Dünya 2024'ün sonuna yaklaştıkça daha tehlikeli ve güvensiz bir görünüm vermeye başladı. Bu tehlikeli ortamın tam göbeğinde de Türkiye yer alıyor. Tarih boyunca krizlerin çıktığı önde gelen coğrafyalardan biri olarak bilinen Mezopotamya ve bugünkü Ortadoğu, aslında medeniyetin de beşiği olarak anılırdı. Çok kısa bir süre önce kaybettiğimiz, tarih araştırmalarında dünya çapında tanınmış değerli bilim insanı Muazzez İlmiye Çığ'ın Sümeroloji bilimine ve Sümer medeniyetinin anlaşılmasına yaptığı katkılar paha biçilmez değerdedir. Kendisini minnetle anıyoruz. Ancak medeniyetin beşiği olarak anılan coğrafya, yine çağlar boyunca medeniyet çatışmalarının da başlıca odaklarından biri oldu. Bugün de olmaya devam ediyor.

İsrail'in Gazze ve Lübnan'da "terörle mücadele" adı altında Hamas ve Hizbullah'a karşı sürdürdüğü savaş sayısız masum insanın, kadınların ve çocukların hayatına mal oldu. Bu savaşın gidişatını etkileyecek en önemli gelişme olması beklenen ABD seçimleri geride kaldı, ama İsrail'in barış ve ateşkes girişimlerine hala bir yanıt vermemesi bölgenin pek de beklendiği kadar kolay ve çabuk şekilde barış ve istikrara kavuşmayabileceğini gösteriyor. Ortadoğu bölgesinin en keskin kutuplaşmasının İran ile bölgedeki Arap ülkeleri arasındaki, arka planda bin yılın üzerinde geçmişi olan Şii-Sünni çatışması olduğu biliniyor. İran'ın bölgede İsrail devletinin varlığını tanımama ve onu yok etme stratejisi çerçevesinde bu kutuplaşma giderek İran karşıtlığını daha geniş bir çerçeveye oturttu. Bugün artık uzun yıllardır sözü edilen ve Arap-İsrail, İsrail-Filistin sorunu diye bilinen problemden söz edilmiyor, aksine bir İsrail-İran kutuplaşmasından söz ediliyor ve Arap ülkelerinin de giderek İsrail'in yanında yer aldıkları görülüyor.

ABD seçimleri geride kaldı ama yeni başkan ve yönetim göreve 20 Ocak 2025 tarihinde başlayacak. Trump şimdilik beraber çalışacağı ekibinde yer alacak isimlerin açıklanması ile yeterince tartışma yarattı, ancak asıl tehlike ve dünya çapında artması muhtemel gerginlikler yemin töreninden sonra ortaya çıkacak. Trump'ın ekibinin güçlü İsrail destekçisi olacağından kimse kuşku duymuyor. Bu yaklaşımın aynı oranda güçlü İran karşıtlığını da içereceği yine tüm gözlemcilerin üzerinde mutabık kaldıkları bir tespit. Öte yandan, Obama tarafından imzalanan ve İran'ın nükleer programını belli bir çerçeveye oturtarak kontrol altına almayı amaçlayan anlaşmayı Trump ilk döneminde göreve başlar başlamaz iptal etmişti. Ardından göreve gelen Biden ise bu anlaşmayı yeniden hayata geçirmek için çaba göstererek bazı yapıcı adımlar atmıştı. Trump ikinci döneminde Biden'ın attığı adımları da silmeye hazırlanıyor.

Trump'ın böyle bir hazırlık içinde olduğunu Netanyahu da biliyor, İran yönetimi de. Dolayısıyla, iki taraf da Trump iş başına geldiğinde masa başında daha güçlü bir pozisyona nasıl ulaşabileceğinin hesaplarını yapıyor. İsrail ile İran arasında, karşılıklı füze atışlarıyla birbirlerini çok fazla hırpalamadan sürdürülen bir tür "zevahiri kurtarma ve karizmayı çizdirmeme" operasyonları tamamen sona erdi mi yoksa önümüzdeki iki ay boyunca devam edecek hatta acaba tırmanacak mı? Bu tırmanma nükleer güç sahibi olduğu bilinen İsrail ile böyle bir güce sahip olma arzusu içinde olan İran arasında nükleer bir tırmanmaya varabilir mi? İran'ın nükleer programının nükleer silaha ulaşma boyutuna ermeyeceği şeklindeki son açıklamalar acaba böyle bir tırmanmayı engellemek için mi yapılıyor?

