaçırılmasına eleştirel yaklaşmadan, aksine söze önce bu duruma iman tazeleyerek ve biat belirterek girmek de zaten aklın askıya alındığını gösteriyor, yurtseverlik nişanesi olmuyor.

Kavalcıyı dinleyen fareler gibi aval aval anlatıcının ağzına bakıp, onun ağzından çıkan her sözde hikmet aramak da benzer kalemden. Erdoğan’ın uçak sohbetleri bizler gibi “islâm dairesine dışarıdan musallat mukallitler” için tiryakilik yaratan madenler, adeta kazmakla bitmiyor, öyle sayısız cevherler barındırıyor. Herhalde Ankara’daki büyükelçilikler de ilgiyle bekliyordur bu soruları, yanıtları önceden hazırlanmış ve yine de üzerinden geçilmiş (ama basit yazım hataları da hep atlanan) basın bültenlerini. 

Vaşington’da düzenlenen NATO’nun 75. yıl zirvesine EURO 2024’e gider gibi, EURO 2024’e de III. Viyana Seferi’ne çıkar gibi mi gittik? Ne istemişiz, ne almışız? Allah aşkına ne alacaktınız, ne umuyordunuz: NATO işte ömrü 75 yıla varmış 32 üyeli ve işlevini (bizim açımızdan da) fazlasıyla yerine getirmiş başarılı bir savunma ittifakı. NATO bizim milli savunmamızın omurgası. Oydaşma ile karar alınan NATO Türkiye’nin onay vermediği hiçbir adım atamaz. Alınacak kararların kağıda dökülmesi de aylar süren hazırlıklarla yapılır.  

Dahası, Batılı ol(a)masak da, Batı’da mıyız değil miyiz? Batı mimarisinin organik parçası değil miyiz? Dışarıdan gelip zorla Batı’nın içine mi girdik? İçinde değil, kenarında mıyız? Batı mı bizi kulağımızdan tuttu, zorla içine çekti? Müttefik miyiz, değil miyiz?

Zirvede kaçıncı kez Rusya hasım belirlendi, Ukrayna’ya destek için 40 milyar dolar ayrıldı. Uçak tekerlek keser kesmez bu defa Ukrayna’ya destek için “maddi, ayni, silah, mühimmat” elinden geleni ardına koymayan ama yine de arzu ettiği sonucu alamayan (ve demek ki saldırgan) bir “Batı” anlatısı var. (Ayrıca zirvenin öncesindeyse “tövbe, abdestimizi bozulmasın” havasında MSB Güler’in Politico ve CBŞK Erdoğan’ın Newsweek söyleşileri.)  

Rusya’nın da, Çin’in de dostumuz olduğundan söz ederek, Batı’ya dışarıdan bakarak onu eleştiriyoruz. Batı’nın Ukrayna’ya destek için para bulmaya çalıştığından söz edip, bıyık altından gülüyoruz. Öyleyse tüm NATO zirvelerindeki Türkiye adına atılan imzalar kime ait? Örnek olarak altı boş Mavi Vatan sloganını doktrin diye pazarlayıp bir de okullarda ders diye öğretmekten söz edilen günlerde Donanma komutanımız Kora. Yıldız Atina’da güven artırıcı önlem ziyaretinde. Okunaksız dış politika, hurafelere dayanan ulusal güvenlik yaklaşımı tam da bu. 

S-400 gibi yakın tarihimizin en vahim diplomasi faciası yaşanmamış ve bunun sonucunda F-35 programından kendimizi attırmamızın tek sorumlusu yine kendimiz değilmişiz gibi bugün çıkıp mahcup bir tavırla, “ne yazık ki olay farklı gelişti” diyebilmek de bambaşka bir devlet adamlığı düzeyi. Bakınız 20 Temmuz 2024 Kıbrıs Barış Harekâtı’nın 50. yıldönümüne varmak üzereyiz. Acaba orada da “ne yazık ki olay farklı gelişti” geçerli bir yaklaşım olur mu bugün varılan yere bakıldığında?

Suriye’de de “ne yazık ki olaylar farklı gelişti.” TSK Suriye’de, Suriyeli beş milyon sığınmacı Türkiye’de, gözünü kan bürümüş cihatçı güruh sınır boyumuzda, kapılarımıza dayalı kaldı. Suriye sorununu tek başımıza çözebilecek değiliz. Kendi Suriye sorunumuzun maliyetini olabildiğince düşürmek üzere Şam’la bir al-vere girmekse elimizde. Şam’la temas için Rusya’dan, hele İran’dan, hele hele adı var kendi yok Irak’tan arabuluculuk aramak sanmam ki mevcut idari kadronun dahi içine sinsin.

