CHP’nin “İkinci Yüzyıl Değişim Kurultayı”, “Değişim” rüzgarını arkasına alan ve 31 Mart seçimlerinden hatırı sayılır bir zaferle çıkan pari için önemli bir eşikti. Çünkü CHP bildiğimiz CHP değil; epey değişti, değişmeye de devam ediyor. Değişimden kastedilenin, lider değişikliğinden ibaret olmadığı muhakkak; kadrolarıyla parti politikalarıyla tepeden tırnağa bir değişim sözü edilen. Şimdiye dek değişim ne ölçüde gerçekleşti ya da gerçekleşti mi? Değişimin üçüncü aşaması olarak sunulan tüzük kurultayı, beklenen değişikliğin önemli kilometretaşlarından biri olacak mı?” soruları ayrı bir tartışma konusu. Verilecek cevap değişimden kimin ne beklediğine bağlı olarak değişecek olsa da, CHP’de başlayan değişim hareketi ile taşların yerinden oynadığı konusunda iktidarıyla muhalefetiyle herkes mutabık. 

Arzu edilen değişimin bizatihi kendisinin hayata geçirilmesi zamana yayılsa da, estirdiği hava hem partililere hem toplumun yenilgiden usanan yılgın kesimine umut aşılamaya yetti. 

31 Mart yerel seçimleri ile gelen kazanım Özgür Özel başkanlığındaki yeni yönetimin hedefine kolayca iktidarı koymasına önayak oldu; ülkedeki ekonomik kriz, sosyal patlamalar, hak, hukuk, adalet derken zaten elverişli olan iklimde CHP’nin sesi eskisinden daha gür çıkmaya başladı.

“İkinci Yüzyıl Değişim Kurultayı”na bakış

Sıra değişimin üçüncü adımına geldi denildi ve adres olarak da tüzük kurultayı işaret edildi.

İlk iki aşamayı zaten biliyoruz.

14-28 Mayıs seçimleri sonrası Altılı Masa ittifakının toplumun geniş kesimlerinde yol açtığı düş kırıklığı, 29 Mayıs’ta Ekrem İmamoğlu’nun “değişim” talebini dillendirmesiyle başka bir yöne evrildi. O talep partide de, seçmen nezdinde de karşılık buldu ve bir harekete dönüştü. İlk sınavı Özgür Özel’in genel başkan seçildiği kurultayda verdiler, ikinci eşik 31 Mart yerel seçimlerinde aşıldı. Coşkuysa coşku, heyecansa heyecan, umutsa umut… 1 Nisan sabahı ülkenin siyasi iklimi tamamen değişti.

Sonuç pek çok kişi için şaşırtıcıydı. CHP İstanbul, Ankara ve İzmir’in de aralarında olduğu 14’ü büyükşehir toplam 421 belediyeyi kazandı, dahası 47 yıl sonra ilk kez bu Türkiye’nin birinci partisi konumuna yükseldi.

Gözle görülür bir özgüven geldi partiye. Sırada üçüncü aşama, partiyi iktidara taşıyacak düzenlemeler vardı. 

Üçüncü aşamayı hayata geçirmek üzere “İkinci Yüzyıl Değişim Kurultayı” düzenlendi. Yapılan tüzük değişikliği ve kurultayın son iki gününde parti politikalarını belirlemek üzere düzenlenen çalıştay, iktidara giden yolda bir mihenk taşı olarak görüldü/görülüyor.

Hedef de belli: İktidara giden yolda ülkenin can alıcı sorunlarını çözecek politikaları belirlemek üzere düğmeye basmak.

Kurultayın düzenlendiği Ankara ATO Congresium Kongre Merkezi’ne bu düşüncelerle ayak bastığımda, ne yalan söyleyeyim gümbür gümbür iktidara yürüme hazırlığındaki bir partinin coşkusuna ve heyecanına tanık olmaya dünden hazırdım.

Değişim vurgusu da epey güçlü olunca, hem Kılıçdaroğlu’nun tahtını sarsan o kurultaydaki telaşlı heyecana hem 31 Mart coşkusuna tanık olan bir haberci olarak ister istemez iktidar koşusuna başlayan CHP’nin coşku ve heyecanını aradı gözlerim. Ama ne yalan söyleyeyim ilk gün aradığım heyecanı pek bulamadım. 

Panolara yerleştirilen “Var bir çaresi” yazılı afişlerin arasından geçip, salona vardığımda -önceki deneyimlerimden kalan bir refleksle olsa gerek- ortalığın sloganlarla, marşlarla inleyeceğini zannetmiştim. 

