Rusya’nın Türkiye’yi yardım etmekle suçladığı Nusra, Suriye topraklarında “Emirlik” kurma işine 2014’te başlamıştı. Etrafındaki rakipleri veya herhangi bir şekilde engel, tehdit oluşturan başka örgütleri bir bir temizliyordu. Fiilen ortadan kaldırıyor ya da kendine katılmaya zorluyordu. İdlib bölgesinde uygulanan ateşkesler hep Nusra’nın cephe olarak varlığını sağlamlaştırma ve yerleşme konusunda işine yaramıştı.

2016 Temmuz’unda, ABD ile Rusya’nın anlaşarak birlikte Nusra’yı ortadan kaldırmaya girişeceklerine ilişkin haberler duyulmaya başlanmıştı, Şam’ın Fethi Cephesi adı altında biraraya gelme girişimi biraz da bunun sonucuydu. Nusra’nın El Kaide bağlantısı meselesinin, ŞFC’nin hiçbir “dış bağlantısının” bulunmadığı açıklamasıyla aşılması amaçlanmıştı, ancak Suriye’ye gelmiş çok sayıda yabancı cihatçı savaşçının konumu da netameli mevzuydu. Silahlı örgütlerin “Suriye’ci” olanları bu yabancı uluslararası cihatçılardan rahatsızdı. Nusra’cılar ise onları gözden çıkarmak istemiyordu.

Ahrar ile ŞFC (Nusra) arasında liderlikti şuydu buydu anlaşmazlıkları sürdü. O arada savaş sahasında işler kötü gidiyordu ve Türkiye de devreye girmiş, bazı silahlı güçleri kendi hesapları doğrultusunda, Fırat Kalkanı harekâtı için kaydırmaya girişmişti. Ankara aynı zamanda, sözünü geçirebileceğini umduğu silahlı örgütleri Astana’da biraraya getirip anlaşmaya zorluyordu. Aralarında Nusra yoktu.

Örgütler, Ahrar el-Şam’ın lideri Ali el-Ömer’in (Ebu Ammar Taftanaz) ŞFC’nin başına geçmesi, Colani’nin başkomutan olması üzerinde anlaşmışlardı. Ancak terörist örgütler listesine alınmaktan korkan örgütlerin mensupları ile dış destekçileri bu birleşmeye dair tereddütlerini ortalıkta yinelemekten vazgeçmiyorlardı. Ahrar’ın çevresindeki bazı “ulusalcı” örgütlerin huzursuzlukları da bitmiyordu. Bir aşamada Colani o ana kadar üzerinde anlaşılmış her şeyi kenara attı, Ahrar anlaşmadan çekildi. ŞFC projesi yatmış görünüyordu.

2017 başında, ŞFC mevzileri ABD uçaklarının yoğunlaşmış bombardımanı altındayken, İdlib’te toplanmış muhalif ahali, örgütler birleşsin diye gösteriler yapıyordu.

ŞFC rest çekti. Astana’da masaya oturtulanlar dahil bilumum örgütleri karşısına aldı ve temizliğe girişti. Gücü onunkiyle kıyaslanamayacak çaptaki küçük örgütlerin karargâhlarını kuşatarak silahlarına, teçhizatlarına elkoydu, birçok örgütü fiilen iş yapamaz hale getirdi. Ve muhalefetin “toplam silahlı gücünün üçte ikisine” kendisinin sahip olduğu iddiasıyla, “askerî ve siyasî olarak birleşik, dini-hukuki bir temele dayanan, barış ve savaş için karar verme yetkisine sahip bir Sünni oluşumun kurulması” yönünde “pratik, samimi tedbirler” talep etti. Yani, yavaş yavaş bir devletçik haline gelelim, diyordu.

Nureddin Zengi Hareketi ve başka örgütler, biraz da tehdit ve zorlama ile 28 Ocak 2017 günü ŞFC ile birleştiklerini açıkladılar, Ahrar’ın eski lideri Haşim el-Şeyh örgütün lideri ilan edildi, silahlı kuvvetlerin komutanlığı yine Colani’de kaldı. Heyet Tahrir el-Şam böylece kurulmuş oldu. Bildirisinde “bundan böyle bu devrime bu örgüt önderlik edecek” mesajı açık seçikti. Ahrar el-Şam, herkesin HTŞ’de toplandığını görünce yeniden “birleşelim” çağrısı yapmış, Nusra’cılar bunu takmamıştı.

