NEFES’in online versiyonunda dün AK Parti’nin yarınki 24. kuruluş yıldönümüne ilişkin güzel bir derleme vardı. Okurken çok eğlendim. Gayri ihtiyari “Nereden nereyeeeee” dedim.

Şimdi gelin AK Parti’nin önemli kuruluş vaatlerine ve 24 yıl sonra geldiği noktaya bir göz atalım:

2001: AK Parti demokrasiyi önce kendi içinde yaşayacak.

2025: AK Parti’de bütün kararları Recep Tayyip Erdoğan veriyor.

2001: AK Parti Avrupa Birliği’ne tam üyeliği savunur.

2025: AK Parti iktidarının AB ile tek ilişkisi göçmen meselesine indirgendi. Siyasette Kopenhag kriterleri, ekonomide Maastricht kriterleri yalan oldu.

2001: AK Parti’nin ilkesini ulusal bütünlüğümüz ve cumhuriyetimizin bölünmez yasasının teminatı olan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası belirliyor.

2025: AK Parti iktidarı artık kendi yaptığı Anayasa değişikliklerine dahi uymuyor. Anayasa Mahkemesi kararlarını uygulamıyor.

2001: AK Parti TBMM tarafından onaylanmış BM İnsan Hakları Bildirgesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini temel referans kabul eder. Temel hak ve özgürlükleri mümkün olan en geniş sınırlar içinde temel kabul eder. Toplumsal özgürleşmenin esasını bireysel özgürlüklerde arar.

2025: AK Parti iktidarında en büyük darbeyi insan hakları ve özgürlükler yedi. AİHM kararları dahi uygulanmıyor.

2001: AK Parti en alt kademesinden genel başkanına kadar Türkiye’de görev süresini sınırlandıran ilk partidir.

2025: Üç dönem kuralına uyulmuyor. İki dönemle sınırlı kalacağını vaat eden Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Anayasa’da iki defa seçilir ifadesi açıkça yer aldığı halde üç defa seçime girdi. En son “hak vaki olana kadar” ifadesini kullandı.

2001: AK Parti liderliğin bilincinde olan, ancak partiyi liderlik sultasına dönüştürmeyen bir yapı ile siyasi hayata merhaba diyor.

2025: AK Parti’de liderin dediği dışında hiçbir şey olmuyor.

2001: AK Parti’nin hukuk anlayışını toplu olarak bir arada yaşamanın ortak güvencesi olarak hukukun üstünlüğü ve yargının bağımsızlığı oluşturur. Adaleti yalnız yargı kararlarının ifadesi konusunda değil, bunların toplum ve devlet hayatında bütün faaliyetlerdeki gözetilmesi gereken bir ilke olarak da benimser.

2025: AK Parti iktidarı resmen ikili hukuk yarattı. Ülkede uzun bir süredir iktidar mensuplarına ayrı muhalefet mensuplarına ayrı hukuk uygulanıyor.

2001: AK Parti demokrasiyi bir siyaset tarzı, yönetim ve denetim biçimi olarak görür. Demokrasiyi vazgeçilmez bir ilke olarak göstermeyi taahhüt eder.

2025: AK Parti, demokrasiyi iktidarını mutlak hale getirmek için kullanılan bir araç olarak gördüğünü artık saklanma ihtiyacı dahi duymuyor.

2001: AK Parti küçük ama güçlü bir devlet modelinden yanadır. Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi yanlısıdır.

2025: Devlet partisi haline gelen AK Parti kaybedince yerel yönetimleri merkezi yönetimin denetimine sokmaya çalışıyor. CHP’nin kazandığı yerel yönetimler çalışamasın diye her türlü baskı ve kısıtlamaya başvuruluyor.

2001: AK Parti hak, adalet ve özgürlükleri merkez alan demokratik laik bir hukuk devletini savunur. Laikliği demokrasinin teminatı olarak görür.

2025: AK Parti döneminde muhalefetin en büyük sloganı “Hak hukuk adalet” oldu. Kamuoyu yoklamalarında memleketin en önemli sorunları sıralamalarında “hukuk devleti ve adalet” kavramları ilk üçte yer alıyor.

2001: AK Parti dini eğitimi kişilerin kendi isteklerine bırakır.

2025: AK Parti iktidarı en büyük yatırımını din eğitimine yaptı. İmam hatip liselerini değişik oyunlarla zorunlu hale getirmeye çalıştı. ÇEDES gibi projelerle tarikat ve cemaatleri milli eğitim sisteminin paydaşı haline getirdi.