Tabiatıyla, sümme haşa, “içeride demokratikleşme, bunun sınırötemizdeki Kürtlere de olumlu yansıması…” filan yollu sözlerle bir açılım (“gambit” manasında) arayışını ima dahi etmeye yeltenecek sivriakıllılar en yakındaki çarmıhlara gerilmeli: Zira elde çekiç var, tüm sorunlar çivi. “Çekiçi tutan el kimin?” filan gibi sorularla icatlar çıkarmak da devlet aklına şirk koşmak. Aynı anda ıslık çalıp, merdiven inmek veya kanser tedavisindeki gibi ışın ve ilaç tedavileri, ameliyat, diyet elde ne varsa çözüm için kullanmak da anatema.        

Oysa ideolojik dış politika olmamalı. İdeolojilere islâmcılık denli milliyetçilik de dahil. Elle kurt işareti yapmayı ulusal simge diye itelemeye kalkanlar milliyetçiliği de yurtseverliğin, o dolayımla dış politika ve ulusal güvenlik politikalarının fabrika ayarı diye yutturmaya kalkıyorlar yahut öyle sanıyorlar. Mümkünü makulde aramanın, akılcı davranmak tevazusunu göstermenin, caka satmaktan, böbürlenmekten, dayılanmaktan daha verimli olduğunu göremiyorlar. Köktencilik uzlaşmazlık demek. 

Çelişkili biçimde aynı anlayış, savrulmayı pragmatizmle bir tutuyor. Fırsat gördüğünde ilkeleri unutup oportünizme abanmayı dinamizm sayıyor. İşgüzarlıkla etkinliği karıştırıyor. Kavrayışı dönüştürmekle başlamalı işe. Kavrayışla başlamak için de ciddi bir envanter, bir bilanço çalışması yürütülmeli. Bunun için de gerçek veri gerekiyor. Zira doğrular ancak gerçekler üzerine kurgulanabilir, hamasi palavralar, ezberler üzerine değil. Gerçeklerin derlenmesi için de hem salon hem alan deneyimi gerekir.

Dış politika ve ulusal güvenlik dosyalarında gerilimi düşürmek de bir başlangıçtır. Başlanacak işin ne olduğunu en baştan tanımlamak da gerekir haliyle. Gerilimi düşürmeye söylemi yumuşatmakla başlanabilir. Söylemi yumuşatmak ise ipe una sermek sanılmamalıdır. Sorunların ayıklanması için zemin yaratmak anlaşılmalıdır.

Sorunları katalogu belli ve aynen duruyor. Eğer kim olduğumuz konusunda kararsızsak, Batıda mıyız değil miyiz, NATO’da müttefik miyiz değil miyiz, “Batı” mimarisinin kurucularından ve katılımcılarından mıyız değil miyiz halen daha bilmiyorsak, merhum Maradona kabrinden kalkıp diplomat olarak gelse, tüm rakip takımı çalım çalım ipe dizip o ikinci golü atamaz.  

*İstanbul Milletvekili (CHP) Büyükelçi (E) Namık Tan’ın “Dış politikada hakikat ötesinin tiyatrosu” başlıklı son makalesi benim kendimce yukarıda anlatmaya çalıştıklarımı çok daha veciz ortaya koymuş. 

Repeating suggestions that have been chewed, spit out and taken for granted while rattling the keyboard and drowning in excitement, in the style of a Mehmet Emin Yurdakul poem, is not a rational comment in the fields of national security and foreign policy. Without being critical of labeling a file as a "national cause" or "a matter of survival" and smuggling it out of politics under the guise of "above politics" or "state reason", on the contrary, entering the conversation by first renewing faith in this situation and stating allegiance already shows that reason has been suspended, it is a sign of patriotism. It isn't happening.

Like mice listening to the piper, gawking at the mouth of the narrator and looking for wisdom in every word that comes out of his mouth, it is from a similar pen. Erdoğan's plane conversations are addictive for us, the "impersonators who haunt the Islamic circle from outside", as if the mines do not end with digging, they contain countless gems. I guess the embassies in Ankara are also waiting with interest for these questions and the press releases, the answers to which have been prepared in advance and still reviewed (but simple spelling mistakes are always missed). 

