İsrail’in 7 Ekim saldırısından sonra Gazze’de yürüttüğü savaş devam ediyor. Nisan başında İsrail’in İran’ın Şam Elçiliğini hedef alması ve peşi sıra İran’dan gelen misilleme bölgede İran’ı da içine alan yeni bir savaş mı çıkacak kaygısına neden oldu. Öte yandan, İran’ın sınırlı bir saldırıda bulunması, saldırıyı önceden haber vermesi, Tahran neden böyle bir yol izledi sorusuna neden oldu. Ortadoğu’da yeni bir savaş mı kapıda? İran ile İsrail arasında yeni bir sıcak çatışma beklemeli miyiz? Hürmüz Boğazı da Kızıl Deniz gibi bir blokaja mı gebe? İsrail’den gelen sınırlı saldırı ne anlama geliyor?

Ortadoğu’da tansiyonu yükselten karşılıklı hamleleri, olası senaryoları ve İran’ın izlediği stratejiyi TOBB ETÜ Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Gülriz Şen ile konuştuk.

TOBB ETÜ Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Gülriz Şen ve Mühdan Sağlam. 

İran 13 Nisan’da İsrail’e bir saldırı gerçekleştirdi. Bu, İran’ın 45 yıldır “küçük şeytan” olarak tanımladığı İsrail’i doğrudan hedef alan ilk saldırısı olması açısından da önemliydi.  İran bu noktaya neden geldi? Bu saldırı sürpriz miydi?

İran-İsrail ilişkileri 1979 İran İslam Devrimi’nden bu yana ihtilaflı. İsrail ne kadar “küçük şeytan” olarak tanımlansa de yeri geldiğinde “büyük şeytan” olarak tanımlanan Amerika’dan daha büyük bir şeytan olarak nitelendiriliyor. Örneğin İran, ABD ile müzakere edebiliyor, nükleer meselenin çözümü için görüşebiliyor. Bazen doğrudan bazen dolaylı temaslarda bulunabiliyor, ancak Siyonist rejim olarak gördüğü İsrail ile bu mümkün değil. O nedenle 1979’dan beri taraflar arasında hem ideolojik hem de sahada stratejik bir gerilim var.

İran’ın 13 Nisan gecesi gerçekleşen saldırısı bir anda gelmedi, bu gerilime giden bir süreç var. Eğer bir dönüm noktası 1979 devrimiyse, günümüze gelindiğinde özellikle 2000’lerden itibaren İran-İsrail rekabetinin kızıştığını biliyoruz. İran’ın nükleer programını İsrail’in kendisine dönük bir tehdit olarak gördüğünü biliyoruz. İran’ın bölgede İsrail’i saran devlet dışı aktörlerle ilişkilerini ve direniş eksenine etkilerini de biliyoruz. Ancak bence son dönemde en önemli kritik dönüm noktası Gazze Savaşı. Yani 7 Ekim’de Hamas’ın İsrail’e saldırısıyla başlayan süreç. Bu tarihten itibaren İsrail bir yandan Gazze harekatını sürdürürken öte yandan 7 Ekim saldırısında dahli olduğunu düşündüğü stratejik hedefler de belirledi. İran’ın komutanlarını hedef seçerek bunlara dönük bazı operasyonlar gerçekleştirmeye başladı.

'İRAN’IN MİSİLLEMESİ BİR SÜRPRİZ DEĞİL. SURİYE DE İRAN-İSRAİL KARŞILAŞMASININ KÜMÜLATİF BİR SONUCUYDU'

İsrail 1 Nisan’da İran’ın Şam büyükelçiliğine bir saldırı düzenledi ve bu saldırıda aralarında Devrim Muhafızları’nın kıdemli komutanı General Muhammed Rıza Zahidi’nin de bulunduğu yedi İran askerini hedef aldı. Bu uluslararası hukuk nezdinde İran’ın kendi toprağına yapılmış bir saldırıydı, yani sahada İran askerini hedef almaktan farklıydı. İran tarafından da doğrudan İran toprağını ve İran’ı hedef almakla eş değer görüldü. Halbuki Zahidi’ye dönük operasyondan önce İran’ın yine devrim muhafızları ordusuna mensup başka komutanları İsrail’in açıktan üstlenmediği ancak ona mal edilen saldırılarda hayatını kaybetmişti, ancak İran bu operasyonlar karşısında hep “stratejik sabır doktrini”ne sığındı. İsrail ile doğudan bir çatışmaya girmedi, uzun erimli stratejik hedeflerine odaklanmaya devam etti, bir misilleme yapmadı. Ancak 1 Nisan’daki saldırıyla İran’daki düşünüşün değiştiğini götürüyoruz. İran 13 Nisan’daki saldırısını 1 Nisan’da İsrail’in diplomatik misyonuna yaptığı saldırıya misilleme olarak yaptı.

