Nihayet hiç olmayan oldu, Meclis’te bir maganda yumruğu kan akıttı. Kan lekelerini hemen sildiler, temizlediler tabii. Fakat yarattığı utanç ve yansıttığı kutuplaşma vahameti öyle hemen silinmiyor. Aslında silinmesini, kutuplaşmanın aşılmasını isteyenler maalesef çok değil. Çünkü kutuplaştırma siyasetçinin oy kaynağı…

Ama dünyanın gözünden kaçmıyor. İşte Bloomberg’in araştırması…

Bloomberg analistleri “ülkelerin yönetim biçimlerini” yani demokrasi mi, yarı demokrasi mi yoksa otokrasi mi olduğunu ve bunun “kurumsal ve toplumsal farklılıklarla etkileşimini” incelemişler. “Siyasi ortamın giderek daha kutuplaşmış hale gelmesi, kurumlar arası uyumsuzluklar ve toplumsal gruplar arasındaki derinleşen ayrışmalar” açısından Türkiye’nin riskli ülkelerin başında geldiği sonucuna varmışlar. Ekonomi açısından söyledikleri şöyle:

“Türkiye’deki siyasi çalkantı riskini artıran unsurların başında, ülkenin maruz kaldığı yüksek borçlanma maliyetleri ve düşük yatırımlar geliyor. Bu ekonomik sorunlar, genel büyüme hızını yavaşlatarak, istikrarsızlık riskini daha da artırıyor.”

Yalan mı bunlar? Dış güçler bu tür açıklamalarla “Türkiye’ye diz çöktürmek istiyor” mu?

HAMASET VE RASYONEL DÜŞÜNCE

Dış güçler diye düşünürsek hamasetten başka yapacak bir şey yok. Hamaset oy getirir ama sorun çözmez… İşte yüz yıldır “gelişmiş ülke” olamadık.

Bloomberg’in bu satırlarına “tahlil” ve “uyarı” diye bakarsak çözüm araştırırız. En başta da siyasi tansiyonu düşürmek, normalleşmek, kurumları güçlendirmek gibi tedbirler gelir.

Hamasetle rasyonel düşünme farkı…

Cumhurbaşkanı bir ara bunu düşündü, yumuşamadan, normalleşmeden bahsetti, teşebbüs de etti. Bahçeli’nin fevkalade sert tepkisi üzerine vaz geçti. Bildik siyasi söylemine döndü. 23. Yıldönümü konuşması bunun bir örneği.

Kaldı ki, mesele sadece “üslup” değil. İcraatta somut adımlar atmak daha önemlidir. Mesela kamu sınavlarında mülakata son vermek, zorunlu hallerde ise mülakatları kamu denetimine açık ve denetlenebilir hale getirmek… Erdoğan’ın “hepimiz aynı gemideyiz” sözü, ancak böyle somut adımlarda anlam kazanabilir. Zira mülakatlarda “bizim gemi” kimseyi almıyor.

Siyasi hamaset, muhalefetin ezan ve bayrak düşmanı gibi gösterilmesi şeklindeki sözler ve bunun yarattığı tepkiler… Kamu görevlerinde ise partizanlığın kurumlarda kaliteyi düşürmesi gibi uygulamalar… Bunlar dayanıklı bir oy tabanı yaratıyor ama ekonominin istikrarlı ve kaliteli büyümesini engelliyor. İtibarını da sarsıyor. Son on yılın özeti bu olduğu gibi Bloomberg’in dediği de bu.

KURUMLAR SORUNU

Bloomberg’in kurumlardan bahsetmesi önemli. Benim yıllardan beri bıkmadan, usanmadan dikkat çektiğim derin ve ağır sorun. Yıllar önce şöyle yazmıştım:

“İktidarlar da muhalefetler de gelip geçer. ‘Devlette devamlılığı’ sağlayan kurumlardır, kurallardır, devlette yetki ve görevlerin belirli olmasıdır, kısacası hukuktur.” (Hürriyet, 30 Aralık 2013)

Merkez Bankası’nın bağımsızlığını savunuyor, Başbakan Erdoğan’ın Merkez Bankası’na “faiz sebeptir” baskısı yapmasını eleştiriyordum.

Merkez Bankası’nın bağımsızlığın önemini anlamak için on yılı harcamamız ve enflasyon okyanusuna düşmemiz mi gerekirdi?

GELİŞMİŞ ÜLKE OLMAK

Moody’s adlı derecelendirme kuruluşu, 7 Mart 2018’de Türkiye'nin kredi notunu "Ba1"den "Ba2"ye düşürmüştü. Gerekçesi “yerel mahkeme Anayasa Mahkemesi kararını uygulamamış”tı. Bu durum “öngörülebilirliği azaltıyor” ve “kurumsal zayıflama”yı gösteriyordu.