HTŞ ile Ahrar arasında her alanda mücadele başladı. Hem çatışılıyor hem de bölgede iktidarlar kurup gündelik hayata hakim olmak için kapışılıyordu. Elektrik şebekesini kim ele geçirecek diye savaşırlarken basbayağı elektrik hatlarına sabotaj gibi eylemlere yönelebilmişlerdi.

Bu sırada Türk ordusunun kuzeybatı Suriye’ye her an girebileceği tahmin ediliyor, HTŞ buna engel olmanın yollarını arıyordu. Ahrar Ankara’ya daha yakındı. 2017 Temmuz’unda, nihayet, ufak çaplı çatışmalardan birinin büyümesiyle İdlib cihatçı bölgesinin bütününe yayılan genel kapışma başladı. HTŞ, Ahrar’ın güçlerini kısa sürede alt etti, birkaç gün sonra Ahrar havlu attı. Bu arada Nureddin Zengi’ciler de işlerin gidişatına itiraz ederek ittifaktan ayrıldıklarını açıklamışlar, ancak HTŞ onları da perişan edip tekrar aralarına katılmak zorunda bırakmıştı.

HTŞ, iç çatışmalarla bozulmuş moralleri yükseltmek için “Devrim devam ediyor” başlıklı bir bildiri yayınladı ve silahlı örgütlerin elindeki bölgelerin bütününde denetimi sağlayacak “sivil idare” kurulması aşamasına gelindiğini ilan etti. Artık rakip örgüt kalmamıştı.

Bu çatışmalar sürecinde Ankara (TSK) ile ilişki, tartışmalarda epey yer tutan, ayrılmalara, kopmalara yolaçan mevzuydu. İktidar çekişmeleri ve çıkar ilişkileri de bir kısım cihatçının HTŞ’de birleşme sürecinin dışında kalmasına yolaçtı. Dışarıda kalanlar daha sonra “Suriye Millî Ordusu” adı altında iş gören, doğrudan Ankara’ya bağlı güce katıldılar.

Nusra’nın sonuçta bütün öbürlerini alt edip, birleştirip, önderlik koltuklarını da kapmış olmasına rağmen, Suriye silahlı muhalefetinin uzun süre çok parçalı yapıda kalması, cihatçısıyla, milliyetçisiyle ele gelir bütün örgütlere dış güçlerce el atılmasını, bunların başkalarının hesaplarına göre yönlendirilmesini kolaylaştırdı. Biraraya gelmeleri bu yüzden de zor oldu. Çünkü en büyük ve güçlülerle aslında boy ölçüşemeyecek görece küçük gruplar bile, sırtlarını dayadıkları birileri sayesinde nüfuz mücadelesi alanında kendilerini söz sahibi sayabiliyorlardı. Oysa tek bir güçlü örgütün açıkça hakim olduğu oyunda bunlar ister istemez onun etrafında toplaşacak, otoritesini kabul edeceklerdi. Sonunda böyle oldu, ama kurulan denge ne kadar sağlam, hele işin içine ülke iktidarı gibi “getirisi bol” bir etken girdiğinde neler olacak, görülecek.

Colani, ŞFC macerasının da öncesinden itibaren, bütün güçlerin tek örgütlü yapı içerisinde biraraya gelmesi ve tek hiyerarşiye tâbi olmasının zorunluluğunu vurgulayagelmişti. 2016 Eylül’ünde El Cezire’ye verdiği ilk söyleşide, “yurtdışından gelen projeler”den yakınmış, bunların Suriye’ye doluşmasını içeride “eğilimler, fraksiyonlar, ekoller, yaklaşım vesaireye bölünmüş olma”nın mümkün kıldığını söylemişti. Nitekim, hem ŞFC hem HTŞ dönemlerinde, muhalefetin birleşmesinin elzemliği kadar, dış güçlerin manipülasyonlarından korunabilme de sık sık ortaya getirilen mevzulardandı.

İdlib’deki küçük örgütlerin çoğu Ahrar’ın sözüne bakıyordu. Çoğu, “Ahrar ile ŞFC anlaşsınlar, biz de uyarız,” tavrındaydı. HTŞ Ahrar’ı ezip sahadan silince, ayrı baş çeken kimse de çatlak ses de kalmamıştı. HTŞ, “tagallup”la, gücü gayrimeşru yoldan ele geçirmekle suçlandıysa da, bu suçlamalara itibar etmedi. Öbür örgütleri zorla kendi otoritesi altına alışını -“her hizbin dinî-hukukî otoritesinin öbürününkinden farklı” oluşundan, “hizipçi ruh”tan yakındığı bir bildirisinde- şöyle meşrulaştırıyordu:

