1993 yılı 28 Nisan’ında Ümraniye’de Hekimbaşı çöplüğünün patlamasını hatırlayanımız var mı? 39 kişi ölmüştü o patlamada, 12 kişi de kaybolmuştu. 

Patlama, ilk çöp kamyonunun orayı boş bulduğu için Hekimbaşı’na çöpünü boşalttığında başlamış, 1993 Nisanı’nda da can alacak boyutlara ulaşmıştı.

….

Erzincan İliç’teki facianın oluşum tarihi 2000’lere uzanıyor. Kanada şirketi Anagold’un girişimi o zaman başlamış, 2008 – 2010’larda da altın üretimine geçilmiş. 20 yıllık hikaye… Hikayede neler yok ki…

Kanadalı şirket (ve küçük Türk ortağı) için 8.5 milyar dolarlık bir kazanç söz konusu imiş. Bunun 550 milyon doları Türkiye’ye kalıyormuş. Araya çed raporu usulsüzlükleri giriyor, köylüleri ikna için Kanada turları ve 130 bin liraya varan cep harçlıkları giriyor, yargıda usulsüzlükler giriyor, rivayete göre “etkili” siyasetçiler giriyor, zamanın Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ismi giriyor, giriyor da giriyor… 

Bu 20 yıl Ak Parti iktidarının 20 yılı. Yani herkes var orada. 

Bir ara haber de vermiş “Bela” geliyorum diye… Siyanür sızıntısı olmuş. Garibim Mustafa Yeneroğlu, Meclis’te “Bela geliyorum diyor” diye çığlık atmış. Duyan olmamış. 

Ve 20 yıldır biriken belâ, bir gün “dağ göçüşü” halinde Türkiye gündemine oturmuş. Dağ göçüşü: Meğer 1 gram altın için 1 ton toprağın elenmesi (rafine edilmesi) gerekiyormuş. Eleme için de siyanür kullanılıyormuş. Elenen siyanür karışık toprağa “liç” deniyormuş. Akışkan olduğu sonradan tsunami dalgaları gibi akmasından anlaşılan milyonlarca tonluk liçler, bir yere (burada ucu Fırat’a çıkan bir dere kenarına) dağ gibi yığılıyormuş. Bilen biliyor, bu yığınların uzun süre böyle, suskun kalması mümkün değilmiş, bunu o liçleri yığanlar da bilirmiş, bunların bir gün yıkılması, heyelana dönüşmesi mukaddermiş, işte bu son dağ göçüşü, böyle bir yığılmanın sonucu imiş. Bu sonuca bilerek gelindiği için ölümler kaza değil cinayet sayılmalıymış. 

Ortada on yıllar içinde iç – dış kapitalizmin iş birliğinde ve yöneticilerimizin nezaretinde önümüze bırakılan bir “çevre felâketi” var. Öne, faciada 9 kişinin (o sayının da 5 katı olduğu iddia ediliyor ya) milyonlarca ton toprak altında kalışı ve kurtarılma imkansızlığı çıkıyor ama, ülkeye fatura edilen ve bağrımızda belki asırlar boyu kalacak olan çevre felaketi daha küçük bir “Belâ” değil. 

Ders alır mıyız? 

Bilinmez ki… 

Paranın gözü kör olsun. Bir şekilde satın alıyor almak istediğini… 

Maraş depreminin üzerinden bir yıl geçti değil mi? Deprem muhasebesini yaparken felaketteki yıkımın büyüklüğünün yıllar içinde devreye giren “insan depremi”nden kaynaklandığı yazılıp çizildi. İnsan depremi, bazen siyasetçide - belediyecide, bazen mühendiste, bazen yargı mensubunda, bazen bizatihi evi inşa ettiren insanın kendisinde ete kemiğe bürünüyordu. İnsan, kendi mezarını kazıyor, siyasetçi ile, mühendis ile birlikte… 

Ama o gün bunu fark etmiyor. “Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur”özdeyişini biz üretmemiş miyiz? Bu deyişi hep başkaları için kullanıyoruz sadece. 