İran’ın blöf yaptığını düşünenler, buna şaşırmış olabilir, ancak bence kimse İran’ın blöf yaptığını düşünmüyordu. Çünkü özellikle Batılı istihbarat kaynakları sürekli İran’ın yakın zamanda misilleme yapacağını haber kaynaklarıyla paylaştı. Nitekim İran da bu saldırının mutlaka öcünün alınacağını, İsrail’in cezalandırılacağını defalarca ifade etti. Bu bakımdan misilleme bir sürpriz değil. Suriye de İran-İsrail karşılaşmasının kümülatif bir sonucuydu.

'DİRENİŞ EKSENİ DİNSEL VEYA MEZHEPSEL DEĞİL, PRAGMATİK BİR İLİŞKİYE YASLANIYOR'

İran’ın bölgede Lübnan Hizbullahı, Yemen’de Husiler ve Suriye ile özel ilişkileri var. Bu aktörlerden Hamas haricinde olanlar Şiilik ekseninde İran ile yan yana gelebilir, Hamas burada eklektik kalıyor sanki. 13 Nisan misillemesinde Hamas bu aktörlere katıldı mı?

Aslında İran, İsrail ile olası bir askeri karşılaşma için direniş eksenini örgütlemişti. Bu eksen, Amerikan saldırısında hayatını kaybeden Kasım Süleymani’nin oluşturduğu ve komuta ettiği bir cephe, bir savunma hattı. İran bu aktörlerle ilişkisini pragmatik ve stratejik bir biçimde kurdu ve salt mezhepsel temelle ilişkilendirmedi. Bu eksen İsrail’in İran’a saldırması durumunda onu caydırmak için kullanmayı düşündüğü stratejik aktörlerden oluşuyor. Bir anlamda günün sonunda hayatta kalma stratejisinin ürünü. Burada da küçük aktörler, İran gibi bir devletin desteğini almak istiyor. İran da kendisine dönük bir saldırı karşısında bu aktörlere güvenmek istiyor. 7 Ekim’de Hamas saldırdığında da saldırının arkasında İran’ın olduğuna dönük çıkarımda İran ve Hamas arasında 1990’lardan itibaren artan stratejik iş birliği yatıyor. İsrail Hamas’ın bu kadar güçlenmesinde, askeri kapasitesinin artmasında ve İsrail’e saldırma cüretini göstermesinde İran’ın başat rol üstlendiğini düşünüyor. Bu bakımdan 7 Ekim’den itibaren direniş ekseni ve İran’ın buradaki konumu, 7 Ekim saldırılarındaki olası rolü fazlasıyla tartışıldı.

13 Nisan saldırısındaysa bu aktörler kısmi rol oynadı. Haber kaynaklarına yansıyan bilgilere göre Hizbullah Golan tepelerinden İsrail’e bazı dron saldırılarında bulundu. Husiler yine Yemen’den İsrail’i hedef alan saldırılar düzenledi. Ancak bunlar sembolik katkı olarak düşünülebilir. Zira 13 Nisan’daki saldırının esas aktörü İran. İran 300’ü aşkın SİHA, seyir ve balistik füzesiyle İsrail’i hedef aldı. Zaten İran’dan gelen “cezalandıracağız” açıklamalarında da “bizim cesur adamlarımız bunu yapacak” dendi. O nedenle beklenti, direniş ekseni aktörlerinden ziyade İran’ın daha çok rol üstleneceği yönündeydi ki öyle de oldu.

TOBB ETÜ Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Gülriz Şen

'İRAN HEM İSRAİL’E DUR DEMEK HEM DE İSRAİL’İN DAHA BÜYÜK BİR MİSİLLEMESİNDEN KAÇINMAK İSTEDİ'

İran İsrail’e sınırlı bir saldırı düzenledi. İran otoriteleri saldırı sonrasında “İsrail karşılık vermezse devamı gelmeyecek” dedi. Neden sınırlı bir saldırı ve yatıştırıcı bir açıklama yapıldı?