Alabildiğine sakindi herkes… “Olabilir” deyip izlemeye devam ettiğimde Genel Başkan Özgür Özel’in yapacağı konuşma öncesi yayınlanan sinevizyonu izlemeye koyuldum. İzledikçe de şaşırdım, hatta “bir tek ben mi şaşırdım acaba?” deyip etraftakilere bakarken buldum kendimi. 

Neden mi şaşırdım?

İzletilen filmde 5 Kasım 2023’ün yani Özgür Özel’in CHP Genel Başkanı seçilmesinin kerteriz alınmıştı, kurultay süreci ve 31 Mart seçim coşkusu anlatılıyordu. “10 ayda bakın neler yaptım” diyen Özgür Özel’den başka kimseye yer verilmemişti. “Değişim” temasıyla düzenlen bir kongrede, tüm kazanımların sadece Özgür Özel sayesinde elde edilmiş gibi aktarılmış olması epey düşündürücüydü. Fondaki -yeni bestelendiği anlaşılan-  şarkı sözlerini duyunca, düşüncem daha da pekişti: “Özgürdür, özeldir herkes bu evde. Yerelde iktidar, sıra genelde.” 

“Bunda yadırganacak ne var, adam genel başkan?” deyip geçmek de mümkün tabii ama süreci izleyerek bugüne gelenler şu gerçeğin de farkında: 

Özgür Özel o koltuğa durup dururken oturmadı. O’nu o koltuğa oturtan, değişim hareketinin bizatihi kendisiydi. Kemal Kılıçdaroğlu’nun karşısına değişimcilerin adayı olarak çıktı, o güne Mayıs seçimlerindeki ağır yenilginin ardından değişim bayrağının havaya kaldırılmasıyla gelindi. Hareket parti tabanında da karşılık buldu ve bu sayede değişimciler, Kemal Kılıçdaroğlu önderliğindeki genel merkeze dur diyebildi ve delegeler “değişim” e yeşil ışık yaktı. 

Tam da bu nedenle, partideki değişim sürecinin akıllara kazınan pek çok aşaması o kısa filmde nakış gibi işlenebilir ve Türkiye’nin dört bir yanından gelen delegeler de kendilerini sürecin yapıtaşları olarak görebilirdi. 

Hatta belki de en ön sıralarda oturan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, ABB Başkanı Mansur Yavaş ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay ile diğer büyükşehir belediye başkanları sahneye çağırılıp, el ele verebilir; zafere her biri ortak edilebilirdi. Eminim salondakiler o coşkuya ortak olmak için birbiriyle yarışırdı. 

Bu durumu sadece  benim farketmediğimi ilerleyen saatlerde öğrendim; en hafif tanımlamayla kırgınlığa yol açtı bu tablo.

Bu kırgınlığın Özgür Özel de farkında olmalı ki, kurultayın ikinci gününde bir adım geriye çekildi ve “Kendi sesimden yoruldum, bundan sonra genel başkan vurgularının azaldığı onun yerine içeriğin güçlendiği bir sürece ihtiyacımız var” dedi. 

Özel’in yaklaşık iki saat süren konuşması boyunca salondan sadece iki kez çok güçlü alkış aldığını da söylemeden geçemeyeceğim. Bunlardan biri Ekrem İmamoğlu’nun ensesinde demoklesin kılıcı gibi bekletilen dava ile ilgili hodri meydan deyip yaptığı ““İstinaf ceza verirse iktidar Yargıtay kararının gününü göremez” çıkışına “İmamoğlu’nun tutumu partimizin tutumudur” diyerek verdiği destek; diğeri de konuşmasını bitirirken salondakilere yaptığı iktidara yürüyüş çağrısıydı.

CHP kangrene dönüşen sorunları nasıl çözecek?

Nihai tabloya bakıldığında, kurultay delegelerinin onayına sunulan tüzük çalışması çoğunluğun oylarıyla kabul edildi. Son iki gün planlandığı gibi parti programı ile ilgili çalıştaya ayrıldı. Konular dört başlıkta toplandı: Birinci grupta demokrasi, hukukun üstünlüğü, temel hak ve özgürlükler, aşırı sağın yükselişine karşı sosyal demokrasi var. İkinci grubun konusu ekonomik kalkınma, yeni sanayi politikaları, yeşil ve dijital dönüşüm, mikro-ekonomik istikrar ve küresel ekonomi. Üçüncü gruptaki başlıklar sosyal devlet, sosyal politika, kamusal haklar, yeni çalışma modelleri, toplumsal cinsiyet eşitliği. Son olarak dördüncü grupta da göç krizi, jeopolitik gelişmeler, küresel gelişmeler ışığında Türk dış politikası, bölgesel çalışmalarda arabuluculuk, diplomasi ve müzakere başlıkları ele alınacak ve ilerleyen süreçte bu başlıklar üzerinden parti politikaları belirlenecek. 

