Bir yıllık hükümet iki bakan değiştirdi. Seçimlerin üzerinden sadece bir yıl geçtiği halde, iki önemli bakanın değiştirilmesi iki alandaki erken başarısızlığın tescilidir: Çevre, Şehircilik ve İklim konularıyla Sağlık hizmetleri konusunda ekonomi bu haldeyken daha ne yapılabilirdi?

Bunun cevabını yeni bakanların performansına bakarak anlayacağız.

Özhaseki’nin, öğle saatlerinde “çalışmaya devam” deyip akşam “sağlık sebebiyle” istifa ettiğini Beştepe’nin resmi açıklamasından önce kamuoyuna duyurması ve veda konuşmasında “boğazımdan haram lokma geçmedi” deme gereğini duyması dikkat çekici değil mi?

Deprem ihalelerini, talep edilen firmalara vermemek için direndiği de söyleniyordu.

ŞEHİR HASTANELERİ

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın görevini devrederken yaptığı açıklama, iktidarın genel performansı bakımından çok şeye ışık tutuyor. Sözleri “Hazineden beş kuruş çıkmadan yaptık” diye övünülen Yap-İşlet-Devret ya da Kamu-Özel İşbirliği modeliyle ilgili:

“Şehir hastanelerimizin 18'i Kamu Özel İşbirliği ile yapılırken son 6 yılda ihalesi yapılanların tamamını genel bütçe kaynakları ile yaptık. Kamu Özel İşbirliğinde yapılan 18 şehir hastanemizin 25 yıllık maksimum fiktif nominal bedeli 322 milyar avroydu. 322 milyar avro olan bu bedeli en çok 27,5 milyar avro ile sınırlandırdık. Böylece şehir hastanelerinin bütçeye yük olmasını önledik.”

Bu tavrı yüzünden görevden ayrılmış / alınmış olabilir mi? Ne olursa olsun, Bakan Koca’nın bu açıklaması, KÖİ ihalelerinin nasıl hesapsızca yapıldığını gösterir; ya da verimlilik değil, “siyasi hesap”la…

KÖİ İHALELERİ

Evvela, ihale diyoruz ama bu ihalelerin hemen hepsi “davet usulü”yle yapılmıştır.

Diğer sorun verimlilik meselesi. KÖİ ihaleleriyle, tipik örneği Kütahya’daki Zafer Havaalanı olmak üzere tek uçak inmeyen 4 kadar havaalanı neden yapıldı?

KÖİ ile yapılan büyük alt yapı tesisleri elbette ülke için kazançtır. KÖİ modeli rasyonel ve şeffaf uygulandığı takdirde, Türkiye gibi sermaye birikimi zayıf ülkeler için ciddi bir şanstır. Fakat rasyonel fayda-maliyet hesabı yapılmadan, popülist anlayışla ve üstelik şirketlere yüksek oranlı gelir garantilere vererek alt yapı tesisleri kurmak Türkiye’deki enflasyonun sebeplerinden biridir.

Enflasyonun diğer sebebi, yine oy için, tüketimin ve borçlanmanın teşvik edilmesi, faizin emirle indirtilmesidir. Kaynaklar tükenince şimdi kemer sıkıyoruz.

TEPAV’a göre, KÖİ ihalelerinde Türkiye dünyada birinci sıradadır ve 2021 itibarıyla KÖİ sözleşmelerinin tutarı 160 milyar ABD doları seviyesindedir.

Fahrettin Koca’nın şehir hastaneleri konusunda 25 yıl için verdiği rakamdan hareketle, havaalanları, köprüler ve nükleer santral gibi büyük tesisler için verilen gelir garantisinin toplamının çok yüksek olduğunu tahmin edebiliriz. Ben bir rakam bulamadım,

ARAŞTIRMA İHTİYACI

Bu konuda tüm KOİ ihalelerini ve 25 yıl ile 42 yıl arasında değişen sürelere ilişkin gelir garantilerini tespit etmek üzere bir Meclis araştırması yapılmalıdır. Fakat bu yönde muhalefetin verdiği önergeler iktidar çoğunluğunca reddedildi, yine reddedilecektir.

TEPAV gibi güçlü araştırma vakıfları ve partiler yetkin uzmanlara böyle kapsamlı bir araştırmayı yaptırabilirler yapmalıdırlar.

Koca’nın şehir hastaneleri konusunda izlediği politika, diğer alt yapı inşaatları için de düşünülmeli, Türkiye böyle milyarlarca dolar yükten kurtulmalıdır.

Şunu da belirtmeliyim ki, bir hukuk devleti, yapılmış, uygulanmış bir sözleşmeyi tek taraflı iptal edemez. Birtakım solcuların savunduğu “kamulaştırma”nın Türkiye’ye vereceği iktisadi tahribat korkunç olur.

Nitekim Mehmet Şimşek, böyle maceralardan uzak duruyor, yüzde 25 vergi oranını yüzde 30’a çıkarmayı düşünüyor. Vergiden başka, sağlam hesaplarla ve rızai olarak yeniden pazarlık mümkündür.