İran’ın bu operasyonu planlarken dikkat etmesi gereken birkaç nokta vardı. İlki İsrail’e karşı caydırıcılığı yeniden tesis etmek ve yeni angajman kurallarını belirlemek. Yani misilleme yapmasının ardında “İsrail’e dur demek” ve özellikle İsrail’in Suriye’de İran’a karşı yaptığı hamlelere geçit vermeme arayışı vardı. Öte yandan İran kendini cevap vermek zorunda hissederken hem bölgesel hem de iç siyasette itibarını tesis etme arayışındaydı. Özellikle şahin kanattan gelen “Bizim söylemimiz hep lafta kalıyor, bir şeyler yapmalıyız” tepkilerini yatıştırmak için bir cevap vermek durumunda hissediyordu. Ancak bunu yaparken de gerilimi daha fazla tırmandıracak ve İsrail’den daha büyük bir misillemeye neden olacak bir operasyondan kaçınması gerekiyordu.

'SINIRLI SALDIRI AYNI ZAMANDA ABD İLE DOĞRUDAN SAVAŞTAN KAÇINMAYA DÖNÜK BİR HAMLEYDİ'

Bu sadece İsrail’in karşı hamlesinden değil, Amerika’yı da İran’la doğrudan savaşa sokabilecek bir hamleden kaçınmaydı. O nedenle sınırlı bir operasyon yapmaya gayret etti, yani bütün kapasite ve kabiliyetini bu operasyonda kullanmadı. Özellikle bu operasyon sonrasında İran’dan gelen açıklamalara bakarsak “Bu kısıtlı ve sınırlı bir operasyondu. Sivilleri hedef almadık. Esas hedefimiz Gazze’de bombardıman yapan uçakların kalktığı güneydeki Nevatim Üssü’nü vurmaktı” dediler. Yani İsrail’e sınırlı ve İran’ın meşru müdafaa hakkını kullandığı bir operasyonla karşılık verdiler. Zaten daha operasyon tamamlanmadan İran BM daimi temsilciliği Twitter açıklamasıyla “Bizim açımızdan mesele kapanmıştır, bundan sonra İsrail adım atarsa karşılık veririz” gibi yatıştırıcı ve gerilimi tırmandırmaya müsaade etmeyecek bir açıklama yaptı. Ayrıca Tahran, 72 saat önce bölgedeki aktörlere haber verdi. Özellikle Umman, Kuveyt ve Türkiye üzerinden Amerika ve İran arasında da mesajlaşmalar oldu. ABD İran’ın ne yapmaya çalıştığını ve niyetini bu dolaylı mesajlaşmayla anladı. İran aslında Süleymani suikastı misillemesinde davrandığı gibi davrandı. Haber vermesinin nedeni bu misillemenin İran için yıkıcı sonuçlarını engellemek.

'İRAN HÜRMÜZ BOĞAZI’NDA BLOKAJ UYGULAMAKTAN KAÇINACAKTIR'

Yemen’de Husiler uzun süredir Kızıldeniz’de İsrail’e giden gemilere dönük bir blokaj uyguluyor. Saldırılar öncesinde benzer bir tutumu Hürmüz Boğazı’nda gördük. İran’ın doğrudan Hürmüz’e blokaj uygulamasını beklemeli miyiz? Yoksa bunu bahsettiğimiz o sınırlı cevap verme pratiğinin içinde mi görmeliyiz?

İran aralıklarla “Hürmüz Boğazı’nı kapatırım” tehdidinde bulunuyor, bunu İran-ABD ilişkilerini incelediğimizde daha sık görüyoruz. Örneğin İran’a dönük petrol ambargolarının uygulandığı dönemde İran bu tehdidi daha fazla dillendirdi. “Petrol ihracatım engellenirse Hürmüz Boğazından petrol akışını engellerim” tehdidini bir koz, bir manivela olarak kullandı Saldırı gününün sabahında Portekiz bandıralı ancak İsrail ile ilişkili bir ticari gemiye el koydu.