Neresinden bakılırsa bakılsın, dünya gerçek bir nükleer savaş tehlikesine, soğuk savaş döneminde hakim olan ve iki süper güç arasında kurulan nükleer dehşet dengesini yaşadığımız yıllara oranla bugün çok daha yakın görünüyor. Bunun da sebebi sadece Ortadoğu'daki durum değil. Aksine, çok daha net ve tehlikeli bir tırmanmaya bu defa kuzeyimizdeki coğrafyada yaklaşıyoruz. Karadeniz'deki iki önemli komşumuz olan Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş artık yeni bir aşamaya doğru ilerliyor. Bugüne dek Rusya ile doğrudan karşı karşıya gelmemeye özen gösteren NATO üyesi ülkeler artık tehlikeli çizgiyi aştı. Buna da ABD başkanı Biden'ın Ukrayna'ya verilen ABD menşeli orta menzilli füzeleri Rusya topraklarına yönelik olarak kullanmasına izin vermesi sebep oldu. Bu kararı Avrupalı önde gelen müttefikler destekliyor. Rusya ise, hala devlet aklını sabırla kullanmaya ve tırmanmayı olabildiğince yavaş sürdürmeye gayret ediyor. Putin son olarak nükleer silah sahibi olmayan bir ülke olmasına rağmen Ukrayna'ya karşı nükleer silah kullanmayı hayata geçirmeye imkan veren bir kararı imzaladı. Bunun ardından artık Ukrayna'ya Rusya topraklarına bu tür silahlarla saldırma imkanını sağlayan NATO unsurlarına karşı koyma hakkını kullanabileceğini de açıkladı. Dünya tetikte. Acaba Üçüncü Dünya Savaşı'nın çanları mı çalmaya başladı? Öyle ise, Biden bu kararı ne sebeple ve neden şimdi verdi? Ukrayna bu karar verilsin diye aylardır kampanya yürüttüğü halde, neden ABD seçimleri bitip de Trump'ın kazandığı belli olunca bu karar alındı?

Nükleer savaş insanlık için tam bir trajedi olur. Böyle bir savaşın başlamaması için sabır, dikkat ve güçlü bir diplomasi çabası gösterilmelidir. Başlaması engellenemez ise, başladıktan sonra durdurulması hiç mümkün olamaz. Yaratacağı etki dünyanın ve insanlığın adeta sonunu hazırlayacak bir felaket senaryosudur. Nükleer strateji aslında tüm dünyayı yok edecek büyük bir savaşın caydırılması amacıyla kurgulanan ve bugüne kadar da bu bakımdan başarılı olmuş bir kurgudur. Caydırıcılıktan öteye geçmesi askeri stratejinin de en önemli zaafiyeti haline gelir. Öte yandan, Türkiye'nin etrafında bu kadar artan nükleer tehdit ve tehlike de üzerinde dikkatle düşünülmesi ve stratejik bir değerlendirmeye tabi tutulması gereken bir gerçekliktir. NATO üyeliği ve örgütün nükleer caydırıcılık stratejisi üzerine kurulan savunma ve güvenlik politikası değişen dünya koşullarında Türkiye'nin de ulusal bir caydırıcılık stratejisi kurgulamasını gerektirmekte midir? 2025 ve ötesi belki de bu tür yeni tartışmaların ve doktrinlerin de gündeme gelmesine yol açabilecek gelişmelere gebedir.

As the world approaches the end of 2024, it has begun to look more dangerous and insecure. Turkey is right in the middle of this dangerous environment. Known as one of the leading geographies where crises have emerged throughout history, Mesopotamia and today's Middle East were actually known as the cradle of civilization. The contributions of Muazzez İlmiye Çığ, a valuable scientist who was recognized worldwide in historical research and whom we lost very recently, to the science of Sumerology and the understanding of the Sumerian civilization are invaluable. We remember her with gratitude. However, the geography known as the cradle of civilization has also been one of the main focuses of civilizational conflicts throughout the ages. It continues to be so today.

