İliç’te 9 işçinin bedeni zehirli toprağın altında hâlâ. Ama iktidarın önceliği ne onları çıkarıp ailelerine teslim etmek ne de bu katliamı hakkıyla soruşturmak. Canhıraş bir çabayla madeni derhal işletmeye açmak ve soruşturmayı birkaç mühendise yıkıp kapatmak istiyorlar. Aleni yapıyorlar. Tıpkı göz göre göre gelen katliam gibi…

Memleketin şu sıra en önemli olayı bu olmalı. Zira, hepimizin sürüklendiği karanlık geleceğin mimarı siyasi ve iktisadi rejimin eksiksiz bir anatomisini apaçık görüyoruz burada. Karşımızda satın alınmış siyasetçileri, bilim insanlarını, gazetecileri, bürokratları da kapsayan; uluslararası sermaye gücü ve yerli işbirlikçileriyle beraber çok kollu bir canavar duruyor. Her bir kolunu tek tek kesemezsek eğer, ufukta huzurlu bir gelecek yok. Hemen her alanda benzer bir canavara bakıyoruz çünkü.

Ülkenin her bir hücresine nüfuz etmiş, türlü aldatmacayla, ayartmayla gizlenen musibetin izini sürmek, açığa çıkarmak kolay değil.

***

Yazar ve sanat eleştirmeni John Berger, Bir Fotoğrafı Anlamakkitabında, gerçeklerin ilişkin oldukları koşullarda her zaman açık seçik görülemediğini, bazen de gecikerek açığa çıktığını söyler. Olaylar ilk belirdikleri anda sanki bağımsızmış, hatta birbiriyle çelişkiliymiş görünür. Oysa hepsi başımıza gelecek daha büyük bir olayın alametidir. Altın madeni de böyle gerçeklerden birisi işte.

Bakın 2008-2009 arasında, sadece 1 yıl içinde aynı sekansa sıkışmış siyasi, hukuki ve iktisadi bir dizi farklı farklı olay, bugünden geriye doğru yeniden dizilince aslında nasıl bambaşka bir gerçekliğin parçalarıymış.

AYM’DEN ZİRAAT’E UZANAN BİR KARİYER

Bir haberle alakalı Ziraat Bankası’nın yönetimine bakarken bir isim dikkatimi çekti: Serruh Kaleli. CV’si hayli parlak. 1978-80-81 yıllarında Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçildi. Barolar Birliği’nde yöneticilik yaptı. 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından 2005’te yine Anayasa Mahkemesi’ne atandı. 2011-2015 arası Anayasa Mahkemesi Başkanvekilliği görevini yürüttü. Görev süresi dolduktan sonra da 2019 yılında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Ziraat Bankası Yönetim Kurulu’na layık görüldü.

Nereden hatırlıyoruz bu ismi peki?

Yıl 2008; ülkenin ana gündemi, Anayasa Mahkemesi’nde görülen AKP ile ilgili ikinci kapatma davası. Haftalarca süren tartışmalar esnasında kamuoyu, “Kimin oyu ne olacak, görüşü nedir?” soruları etrafında Haşim Kılıç başkanlığındaki üyelerin adını sık sık işitiyor. 5’e 6 oyla kapatma kararı çıkmıyor. Sadece Hazine yardımı kesiliyor. Hâlâ belli açılardan gizemini koruyan kararın etrafında bir ‘darbe fırtınası’ estiriyor iktidar. Üst üste açılan soruşturmalar, davalar, tutuklamalar… Memleket zelzeleye tutulmuş gibi sallanıyor.

O günlerde bir yasa AYM’nin gündemine geliyor. AKP hükümeti ‘doğrudan yabancı yatırımlar’ ile ilgili kanunda bazı değişiklikler yapmak istiyor. 3’üncü madde önemli. Özeti şu: Yabancı yatırımcıların taşınmaz mülk edinimi tamamen serbest bırakılıyor. Türkiye’de elde ettikleri her türlü geliri dışarı serbestçe transfer etmelerinin önü açılıyor. CHP, 11 Mart 2008’de konuyu AYM’ye taşıyor. Haşim Kılıç ve Serruh Kaleli’nin de bulunduğu 5 üyenin karşı oyuna rağmen çoğunluk kararıyla değişiklik iptal ediliyor.