Bu yanıyla bakıldığında partili  kurmaylar kurultayın çalıştay ile ilgili bölümüne iktidar yürüyüşünün yol haritası olarak bakıyor ve büyük önem atfediyor. Nihai sonuca bakıldığında belirlenecek politikalar hakikaten de önemli. Çünkü ele alınan başlıkların her biri geniş kesimlerin kangrene dönüşen sorunları kadar, ülke refahı açısından da çözüme muhtaç. Çalışmaların en az altı ay sürmesi öngörülüyor. Tamamlandığında ortaya çıkacak parti politikalarının inandırıcılığı, güvenirliği, uygulanabilirliği ve sürdürülür olması test edileceği zemin ise sandık olacak. İşte bu yanıyla kurultay iktidara giden yolda önemli bir eşikti diyebiliriz.

Özgür Özel için güvenoylaması mı? 

Kurultay sürecinde gündemdeki sorulardan biri de kurultayın Özel’in genel başkanlığının için bir güvenoylamasına dönüşüp dönüşmeyeceğiydi. Görüldüğü kadarıyla kurultay bir güvenoylaması havasında geçmedi. Yine de kurultay öncesi kendi aralarında toplantı üstüne toplantı yapan il delegasyonlarının kapalı kapılar ardında yaptığı tartışmalardan sızanlara bakılırsa ortalık günlük gülistanlık da değil.  

Her ne kadar kabul oyu vermiş olsalar da genel merkeze il bazında verilen yüzde 15’lik kontenjan, ön seçim, kadın kotası gibi başlıkların sancıya yol açmadığını söylemek zor. 

Partililerin konuşmalarına tanık oldukça gün yüzüne çıkan  başka rahatsızlıklar da var; o da Özgür Özel’in “Normalleşme” adını verdiği ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile başlatıp, sürdüremediği süreç… Zaten Özel de konuşmasında bu konuyu ayrı bir başlık olarak ele aldı ve bildiğimiz süreci bir kez de delegelere anlattı. Ez cümle “Normalleşme CHP’ye yarıyor kaygısına kapılıp sertleşmek, kavga etmek, eski Türkiye’ye dönmek istiyorlar. Biz ne yaptıklarını görüyoruz ve bu oyuna gelmeyeceğiz” dedi.

Ama bu konu orta- uzun vadede Özel’in başını ağrıtacak gibi görünüyor. 

Eleştiriler özetle şöyle: 

“Biz yöntemin ne olmasını, sürecin nasıl ilerlemesi gerektiğini ölçüp biçemeden, kendimizi sonuçlarını tartışırken bulduk” 

Gelinen noktada normalleşme sürecinden duyulan bir memnuniyetsizlik hatta rahatsızlık var ve bu dillendiriliyor. Sürecin başında yazdığım Özel, Erdoğan’ın kurguladığı yeni oyunun aparatı mı? başlıklı yazıda sorduğum soruyu -ki yazının başlığı itibariyle bile hala aynı noktadayım- CHP’de farklı cümlelerle ifade edenler var. 

CHP’de ortak payda: İktidara yolculuk

Ancak bu anlattıklarıma bakıp “Hah şimdiden birbirlerine düşmüşler” diyecek olanların göremediği bir gerçeği de hatırlatmakta yarar var. CHP seçmeni de, parti tabanı ve yönetimi de şu gerçeğin çok farkında, 31 Mart’ta kazanılan yerel yönetimler iktidara giden yolun yapı taşları. İktidara kendilerini ilk kez bu kadar yakın hissediyorlar. İktidarın güç demek olduğunu biliyor ve güçlüden yana tavır alıyorlar. Kurultayın ikinci gününde Ekrem İmamoğlu’nun dillendirdiği şu sözlerin parti tabanında hatırı sayılır bir karşılığının olduğunu söylersek tabloyu anlamak daha kolay: 

“Millet bize belediyeleri siz yönetin dedi ama henüz net olarak ülkeyi siz yöneteceksiniz demedi. Bizi izliyor.  Biz bu sürecin en önemli lokomotifiyiz.”