“…bu karmaşık durumda, rejimi yıkmak bir yana, devrimin kazanımlarını bile koruyamayacağımızı gördük. Bunu Halep düşmeden önce de söylüyorduk. Halep'in düşmesi söylediklerimizi kanıtladı. Bu gruplar kırılgandı, sadece rahat zamanlarda maaş alan [kişilerden,] hayali sayılardan ibarettiler; savaşa sıra geldiğinde onları bulamazdınız. Dahası, size karşı komplo kuruyor olabilirlerdi. (…) Altı aydan fazla bir süre boyunca birleşmelerle ilgili toplantılar yapıldı ve sonuç hüsran oldu. Fetih el-Şam’ ın [ŞFC] bundan sonra yaptığı şey, devrimci gerçekliği barışçıl yoldan düzeltememesinden kaynaklanıyordu. Bu yüzden bunu baskı ve güç kullanarak yaptı. Hernekadar bu seçenekler Fetih el-Şam için acı, zor ve istenmeyen seçenekler olsa da.”

İdlib cihatçı bölgesi tamamen HTŞ’nin denetimine geçtiğinde, kendi güdümündeki örgütlerin etkinlik kaybına karşı Ankara’nın müdahale edeceği vs. beklendi.

23 Temmuz 2017’de P24’te şöyle yazmışım:

“TSK’nın İdlib’e dalmasını şehvetle arzulayan şuursuzlar, üstelik muhtemel harekâtın Ahrar’ın yanında, doğrudan Nusra’ya karşı yapılmasını istiyorlar. Ahrar’ın lideri Ebu Ammar Ali Ömer’in ‘ordusunun başında’ çatışmalara katıldığını gösteren fotoğraflar paylaşılıyor, Türkiyeli Ahrar destekçileri, ‘bizim komutan burada, Colani nerede?’ diye taraftar usûlü kızıştırmalara girişiyorlar.”

TSK İdlib’e girip HTŞ ile çarpışmadı. Neredeyse tam aksi oldu ve hem Nusra’cılar arasında hem de bütün cihatçı ortamlarında hararetli tartışmalara yolaçtı: İki zırhlı araba içerisinde askerî ve sivil bazı Türk yetkililer, HTŞ araçlarının arasında, konvoy halinde İdlib’e girip “tetkik ve incelemeler” yaptı, Ankara’nın orada bir “çatışmasızlık bölgesi” kurmaya girişeceği anlaşıldı.

Üstelik, yakın dostu Ahrar’ı yok edip bölgeye kendi başına hükmetmeye yönelmiş HTŞ’yi sınır kapısı gelirinden yoksun bırakması beklenen Ankara bunu da yapmadı. Bölgeye “aşırılıkçı” gruplar egemen olduğu için sınırdaki ticaretin kısıtlanacağını açıklamış olan yetkililer sırra kadem bastı. İktidar propaganda aygıtı, HTŞ denetimi ve Selamet Hükümeti yönetiminde bölgeye huzur ve güvenin geri geldiği yollu yayınlar yapmaya başladı.

Ankara HTŞ’nin gücünü ve alternatifsizliğini anlamış, hem de yeni mülteci akını olmasın diye, kısa zaman içinde yüzün üzerinde üs-mevzi kurarak etrafını çevirdiği İdlib’de onunla iş görmeye karar vermişti. Dışarıdan müdahaleye alerjili HTŞ böylece çok yönden müdahalelerle karmakarışık hale gelen mücadele ortamında kendini kurtarmayı başardı ama dış müdahalenin en monoblok, homojen ve etkilisiyle karşı karşıya kaldı. Ankara-HTŞ ilişkisi halen muammadır.

GÖZLENEN NEDİR?

Moskova ve Ankara -Tahran da var, ama özellikle ilk ikisi-, Astana’da anlaşmaya varmışlardı ve İdlib’te “çatışmasızlık gözlem noktaları” kurulmasını öngören anlaşma, İdlib’deki cihatçı savaşçı gücün bir şekilde eritilmesini, dağıtılmasını, yani aslında HTŞ’nin ortadan kaldırılmasını hedefliyordu. Fakat daha sonra ortaya çıkacaktı ki, anlaşma, tarafları için aynı şeyi ifade etmiyordu. Türkiye’nin, silahlarını susturmayı -sonra da bırakmayı- kabul edeceği varsayılan cihatçılarla tutacağı bir bölge, İranlıların Suriye ordusuyla birlikte tutacağı bir bölge, arada da, isyandan vazgeçmeyecek ve dolayısıyla Rusya uçaklarının bombardımanı başta olmak üzere her yolla imha edilecek olanların -paramparça edilmeden önce- geçici olarak barınacağı bir bölge öngören anlaşma, HTŞ’yi alarma geçirmiş ve İdlib’te güç dengesi, bir ölçüde de bu alarmın yolaçtığı HTŞ operasyonlarıyla değişmişti.