KOCA’NIN PERFORMANSI

Türkiye sermaye birikiminde dört yüz yıl gecikmiş bir ülkedir. Yatırımcıyı caydıracak her tavrın tahribatı büyük olur. İşte ekonomi politikasındaki “rasyonel zemin dışı” hatalar yüzünden yatırım gelmiyor zaten.

Sağlık Bakanlığı’nda Koca’nın performansını değerlendirecek teknik bilgim yok. Ancak ‘daha az partili, daha çok hekim’ davranışını baştan beri takdir ettiğimi söylemeliyim.

Son yıllarda sağlık hizmetlerinde büyük tıkanmalar yaşanıyor, üç ay, altı sonrasına randevu alınabiliyor. Fakat 3 bin hekim yurt dışına gitmiş, “gitsinlerr” diyerek uğurlanmış bir ülkede Sağlık Bakanı ne yapabilirdi? İlaç sorunu zaten enflasyonla ilgili.

Yeni bakanlara başarılar dilerim.

The one-year government changed two ministers. Even though only a year has passed since the elections, the replacement of two important ministers is a record of early failure in two areas: Environment, Urbanization and Climate issues, and Health services. What more could be done when the economy is in this state?

We will understand the answer to this by looking at the performance of the new ministers.

Isn't it remarkable that Özhaseki announced to the public that he was resigning "due to health " in the afternoon, saying " I will continue to work " in the afternoon, before Beştepe's official statement, and that he felt the need to say "No illicit morsel passed down my throat" in his farewell speech?

It was also said that he resisted not giving earthquake tenders to the requested companies.

CITY HOSPITALS

The statement made by the Minister of Health Fahrettin Koca while transferring his duty sheds light on many things in terms of the general performance of the government. His words are about the Build-Operate-Transfer or Public-Private Partnership model, which is boasted as "We did it without leaving a penny from the treasury" :

“While 18 of our city hospitals were built through Public Private Partnership, we built all of the tenders made in the last 6 years with general budget resources. The 25-year maximum nominal nominal value of our 18 city hospitals built in Public Private Partnership was 322 billion euros. We limited this cost, which is 322 billion euros, to a maximum of 27.5 billion euros. Thus, we prevented city hospitals from becoming a burden on the budget.”

Could he have been dismissed/dismissed because of this attitude? Regardless, this statement by Minister Koca shows how recklessly PPP tenders are made; or not with efficiency, but with "political calculation" ...

PPP TENDERS

First of all, we call it tender, but almost all of these tenders were made by "invitation method" .

The other problem is efficiency. Why were approximately 4 airports, a typical example of which is Zafer Airport in Kütahya, built through PPP tenders, where not a single plane landed?

Large infrastructure facilities built through PPP are of course a gain for the country. If the PPP model is implemented rationally and transparently, it is a serious opportunity for countries with weak capital accumulation, such as Türkiye. However, establishing infrastructure facilities without a rational cost-benefit calculation, with a populist approach and by giving high-rate income guarantees to companies is one of the reasons for inflation in Turkey.

The other reason for inflation is the encouragement of consumption and borrowing and the reduction of interest by order, again for the sake of votes. As resources run out, we are now tightening our belts.

According to TEPAV , Turkey ranks first in the world in PPP tenders and as of 2021, the amount of PPP contracts is at the level of 160 billion US dollars.

Based on the figure given by Fahrettin Koca for city hospitals for 25 years, we can estimate that the total income guarantee given for large facilities such as airports, bridges and nuclear power plants is very high. I couldn't find a number.

RESEARCH NEED

A Parliamentary inquiry should be conducted on this issue to identify all COD tenders and revenue guarantees for periods ranging from 25 years to 42 years. However, the proposals made by the opposition in this direction were rejected by the ruling majority and will be rejected again.

Strong research foundations and parties such as TEPAV can and should have such a comprehensive research conducted by competent experts.

The policy followed by Koca regarding city hospitals should also be considered for other infrastructure constructions, and Turkey should be relieved of such a burden of billions of dollars.

I should also point out that a state of law cannot unilaterally cancel a contract that has been made and implemented. The economic damage that "expropriation" advocated by some leftists will cause to Turkey will be terrible.

As a matter of fact, Mehmet Şimşek stays away from such adventures and is considering increasing the 25 percent tax rate to 30 percent. Apart from taxes, renegotiation is possible with sound calculations and consent.

HUSBAND'S PERFORMANCE

Türkiye is a country four hundred years behind in capital accumulation. Any attitude that would deter investors would cause great damage. Investments are not coming anyway because of "non-rational" mistakes in economic policy .

I do not have the technical knowledge to evaluate Koca's performance at the Ministry of Health. However, I must say that I appreciated the 'less party, more doctor' attitude from the beginning.

In recent years, there have been major blockages in health services, and appointments can only be made three months or six months later. But what could the Minister of Health do in a country where 3 thousand doctors went abroad and were sent off by saying "let them go" ? The drug problem is already related to inflation.

I wish success to the new ministers.