Bu sefer de Maden Yasası’nda değişiklikler yapıyor AKP. Özellikle maden faaliyetlerinde ÇED aranmamasına ilişkin değişikliği CHP, yine AYM’ye götürüyor. 15 Ocak 2009 günü oy birliğiyle düzenleme iptal ediliyor.

Aynı dönemde ülkede başka neler oluyor?

Bugün bir çevre katili olarak karşımıza çıkan Anagold’un öncülü olan ABD’li Anatolia Minerals, İliç’te çalışmalarına başlıyor. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi resmi açıklamasında yabancı yatırım müjdesini veriyor. Çalık Holding, ortak kurulan Çukurdere Madencilik üzerinden madene dahil oluyor.

Daha başka…

Dönemin Erzincan Savcısı İlhan Cihaner, maden şirketinin yargıdaki rüşvet ilişkileri üzerine Şubat 2008’de soruşturma başlatıyor. Lakin önü kesiliyor. Malum, sonrasında Ergenekon davasından Cihaner makamından gözaltına alınıyor ve tutuklanıyor.

Daha daha başka…

Gazeteci arkadaşım Özlem Akarsu Çelik, Akşam gazetesinde Ekim 2010’da mühim bir haber yayınlıyor. Haberin konusu Anayasa Mahkemesi üyesi Serruh Kaleli’nin, Çalık’ın ortak olduğu Çukurdere Madencilik’te ‘denetmenlik’ görevine getirilmesi. Büyük skandal. Anayasa Mahkemesi Kanunu’nun ‘Üyelikle Bağdaşmayan Haller’ başlıklı 11’inci maddesini hatırlatıyor Çelik: “Başkan ve üyeler asli görevleri dışında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar, görev alanlar çekilmiş sayılır.”

Ancak Çalık Grubu yaptıklarının yasalara aykırı olduğunu fark ediyor ve 16 Ekim 2009 günkü Ticaret Sicil Gazetesi’nde düzeltme yayımlıyor. Serruh Kaleli’nin ‘sehven’ atandığı bildiriliyor. Şirket milyonlarca insanın arasından bula bula yanlışlıkla Anayasa Mahkemesi üyesinin ismini bulmuş yani!

Özlem, elde ettiği resmi belgeler ve kulis bilgileri üzerine şu önemli soruyu soruyor: “Maden Kanunu’ndaki değişiklikler görüşülürken lehte görüş verilmesi konusunda ısrarcı oldu mu, diğer üyeleri ikna etmeye çalıştı mı?” Yanıtsız kalıyor sorusu. Elbette başını fena halde ağrıtıyorlar.

Daha o gün üyeliği düşürülmesi gereken Serruh Kaleli bugün iktidarın, hizmetkarlarına sunduğu büyük ödüllerden birisi olan Ziraat Bankası’nın yönetiminde.

Dolayısıyla Türkiye’de rejimin köklü değişime uğramaya başladığı, toplumun türlü olaylarla, gerilimlerle zihninin bulandırıldığı yıllarda gözden kaçmış bu detay, memleketin bugünkü karanlığının ‘sehven’ olmadığının kanıtlarından.

Hani derler ya, “kuşa bak, cambaza bak” filan… Tam öyle bir olay işte.

The bodies of 9 workers are still under the toxic soil in İliç. But the government's priority is neither to extract them and return them to their families, nor to properly investigate this massacre. With a desperate effort, they want to put the mine into operation immediately and leave the investigation to a few engineers. They do it openly. Just like a massacre in plain sight...

This must be the most important event in the country right now. Because here we clearly see the complete anatomy of the political and economic regime that is the architect of the dark future we are all dragged into. We are faced with a group of bought politicians, scientists, journalists and bureaucrats; A multi-armed monster stands with international capital power and local collaborators. There is no peaceful future on the horizon unless we can cut off each and every one of its arms. Because we are looking at a similar monster in almost every field.

It is not easy to trace and uncover the calamity that has penetrated into every cell of the country and is hidden by various deceptions and temptations.