Israel's war against Hamas and Hezbollah in Gaza and Lebanon under the guise of "fighting terrorism" has cost the lives of countless innocent people, women and children. The US elections, which were expected to be the most important development that will affect the course of this war, are behind us, but Israel's failure to respond to peace and ceasefire initiatives shows that the region may not achieve peace and stability as easily and quickly as expected. It is known that the sharpest polarization in the Middle East is the Shiite-Sunni conflict between Iran and the Arab countries in the region, which has a history of over a thousand years. Within the framework of Iran's strategy of not recognizing the existence of the State of Israel in the region and destroying it, this polarization has increasingly placed anti-Iranism within a broader framework. Today, the long-talked-about Arab-Israeli or Israeli-Palestinian problem is no longer being discussed; on the contrary, an Israel-Iran polarization is being discussed, and it is seen that the Arab countries are increasingly siding with Israel.

The US elections are behind us, but the new president and administration will take office on January 20, 2025. Trump has created enough controversy for now with the announcement of the names of his team, but the real danger and the tensions that are likely to increase worldwide will emerge after the inauguration ceremony. No one doubts that Trump’s team will be strongly supportive of Israel. It is a determination that all observers agree on that this approach will also include an equally strong anti-Iran stance. On the other hand, Trump canceled the agreement signed by Obama, which aimed to control Iran’s nuclear program by placing it within a certain framework, as soon as he took office in his first term. Biden, who then took office, made efforts to revive this agreement and took some constructive steps. Trump is preparing to erase the steps taken by Biden in his second term.

Both Netanyahu and the Iranian administration know that Trump is making such preparations. Therefore, both sides are calculating how they can reach a stronger position at the negotiating table when Trump comes to power. Have the operations of "saving face and not letting one another get too charismatic" between Israel and Iran, which have been carried out without too much harming each other with mutual missile fire, completely ended or will they continue for the next two months and even escalate? Could this escalation lead to a nuclear escalation between Israel, which is known to have nuclear power, and Iran, which has the desire to have such a power? Are the recent statements that Iran's nuclear program will not reach the level of reaching nuclear weapons being made to prevent such an escalation?

No matter how you look at it, the world seems much closer to a real nuclear war threat today than it did during the Cold War, when we experienced the nuclear balance of terror between the two superpowers. And the reason for this is not just the situation in the Middle East. On the contrary, we are approaching a much clearer and more dangerous escalation this time in the geography to our north. The war between Russia and Ukraine, our two important neighbors in the Black Sea, is now moving towards a new stage. NATO member countries that have been careful to avoid direct confrontation with Russia until now have crossed the dangerous line. This was caused by US President Biden allowing the use of US-made intermediate-range missiles given to Ukraine against Russian territory. This decision is supported by leading European allies. Russia, on the other hand, is still trying to use state wisdom patiently and continue the escalation as slowly as possible. Finally, Putin signed a decision that allows the use of nuclear weapons against Ukraine, despite the fact that it is a country that does not have nuclear weapons. After this, he also announced that Ukraine can now use its right to oppose NATO elements that provide it with the opportunity to attack Russian territory with such weapons. The world is on alert. Are the bells of World War III beginning to ring? If so, why did Biden make this decision and why now? Although Ukraine has been campaigning for months for this decision to be made, why was this decision made after the US elections were over and it was clear that Trump had won?

A nuclear war would be a complete tragedy for humanity. Patience, attention and strong diplomacy efforts should be shown to prevent such a war from starting. If it cannot be prevented from starting, it will be impossible to stop it once it starts. The impact it will create is a disaster scenario that will virtually lead to the end of the world and humanity. Nuclear strategy is actually a fiction designed to deter a great war that will destroy the entire world and has been successful in this regard to date. Going beyond deterrence also becomes the most important weakness of military strategy. On the other hand, the increasing nuclear threat and danger around Turkey is a reality that should be carefully considered and subjected to a strategic assessment. Does NATO membership and the defense and security policy established on the organization's nuclear deterrence strategy require Turkey to develop a national deterrence strategy under changing world conditions? 2025 and beyond may be pregnant with developments that may lead to such new discussions and doctrines coming to the agenda.