***

180 derecelik değişim elbette sadece bu başlıklarla sınırlı kalmadı.

AK Parti’nin vaatleriyle 25 yıl sonra geldiği yeri tam anlamıyla kıyaslamaya kalksak bırakın köşeyi, gazeteye sığmaz.

Zaten AK Parti’nin kuruluş toplantısında çekilen fotoğraflara bakarsanız, kurucuların çoğunun partinin ilkelerinden uzaklaşmasını gerekçe göstererek partiden uzaklaştığını görürsünüz.

Bir de “yasaklar, yoksulluk ve yolsuzluk” sözcüklerinin baş harfinden oluşan 3Y meselesi var. 24 yılda üçü de zirve yaptı.

Sanırım daha fazla yoruma ya da karşılaştırmaya gerek yok.

“Nereden nereyeeeeee” diyerek noktayı koyalım.

There was a nice compilation yesterday in the online version of NEFES about the AK Party's 24th anniversary tomorrow. I had a lot of fun reading it. Instinctively, I said, "Where are we going from here to where?"

Now let's take a look at the AK Party's important founding promises and where it has reached after 24 years:

2001: The AK Party will first experience democracy within itself.

2025: Recep Tayyip Erdoğan makes all decisions in the AK Party.

2001: The AK Party advocates full membership in the European Union.

2025: The AK Party government's sole relationship with the EU has been reduced to the immigration issue. The Copenhagen criteria in politics and the Maastricht criteria in economics have become a lie.

2001: The Constitution of the Republic of Türkiye, which is the guarantor of our national integrity and the indivisible law of our republic, determines the principles of the AK Party.

2025: The AK Party government no longer complies with even its own constitutional amendments. It does not implement Constitutional Court decisions.

2001: The AK Party accepts the UN Declaration of Human Rights and the European Convention on Human Rights, ratified by the Turkish Grand National Assembly, as its fundamental reference points. It considers fundamental rights and freedoms to be fundamental within the broadest possible boundaries. It seeks the basis of social liberation in individual freedoms.

2025: Human rights and freedoms suffered the biggest blow during the AK Party government. Even ECHR rulings are not being implemented.

2001: The AK Party is the first party in Türkiye to limit the term of office for everyone from the lowest rank to the leader.

2025: The three-term rule is not being followed. President Tayyip Erdoğan, who promised to be limited to two terms, ran for election three times, despite the Constitution explicitly stating that he must be elected twice. Most recently, he used the phrase "until justice prevails."

2001: The AK Party enters political life with a structure that is aware of leadership but does not turn the party into a leadership domination.

2025: Nothing happens in the AK Party other than what the leader says.

2001: The AK Party's understanding of law is based on the rule of law and the independence of the judiciary, as mutual guarantees of collective coexistence. It embraces justice not only in the expression of judicial decisions but also as a principle that must be observed in all activities of society and the state.

2025: The AK Party government officially created dual law. For a long time, separate laws had been applied to members of the government and to members of the opposition.

2001: The AK Party views democracy as a style of politics, a form of governance, and control. It pledges to portray democracy as an indispensable principle.

2025: The AK Party no longer feels the need to hide that it sees democracy as a tool used to make its power absolute.

2001: The AK Party favors a small but powerful state model. It favors strengthening local governments.

2025: When the AK Party, which has become the state party, loses, it attempts to bring local governments under central control. All manner of pressure and restrictions are used to prevent the CHP-won local governments from functioning properly.

2001: The AK Party advocates for a democratic, secular state governed by the rule of law, centered on rights, justice, and freedoms. It sees secularism as the guarantee of democracy.

2025: During the AK Party era, the opposition's biggest slogan became "Rights, Law, Justice." Public opinion polls rank the concepts of "rule of law and justice" among the country's most pressing issues in the top three.

2001: The AK Party leaves religious education to the discretion of individuals.

2025: The AKP government made its biggest investment in religious education. It attempted to make Imam Hatip high schools compulsory through various schemes. It made religious orders and communities stakeholders in the national education system through projects like ÇEDES.

***

Of course, the 180-degree change was not limited to these topics.

If we were to try to compare the AK Party's promises with where it has come 25 years later, it wouldn't fit in a newspaper, let alone a column.

If you look at the photographs taken at the founding meeting of the AK Party, you will see that most of the founders distanced themselves from the party, citing its departure from its principles as the reason.

There's also the issue of the 3Ys, which are the first letters of the words "prohibition, poverty, and corruption." All three have peaked in 24 years.

I think no further comments or comparisons are necessary.

Let's end by saying "From where to whereeeeee".