Just like EURO 2024, NATO's 75th anniversary summit held in Washington will be attended by EURO 2024 as part of III. Did we go as if we were going on the Vienna Expedition? What did we want, what did we get? For God's sake, what were you going to buy, what were you hoping for: NATO is a successful defense alliance with 32 members, with a life span of 75 years, and one that has fulfilled its function (from our perspective). NATO is the backbone of our national defense. NATO, which is decided by consensus, cannot take any step that Turkey does not approve of. Putting the decisions to be taken on paper takes months of preparation.  

Moreover, even though we are (not) Western, are we in the West or not? Aren't we an organic part of Western architecture? Did we come from outside and force our way into the West? Are we on the edge of it, not inside it? Did the West grab us by the ear and forcefully pull us in? Are we allies or not?

For the first time at the summit, Russia was identified as the enemy, and 40 billion dollars were allocated to support Ukraine. As soon as the plane cuts wheels, this time there is a "Western" narrative that does everything it can to support Ukraine, "materially, in kind, weapons and ammunition", but still does not get the desired result (and therefore is aggressive). (Also, before the summit, MSB Güler's Politico and CBŞK Erdoğan's Newsweek interviews in a "repentance, don't break our ablution" mood.)  

We criticize the West by looking at it from the outside, saying that both Russia and China are our friends. We laugh under our breath as we talk about the West trying to find money to support Ukraine. So, who do the signatures signed on behalf of Türkiye at all NATO summits belong to? For example, our Navy commander Kora, in the days when there was talk of marketing the empty Blue Homeland slogan as a doctrine and teaching it as a lesson in schools. Yıldız is on a confidence-building visit to Athens  . Illegible foreign policy, national security approach based on superstitions is exactly this. 

It is a completely different level of statesmanship to be able to come out today and say "unfortunately, the incident turned out differently" with an embarrassed attitude, as if the most serious diplomatic disaster of our recent history, such as the S-400, did not occur and as a result we were not the only ones responsible for getting ourselves expelled from the F-35 program. See, we are about to reach the 50th anniversary of the Cyprus Peace Operation on July 20, 2024. I wonder if "unfortunately, things turned out differently" would be a valid approach, considering where we are today?

In Syria, “unfortunately, events developed differently.” The Turkish Armed Forces are in Syria, five million Syrian refugees are in Turkey, and the bloodthirsty jihadist mob is on our border, at our gates. We cannot solve the Syrian problem alone. It is up to us to enter into a give and take with Damascus to reduce the cost of our own Syrian problem as much as possible. I do not think that seeking mediation from Russia, especially from Iran, and especially from Iraq, which has a reputation for contact with Damascus, would be acceptable even to the current administrative staff.

Naturally, the sharp-witted people who even dare to hint at the search for an initiative (in the sense of "gambit") with words such as "democratization at home, its positive reflection on the Kurds beyond the border..." should be crucified in the nearest hand: Because there is a hammer in the hand, all problems are nails. “Whose hand is holding the hammer?” Creating inventions with questions such as these is also an act of shirk in the mind of the state. Whistling and going down stairs at the same time, or using radiation and drug treatments, surgery and diet as in cancer treatment, to find a solution is also an anathema.        

However, there should be no ideological foreign policy. Ideologies include nationalism as well as Islamism. Those who try to push making the wolf sign with their hands as a national symbol are trying to pass off nationalism as the factory setting of patriotism and therefore foreign policy and national security policies, or they think so. They fail to see that seeking the reasonable in the possible and showing the humility of acting rationally is more productive than showing off, boasting and being bullied. Fundamentalism means intransigence. 

Paradoxically, the same understanding equates drift with pragmatism. He considers it dynamism to forget the principles and rely on opportunism when he sees an opportunity. He confuses busyness with efficiency. One should start by transforming the understanding. To start with understanding, a serious inventory and balance sheet study should be carried out. This requires real data. Because the truth can only be built on facts, not on grandiloquent lies and memorization. Compiling the facts requires both salon and field experience.

Reducing tensions in foreign policy and national security files is also a start. Naturally, it is necessary to define from the very beginning what the work to be started is. Reducing tension can start by softening the discourse. Softening the discourse should not be thought of as slacking off. Creating a basis for sorting out the problems must be understood.

The catalog of problems is clear and remains the same. If we are undecided about who we are, if we are in the West or not, if we are allies in NATO or not, if we still do not know whether we are one of the founders and participants of the “Western” architecture or not, if the late Maradona rose from his grave and came as a diplomat, he would strangle the entire opposing team and get that second place. He can't score a goal.  

*Istanbul Deputy (CHP) Ambassador (Ret.) Namık Tan's latest article titled " The theater of post-truth in foreign policy " has, in my opinion, put forward much more succinctly what I have tried to explain above.