İster Bloomberg’in tahlili, ister derecelendirme kuruluşlarının, IMF ve Dünya Bankası’nın, banka ve şirket uzmanlarının değerlendirmeleri, ister Venedik Komisyon’un hukuki raporları, ister AİHM kararları bize nasıl bir çağda yaşadığımızı anlatıyor.

“Bize Hans ve Con’un değil, Ahmet ve Mehmet’in notu önemlidir” demek, sorun çözmüyor. İşte, on yıl döndük dolaştık, milli gelir kaybına uğradık, enflasyona düştük, sonunda “mandacı iktisatçılar”ın dediğine geldik…

Artık görmeliyiz ki, siyasi kutuplaşma toplumsal aklı ve enerjiyi israf ediyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne kan lekesi düşürebiliyor. Duygusal ajitasyonlarla siyaset yapmak bir süre oy getirse bile, bu çağda gelişmiş ülke seviyesine çıkmanın bir tek yolu var: Barışık toplum, hukukun üstünlüğü, uzmanlık kalitesiyle donatılmış güçlü kurumlar, özerk üniversiteler, fikir ve ifade hürriyeti…

Finally, the unexpected happened, a gangster's fist shed blood in the Parliament. Of course, they immediately wiped the blood stains and cleaned them. But the shame it creates and the gravity of polarization it reflects cannot be erased immediately. In fact, unfortunately, there are not many people who want it to be erased and polarization to be overcome. Because polarization is the politician's source of votes...

But it doesn't go unnoticed by the world. Here is Bloomberg's research...

Bloomberg analysts examined “the way countries govern,” that is, whether they are democracy, semi-democracy, or autocracy, and its “interaction with institutional and social differences.” They concluded that Turkey is one of the risky countries in terms of "the increasingly polarized political environment, incompatibilities between institutions and deepening divisions between social groups." Here's what they say in terms of economy:

“The primary factors that increase the risk of political turmoil in Turkey are the high borrowing costs and low investments that the country is exposed to. “These economic problems slow down the overall growth rate, further increasing the risk of instability.”

Are these lies? Do foreign powers “want to bring Turkey to its knees” with such statements ?

HAMASET AND RATIONAL THINKING

Considering that it is foreign powers, there is nothing to do other than heroism. Protest brings votes, but it does not solve the problem... We have not been a "developed country" for a hundred years .

If we look at these lines of Bloomberg as "analysis" and "warning", we will search for a solution. First of all, measures such as reducing political tension, normalization and strengthening institutions come first.

The difference between heroism and rational thinking...

The President thought about this for a while, talked about softening and normalization, and attempted it. He gave up after Bahçeli's extremely harsh reaction. He returned to his familiar political rhetoric. The 23rd Anniversary speech is an example of this.

Moreover, the issue is not just "style" . It is more important to take concrete steps in action. For example, ending interviews in public exams, and making interviews open and auditable to public inspection in cases of necessity... Erdoğan's statement "we are all in the same boat" can only gain meaning with such concrete steps. Because "our ship" does not accept anyone in the interviews.

Political heroism, words such as portraying the opposition as the enemy of the call to prayer and the flag, and the reactions it creates... Practices such as partisanship in public offices reducing the quality of institutions... These create a durable voting base, but prevent the stable and quality growth of the economy. It also shakes his reputation. This is the summary of the last decade and this is also what Bloomberg says.

INSTITUTIONS PROBLEM

It's important that Bloomberg talks about institutions. It is a deep and serious problem that I have been drawing attention to tirelessly for years. Years ago I wrote:

“Both governments and oppositions come and go. "They are the institutions, rules, certain powers and duties in the state that ensure 'continuity in the state', in short, law." (Hürriyet, 30 December 2013)

I was defending the independence of the Central Bank and criticizing Prime Minister Erdoğan's pressure on the Central Bank saying "interest is the reason" .

Would we have to spend a decade and fall into the ocean of inflation to understand the importance of Central Bank independence?

BECOMING A DEVELOPED COUNTRY

Moody's rating agency downgraded Turkey's credit rating from "Ba1" to "Ba2" on March 7, 2018 . The reason was "the local court did not implement the decision of the Constitutional Court" . This situation “ reduced predictability” and indicated “institutional weakening” .

Whether Bloomberg's analysis, the evaluations of rating agencies, the IMF and the World Bank, bank and company experts, the legal reports of the Venice Commission or the decisions of the ECHR tell us what kind of age we live in.

Saying "Ahmet and Mehmet's grades are important to us, not Hans and Con's" does not solve the problem. Well, we went back and forth for ten years, suffered a loss of national income, fell into inflation, and finally came to what the "mandatory economists" said...

We must now see that political polarization wastes social intelligence and energy. It can leave a bloodstain on the Grand National Assembly of Türkiye. Even if doing politics with emotional agitations may bring votes for a while, in this age there is only one way to reach the level of a developed country: A peaceful society, the rule of law, strong institutions equipped with the quality of expertise, autonomous universities, freedom of thought and expression...