The CHP’s “Second Century Change Congress” was an important threshold for the party that had the wind of “change” behind it and emerged with a considerable victory in the March 31 elections. Because the CHP is not the CHP we know; it has changed a lot and continues to change. It is certain that what is meant by change is not just a change of leader; it is a change from top to bottom with its cadres and party policies. To what extent has the change occurred or has it occurred so far? Will the bylaw congress, presented as the third stage of the change, be one of the important milestones of the expected change?” These questions are separate topics of discussion. Although the answer to be given will vary depending on who expects what from the change, everyone in power and opposition agrees that the stones have been moved with the change movement that started in the CHP. 

Although the desired change itself took time to be implemented, the atmosphere it created was enough to instill hope in both party members and the discouraged segment of society that was tired of defeat. 

The gains that came with the March 31 local elections paved the way for the new administration, headed by Özgür Özel, to easily set its sights on power; the economic crisis in the country, social explosions, rights, law and justice, and in an already favorable climate, the CHP's voice began to be heard louder than before.

A look at the “Second Century Change Congress”

It was said that it was time for the third step of change and the statute congress was pointed out as the address.

We already know the first two steps.

The disappointment that the Six-Table alliance caused in large segments of society after the elections of May 14-28 evolved into another direction when Ekrem İmamoğlu voiced his demand for “change” on May 29. That demand found a response in the party and the voters and turned into a movement. They passed the first test at the convention where Özgür Özel was elected as the party chairman, and the second threshold was passed in the local elections of March 31. Excitement turned into excitement, excitement turned into excitement, hope turned into hope… On the morning of April 1, the political climate of the country changed completely.

The result was surprising to many. The CHP won a total of 421 municipalities, 14 of which were metropolitan municipalities, including Istanbul, Ankara and Izmir, and became Turkey's first party for the first time in 47 years.

A visible sense of self-confidence came to the party. Next was the third stage, the arrangements that would bring the party to power. 

The “Second Century Change Congress” was organized to implement the third stage. The changes in the statute and the workshop organized to determine party policies on the last two days of the congress were/are seen as a milestone on the road to power.

The goal is clear: To press the button to determine the policies that will solve the country's vital problems on the path to power.

When I set foot at the Ankara ATO Congresium Congress Center, where the congress was held, with these thoughts in mind, I must admit that I was more than ready to witness the enthusiasm and excitement of a party preparing to march to power with a bang.

Since the emphasis on change was quite strong, as a reporter who witnessed both the hectic excitement at that congress that shook Kılıçdaroğlu's throne and the enthusiasm of March 31, my eyes inevitably searched for the enthusiasm and excitement of the CHP, which had started its race for power. But I must admit, I couldn't quite find the excitement I was looking for on the first day. 

When I entered the hall, passing through the posters that said “There is a solution” placed on the billboards, I thought - probably due to a reflex left over from my previous experiences - that the place would be filled with slogans and marches. 

Everyone was as calm as possible... When I said, "Maybe" and continued watching, I started watching the video broadcast before the speech that General Chairman Özgür Özel was going to give. I was surprised as I watched, I even found myself looking around and saying, "Am I the only one surprised?" 

Why am I surprised?

The film that was shown had taken the date of November 5, 2023, namely Özgür Özel’s election as CHP Chairman, and was telling the congress process and the excitement of the March 31 election. No one was featured other than Özgür Özel, who said, “Look what I have done in 10 months.” It was quite thought-provoking that in a congress organized with the theme of “Change,” all the gains were conveyed as if they were only achieved thanks to Özgür Özel. When I heard the lyrics of the song in the background, which was apparently newly composed, my thoughts were reinforced: “Everyone is free, special in this house. Power in the local, it’s time for the general.” 

Of course, it is possible to say, “What is strange about this, the man is the chairman?” and move on, but those who have followed the process and come to this day are aware of the following fact: 

Özgür Özel did not sit in that seat for no reason. What put him in that seat was the movement for change itself. He came out against Kemal Kılıçdaroğlu as the candidate of the change advocates, and that day came when the flag of change was raised in the air after the heavy defeat in the May elections. The movement also found a response in the party base, and thanks to this, the change advocates were able to say stop to the general center led by Kemal Kılıçdaroğlu, and the delegates gave the green light to “change.” 

