Son seçimini; bilhassa 14/28 Mayıs’ı emeklilerin gönlüne girerek, hatta mevcut emekli sayısını yeterli bulmayıp 2,5 milyon EYT’liyi ilave edip onların da gönlünü ederek kazanan Erdoğan’ın bugün en iyi bildiği derste zorlanması siyasetin ve siyasetçinin trajedisidir. Emekli para isteyecek de Erdoğan vermeyecek, veremeyecek… Bu nasıl mümkün olabilir? Seçim atmosferinde herhangi bir popülist icraatın bütçeye yüklediği hiçbir maliyeti dert etmeyen bir lider, tam yeni bir seçim arafesinde, “Emekli maaşlarına 7 bin TL eklemek demek bütçeden yaklaşık 1,4 trilyon liralık, 10 bin TL eklemek demek 1,9 trilyon liralık kaynağı buraya aktarmaktır “diyecek. Nasıl olur? Seçim mevzubahis olduğunda ne zamandan beri paranın lafı oluyor? 

Cumhurbaşkanı, “Devlet ve millet olarak daha fazla çalışacak, daha çok gelir elde edecek, ortaya çıkan kazançtan da emeklilerimize hak ettikleri parayı vereceğiz” diyor ki her ne kadar genç emeklimiz fazla olsa da genel olarak emekli kesimi için “Çalışalım, üretelim, sermaye biriktirelim, sonra bölüşelim” demek hiç de heyecan verici bir hedef değil. Emeğinin ve çalışarak geçirdiği yılların hakkını; bu bir hak değilmiş gibi lütuf ve inayetle almaya alıştırılmış 16 milyon emekli için, liderin iki dudağı arasından zam yerine “çok çalışıp paylaşacağız” uzun vadeli sözler çıkması da siyasette yerleşik “ver parayı al oyu” sisteminin trajedisi… 

Paranın lafı mı olur yıllarından sonra bir salah kalkıp, “para bitti çalışıp kazanacağız” derseniz büyü bozulur ve herkes müteahhide, garantili geçişlere, avantajlı sözleşmeli havalimanlarına var da garibanı emekliye mi yok, diye sorar. Hatta bugünün çalışanı ama yarını emekli adayı 30 milyon kişinin bile kafası karışır. Düzen mi değişti acaba! İşçi, memur, emekli ister iktidar da maaşı verirdi, ne oldu birden? Hatta son zamanlarda sanki Cumhurbaşkanı’ndan bağımsızmış gibi önce hükümet bir maaş verir sonra Erdoğan dayanamaz, biraz da o ilave ederdi. Bu mutluluk tablosu bitti mi? Ne hükümet seyyanen para veriyor, ne Cumhurbaşkanı lütfedip üzerine ekliyor… 

Cumhurbaşkanı, “Birileri çıkıyor emekli maaşlarına 7 bin TL 10 Bin TL ekleyelim diyerek emeklilerimizi tahrik ediyor” diyor. Çok haklı ama yolu açan kendisi. Bu oyunu oynamayı alışkanlık haline getiren bizzat Cumhurbaşkanı. Bir yandan yanlış üzerine yanlış yaparak ekonomiyi bir acı reçeteyle bile içinden çıkılıp çıkılamayacağı belli olmayan krize sokup, bir yandan milyonlarca işçi, asgari ücretli ve emekliyi lütuf ve inayete alıştırmanın kaçınılmaz sonucunu yaşıyor.

“Tüketici güven endeksi” diye çok hassas bir ölçüm vardır. Bu endeks, basit ifadeyle sokaktaki vatandaşın cebinde biraz para olmasına ve dolayısıyla kendisini iyi hissetmesine göre yükselir veya düşer. Endeksin 90 civarında olması seçmenin iktidara desteği açısından kritik eşiktir. 2022 yılının ortasında endeks 70’in altındaydı. Krizini en kriz olduğu zamanlardı… Seçime de 8-9 kalmıştı. Erdoğan herhangi bir zammın bütçeye trilyonlarca lira maliyet yüklemesine aldırmadan memur, emekli ve asgari ücretli maaşını artırmakta sakınca görmedi. Hatta 2,5 milyon EYT’liye de emeklilik lütfetti. Hatta hiç görülmemiş şekilde asgari ücreti yılda iki kez artırma düzenine geçti. Ve hatta dar gelirlilere devlet finansmanı ile 100 bin ucuz konut kampanyası başlatıp milyonlarca başvuru alıp onlara anlık da olsa bir “güven” hissi yaşattı. Tüketici güven endeksi adım adım yükselerek seçimin yapıldığı 2023 Mayıs ayında 89-90’a kadar dayandı ve bu artış Erdoğan’a kariyerinin en kötü 5 yılının ardından bile zafer kazandırdı. 