Bana kalırsa benzeri adımlar şimdilik İran’ın yapacağı ve devam edeceği bir hamle gibi görünmüyor. Zira oradaki petrol sevkiyatının aksaması Çin’i tehdit edebilir. İran’ın Çin’e sattığı petrolün yüksek bir hacme ulaştığını dikkate alırsak, İran kendi ekonomisini sekteye uğratacak ve Çin’e petrol sevkiyatını engelleyecek bir adım atmaz. Öte yandan, İran Körfez ülkelerini de normalleşmenin başladığı bir dönemde tedirgin edip ABD’ye daha fazla yaklaştırmak istemeyecektir. Yine de sadece İsrail’e dönük bir mesaj verme gayesiyle ticari gemilere ara ara bu tarz müdahaleler yapabilir. Yani İsrail’e sadece askeri olarak değil ticari olarak da zarar verecek adımlar atabilir. Ama blokaj mevcut konjonktürde daha çok Husilerin üstlendiği bir görev gibi görünüyor. İran o konuda tekrar şimşekleri üstüne çekmek istemeyecektir. Uluslararası topluma kurallara uymayan, korsan güç ya da haydut güç gibi bir imajı özellikle şu an vermek istemeyecektir. İran’ın genel olarak gözettiği ince bir çizgi var. ABD’yi daha fazla tetiklemekten ve ABD’yi İran ile İsrail arasındaki gerilime dahil etmekten kaçınıyor.

Bunda Gazze Savaşı’nda İsrail’in gittikçe yalnızlaştığı bir ortamda, küresel desteğin gittikçe kamuoyu baskılarıyla azaldığı bir noktada, Hürmüz’ün gündeme gelmesiyle İsrail’e nefes alanı açmamakla bir ilişkisi de olabilir mi? Böyle bir eylem yaparsa Gazze’de İsrail’in yaptıkları ve yalnızlığı değil de sanki İran daha çok gündem olur?

Evet İran’ın kaygılarından biri de bu. Yapacağı bir hamlenin Netanyahu’ya bir can simidi sağlayacağını, İsrail’in tam da yalnızlaştığı bir dönemde, Batının dikkatini yeniden İran’a çekeceğini düşünüyor. Bakın bir süredir Gazze Savaşını konuşmaz olduk, gündem değişti. Kuvvetle muhtemel İsrail’in bu hamlesinin ardında da bu sıkışmışlığı hedef saptırarak aşma ve ABD ile ilişkileri İran karşıtlığı üstünden yeniden güçlendirmek var. Burada önemli olan başka bir nokta ise son hamlelerde her şey hesaplanmış  ve iyi kalibre edilmiş görünse de tırmanan gerilim kontrol edilmekten uzaklaşabilir, buna dikkat edilmeli.

'TÜRKİYE, İRAN İLE ABD ARASINDAKİ MESAJ TRAFİĞİNDE ÜSTLENDİĞİ ROLÜ MUHAFAZA ETMELİ'

Son olarak İsrail’in beklenen hamlesi gerçekleşti bunu kısaca nasıl ele alabiliriz? Sizce bizi gelecekte bölge açısından ne bekliyor, İran ile İsrail arasında sıcak bir çatışma beklemeli miyiz? 

İsrail’in beklenen karşı hamlesi gerçekleşti. 19 Nisan Cuma sabahı ajanslara düşen haberlere göre İsrail, İsfahan kentinde İran ordusuna ait bir hava üssüne drone saldırısı düzenledi. Kimi ABD'li kaynaklar ilk haberlerinde füze saldırısından bahsetse de saldırının quadcopter (dörtdöner) tipindeki bir İHA ile gerçekleştiği belirtiliyor. İranlı yetkililer, bu saldırının başarısızlıkla sonuçlandığını ve tüm hedeflerin imha edildiğini bildirdi. İsrail, İran’ın nükleer tesislerini hedef almayarak büyük bir tırmandırmadan kaçınmış görünüyor. Ancak Tel Aviv karşı saldırıda sembolik olarak, bu tesislere yakın bir hava üssünü hedef alarak süreç tırmanırsa tesislere de saldırabileceği mesajını verirken, hava üssünün Devrim Muhafızlarına değil de İran Ordusuna (Arteş) ait olmasının da misillemeden kaçınmak için seçildiği düşünülebilir. İran’dan gelen ilk açıklamalarda saldırıyı gerçekleştiren İHA’nın ülkenin dışından değil de içinden geldiğine dair ifadeler de saldırıyı açıkça İsrail’e mâl etmekten kaçınma hamlesi olarak görülebilir. İran böylelikle misilleme arayışına girmeyebilir ve en azından bir süreliğine İran-İsrail gerilimi Nisan öncesindeki durumuna dönüp, gölgedeki savaşına çekilebilir. Ancak yeni bir riskin bertaraf edilmesi Orta Doğu’da esaslı bir diplomasiye ve Gazze’deki savaşın dindirilmesine bağlı.

