Küresel sarsıntıya yol açan Trump vergilerinden sonra bütün ülkeler yeniden hesap yapmaya başladı. Bir başka ülke vergi tarifeleriyle zenginle hesabı yapsa çok ciddiye alınmazdı ama sözkonusu ABD olunca sarsıntı kaçınılmaz oluyor. Daha ilk günden dünya ekonomisinde yaygın bir resesyon ve eş zamanlı enflasyon beklentisi arttı. İş uzarsa ve Trump NATO için de söylediğini yaparsa, Avrupa’nın kendi ordusunu kurması ve savunma harcamalarını artırması gündemde. Gayet tabii, ABD’nin vergi duvarlarıyla kendisini dışarıya kapatmasının küresel siyasette oluşturacağı boşluğun yeni siyasi ve ekonomik ittifaklarla doldurulmasını tasarlayan “yepyeni dünya düzeni” hesapları da kapıda.

Küresel ticaretin yerleşik bütün kuralları ve alışkanlarına darbe indiren bir hamle gayet tabi bazı ülkeleri sıkıntıya sokacak ve bazıları için de fırsat olacak. Üzerine bir de siyasi fırsatlar gelecek…

Bizim aklımıza gelen de tabiatıyla yeni durumun Türkiye için nasıl şekilleneceği ve ortaya çıkan fırsatlardan istifade edip edemeyeceğimiz sorusudur. Tıpkı pandemide olduğu gibi ve tıpkı Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde düşündüğümüz gibi. Şimdi de ABD’nin özellikle AB, Çin, Güney Kore ve Hindistan gibi büyük ekonomilere yüksek oranda gümrük vergisi uygulaması Türkiye’ye dış ticarette alan açabilir iyimserliğini akla getiriyor. Bir de kötümser senaryo var. Bu büyük ekonomiler ABD’ye daha az mal satabilecekleri için Türkiye’nin görece avantajlı olduğu pazarlara girerek fiyat ve kalite avantalarıyla işimizi de zorlaştırabilirler.

Her iki durumda da anahtar kavram, “fırsata hazır olmak”tır. Trump’ın bu hamleyi yapacağı sır değildi ve aylardır belliydi. Türkiye’yi yöneten kadrolar da bunu duymamış olamaz. O halde, fırsata hazırlandıysak, fırsatı bekliyorsak, bunun için gereken analizi ve çalışmayı yaptıysak kesinlikle kazanırız. Hangi pazarlara ağrılık vereceğimiz, hangi sektörlere öncelik vereceğimiz ve elbette üretim kapasitemizi ne kadar artırdığımız veya artıracağımız hesaplanmış olmalıdır. Sonuçta, rekabet ve pazar geliştirmek, finansal güç ile birlikte yeni kapasite gerektirir. Bir kötü örnek… Pandemide de özellikle Çin’e karşı tepki ve Çin’in lojistik problemleri nedeniyle Türkiye’nin önüne büyük imkan gelmişti ama üretim kapasitemizin sınırlı olması bunu imkanı fırsata çevirmeyle yeterli olmadı. Dış ticaretteki genişlemede ortalamayı aşamadık, iyi pay alanlardan biri olamadık.

Peki şimdi, bütün dünyanın akşamdan sabaha beklediği Trump vergilerine karşı biz nasıl bir hazırlık yaptık bakalım…

Önce ülkenin en büyük sanayi ve ticaret kuruluşu TÜSİAD’ın başkanlarını nezarete attık, seyahatleri için en zaruri zamanda yurt dışına çıkışlarını yasakladık. Ardından da ülkenin en büyük metropolünün başkanı ve cumhurbaşkanı adayı olan Ekrem İmamoğlu’nu evinden alıp (19 Mart) hapse gönderdik. Daha Trump’ın vergileri dünyayı sarsmadan biz kendi ekonomimizi kendi elimizle yeniden riske soktuk. Borsa düştü, rezervler eridi, faiz fiilen arttı, sakin sakin giden kur yerinden fırladı. Zaten yaprak kımıldasa nezle olan yerli yabancı yatırımcı üzerine battaniyeyi çekti beklemeye başladı. İki yıldır kemer sıkarak taşıdığımız ekonomi programı ağır darbe aldı. Hukuk düzeni daha güvensiz ve ülkenin yarısı bir kez daha olağan şüpheli durumunda… İç cephede durum hiç de dayanışma havasında değil.