Gelin İstanbul’u konuşalım: İstanbul depremi herkesin uykusunu kaçırıyor. Marmara’nın içinden faylar geçiyor ve bu faylar kırılırsa İstanbul sarsılacak… Bunu bildiğimize göre ona karşı tedbirli olmak gerekiyor. Özetle binanızı ona göre yapacak, şehri ona göre kuracaksınız. Uykumuz kaçıyor çünkü şehri de ona göre kurmadık, evlerimizi de depreme dayanıklı halde yapmadık. Kumdan çaldık, demirden çaldık, yolları, yeşil alanları işgal ettik, deprem olunca sığınacak yer kalmadı elhasıl koca şehirde. Koca şehir dar gelmeye başladı anormal göçlerle birikmiş insan yığınlarına… Peki nasıl biriktirdik İstanbul’da “deprem belâsı”nı? Kaç yılda? Ve bu şehre “İhanet ederken” hangimiz hangimizi uyardık? Yoksa ganimet paylaşır gibi, payımıza düşeni yağmalamak mı daha şirin göründü? “Aziz İstanbul” diye diye canına okuduk şehrin. İlk gecekonduyu, ilk gökdeleni, ilk yeşil alan yağmasını yaparken, aslında deprem belâsı için hazırlık yaptığımızı düşünmedik. Ne dersiniz, Kanal İstanbul projesi hangi yılda İstanbul’un canına okuyacak, bu “çılgın proje”nin geleceğini biliyor muyuz? 

Onun gibi fabrika, üç kuruş arıtma masrafı yapmamak için kimyasal atığını dereye boşaltırken, ya da gök yüzüne zehirli gazları salarken ülke için nasıl bela biriktirdiğini düşünmüyor. 

Kaz Dağlarını madencilere verirken bilmem kaç yıl içinde ekolojik bir yıkıma imza attığımızı düşünmeyiz… “Kısa günün kârı” diye bir deyim üretmişiz halk olarak, o halk anlayışı devlet yönetimine da yansımamış olmaz… Nasılsanız öyle yönetilirsiniz… 

Bir Kur’an ayeti şöyle: 

“İnsanların bizzat kendilerinin işledikleri yüzünden, karada ve denizde çürüme ve bozulma başladı. Allah, belki geri dönerler diye yaptıklarının bazı sonuçlarını onlara tattıracaktır.” (Rum suresi, 41) 

“İnsanoğlu putunu kendi yapar kendi tapar” denilmiş. Başka yerde aramaya gerek yok, kendimize bakmamız lâzım İliç’teki can kayıplarını ya da çevre felaketini sorgularken… 

Bir gün, aile yapısı ve nüfus alanında yaşanan gelişmelerin, yıllar içinde nasıl bir “Belâ biriktirdiği”ni ve o belanın insanlık adına telafisi çok daha zor sorunlara yol açacağını yazmak istiyorum. İnsanlık olarak yaşanan felaketlerin bir birikim dönemi var, onu görmeden ve süreç içinde sağlıklı tavırlar geliştirmeden sonuçlara ağlamanın faydası yok.

Does anyone remember the explosion of the Hekimbaşı garbage dump in Ümraniye on April 28, 1993? 39 people died in that explosion and 12 people went missing.

The explosion started when the first garbage truck found the place empty and emptied its garbage into Hekimbaşı, and reached deadly proportions in April 1993.

….

The history of the disaster in Erzincan İliç dates back to the 2000s. The initiative of the Canadian company Anagold started then, and gold production started in 2008-2010. A 20-year story... What is not in the story...

The Canadian company (and its small Turkish partner) had an $8.5 billion profit. $550 million of that was left to Turkey. There were irregularities in the EIA report, tours to Canada to convince the villagers and pocket money worth up to 130 thousand liras, irregularities in the judiciary, rumor has it that “influential” politicians were involved, the then Minister of Environment and Urbanization Murat Kurumismi was involved, and he kept on doing it…

These 20 years are the 20 years of the AK Party government. So everyone is there.