Bölgede olasılıklar üzerinden bizi bekleyen senaryoları konuşabiliriz daha çok. Şu an özellikle kısa dönemde İsrail’in ne yapacağı kritik. Yani bir misilleme yapacak mı, bunu İran topraklarına dönük mü yapacak yoksa bölgedeki birliklerine mi ya da İran yanlısı milislere mi yapacak bu kritik. Çünkü İran yeni bir denklem kurma peşinde. İran’a ya da İran’ın bölgedeki askeri ya da diplomatik varlıklarına bir saldırı gelirse İran yeniden karşılık vereceğini ifade etti. O nedenle karşılıklı misillemeler kontrolden çıkabilir ve taraflar arasında sıcak çatışmaya dönüşebilir. Daha kötüsü ABD’nin savaşa müdahil olması. ABD, “İsrail’i savunmak için onun her zaman yanında olacağız” diyor ve İsrail’in İran’a karşı ofansif bir hamlesine katılmayacağını ifade ediyor ama bu savunma ve saldırı yani defans ve ofans arasındaki ayrım da kaybolabilir. Böylelikle Amerika kendisini Ortadoğu’da bir savaşta bulabilir. Bu İran açısından da çok yıkıcı olacaktır. Eğer İran ABD savaşı gibi bir şeyden bahsediyorsak bu Körfez ülkelerini de Amerika’nın bölgedeki diğer müttefiklerini de tehdit eder. Örneğin Türkiye’nin pozisyon alması zorlaşabilir. Türkiye’nin asla isteyebileceği bir şey değil. Bu nedenle Türkiye her daim diplomatik çabaların bir parçası olmalı. Haber kaynaklarına yansıyan bilgilere göre ABD-İran arasındaki mesaj trafiğinde Türkiye’nin olması bizim açımızdan önemli ve sevindirici ve bu kanal muhafaza edilmeli.

'FİLİSTİN MESELESİ DEVAM ETTİKÇE İRAN İLE İSRAİL ARASINDAKİ GERİLİM SÜRECEKTİR'

Son olarak, taraflar rasyonel davrandıklarını iddia ediyor, çok dikkatliyiz, saldırı planlarını kalibre ediyoruz diyor. Ancak ok yaydan çıkarsa bu, bölgede kontrolü çok zor bir sürece dönüşür. Bu bakımdan gerilimin düşürülmesi gerekiyor. Kısa vadede İsrail’in ne yapacağı, bölgesel diplomasinin sonuçları ve ABD’nin İsrail’i baskılayıp baskılamayacağı yönlendirici olacak. Bununla beraber Gazze savaşı hatta Filistin meselesi sürdükçe İran ile İsrail arasındaki gerilim devam edecek. Son gelişmelerle bazı kritik eşiklerin aşıldığını düşünüyorum. Umarım diplomasi kazanır, ancak şimdilik İsrail’in hamlesini bekliyoruz. Bir yandan da iki aktör arasında psikolojik bir harekât da var. Belirsizlik gerilimi tırmandırıyor, tansiyonun düşürülmesine hizmet etmiyor. O bakımdan en azından bu bölümün bitmiş olmasını umalım. Yoksa sıcak çatışma riski son derece yüksek.

The war that Israel waged in Gaza after the October 7 attack continues. Israel's targeting of Iran's Damascus Embassy at the beginning of April and the subsequent retaliation from Iran caused concern about whether a new war would break out in the region, involving Iran. On the other hand, the fact that Iran launched a limited attack and gave notice of the attack in advance raised the question of why Tehran followed such a path. Is a new war coming in the Middle East? Should we expect a new hot conflict between Iran and Israel? Is the Strait of Hormuz pregnant with a blockade like the Red Sea? What does a limited attack from Israel mean?