Trump vergileri böyle bir ortama geldi.

Hal böyleyken, herhangi bir fırsata ya da imkana 18 Mart’ta olduğu kadar bile hazır olduğumuz kim söyleyebilir?

Türkiye, insani, coğrafi ve ticari potansiyeli yüksek bir ülkedir. Her fırsata hazır olabilir her krizin de üstesinden gelebilir. Eğer, potansiyelinin temelindeki demokrasi, hukuk düzeni ve fırsat eşitliği direklerini korursak… Yoksa, fırsatlar kapımızdan geçer arkasından bakakalmaya devam ederiz.

After Trump’s taxes that caused global turmoil, all countries started to recalculate. If another country were to calculate with the rich with tax tariffs, it would not be taken seriously, but when it comes to the USA, turmoil is inevitable. From the very first day, expectations of a widespread recession and simultaneous inflation in the world economy have increased. If things drag on and Trump does what he says about NATO, Europe will establish its own army and increase defense spending. Of course, the “brand new world order” calculations that plan to fill the gap in global politics created by the USA closing itself off to the outside world with tax walls with new political and economic alliances are also on the horizon.

A move that disrupts all the established rules and habits of global trade will naturally cause trouble for some countries and provide opportunities for others. In addition, political opportunities will come…

What naturally comes to our mind is how the new situation will shape itself for Turkey and whether we will be able to benefit from the opportunities that arise. Just like the pandemic and just like we thought about Russia's invasion of Ukraine. Now, the US's high customs duty application to major economies such as the EU, China, South Korea and India brings to mind the optimism that it may open up space for Türkiye in foreign trade. There is also a pessimistic scenario. Since these major economies will be able to sell fewer goods to the US, they may enter markets where Türkiye has a relative advantage and make our job difficult with price and quality advantages.

In both cases, the key concept is “being ready for the opportunity.” It was no secret that Trump would make this move and it had been clear for months. The cadres governing Türkiye cannot have not heard this. Therefore, if we have prepared for the opportunity, if we are waiting for the opportunity, if we have done the necessary analysis and work for it, we will definitely win. It should be calculated which markets we will focus on, which sectors we will prioritize, and of course how much we will increase or increase our production capacity. After all, competition and developing markets require new capacity along with financial strength. A bad example… Türkiye had a great opportunity during the pandemic, especially due to the reaction against China and China’s logistics problems, but our limited production capacity was not enough to turn this opportunity into an opportunity. We could not exceed the average in the expansion in foreign trade, we could not be one of those who received a good share.

So, let's see how we prepared ourselves for Trump's taxes that the whole world has been waiting for day and night...

First, we put the chairmen of TÜSİAD, the country's largest industrial and commercial organization, into custody and banned them from traveling abroad at the most necessary time. Then, we took Ekrem İmamoğlu, the mayor of the country's largest metropolis and presidential candidate, from his home and sent him to prison (March 19). Even before Trump's taxes shook the world, we put our own economy at risk again with our own hands. The stock market fell, reserves melted, interest rates actually increased, and the peaceful exchange rate skyrocketed. Local and foreign investors, who already caught a cold at every turn, pulled the blanket over themselves and started waiting. The economic program we have been carrying for two years by tightening our belts has been dealt a heavy blow. The legal system is less secure and half of the country is once again the usual suspect... The situation on the domestic front is not in the mood for solidarity at all.

Trump taxes came into such an environment.

That being the case, who can say that we are as ready for any opportunity or possibility as we were on March 18?

Turkey is a country with high human, geographical and commercial potential. It can be ready for every opportunity and overcome every crisis. If we protect the pillars of democracy, rule of law and equal opportunity that form the basis of its potential... Otherwise, opportunities pass us by and we continue to stare.