For this very reason, many memorable stages of the change process in the party could be embroidered in that short film, and delegates from all over Turkey could see themselves as the building blocks of the process. 

Perhaps even the Mayor of Istanbul Metropolitan Municipality Ekrem Imamoglu, the Mayor of ABB Mansur Yavas and the Mayor of Izmir Metropolitan Municipality Cemil Tugay, who are sitting in the front rows, could have been called to the stage and joined hands; each of them could have shared in the victory. I am sure that everyone in the hall would have competed with each other to share in that excitement. 

I learned later that I wasn't the only one who noticed this situation; this situation caused resentment, to say the least.

Özgür Özel must have been aware of this resentment because on the second day of the congress he took a step back and said, " I am tired of my own voice. From now on we need a process where the emphasis on the party chairman decreases and the content is strengthened instead." 

I must also mention that Özel received only two loud applauses from the hall during his speech that lasted about two hours. One of these was his support for Ekrem İmamoğlu's defiant statement about the case that was being held like the sword of Damocles on his neck, saying " If the appeals court gives a sentence, the government will not live to see the day of the Supreme Court's decision" by saying " İmamoğlu's stance is the stance of our party" ; the other was his call to the people in the hall to march to the government as he finished his speech.

How will CHP solve the problems that have become gangrenous?

Looking at the final picture, the bylaw study submitted to the congress delegates for approval was accepted by a majority vote. The last two days were devoted to a workshop on the party program as planned. The topics were grouped under four headings: The first group includes democracy, rule of law, fundamental rights and freedoms, social democracy against the rise of the far right. The second group includes economic development, new industrial policies, green and digital transformation, micro-economic stability and global economy. The third group includes social state, social policy, public rights, new working models, gender equality. Finally, the fourth group will address the migration crisis, geopolitical developments, Turkish foreign policy in light of global developments, mediation in regional studies, diplomacy and negotiation, and party policies will be determined on these headings in the future. 

When viewed from this aspect, the party staff sees the workshop-related section of the congress as a roadmap for the march to power and attaches great importance to it. When the final result is considered, the policies to be determined are indeed important. Because each of the topics addressed needs to be solved in terms of the prosperity of the country as well as the gangrenous problems of large segments. The work is expected to last at least six months. When completed, the ballot box will be the platform where the credibility, reliability, applicability and sustainability of the party policies that will emerge will be tested. In this aspect, we can say that the congress was an important threshold on the path to power.

A vote of confidence for Özgür Özel? 

One of the questions on the agenda during the congress process was whether the congress would turn into a vote of confidence for Özel's general chairmanship. As can be seen, the congress did not take place in the spirit of a vote of confidence. However, judging by the leaks from the discussions held behind closed doors by the provincial delegations that held meetings among themselves before the congress, it is not all rosy. 

Even though they voted in favor, it is difficult to say that topics such as the 15 percent quota given to the headquarters on a provincial basis, primary elections, and women's quota did not cause pain. 

There are other concerns that come to light as we witness the speeches of party members; the process that Özgür Özel calls “Normalization” and that he started with President Tayyip Erdoğan but could not continue… Özel also took up this issue as a separate heading in his speech and explained the process that we know once to the delegates. He said in short, “They are worried that normalization is beneficial to the CHP and want to get tough, fight, and return to the old Turkey. We see what they are doing and we will not fall for this game.”

But this issue seems like it will cause Özel a headache in the medium to long term.

The criticisms can be summarized as follows: 

“We found ourselves discussing the results without being able to weigh up what the method should be and how the process should proceed.” 

At this point, there is dissatisfaction and even discomfort with the normalization process and this is being voiced. There are those in the CHP who express the question I asked in my article titled Is Özel an apparatus for the new game that Erdoğan has designed? that I wrote at the beginning of the process - and even with the title of the article, I am still at the same point - with different sentences. 

Common denominator in CHP: Journey to power

However, it is useful to remind those who will look at what I have said and say, “Oh, they are already at odds with each other”, of a fact that they fail to see. Both the CHP voters, the party base and the management are very aware of this fact; the local governments won on March 31 are the building blocks of the road to power. They feel this close to power for the first time. They know that power means power and they are taking a stance on the side of the powerful. If we say that the following words uttered by Ekrem İmamoğlu on the second day of the convention had a considerable response in the party base, it is easier to understand the picture: 

"The people told us to govern the municipalities, but they have not yet clearly said that they will govern the country. They are watching us. We are the most important locomotive of this process."