Gayet tabii seçimden sonra hava hızla değişti ve endeks geride bıraktığımız Şubat ayında 79,3’e kadar geriledi. İktidar için seçim öncesinde hiç iyi bir rakam değil. Üstelik yılbaşında maaşlar arttı, asgari ücret tarihi oranda yükseldi; yani enflasyon maaşları daha eritmedi ama tüketici yine de memnun değil…

Bu tabloya rağmen Erdoğan’ın emekliye istediğini vermemesi gariptir. Daha garibi, siyasi hayatımızın kale gibi güçlü geleneği olan ve son on yılda daha da güçlenen “maaş/oy modeli”nin tek taraflı olarak sonlandırılmasıdır… En azından şimdilik! Anlaşılan o ki ekonomik krizin bol keseden para dağıtılamayacak noktada olduğunu iktidar da anlamış. Cumhurbaşkanı da denizin bittiğine nihayet ikna olmuş…

Buradan çıkacak bir numaralı sonuç; bugün emeklinin isteğini bile yerine getirmeyen iktidar yarın seçimden sonra kemer sıkmaya ve acı ilaç içirmeye başladığında kimsenin gözünün yaşına bakmaz…

It is a tragedy of politics and politicians that Erdoğan, who won the last election, especially on 14/28 May, by winning the hearts of the pensioners, and even by adding 2.5 million EYT retirees, not finding the current number of pensioners sufficient, and winning their hearts as well, is having difficulty in the lesson he knows best today. The pensioner will ask for money and Erdoğan will not or cannot give it... How is this possible? A leader who does not worry about any cost that any populist action imposes on the budget in the election atmosphere will say, "Adding 7 thousand TL to pensioners' salaries means transferring approximately 1.4 trillion liras from the budget, adding 10 thousand TL means transferring 1.9 trillion liras of resources here", just on the eve of a new election. How can this be? Since when does money become an issue when it comes to elections? 

The President says, "As the state and the nation, we will work more, we will earn more income, and we will give our pensioners the money they deserve from the resulting earnings." Although we have a lot of young pensioners, "Let's work, produce, accumulate capital, and then divide it" is not an exciting goal for the pensioners in general. For 16 million pensioners, who have been accustomed to receiving the rights of their labour and years of hard work as if it were not a right, it is a tragedy of the established "give money, take votes" system in politics that instead of a raise, the leader's long-term promises of "we will work hard and share" come out of his two lips... 

If you stand up and say "money is over, we will work and earn", the spell will be broken and everyone will ask whether there is money for contractors, guaranteed transit, airports with advantageous contracts, but not for poor pensioners. Even 30 million people, today's employees but tomorrow's pensioners, will be confused. I wonder if the order has changed! Labourers, civil servants and pensioners used to ask for a salary and the government used to give it to them, what happened all of a sudden? Even recently, as if independent of the President, the government used to give a salary first, then Erdoğan could not stand it and he would add some more. Is this picture of happiness over? Neither the government gives a salary, nor the President graciously adds to it... 

The President says, "Some people are provoking our pensioners by saying that we should add 7 thousand TL 10 thousand TL to their pensions." He is very right, but he is the one who paved the way. It is the President himself who has made a habit of playing this game. On the one hand, by making mistake after mistake, he is experiencing the inevitable result of putting the economy into a crisis from which it is not clear whether it will be possible to get out even with a bitter prescription, and on the other hand, he is experiencing the inevitable result of accustoming millions of workers, minimum wage earners and pensioners to grace and grace.

There is a very sensitive measurement called "consumer confidence index". In simple terms, this index rises or falls depending on whether the citizen on the street has some money in his/her pocket and therefore feels good about himself/herself. An index of around 90 is the critical threshold for voter support for the government. In mid-2022, the index was below 70. That was when the crisis was at its worst... There were 8-9 elections left. Erdoğan saw no harm in increasing the salaries of civil servants, retirees and minimum wage earners, regardless of the trillions of liras that any increase would cost the budget. He even granted pension to 2.5 million EYT people. He even switched to the unprecedented practice of increasing the minimum wage twice a year. And even launched a 100 thousand cheap housing campaign with state financing for low-income people and received millions of applications, giving them a sense of "confidence", albeit momentary. The consumer confidence index rose step by step and reached 89-90 in May 2023 when the election was held, and this increase gave Erdoğan a victory even after the worst 5 years of his career. 

After the election, of course, the mood changed rapidly and the index dropped to 79.3 in February last year. Not a good figure for the government before the elections. Moreover, salaries increased at the beginning of the year, the minimum wage rose at a historic rate; in other words, inflation has not melted salaries yet, but the consumer is still not satisfied...

Despite this picture, it is strange that Erdoğan does not give the pensioners what they want. What is even stranger is the unilateral termination of the "salary/vote model", which is a strong tradition of our political life like a fortress and has become even stronger in the last decade... At least for now! It seems that the government has also realised that the economic crisis has reached a point where it is no longer possible to hand out money. The President is also finally convinced that the sea is over...

The number one conclusion to be drawn from this is that the government, which does not even fulfil the wishes of the pensioners today, will not look anyone in the eye when it starts to tighten austerity and make them drink bitter medicine tomorrow after the election...

Translated with DeepL.com (free version)