19 Mart krizinin ekonomideki etkileri hâlâ devam ederken, ekonomi yönetimi “etkisi artık bitti, hedefleri değiştirmeye gerek yok” propagandası yapıyor. Son günlerde iş dünyasından gelen şikayetler artınca, şimdi de, “temmuzda faiz indireceğiz“ denilerek herkesin sabırlı olması istenmeye başladı.

Ekonomi yöneticilerinin, piyasaları hedeflere inandırmak amacıyla propaganda yapmaları doğaldır. Ancak yaratılan beklentinin altının dolu olması lazım. Eğer yarattığınız beklentiler fos çıkarsa, artık yeni beklenti yaratmanız zordur. Hedeflere, piyasaları ve vatandaşı inandırmanız çok daha zor hale gelir.

Özetle; beklentiler gerçeklere dayanmak zorundadır; propagandanızın boş olduğu ortaya çıkarsa, yarattığınız beklenti döner ağır biçimde sizi vurur. Rasyoneli olmayan beklentilerin ekonomiyi daha kötü hale getirdiğini, daha önce yaşadık.

AKP iktidarında da bunun örneklerini gördük. 2023 seçimleri ardından başladığı  söylenen program ağır aksak gidince, kırılganlığın nasıl arttığını gördük. Artan kırılganlık, siyasi veya diplomaside yapılan hataların bile ekonomiye ağır fatura çıkardı. Rahip Brunson krizinde benzerini yaşamıştık ama yine yapıldı.

Ekonomik programla kamu harcamalarını kısacağız, ranttan vergi alacağız, enflasyonu 3 yılda tek haneye indireceğiz, reform yapacağız, yapısal tedbirleri uygulamaya koyacağız dediniz, neredeyse tümü fos çıktı. Uyguladığınız yöntemlerle sadece yoksulluğu artırdığınız için de, toplumsal tepkiler büyüdü.

Bu süreçte tek kazanç iyileşen döviz rezervleriydi, şimdi onu da kaybediyoruz. Daha önce de iktidarların kurlarla ilgili çeşitli sözler verip, kurlar patlayınca bu sözlerin altında kaldıklarını görmüştük. Şimdi ise kur yeniden patlamasın diye, büyük maliyetle biriktirilen rezervleri eritiyoruz.  

TEHLİKELİ OYUN

Ekonomi yöneticilerinin şimdi de iş dünyasını rahatlatmak için “temmuzda faiz indiriyoruz” propagandası yapması, “yine tehlikeli bir beklenti oyunu” gibi geliyor bana. Bunu açıktan söylemiyorlar çünkü yabancıda “şimdiden, siyasi baskıyla faiz indirimi tarihi veriliyor” algısı yaratmaktan kaçınıyorlar. Belki el altından yabancılara da aynı söz veriliyordur, kim bilir?

Yerli ya da yabancı olması değişmez; sizin yatırımcıya, yine tutamayacağınız bir söz verme ihtimaliniz çok yüksek görünüyor. Yani yine fos çıkarsa ekonomiyi daha ağırlaştırabilecek bir söz gibi duruyor. İş dünyası sözünüze bakıp “temmuza kadar dişimizi sıkalım” der mi, derse ne olabilir? Düşüşü başlatsanız bile, temmuzda en çok yüzde 43’e inebilirsiniz. 19 Mart krizi öncesi zaten yüzde 42.5 faiz vardı, hatırladınız mı?

Bunu yapabilmek için önce, yüzde 49’luk fonlama faizini yüzde 46’lık politika faizine kadar indirmeniz gerekiyor. Ancak bunun ardından politika faizini 43’e indirirsiniz. Faizlerin, bu iklimde temmuzda 43’e ineceğine kim inanabilir?

Buna inandırmak için; yerlilerin döviz talebi durdu, turizm gelirlerinin yükseleceği döneme giriyoruz, cari açık da zaten azalıyor gibi gerekçeler sunuyorsunuz. İhracatın tıkandığı, kapasite kullanımının dibe düştüğü, iş dünyasından umulmadık şikayetlerin geldiği bir sürece girdik. Artık ekonomi yönetiminin çabasından bağımsız olarak, “Cumhurbaşkanı bir karar alır yürüyen işleri yine bozar” algısının, AKP’lilerde bile hızla yayıldığı ortada.

Yarattığınız ama fos çıkan beklentilerin durumu iyice ağırlaştırdığını artık görmeniz lazım. Zaten bu nedenle güven verme itibarınızı yitirdiniz.

While the effects of the March 19 crisis on the economy are still ongoing, the economy management is making propaganda saying, “its effect is over, there is no need to change the targets.” As the complaints from the business world have increased in recent days, now they are saying, “we will reduce interest rates in July,” and they are asking everyone to be patient.

It is natural for economic managers to make propaganda to convince markets of the goals. However, the expectations created must be solid. If the expectations you create fail, it is difficult to create new expectations. It becomes much more difficult to convince markets and citizens of the goals.

In summary; expectations must be based on reality; if your propaganda turns out to be empty, the expectations you created will come back and hit you hard. We have experienced before that irrational expectations make the economy worse.

We have seen examples of this in the AKP government. When the program that was said to have started after the 2023 elections went slowly, we saw how fragility increased. Increasing fragility caused a heavy price to be paid for the economy even by mistakes made in politics or diplomacy. We experienced something similar in the Pastor Brunson crisis, but it happened again.

You said that with the economic program, we will reduce public spending, we will collect taxes on rent, we will reduce inflation to single digits in 3 years, we will make reforms, we will implement structural measures, but almost all of them turned out to be a failure. Since you only increased poverty with the methods you applied, social reactions grew.

The only gain during this process was the improving foreign exchange reserves, and now we are losing that too. We have seen governments make various promises about exchange rates before, and then fall short of these promises when the rates exploded. Now, we are melting down the reserves that were accumulated at great cost so that the rates do not explode again.

DANGEROUS GAME

The fact that economic managers are now making propaganda saying “we will reduce interest rates in July” to appease the business world seems like “another dangerous expectation game” to me. They are not saying this openly because they are trying to avoid creating the impression in foreigners that “the interest rate reduction date is already being given under political pressure”. Maybe foreigners are being given the same promise, who knows?

It doesn't matter if it's local or foreign; it seems very likely that you'll make a promise to your investor that you won't be able to keep. In other words, if it falls through again, it seems like a promise that could make the economy even worse. Will the business world look at your promise and say, "Let's grit our teeth until July"? What could happen if they do? Even if you start the decline, you can only go down to 43 percent in July. There was already an interest rate of 42.5 percent before the March 19 crisis, remember?

To do this, you first need to reduce the funding rate from 49 percent to the policy rate of 46 percent. Only then can you reduce the policy rate to 43. Who can believe that interest rates will drop to 43 in July in this climate?

To convince you of this, you present excuses such as; the demand for foreign currency by the locals has stopped, we are entering a period where tourism revenues will increase, and the current account deficit is already decreasing. We have entered a period where exports are blocked, capacity utilization has fallen to the bottom, and unexpected complaints are coming from the business world. It is now clear that, regardless of the efforts of the economic management, the perception that “the President makes a decision and disrupts the ongoing works again” is spreading rapidly even among AKP members.

You must see now that the expectations you created but came to nothing are making the situation worse. This is why you have lost your reputation for trust.