2023 yılının mart ayı. Türkiye 2.5 ay sonra cumhurbaşkanlığı seçimlerine gidiyor. İki yılı aşkın süredir başını CHP ve İYİ Parti’nin çektiği Millet İttifakı ya da katılımcı partilerin sayısıyla anılan "Altılı Masa", güçlendirilmiş parlamenter sistemden hukuka-demokrasiye dair pek çok ortak belge-çalışma üretmiş. Aday belirleme sürecindeki aşamada bir "anlaşmazlık" yaşanıyor ve İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener bir basın toplantısı yaparak beraber çalıştığı partileri "kumar masası" olarak tarif ediyor. Konuşma metnini hatırlayalım:  

“Üzülerek söylüyorum ki, geldiğimiz son noktada dün itibariyle Altılı Masa artık millet iradesini, kararlarına yansıtma kabiliyetini kaybetmiştir. Milletimizin ortak iyiliği için iyi niyetle oturduğumuz bu masa artık potansiyel adayların tartışılabildiği bir ortak akıl platformu olmaktan çıkmış, tüm alternatiflerin kara listeye alınarak, tek bir adayın tasdiki için çalışan bir noter masasına dönüşmüştür. Geçtiğimiz bir yıllık süreçte ülkemizde demokrasinin yeniden inşası için oldukça önemli bulduğumuz çok kıymetli imzalar attık. Dolayısıyla biz ne olursa olsun, imzamızın ve milletimize verdiğimiz her sözün arkasındayız.

Ancak ne bir kumar masasında ne de bir noter masasında olmayacağız. 85 milyonun geleceğini kişilerin tahakkümüne teslim edip, tehlikeye atmayacağız. Cumhuriyetimizin yeni asrını göz göre göre hiç etmeyeceğiz. Milletimizin kazanma ümidini yok etmeyeceğiz. Türk Devleti’nin varlığını, Türk Milleti’nin iradesini bir kişinin iki dudağı arasına bırakmayacağız.”

2023 seçimlerinin kazanılamamasının elbette tek sebebi değil ama kritik dönemeçlerden biri. O güne kadar CHP’deki isimlerle Akşener arasında “abla-kardeş” hitapları sürüyor. Akşener CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu “ailesine vasiyet” ediyor. Aynı günlerde Kılıçdaroğlu İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ile aralarında “baba-oğul” ilişkisi olduğunu söylüyor. Abla, kardeş, baba, oğul… Bugün hepsi ayrı yerlerde… Siyaseti ilkeler, kurumlar üzerinden yapmayıp “arabesk” hale getirdikçe savrulmalar normal…

Bu arada İYİ Parti’nin kurucu genel başkanı dün AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ı ziyaret etti. Kurucusu olduğu partinin yöneticilerinin (içlerinden önemli bir isimle konuştum) gidişten haberi de yoktu, gidişten mutlu da olmamıştı. “İlk başta iki kıdemli siyasetçi buluşması deriz kendisine ya da ailesinden bir kişiye herhangi bir görev verilirse mesafe koyulur” dedi. Öğrendiklerine göre görüşme talebi Akşener’den gelmişti, İletişim Başkanlığı’nın duyurusu ile haberdar/rahatsız olmuşlardı. 2023 Mart ayının yeniden hatırlanıp tartışmaların büyüyeceğinin de farkındalar. İYİ Parti içinden son bir bilgi ile bu kısmı bitireyim. Önümüzdeki günlerde yeni genel başkan Müsavat Dervişoğlu ile birlikte yeni siyasi bir atağa kalkmaya hazırlanan partide geçtiğimiz hafta “sistem nasıl olmalı” tartışması yaşandı. Tartışmanın bir tarafında partinin merkezdeki seçmeninin dikkatini çekmesini sağlayan ismi Ümit Özlale vardı. Özlale “parlamenter sisteme geri dönülmesinin şart olduğunu” bunun için çaba sarfedilmesi gerektiğini savunuyor. Hareketin kıdemli isimlerinden Lütfü Türkkan ise mevcut sistemde kalınması gerektiğini söyleyen isimlerin başını çekiyor. En temel konuda farklılaşan görüşler bakalım nereye evrilecek.

Bitirirken…

Siyasete; abla, kardeş, baba, oğulun arasında bugün itibariyle asker arkadaşı da katıldı. Gazeteci Barış Terkoğlu’nun Cumhuriyet’te yazdığı köşe yazısında 1 Mayıs’ta tutuklanan öğrencilerle ilgili şöyle bir bölüm var:

“Tutuklu öğrencilerin aileleri, CHP’li vekillere dert yandı. ‘Üniversite öğrencisi çocuğum 1 Mayıs’a katıldığı için hapiste, sınavları var, giremiyor’diye feryat ediyorlardı. Sonra Özgür Özel’den randevu aldı. 28 Mayıs’ta çocuklarının eğitim hayatına verilen zararı anlattılar.

Peşinden kritik adımlar geldi. Aileleri dinleyen Özel, ‘Askerlik arkadaşımı arayayım’ diyerek telefona uzandı. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’u aradı. Bakan telefonu hemen açtı. 1 Mayıs eylemine katıldı diye tutuklanan öğrencilerin durumunu, çocukların sınavlarına giremediğini, ceza alsalar dahi yatarı olmayan bir suçlama nedeniyle eğitim hayatlarının zarar gördüğünü ve serbest bırakılmaları gerektiğini söyledi. Adalet bakanı, sorunun çözümü için elinden geleni yapacağını söyleyerek kapattı.