Astana Anlaşması yapıldığında dünyanın bütün gözlemci ve gazetecileri aynı soruları sordu. Bunların başında, “Peki oradaki El Kaide uzantısı ne olacak?” sorusu geliyordu. Rusya ve İran’a göre cevap belliydi: Varolmayacak. Ankara cevap vermiyor, El Kaide uzantısı sayılan dahil bütün cihatçıların etrafını bir güvenlik bariyeriyle çeviriyordu. TSK orada HTŞ ile iyi komşuluk yapacaksa, Rusya ve Suriye için Astana Anlaşması’nın anlamı ne olabilirdi?

Gerçekte HTŞ militanları da şaşkındı: Onları bu örgütte biraraya getiren bütün ölçütlere göre kendisine karşı savaşmaları gereken bir orduyla örgüt liderleri neden işbirliği yapıyorlardı? HTŞ’nin taban tarafından tanınan bilinen yöneticileri, din âlimleri, tabanı yatıştırıcı açıklamaları ardarda sıralıyorlardı: Bu sadece “kuzeydeki ateist Kürtlere karşı” kabul edilmiş bir geçici işbirliğiydi. Türk ordusu o ateistlerle savaşacaktı, bu yüzden ona yer gösteriliyordu. Hem şu sırada Türk ordusuna karşı savaşıp çok kayıp vermek akıl kârı değildi. “Cihadın Suriye’nin İdlib bölgesindeki güncel koşulları” böyle davranmayı gerektiriyordu, vs..

HTŞ-Ankara işbirliğinin önündeki engeller bir tarafın tekinsizliği, öbür tarafın güvensizliğinden ibaret değildi. İdlib’te hakimiyet için HTŞ’nin savaştıkları, Ankara’nın daha yakın dostlarıydı. Ankara’nın dünyaya takdiminde yardımcı olduğu Ahrar el-Şam, tam da “vekil güç” denince akla gelendi. Ancak HTŞ’nin Ahrar’ı ezip dağıtmasına Ankara müdahale etmedi. İdlib’i HTŞ adına, onun denetimindeki Selamet Hükümeti yönetiyordu; Ankara ona da müdahale etmedi. Hem HTŞ ile netameli ilişkisinin yaratabileceği güçlüklere çare olarak hem de gerekli gördüğünde doğrudan buyruğuyla sevk ve idare edebileceği kuvvete sahip olabilmek için, zamanla içi boşalan, kılıftan ibaret kalan Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) yerine, ileride “Suriye Millî Ordusu” diye adlandırılacak bir paralı asker kuvvetini eğitip donatmaya girişti, maaşa bağladı.

HTŞ-Ankara ilişkisi, örgütün “Türkiye Afrin’deki ÖSO’cuları getirip bize karşı savaştıracak” iddiaları ve HTŞ öndegelenlerine yönelik suikastlar, SİHA ve bombalı araç saldırıları eşliğinde sürüyordu.

EL KAİDE MERKEZİNDEN

El Kaide merkezi artık HTŞ’ye talimat verme makamında değildi. Örgüt lideri Eymen el-Zevahiri yine de konuşma yaparak İdlibli cihatçılara seslendi. Zevahiri, bölgedeki cihatçıların “çok uzun yıllar sürecek gerilla savaşına” hazırlanmalarını önerdi, zafer için mümkün tek yolun bu olduğunu vurguladı. HTŞ’nin “şu anda Türk ordusuyla savaşmamız akıllıca olmaz” kararı buna uyumluydu, fiilen bölgeye dağılıp gerilla savaşı yürütme yaklaşımını barındırıyordu.

O günlerde, müstakbel İdlib manzarası HTŞ için pek karanlık görünüyordu. Beklenen, Rusya jetleri, İran milisleri ve Suriye ordusunun örgütün kökünü kurutmaya girişmesiydi. Ankara’nın hepsinin karşısına geçip örgütün hâmiliğine soyunması beklenemezdi. Yine de 2018 Eylül’ünde Rusya İdlib’te birtakım yerleri bombalayıp, “Nusra’nın depolarını bombalıyoruz” açıklaması yaptığında, TC Dışişleri Bakanı “olmaz ki birader!” tavrı koydu.