TOBB ETÜ Department of Political Science and International Relations faculty member Dr. explains the mutual moves that increase the tension in the Middle East, possible scenarios and the strategy followed by Iran. We talked with Gülriz Şen.

TOBB ETÜ Political Science and International Relations Department Lecturer Dr. Gülriz Şen and Mühdan Sağlam. 

Iran launched an attack on Israel on April 13. This was also important in that it was Iran's first attack directly targeting Israel, which it described as the "little devil" in 45 years. Why did Iran come to this point? Was this attack a surprise?

Iran-Israel relations have been contentious since the 1979 Iranian Islamic Revolution. No matter how much Israel is described as the "little devil", it is described as a bigger evil than America, which is sometimes described as the "big devil". For example, Iran can negotiate with the USA and negotiate a solution to the nuclear issue. Sometimes he can make direct and sometimes indirect contacts, but this is not possible with Israel, which he sees as a Zionist regime. Therefore, there has been both ideological and strategic tension between the parties since 1979.

Iran's attack on the night of April 13 did not come suddenly, there is a process leading to this tension. If the 1979 revolution was a turning point, we know that the Iran-Israel rivalry has intensified, especially since the 2000s. We know that Iran sees its nuclear program as a threat to Israel. We also know Iran's relations with non-state actors surrounding Israel in the region and their impact on the resistance axis. However, I think the most important critical turning point recently is the Gaza War. In other words, the process that started with Hamas's attack on Israel on October 7. Since this date, while Israel has continued its Gaza operation, it has also identified strategic targets that it believes were involved in the October 7 attack. He targeted Iran's commanders and started carrying out some operations against them.

'IRAN'S RETALIATION IS NOT A SURPRISE. 'IT WAS A CUMULATIVE RESULT OF THE IRAN-ISRAEL ENCOUNTER IN SYRIA'

On April 1, Israel launched an attack on the Iranian embassy in Damascus, targeting seven Iranian soldiers, including the senior commander of the Revolutionary Guard, General Mohammad Reza Zahidi. This was an attack on Iran's own territory in the eyes of international law, so it was different from targeting Iranian soldiers in the field. It was seen by Iran as equivalent to directly targeting Iranian soil and Iran. However, before the operation against Zahedi, other commanders of Iran's Revolutionary Guards army lost their lives in attacks that Israel did not openly claim but were attributed to it, but Iran always took refuge in the "doctrine of strategic patience" in the face of these operations. It did not engage in a conflict with Israel from the east, continued to focus on its long-term strategic goals, and did not retaliate. However, we see that the thinking in Iran changed with the attack on April 1. Iran carried out its attack on April 13 in retaliation for its attack on Israel's diplomatic mission on April 1.

Those who thought Iran was bluffing might have been surprised by this, but I don't think anyone thought Iran was bluffing. Because especially Western intelligence sources constantly shared with news sources that Iran would retaliate soon. As a matter of fact, Iran has repeatedly stated that this attack will definitely be avenged and Israel will be punished. In this respect, retaliation is not a surprise. Syria was also a cumulative consequence of the Iran-Israel confrontation.

'THE AXIS OF RESISTANCE IS BASED ON A PRAGMATIC RELATIONSHIP, NOT RELIGIOUS OR Sectarian'

Iran has special relations in the region with the Lebanese Hezbollah, the Houthis in Yemen and Syria. Among these actors, other than Hamas, they can come together with Iran on the axis of Shiism, but Hamas seems to remain eclectic here. Did Hamas join these actors in the April 13 retaliation?

In fact, Iran had organized the resistance axis for a possible military confrontation with Israel. This axis is a front, a line of defense created and commanded by Qassem Soleimani, who lost his life in the American attack. Iran established its relations with these actors in a pragmatic and strategic manner and did not establish relations with these actors on a purely sectarian basis. This axis consists of strategic actors that Israel intends to use to deter Iran in case it attacks. In a sense, at the end of the day, it is the product of a survival strategy. Here too, small actors want to get the support of a state like Iran. Iran also wants to trust these actors in the face of an attack against itself. When Hamas attacked on October 7, the inference that Iran was behind the attack lies in the increasing strategic cooperation between Iran and Hamas since the 1990s. Israel thinks that Iran played a major role in Hamas's strengthening, increasing its military capacity and daring to attack Israel. In this regard, since October 7, the resistance axis and Iran's position there and its possible role in the October 7 attacks have been discussed extensively.