***

In his book Understanding a Photograph , author and art critic John Berger says that the facts are not always clearly visible in the circumstances they relate to, and sometimes they are revealed with a delay. When events first appear, they appear to be independent, even contradictory. However, they are all signs of a bigger event that will happen to us. The gold mine is one of such facts.

Look at how a series of different political, legal and economic events that were stuck in the same sequence in just one year, between 2008 and 2009, were actually parts of a completely different reality when rearranged backwards from today.

A CAREER FROM THE AYM TO ZİRAAT

While looking at the management of Ziraat Bank regarding a news story, a name caught my attention: Serruh Kaleli. His CV is quite bright. He was elected as a member of the Constitutional Court in 1978-80-81. He served as a manager in the Bar Association. He was appointed to the Constitutional Court again in 2005 by the 10th President Ahmet Necdet Sezer. He served as Deputy President of the Constitutional Court between 2011 and 2015. After his term of office expired, he was deemed worthy of the Ziraat Bank Board of Directors by President Recep Tayyip Erdoğan in 2019.

How do we remember this name?

Year 2008; The main agenda of the country is the second closure case regarding the AKP heard in the Constitutional Court. During weeks of debate, the public asked, "Whose vote will be what, what is their opinion?" He often hears the names of the members chaired by Haşim Kılıç around his questions. The closure decision is not made with a vote of 5 to 6. Only Treasury aid is being cut. The government is creating a 'coup storm' around the decision, which still remains a mystery in certain respects. Investigations, lawsuits, arrests... The country is shaking like an earthquake.

In those days, a law comes to the agenda of the Constitutional Court. The AKP government wants to make some changes in the law regarding 'foreign direct investments'. Article 3 is important. Its summary is this: Foreign investors' real estate acquisition is completely free. It opens the way for them to freely transfer any income they earn in Turkey abroad. CHP takes the issue to the Constitutional Court on March 11, 2008. Despite the opposing votes of 5 members, including Haşim Kılıç and Serruh Kaleli, the amendment is canceled by the majority decision.

This time, AKP is making changes to the Mining Law. CHP is again taking the amendment regarding not requiring EIA in mining activities to the Constitutional Court. The regulation is canceled unanimously on January 15, 2009.

What else is happening in the country during the same period?

US-based Anatolia Minerals, the predecessor of Anagold, which we encounter today as an environmental killer, is starting its work in İliç. The Presidential Investment Office gives the good news of foreign investment in its official statement. Çalık Holding is involved in the mine through the jointly established Çukurdere Madencilik.

More…

Erzincan Prosecutor of the period, İlhan Cihaner, initiated an investigation in February 2008 into the mining company's bribery relations in the judiciary. But he is blocked. As you know, Cihaner is later taken into custody by the Ergenekon case and arrested.

More and more…

My journalist friend Özlem Akarsu Çelik published an important news in Akşam newspaper in October 2010. The subject of the news is that Constitutional Court member Serruh Kaleli was appointed as an 'inspector' at Çukurdere Madencilik, in which Çalık is a partner. Big scandal. Çelik reminds us of the 11th article of the Constitutional Court Law titled 'Situations Incompatible with Membership': "The President and the members cannot take on any official or private duties other than their primary duties, and those who hold such duties are deemed to have resigned."

However, Çalık Group realizes that what they are doing is against the law and publishes a correction in the Trade Registry Gazette dated October 16, 2009. It is reported that Serruh Kaleli was appointed 'inadvertently'. The company accidentally found the name of the Constitutional Court member among millions of people!

Özlem asks the following important question based on the official documents and backstage information she obtained: "Did he insist on a favorable opinion when the amendments to the Mining Law were being discussed, and did he try to persuade other members?" The question remains unanswered. Of course they give you a real headache.

Serruh Kaleli, whose membership should have been revoked that day, is today in the management of Ziraat Bank, one of the great rewards offered by the government to its servants.

Therefore, this detail, which was overlooked in the years when the regime in Turkey began to undergo radical change and the society was confused by various events and tensions, is proof that the current darkness of the country was not 'inadvertent'.

You know what they say, "look at the bird, look at the acrobat" etc... That's exactly what happened.