Rusya’nın havadan, Suriye ordusu ve İranlı milis güçlerinin karadan girip İdlib’de toplaşmış silahlı cihatçıları yok etmesi yegâne ihtimal görünüyor, ancak bu çapta bir katliamın, askerî bakımdan yürütülebilse bile, uluslararası düzlemde herhangi bir zemine oturtulması, çerçeveye sığdırılması mümkün görünmüyordu. Öte yandan, “gözlem noktaları” adı altında İdlib’i çepeçevre kuşatan mevzilerinde TSK’nın binlerce askeri varken bu nasıl yapılacaktı? Yapılmadı. Ankara, ağırlıkla Kuzey Suriye’nin başka yerlerinden kendine paralı asker devşirip SMO’yu kurdu, HTŞ ile ilişkisini de tekinsiz müttefiklik statüsünde sürdürdü. İdlib’le de sınırlı olmayan TSK varlığını Suriye’den sürüp çıkarma gibi bir işe gücünün yetmeyeceğini, Şam’da iktidarı ele geçirirse Türkiye’yle karşılıklı çıkara dayalı iyi ilişkiye ihtiyacı olacağını varsayan HTŞ de durumu kendi açısından mâkûl buldu. Bugüne böyle gelindi.

Yani eli kolu, kaymakamı, elektrik hattı, daha kritiği, askerî birlikleriyle Suriye’nin içine dalmış bulunan Ankara, Şam’ın yeni yönetimi için öncelikli mesele, pek hassas bir “dosya”. Kuzeyde ülkenin -saygı gösterdiğini herkesin mütemadiyen tekrarladığı, çünkü aslında kimsenin takmadığı- “toprak bütünlüğü”nü fiilen geçersiz kılan TC otoritesi, muhtemelen kısa sürede ve kolaylıkla halledilemeyecek. Ayrıca HTŞ’nin ülkedeki Kürt varlığıyla ilişkisi Türkiye’yi yönetenleri hoşnut etmeyecek yolda ilerlerse Ankara yeni fiilî müdahalelere kalkışır mı, kalkışırsa İsrail tarafından askerî gücü paramparça edilmiş Suriye hükümeti kendini savunabilir mi? Bir başka potansiyel sorun ve pürüz kaynağı: Bir komşu devletin komutasındaki “Suriye Millî Ordusu”nu yeni Şam yönetimi ne yapacak? Bu “ordu”, epeyce güçlü ve tamamen açıktaki bir Beşinci Kol gibi orada öyle kalacak mı? Bizdeki iktidar propaganda aygıtının talimatla şekillendirilen içerikleri, iktidar katında birilerinin komşu Suriye’yi buradan idare edilecek bir uydu devlet gibi görme eğilimini ortaya koyuyor. “Teröristler” bahanesinin komşu ülkenin yaşamına müdahale konusunda bahaneler üretmeye elverişliliği ortada. Buna muhtemelen “imar ve ihya” faaliyetleri aracılığıyla açılacak yeni etki kanalları eklenecek. Sınır kapıları, yanmış yıkılmış, askerî kapasitesini yitirmiş ülke için soluk boruları olmayı sürdürecek, bunlar da Ankara’nın elindeki güçlü kozlar.

Bunlara karşılık, Suriye’nin yeni yönetiminin, cihatçıların ağır basmasıyla tutacağı bir tür ‘Taliban-Light’ yolu veya merkezî yönetimin Kürt varlığıyla sorununun tatmin edici çözüme kavuşturulamayıp yeni çatışmalara zemin hazırlaması veya “Millî Ordu”nun Ankara’ya güvenerek kalkışabileceği türlü işgüzarlıklar ve bunların bastırılmasının yaratacağı sarsıntılar… hâlâ hatırı sayılır Suriyeli nüfus barındıracak Türkiye’yi doğrudan doğruya etkileyecek.

Fetih havaları estirip insanları akıl yolundan saptırma gayretlerinden ve birilerinin iktidarı sürsün diye yeni kanlı maceralar içerisinde hakkın, hukukun, adaletin daha fazla delik deşik edilmesi tehlikesinden bir an önce dönülmesi dileğiyle bitireyim.

Nusra, which Russia accuses Turkey of aiding, began its work to establish an “Emirate” on Syrian soil in 2014. It was purging its surroundings of rivals or other organizations that posed an obstacle or threat in any way. It was either eliminating them in practice or forcing them to join it. The ceasefires implemented in the Idlib region had always served Nusra’s purpose in consolidating and settling in as a front.

In July 2016, news began to be heard that the US and Russia would reach an agreement to eliminate Nusra together, and the attempt to come together under the name of the Conquest of Syria Front was partly a result of this. The issue of Nusra’s connection to Al Qaeda was intended to be overcome by the SFC’s statement that it had no “foreign connections,” but the location of the many foreign jihadist fighters who had come to Syria was also a tricky issue. The “Syrian” members of the armed organizations were uncomfortable with these foreign international jihadists. Nusra members, on the other hand, did not want to lose them.