Bakan ‘yukarı’ ile görüştü mü bilinmez... Ama bundan sonra hızlı bir süreç yaşandı. Özel’in telefonundan bir gün sonra 29 Mayıs’ta savcı M.Ü., kendi talebiyle tutuklanan üç öğrenci için bir anda görüş değiştirdi. Dört gündür tutuklu olan A.K.G., B.Y., Ö.B. adlı öğrenciler için ‘tutuklulukta geçen sürenin yeterli’ olması gerekçesiyle tahliye talebinde bulundu. Öğrenciler sürpriz şekilde serbest kaldı. Savcı, tahliye talebinde öğrenciliğin özellikle altını çizdi: ‘Şüphelilerin öğrenci olduğu, öğrenci belgelerini ibraz ettikleri...”

Özgür Özel büyük bir iyi niyetle tutuklu ailelere yardımcı olmaya çalışıyor. Nerede dertli bir isim varsa oraya koşuyor. Tüm bunlar önemli. Ama bir yandan da ya Özel’e ulaşamayan binlerce isim ne olacak? Ya da bu şekilde mevcut sistem giderek muhalefet tarafından da meşrulaştırılmış olmuyor mu? İki dudak arasındaki siyasete zaman kazandırmak, yeniden baştan ihya edilmesi gereken demokratik-hukuk devletinin tartışılmasını-oluşmasını geciktirmiyor mu?

Klientalizm neydi hatırlasak mı?

It's March 2023. Türkiye is going to presidential elections in 2.5 months. For more than two years, the Nation Alliance, led by CHP and İYİ Party, or the "Six Table", as it is known by the number of participating parties, has produced many joint documents and studies on law and democracy from the strengthened parliamentary system. There is a "disagreement" at the stage of the candidate selection process, and İYİ Party Chairman Meral Akşener holds a press conference and describes the parties she works with as "gambling tables". Let's remember the text of the speech:  

“I regret to say that, as of yesterday, at the current point we have reached, the Table of Six has lost its ability to reflect the will of the nation in its decisions. This table, where we sit at the table in good faith for the common good of our nation, is no longer a platform of common sense where potential candidates can be discussed, but has turned into a notary table working for the approval of a single candidate by blacklisting all alternatives. Over the past year, we have made very valuable signatures that we find very important for the reconstruction of democracy in our country. Therefore, no matter what, we stand behind our signature and every promise we make to our nation.

However, we will not be at a gambling table or a notary's table. We will not endanger the future of 85 million by surrendering it to the domination of individuals. We will never ignore the new century of our Republic. We will not destroy our nation's hope of winning. "We will not leave the existence of the Turkish State and the will of the Turkish Nation between the two lips of one person."

Of course, it is not the only reason why the 2023 elections cannot be won, but it is one of the critical turning points. Until that day, the "sister-sister" calls between CHP figures and Akşener continue. Akşener bequeaths CHP Chairman Kemal Kılıçdaroğlu to her "family". At the same time, Kılıçdaroğlu said that he had a "father-son" relationship with Istanbul Metropolitan Municipality Mayor Ekrem İmamoğlu. Sister, brother, father, son... Today, they are all in different places... As long as we make politics "arabesque" rather than based on principles and institutions, it is normal to drift away...

Meanwhile, the founding chairman of the İYİ Party visited AKP Chairman and President Tayyip Erdoğan yesterday. The executives of the party he founded (I spoke with an important name among them) were not aware of his departure, nor were they happy about his departure. "At first, we call it a meeting between two senior politicians, and if he or a member of his family is given any task, distance will be maintained," he said. According to what they learned, the meeting request came from Akşener, and they were informed/disturbed by the announcement of the Directorate of Communications. They are also aware that March 2023 will be remembered again and the discussions will grow. Let me end this part with one last piece of information from İYİ Party. Last week, there was a debate on "what the system should be like" in the party, which is preparing to launch a new political attack with the new leader Müsavat Dervişoğlu in the coming days. On one side of the debate was Ümit Özlale, the name that helped the party attract the attention of its central voters. Özlale argues that "it is essential to return to the parliamentary system" and efforts should be made for this. Lütfü Türkkan, one of the senior figures of the movement, is one of the leading figures who say that the current system should remain. Let's see where the differing views on the most fundamental issue will evolve.

In closing…

To politics; Among his sister, brother, father and son, his military friend also joined us today. Journalist Barış Terkoğlu's column in Cumhuriyet includes the following section about the students arrested on May 1:

“Families of detained students complained about CHP deputies. They were crying out, 'My university student child is in prison because he participated in May 1, he has exams, he can't take them.' Then he made an appointment with Özgür Özel. On May 28, they talked about the damage done to their children's education.

Critical steps followed. Listening to the families, Özel reached for the phone and said, "Let me call my military friend." He called Minister of Justice Yılmaz Tunç. The minister answered the phone immediately. He stated the situation of the students who were arrested for participating in the May 1 protest, that the children could not take their exams, and that even if they were punished, their educational lives were damaged due to an unwarranted accusation and that they should be released. The minister of justice closed by saying that he would do his best to solve the problem.

It is not known whether the minister met with the 'higher'... But there was a rapid process after that. On May 29, one day after Özel's phone call, prosecutor M.Ü. suddenly changed his opinion about the three students who were arrested at his own request. AKG, BY, Ö.B., who have been detained for four days. He requested the release of the students on the grounds that 'the time spent in detention was sufficient'. The students were surprisingly released. The prosecutor particularly emphasized student status in his request for release: 'The suspects are students and they have presented their student documents...'

Özgür Özel is trying to help detained families with great good will. He runs to wherever there is a troubled person. All this is important. But on the other hand, what about the thousands of names who cannot reach Özel? Or isn't the current system increasingly legitimized by the opposition? Doesn't giving time to the politics between the two lips delay the discussion and formation of the democratic state of law, which needs to be revived from the beginning?

Should we remember what clientalism was?