These actors played a partial role in the April 13 attack. According to information reflected in news sources, Hezbollah made some drone attacks on Israel from the Golan Heights. The Houthis again launched attacks targeting Israel from Yemen. However, these can be considered as symbolic contributions. Because the main actor of the attack on April 13 is Iran. Iran targeted Israel with more than 300 UAVs, cruise and ballistic missiles. In fact, in the "we will punish" statements coming from Iran, it was said that "our brave men will do this". Therefore, the expectation was that Iran would play a greater role rather than the resistance axis actors, and that is what happened.

TOBB ETÜ Political Science and International Relations Department Lecturer Dr. Gulriz Sen

'IRAN WANTED TO BOTH SAY STOP TO ISRAEL AND AVOID A BIGGER RETALIATION BY ISRAEL'

Iran launched a limited attack on Israel. Iranian authorities said after the attack, "If Israel does not respond, there will be no continuation." Why was there a limited attack and a placating statement?

There were a few points that Iran had to pay attention to when planning this operation. The first is to restore deterrence against Israel and establish new rules of engagement. In other words, behind his retaliation was his quest to "put a stop to Israel" and especially to prevent Israel's moves against Iran in Syria. On the other hand, while Iran felt obliged to respond, it was seeking to establish its reputation in both regional and domestic politics. He felt obliged to give an answer, especially to appease the reactions from the hawkish wing, saying "Our discourse is always just talk, we must do something." However, while doing this, he had to avoid an operation that would further escalate tensions and cause a greater retaliation from Israel.

'THE LIMITED ATTACK WAS AT THE SAME TIME A MOVE TO AVOID DIRECT WAR WITH THE USA'

This was to avoid not only Israel's counter-move, but also a move that could bring America into a direct war with Iran. That's why he tried to carry out a limited operation, that is, he did not use all his capacity and ability in this operation. Especially if we look at the statements from Iran after this operation, “This was a limited and limited operation. We did not target civilians. "Our main goal was to hit the Nevatim Base in the south, where the planes bombing Gaza took off," they said. In other words, they responded to Israel with a limited operation in which Iran exercised its right of self-defense. Even before the operation was completed, Iran's permanent representation to the UN made a soothing statement on Twitter, such as "From our point of view, the issue is closed, if Israel takes any steps from now on, we will respond." Additionally, Tehran notified actors in the region 72 hours in advance. There were also messages between America and Iran, especially through Oman, Kuwait and Türkiye. The USA understood what Iran was trying to do and its intentions through this indirect messaging. Iran actually acted as it did in retaliation for the Soleimani assassination. The reason for reporting is to prevent the devastating consequences of this retaliation for Iran.

'IRAN WILL AVOID BLOCKAGING IN THE STRAIT OF HORmuz'

In Yemen, the Houthis have been implementing a blockade of ships going to Israel in the Red Sea for a long time. We saw a similar attitude in the Strait of Hormuz before the attacks. Should we expect Iran to implement a direct blockade of Hormuz? Or should we see this within the limited practice of responding we mentioned?

Iran periodically threatens to "close the Strait of Hormuz", and we see this more frequently when we examine Iran-US relations. For example, during the period when oil embargoes were imposed on Iran, Iran voiced this threat more. He used the threat of "If my oil exports are blocked, I will block the flow of oil through the Strait of Hormuz" as a trump card, as leverage. On the morning of the day of the attack, he seized a Portuguese-flagged but Israeli-related commercial ship.

In my opinion, similar steps do not seem to be a move that Iran will make and continue for now. Because disruption of oil shipments there could threaten China. Considering that the oil that Iran sells to China has reached a high volume, Iran will not take any steps that would disrupt its economy and prevent oil shipments to China. On the other hand, Iran will not want to unsettle the Gulf countries and bring them closer to the USA at a time when normalization has begun. However, it may occasionally intervene in commercial ships with the sole purpose of sending a message to Israel. In other words, it may take steps that will harm Israel not only militarily but also commercially. But in the current conjuncture, blocking seems to be a task undertaken mostly by the Houthis. Iran will not want to attract the attention on that issue again. It will not want to give the international community the image of a non-compliant, pirate power or a rogue power, especially now. There is a fine line that Iran generally follows. He avoids further triggering the United States and involving the United States in the tensions between Iran and Israel.