The disagreements between Ahrar and the SFC (Nusra) over leadership continued. Meanwhile, things were going badly on the battlefield and Turkey had also stepped in, shifting some of its armed forces for the Euphrates Shield operation in line with its own calculations. Ankara was also forcing the armed organizations it hoped would be able to influence to come together in Astana and reach an agreement. Nusra was not among them.

The organizations had agreed that Ahrar al-Sham leader Ali al-Omar (Abu Ammar Taftanaz) would take over the CFC, and that Jolani would be the commander-in-chief. However, members of the organizations and their external supporters, who were afraid of being listed as terrorist organizations, did not stop repeating their hesitations about this merger. The unrest of some “nationalist” organizations around Ahrar did not stop either. At one stage, Jolani threw everything that had been agreed upon up until that point aside, and Ahrar withdrew from the agreement. The CFC project seemed doomed.

At the beginning of 2017, while SFC positions were under intense bombardment by US aircraft, opposition groups gathered in Idlib and held demonstrations demanding the unification of the organisations.

The SFC made a stand. It took on all the organizations, including those that were brought to the table in Astana, and began a purge. It surrounded the headquarters of small organizations whose power was incomparable to its own, seized their weapons and equipment, and effectively rendered many organizations unable to function. And claiming that it had “two-thirds of the total armed force” of the opposition, it demanded “practical, sincere measures” for the “establishment of a Sunni formation that is united militarily and politically, based on a religious-legal foundation, and has the authority to make decisions on peace and war.” In other words, it said, let’s gradually become a state.

The Noureddin Zengi Movement and other organizations, with a bit of threat and coercion, announced on January 28, 2017 that they had united with the SFC, Ahrar’s former leader Hashim al-Sheikh was declared the leader of the organization, and the command of the armed forces remained with Jolani. Hayat Tahrir al-Sham was thus established. The message in its declaration was clear: “From now on, this organization will lead this revolution.” When Ahrar al-Sham saw that everyone had gathered in HTS, it called for “unification” again, but the Nusraists did not care.

A struggle began between HTS and Ahrar in every field. They were both clashing and struggling to establish power in the region and dominate daily life. While they were fighting over who would take control of the electricity grid, they were able to resort to actions such as sabotaging power lines.

Meanwhile, it was estimated that the Turkish army could enter northwestern Syria at any moment, and HTS was looking for ways to prevent this. Ahrar was closer to Ankara. In July 2017, a general conflict finally began, spreading to the entire jihadist region of Idlib, after one of the small-scale clashes escalated. HTS quickly overwhelmed Ahrar’s forces, and Ahrar threw in the towel a few days later. In the meantime, the Nureddin Zengiists also objected to the direction things were going and announced that they were leaving the alliance, but HTS devastated them and forced them to rejoin them.

HTS issued a statement titled “The revolution continues” to boost morale that had been damaged by internal conflicts and declared that the establishment of a “civilian administration” that would provide control over all areas held by armed organizations had been reached. There were no longer any rival organizations.

During these clashes, the relationship with Ankara (TSK) was a topic that took up a lot of space in discussions and led to separations and ruptures. Power struggles and conflicts of interest also led to some jihadists staying out of the HTS unification process. Those who remained outside later joined the force directly affiliated with Ankara, operating under the name of the “Syrian National Army.”

Although Nusra eventually defeated and united all the others and took the leadership seats, the fact that the Syrian armed opposition remained fragmented for a long time made it easier for external powers to intervene in all the organizations, be they jihadists or nationalists, and to direct them according to the calculations of others. This is why it was difficult for them to come together. Because even relatively small groups that could not compete with the biggest and most powerful ones could consider themselves to have a say in the struggle for influence thanks to someone they relied on. However, in a game where a single powerful organization was clearly dominant, they would inevitably gather around it and accept its authority. This is what happened in the end, but it remains to be seen how solid the balance is, and what will happen when a “high-yielding” factor such as the country’s government enters the picture.

Since before the SFC adventure, Colani had been emphasizing the necessity of all forces coming together within a single organizational structure and being subject to a single hierarchy. In his first interview with Al Jazeera in September 2016, he complained about “projects coming from abroad” and said that their influx into Syria was made possible by the “division into tendencies, factions, schools, approaches, etc.” Indeed, during both the SFC and HTS periods, the necessity of uniting the opposition as well as protecting it from manipulations by external powers were frequently brought up.