He even gave news at one point saying “Trouble is coming”… There was a cyanide leak. Poor Mustafa Yeneroğlu screamed in the Parliament saying “Trouble is coming”. No one heard.

And the trouble that had been accumulating for 20 years, one day, came to Turkey’s agenda in the form of a “mountain collapse”. Mountain collapse: It turns out that 1 ton of soil had to be sifted (refined) for 1 gram of gold. Cyanide was used for sifting. The sifted cyanide mixed soil was called “leach”. Millions of tons of leach, which were later understood to be fluid because they flowed like tsunami waves, were piled up like a mountain somewhere (here, on the banks of a stream whose tip flowed into the Euphrates). Those who know, know that it was not possible for these piles to remain silent like this for a long time, those who piled up those leach also knew this, it was destined for them to collapse one day, to turn into a landslide, and this latest mountain collapse was the result of such a piling up. Since this conclusion was reached knowingly, the deaths should not be considered accidents but murders.

There is an “environmental disaster” that has been left to us in the cooperation of domestic and foreign capitalism and under the supervision of our administrators over the course of decades. The fact that 9 people (it is claimed that there are 5 times that number) were trapped under millions of tons of soil and that it is impossible to save them comes to the fore, but the environmental disaster that has been incurred in the country and will probably remain in our hearts for centuries is not a smaller “Calamity”.

Do we learn lessons?

It is unknown…

May money be blind. It somehow buys what it wants…

It has been a year since the Maraş earthquake, hasn’t it? While doing the earthquake accounting, it was written and drawn that the magnitude of the destruction in the disaster was due to the “human earthquake” that came into play over the years. The human earthquake sometimes took on flesh and blood in politicians - municipalities, sometimes engineers, sometimes members of the judiciary, and sometimes the person who built the house. People are digging their own graves, together with politicians and engineers…

But he doesn't realize it that day. Didn't we come up with the saying, "It's the handful of grass that makes the camel fly off the cliff"? We just use this saying for others.

Let's talk about Istanbul: The Istanbul earthquake is making everyone lose their sleep. There are fault lines running through the Marmara Sea and if these fault lines break, Istanbul will shake... Since we know this, we need to be careful against it. In short, you will build your building accordingly and establish the city accordingly. We lose sleep because we did not build the city accordingly, we did not make our houses earthquake-resistant. We stole sand, we stole iron, we occupied the roads and green areas, when an earthquake occurs, there is no place left to take shelter in the big city. The big city started to become too small for the masses of people who have accumulated due to abnormal migration... So how did we accumulate the "earthquake disaster" in Istanbul? In how many years? And which one of us warned whom while "betraying" this city? Or did it seem cuter to plunder what fell to our share as if sharing the spoils? We ruined the city by saying "Dear Istanbul". When we built the first shanty house, the first skyscraper, the first green area plunder, we did not think that we were actually preparing for the earthquake disaster. What do you think, in which year will the Canal Istanbul project wreak havoc on Istanbul? Do we know when this “crazy project” will come?

A factory like that does not think about how it is accumulating trouble for the country when it discharges its chemical waste into the stream or releases poisonous gases into the sky in order not to spend a dime on treatment.

When we hand over the Kaz Mountains to miners, we do not think that we have signed an ecological destruction in who knows how many years… We, as a people, have created a phrase called “short day’s profit”, and that public understanding cannot fail to be reflected in the state administration… You are governed the way you are…

A verse of the Quran reads as follows:

"Corruption has begun to set in on land and sea because of what people have done. Allah will make them taste some of the consequences of what they have done so that they may return."(Surah Ar-Rum, 41)

“Man makes his own idols and worships them”It has been said. There is no need to look elsewhere, we need to look within ourselves while questioning the loss of life or the environmental disaster in İliç…

One day, I want to write about how the developments in family structure and population have accumulated a "scourge" over the years and how that scourge will lead to problems that are much more difficult to compensate for in the name of humanity. There is a period of accumulation for the disasters experienced by humanity, and it is useless to cry about the results without seeing it and developing healthy attitudes in the process.