Could this have something to do with the Gaza War, in which Israel was becoming increasingly isolated, and at a point when global support was gradually decreasing due to public pressure, with the emergence of Hormuz on the agenda and not giving Israel any breathing room? If it does such an action, would it be as if Iran would be on the agenda more than Israel's actions and loneliness in Gaza?

Yes, this is one of Iran's concerns. He thinks that a move he makes will provide Netanyahu with a lifesaver and draw the West's attention to Iran again, at a time when Israel is becoming isolated. Look, we haven't talked about the Gaza War for a while, the agenda has changed. It is most likely that behind this move by Israel is to overcome this impasse by diverting the target and to re-strengthen relations with the USA through anti-Iran sentiment. Another important point here is that although everything seems calculated and well-calibrated in the last moves, the escalating tension may go uncontrolled, and this should be taken into consideration.

'Türkiye SHOULD MAINTAIN ITS ROLE IN MESSAGE TRAFFIC BETWEEN IRAN AND THE USA'

Finally, Israel's expected move took place. How can we briefly discuss this? What do you think awaits us in the future in terms of the region? Should we expect a hot conflict between Iran and Israel?

Israel's expected counter-move took place. According to the news in the agencies on the morning of Friday, April 19, Israel carried out a drone attack on an air base belonging to the Iranian army in the city of Isfahan. Although some US sources mentioned a missile attack in their initial news, it is stated that the attack was carried out by a quadcopter type UAV. Iranian officials reported that this attack failed and all targets were destroyed. Israel appears to have avoided a major escalation by not targeting Iran's nuclear facilities. However, while Tel Aviv symbolically targeted an air base close to these facilities in the counter-attack, giving the message that it could attack the facilities if the process escalated, it can be thought that the fact that the air base belonged to the Iranian Army (Artesh) and not the Revolutionary Guard was chosen to avoid retaliation. In the first statements from Iran, the statements that the drone that carried out the attack came from inside the country, not from outside, can be seen as a move to avoid clearly attributing the attack to Israel. Iran may thus not seek retaliation, and at least for a while, Iran-Israel tensions may return to their pre-April state and retreat into its shadow war. However, eliminating a new risk depends on thorough diplomacy in the Middle East and ending the war in Gaza.

We can talk more about the scenarios that await us in terms of possibilities in the region. What Israel will do right now, especially in the short term, is critical. In other words, will he retaliate, will he do it against Iranian territory or will he do it against his troops in the region or pro-Iran militias? This is critical. Because Iran is trying to establish a new equation. Iran stated that if there is an attack on Iran or Iran's military or diplomatic assets in the region, it will respond again. Therefore, mutual reprisals may get out of control and turn into a hot conflict between the parties. What's worse is the USA's involvement in the war. The USA says, "We will always be with Israel to defend it" and states that it will not participate in an offensive move by Israel against Iran, but this distinction between defense and attack, that is, defense and offense, may also disappear. Thus, America may find itself in a war in the Middle East. This would also be very devastating for Iran. If we are talking about something like an Iran-US war, this would threaten the Gulf countries and America's other allies in the region. For example, it may be difficult for Turkey to take a position. It is not something Turkey could ever want. For this reason, Türkiye should always be a part of diplomatic efforts. According to the information reflected in the news sources, Turkey's presence in the message traffic between the USA and Iran is important and pleasing for us and this channel should be preserved.

'AS THE PALESTINE ISSUE CONTINUES, THE TENSION BETWEEN IRAN AND ISRAEL WILL CONTINUE'

Finally, the parties claim that they are acting rationally, saying that we are very careful and calibrating attack plans. However, if the arrow leaves the bow, this becomes a very difficult process to control in the region. In this regard, tension needs to be reduced. What Israel will do in the short term, the results of regional diplomacy and whether the USA will pressure Israel will be the guiding factors. However, as long as the Gaza war and even the Palestine issue continues, the tension between Iran and Israel will continue. I think that some critical thresholds have been crossed with recent developments. I hope diplomacy wins, but for now we are waiting for Israel's move. On the other hand, there is also a psychological operation between the two actors. Uncertainty escalates tension and does not serve to reduce tension. So let's hope that at least this chapter is over. Otherwise, the risk of hot conflict is extremely high.