Most of the smaller organizations in Idlib were taking Ahrar at its word. Most of them were of the opinion that “Ahrar and the SFC should come to an agreement, and we will comply.” When HTS crushed Ahrar and wiped it out from the field, there was no one left to lead separately and no dissenting voices. Although HTS was accused of “tagallup” and seizing power illegally, it did not heed these accusations. In a statement in which it complained about “the religious-legal authority of each faction being different from the other” and about the “factional spirit”, it legitimized its forced subjugation of other organizations as follows:

“…in this complicated situation, we saw that we could not even preserve the gains of the revolution, let alone overthrow the regime. We were saying this before Aleppo fell. The fall of Aleppo proved what we were saying. These groups were fragile, they were just imaginary numbers [of people] who were getting paid in good times; you couldn’t find them when it was time to fight. Moreover, they could be plotting against you. (…) For more than six months, meetings were held about unification, and the result was disappointment. What Fatah al-Sham [SFC] did next was because it could not peacefully fix the revolutionary reality. So it did it by using pressure and force. Even though these options were painful, difficult and undesirable for Fatah al-Sham.”

When the jihadist region of Idlib came completely under HTS control, it was expected that Ankara would intervene against the loss of effectiveness of the organizations under its control, etc.

On July 23, 2017, I wrote in P24:

“The mindless ones who lustfully desire the Turkish Armed Forces to enter Idlib, moreover, want the possible operation to be carried out alongside Ahrar, directly against Nusra. Photos are being shared showing Ahrar leader Abu Ammar Ali Omar participating in the clashes ‘at the head of his army’, and Turkish Ahrar supporters are engaging in fan-style incitement by saying ‘our commander is here, where is Colani?’”

The Turkish Armed Forces did not enter Idlib and clash with HTS. Almost the opposite happened, and it led to heated debates both among the Nusra members and in all jihadist circles: Some Turkish military and civilian officials in two armored cars, in a convoy among the HTS vehicles, entered Idlib and conducted “inspections and examinations,” and it became clear that Ankara would attempt to establish a “non-conflict zone” there.

Moreover, Ankara, which was expected to deprive HTS of its border gate revenues after it destroyed its close friend Ahrar and aimed to rule the region on its own, did not do so. The authorities who had announced that trade at the border would be restricted because the region was dominated by “extremist” groups disappeared into thin air. The government propaganda apparatus began broadcasting that peace and security had returned to the region under HTS control and the Salvation Government.

Ankara understood the power and lack of alternatives of HTS, and decided to work with it in Idlib, where it had surrounded itself by establishing over a hundred bases and positions in a short time, to prevent a new influx of refugees. HTS, which is allergic to external intervention, managed to save itself in the environment of struggle that was complicated by interventions from many directions, but it was faced with the most monobloc, homogeneous and effective external intervention. The Ankara-HTS relationship is still an enigma.

WHAT IS OBSERVED?

Moscow and Ankara - Tehran is also there, but especially the first two - had reached an agreement in Astana, and the agreement, which envisaged the establishment of "non-conflict observation points" in Idlib, aimed to somehow melt down and disperse the jihadist fighting force in Idlib, in other words, to actually eliminate HTS. However, it would later become clear that the agreement did not mean the same thing for the parties. The agreement, which envisaged a region that Turkey would hold with the jihadists who were assumed to agree to silence their weapons - and then abandon them -, a region that the Iranians would hold with the Syrian army, and a region in between where those who would not give up their rebellion and would therefore be destroyed by all means, primarily by bombardment by Russian aircraft, would temporarily shelter - before being torn apart - had alarmed HTS, and the balance of power in Idlib had changed to some extent with the HTS operations that this alarm had caused.

When the Astana Agreement was made, all observers and journalists in the world asked the same questions. The first of these was, “What will happen to the Al Qaeda affiliate there?” According to Russia and Iran, the answer was clear: It will not exist. Ankara was not responding, and was surrounding all jihadists, including those considered to be Al Qaeda affiliates, with a security barrier. If the TSK was going to be good neighbors with HTS there, what could the Astana Agreement mean for Russia and Syria?

In reality, the HTS militants were also confused: Why were the leaders of the organization cooperating with an army that they were supposed to fight against, according to all the criteria that brought them together in this organization? The well-known administrators of HTS, religious scholars, who were known to the base, were making statements one after another to calm the base: This was only a temporary cooperation accepted “against the atheist Kurds in the north.” The Turkish army was going to fight those atheists, so they were being given a place. Besides, it was not wise to fight against the Turkish army and suffer many losses at this time. “The current conditions of the jihad in the Idlib region of Syria” required such behavior, etc.

