Şu iki alıntıyla başlayalım:

“CHP 31 Mart’ın kendisine açtığı muazzam imkânı değerlendirmek yerine, enerjisini ve mesaisini, birçok güçlü aktörün siyasal hesap ve önceliklerini telif etmeye ayırmak durumunda kalıyor. Gündem yaratma beklentisini karşılayamadığı gibi kendisi müstakil bir gündeme dönüşüyor…”

AK Parti’nin iktidar ve ittifak öncelikleri dolayısıyla mevcut siyasal krizlerini çözemeyişi muhafazakâr kulvardaki aktör ve partilere muazzam bir imkân açıyor. Ancak, yoğun bir hareketliliğe ve arayışa rağmen henüz AK Parti’ye alternatif oluşturabilecek bir siyasal eksen oluşmuş görünmüyor...”

Alıntılar PANORAMATR Eylül 24 araştırma raporunun girişinden. Bunlar, aslında, bu köşede sık dile getirdiğimiz iki tespit. Aradaki fark, araştırmanın sahaya dayanıyor olmasında.

PANORAMATR Eylül 24 asıl kritik tespiti şu: “Siyasetin bütünüyle kendi gündemiyle meşgul olması, siyasi partilerin toplumsal talep ve önceliklere tercüman olamaması, toplum ile siyaset arasındaki bağı zedeliyor…”

Bu önemli.

Bu bağın zedelenmesinin göstergelerinden birisi siyasi partilere arasında tercih yapmayan kararsız olduğunu söyleyen seçmen sayısında artış. Bu oran araştırmaya göre toplamın ¼’ne ulaşmış durumda ve en büyük seçmen kitlesini oluşturuyor.

Bu elbet işin siyasi davranışla ilgili rakamsal kısmı. İşin bir de “değer”, “algı” ve “işleyiş” yönü var.

Toplum-siyaset bağının zedelenmesi, esasen, demokratik düzenin ve toplum ile siyaset arasındaki etkileşimin, alışverişin örselenmesi anlamına gelir. Siyaset; değişim, refah, özgürlük istikametinde toplum için umut olmaktan çıkar. Sonuç, toplumun siyasetten uzaklaşması kadar, siyasetin de toplumdan kopmasıdır. Bunun anlamı ise siyasi aktörlerin üzerinden siyasetin değerini kendi içinden üreten, başına buyruk, hükümran hale gelmeye yüz tutmasıdır.

Toplum-siyaset ilişkilerinde kopukluk, bir kriz halidir. Ancak bu tür kriz halleri siyasi başarı bakımından her zaman olumlu veya olumsuz bir durumu temsil etmezler. Ancak sertleşmeyi, ağır ideolojik yük ve söylemleri, otoriterleşmeyi taşırlar. Sert bir hiyerarşi oluştururlar. Hiyerarşinin tepesinde siyaset, en altında toplum bulunur. Bu siyaset ise dar rekabetleri ve hükümranlık düzenini, bunun ekonomi politiğini ifade eder hale gelir.

AK Parti örneğin… Siyasi olarak tek kişi tarafından taşınıyor ve bunun değişme şansı yok. Bu kişinin hükümranlığı ve kurduğu hükümranlık düzeni cebren siyasetle özdeş hale getiriyor. Parti seçmenin, kitlesinin i yok. Ne o partide ne bir başkasında alternatif yok. Başarı, güç ve ufuk kişiye ait, kişi kaynaklı.

Dahası, daha vahimi zamanla ve mevcut dokuyla bu durumun normalleşmesi ve kendi başına bir değer haline gelmesi. Özetle, bu durumu normal kılan ve yeniden üreten siyaset algısı. Otoriter eğilimlerin elbet farklı toplumsal ve kültürel kaynakları vardır. Ancak dönemsel dalgalar da o denli önemlidir. Kişi kültü ile siyasi başarı arasında doğru orantı bunu ifade ediyor.

AK Parti ve Erdoğan bu bakımından otoriterleşen bir toplumsal dokuyu yönlendiren bir unsur.

CHP’de iddia farklı, ama tablo benzer. Seçmen siyaset, değişim, gelecek tasavvuru umuduyla CHP’ye oy verdi son seçimlerde. Ancak gelin görün ki, bu siyasi parti topluma dair siyaset üreteceğine, siyaseti kendi içindeki rekabete kilitliyor. Öne çıkan üç, hatta dört güçlü siyasi isimle çoğulcu bir imaj oluşturacağına, bunlar arasındaki öne çıkma savaşını yaşıyor. Formül AK Parti’ye benzer. Benzer zira, bu savaş normalleştikçe, umutların, başarı ihtimalinin kişiye bağlı olduğu, onunla özdeşleştiği bir durum besleniyor.

CHP’nin belki bu nedenle kamuoyu araştırmalarında oy oranları geriliyor, PANAROMATR Eylül araştırmasının da gösterdiği gibi birinci parti olma konumu kaybetmiş bulunuyor. AK Parti ise, öne geçse de, eski seçmen gücünden hala uzak duruyor, araştırmalarda.

Bunların ve artan kararsız seçmen oranının, bir kriz göstergesi kadar bir yaptırım olduğu açık.

Ama tavşan dağa küsmüş durumu var ortada.

Siyasallaşmada, siyaset-güç ilişkisinin esas değer olması hali ortadan kalkmıyor.

Güne dair otoriterliğin kökenleri de bir ölçüde burada yatıyor.

Let's start with these two quotes:

“Instead of taking advantage of the tremendous opportunity that March 31st has opened up for the CHP, it is forced to devote its energy and time to reconciling the political calculations and priorities of many powerful actors. Not only is it unable to meet the expectation of creating an agenda, it is also turning into an independent agenda…”

The AKP’s failure to resolve its current political crises due to its priorities in power and alliances opens up enormous opportunities for conservative actors and parties. However, despite intense activity and search, a political axis that can constitute an alternative to the AKP does not yet appear to have been formed...”

Excerpts from the introduction of the PANORAMATR September 24 research report. These are, in fact, two observations that we frequently mention in this column. The difference is that the research is based on the field.

PANORAMATR September 24's real critical observation is this: "The fact that politics is completely occupied with its own agenda and political parties cannot translate social demands and priorities is damaging the bond between society and politics..."

This is important.

One of the indicators of the damage to this bond is the increase in the number of voters who say they are undecided and have no choice between political parties. According to the research, this rate has reached ¼ of the total and constitutes the largest group of voters.

This is of course the numerical part of the matter regarding political behavior. There is also the "value", "perception" and "operation" aspect of the matter.

The damage to the society-politics bond essentially means the damage to the democratic order and the interaction and exchange between society and politics. Politics ceases to be a hope for society in the direction of change, prosperity and freedom. The result is that society distances itself from politics, as well as politics separates itself from society. What this means is that politics tends to become sovereign and independent, producing its value from within itself through political actors.

Discontinuity in society-politics relations is a state of crisis. However, such states of crisis do not always represent a positive or negative situation in terms of political success. However, they carry hardening, heavy ideological burden and discourses, authoritarianism. They create a rigid hierarchy. Politics is at the top of the hierarchy, and society is at the bottom. This politics comes to express narrow competitions and the order of sovereignty, and its political economy.

For example, the AK Party... It is carried by a single person politically and there is no chance of this changing. The sovereignty of this person and the sovereignty order he has established are forcibly identified with politics. The party has no voters, no masses. There is no alternative neither in that party nor in any other. Success, power and horizon belong to the person, originate from the person.

What is more serious is that this situation normalizes and becomes a value in itself with time and the current texture. In short, the perception of politics that normalizes and reproduces this situation. Authoritarian tendencies certainly have different social and cultural sources. However, periodic waves are just as important. The direct proportion between the cult of personality and political success expresses this.

In this respect, the AK Party and Erdoğan are elements that direct an authoritarian social fabric.

The claim is different in the CHP, but the picture is similar. Voters voted for the CHP in the last elections with the hope of politics, change, and a vision of the future. However, this political party, instead of producing politics regarding society, is locking politics into competition within itself. Instead of creating a pluralistic image with three or even four powerful political figures, it is experiencing a war of prominence among them. The formula is similar to the AKP. Because, as this war becomes normal, a situation is fostered in which hopes and the possibility of success depend on the person and are identified with him.

Perhaps for this reason, CHP's vote rates are declining in public opinion polls, and as the PANAROMATR September poll shows, it has lost its position as the number one party. On the other hand, AK Party, although it has moved ahead, is still far from its former electoral power, according to polls.

It is clear that these and the increasing rate of undecided voters are a sanction as much as an indicator of a crisis.

But it seems like the rabbit is upset with the mountain.

In politicization, the fact that the politics-power relationship is the main value does not disappear.

The roots of contemporary authoritarianism lie here to some extent.