The obstacles to HTS-Ankara cooperation were not limited to the fear of one side and the insecurity of the other. Those HTS fought for dominance in Idlib were Ankara’s closer friends. Ahrar al-Sham, which Ankara helped introduce to the world, was exactly what comes to mind when you think of a “proxy force.” However, Ankara did not intervene in HTS’s crushing and dismantling of Ahrar. Idlib was governed by the Salvation Government under its control on behalf of HTS; Ankara did not intervene in that either. In order to both remedy the difficulties that its problematic relationship with HTS could create and to have a force that it could directly dispatch and manage under its command when it deemed necessary, it began to train and equip a mercenary force that would later be called the “Syrian National Army” instead of the Free Syrian Army (FSA), which had become empty over time and was reduced to nothing more than a cover, and put it on salary.

The HTS-Ankara relationship continued with the organization's claims that "Türkiye will bring the FSA members from Afrin and make them fight against us" and the assassinations, UAV and car bomb attacks targeting HTS leaders.

FROM AL QAEDA HEADQUARTERS

Al Qaeda headquarters was no longer in a position to give instructions to HTS. The organization’s leader Ayman al-Zawahiri still gave a speech and addressed the jihadists in Idlib. Zawahiri suggested that the jihadists in the region prepare for “many years of guerrilla warfare,” emphasizing that this was the only possible path to victory. HTS’s decision that “it would not be wise for us to fight the Turkish army at this time” was in line with this, effectively embodying the approach of dispersing to the region and waging guerrilla warfare.

In those days, the future landscape of Idlib looked very dark for HTS. What was expected was that Russian jets, Iranian militias and the Syrian army would attempt to eradicate the organization. Ankara could not be expected to stand up to all of them and take on the role of patron of the organization. Nevertheless, when Russia bombed some places in Idlib in September 2018 and made a statement saying “we are bombing Nusra’s warehouses,” the Turkish Foreign Minister took a “no way, bro!” stance.

The only possibility seems to be that Russia would enter from the air, and the Syrian army and Iranian militia forces would enter from the land and destroy the armed jihadists gathered in Idlib, but even if a massacre of this magnitude could be carried out militarily, it did not seem possible to be placed on any international basis or fit into a framework. On the other hand, how could this be done when there were thousands of soldiers of the Turkish Armed Forces in positions surrounding Idlib under the name of “observation points”? It was not done. Ankara recruited mercenaries, mostly from other parts of Northern Syria, and established the SMO, and maintained its relationship with HTS in the status of an uncanny alliance. HTS, which assumed that it would not be able to expel the presence of the Turkish Armed Forces, which was not limited to Idlib, from Syria and that it would need good relations with Turkey based on mutual interests if it seized power in Damascus, found the situation reasonable from its own perspective. This is how we got to today.

In other words, Ankara, which has entered Syria with its arms, district governor, power lines and, more critically, military units, is a priority issue for the new Damascus administration, a very sensitive “file”. The Turkish Republic authority, which has effectively invalidated the “territorial integrity” of the country in the north – which everyone constantly repeats that they respect, because no one actually cares – will probably not be resolved quickly and easily. Furthermore, if HTS’s relationship with the Kurdish presence in the country progresses on a path that will not please those who govern Turkey, will Ankara attempt new de facto interventions, and if it does, will the Syrian government, whose military power has been shattered by Israel, be able to defend itself? Another potential source of problems and complications: What will the new Damascus administration do with the “Syrian National Army” under the command of a neighboring state? Will this “army” remain there like a very powerful and completely exposed Fifth Column? The contents of our government’s propaganda apparatus, shaped by instructions, reveal the tendency of some in the government to see neighboring Syria as a satellite state to be governed from here. The suitability of the “terrorists” excuse to produce excuses for intervening in the life of the neighboring country is obvious. New channels of influence will probably be added to this through “construction and revival” activities. Border gates will continue to be breathing tubes for the country that has been burned and destroyed and has lost its military capacity, and these are strong trump cards in Ankara’s hands.

In contrast, the new Syrian government's decision to follow a kind of 'Taliban-Light' path with the jihadists gaining ground, or the failure of the central government to find a satisfactory solution to its problem with the Kurdish presence and paving the way for new conflicts, or the various meddlesome activities that the 'National Army' may undertake by relying on Ankara, and the shocks that will be created by their suppression... will directly affect Turkey, which will still host a considerable Syrian population.

Let me end with the wish that you will immediately abandon the efforts to create airs of conquest and divert people from the path of reason, and the danger of further damaging rights, laws and justice through new bloody adventures so that some people can continue to be in power.