Cumhurbaşkanı Erdoğan, muhalefetin büyük fiyasko olarak tanımladığı (Esadsız) Suriye politikasını sona erdirmiş, Suriye kaynaklı sorunları Esad'la işbirliği halinde çözme dönemini başlatmaya yönelmiştir. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Esad görüşmeye istekliler ama aradan geçen 12 yılda birbirlerini özlediklerinden değil, gereklilikten ve sorunlarının çözümlenmesi için birbirlerine ihtiyaç duyduklarından kaynaklanıyor bu istek.

İki ülke arasında arabulucu Rusya'dır, Irak'ın da bir rolü olduğu anlaşılıyor. 

"Normalleşme süreci" esasen 2020'de istihbaratçıların görüşmesiyle başlamış, savunma ve dışişleri bakanlarının görüşmeleriyle bir noktaya gelmişti. Sonradan yaşanan gelişmeler, bu temasların altının istendiği gibi doldurulamadığını gösterdi. 

Sıra devlet başkanları düzeyindeki görüşmeye geldiğinde, Suriye, Türk askerinin Kuzey Suriye'den çekilmesini ön koşul olarak ileri sürmüş, Türkiye'nin masaya ön koşulsuz oturulması gerektiği yanıtıyla süreç tıkanmıştı. 

Bu tıkanıklığı açmak için son dönemde bir hareketlenme yaşanıyor. 

Şüphesiz Rusya'nın teşviki ve arabuluculuğuyla, iki ülkenin en üst düzey yetkililerinin ağzından karşılıklı olumlu açıklamalar yapıldı ama Kayseri'de başlayıp başka şehirlerimize de yayılan olaylar ve akabinde Kuzey Suriye'de yaşananlar ortalığı karıştırdı. 

Bu olayların doğal mı geliştiğini yoksa bir üçüncü tarafın mı provoke ettiğini devlet herhalde bilir ancak bugüne kadar yürütülen politikaların hem Türkiye'de, hem Suriye'nin kuzey bölgelerinde provokasyona çok müsait bir ortam yarattığı açıktır.

2022 ‘de zamanın Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu'nun açıklamaları da Suriyeli muhalifleri sokağa dökmüş ve o zaman da bayrağımızı yakmışlar, sağa sola saldırmışlardı.

Başka nedenleri de olsa, protestoların ağırlık noktası, Suriye'nin kuzey batısında kendi ekosistemlerini yaratan, sırtlarını Türkiye'ye dayayıp varlıklarını idame ettiren Suriyeli muhalif grupların, Türkiye ile Suriye arasındaki buzlar erirse açıkta kalacakları kaygısına kapılmış olmalarıdır. 

Bilindiği üzere, 5 milyon civarında nüfus barındıran Kuzey Batı Suriye'de sadece oranın yerel ahalisini oluşturan Halepliler ve İdlipliler bulunmuyor.

Buralarda, 2017'de imzalanan çatışmasızlık bölgeleri anlaşmaları çerçevesinde Humus, Hama, Şam/Doğu Guta, Deraa ve Kuneytra gibi tekrar Esad'ın kontrolüne giren bölgelerde kalmayı istemedikleri için kuzeye gelen silahlı grup mensupları, aileleri ve diğer muhalif Suriyeliler de yaşamaktadır. 

Türkiye, Rusya ve İran'la birlikte bu sürecin garantörlüğünü üstlenmişti. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 1 Temmuz'daki Kabine toplantısının ardından, Türkiye'nin yıllardır yakın ilişki içinde bulunduğu Suriyeli muhalifleri teskin etmeyi amaçlayan bir açıklama yaptı.

Erdoğan, dış politikada da sıkılı yumrukların açılması için kiminle görüşülmesi gerekiyorsa görüşmekten imtina etmeyeceğini ifadeyle, böyle bir süreçte, Türkiye'ye güvenen, sığınan, ortak hareket eden hiç kimsenin mağdur olmasına izin verilmeyeceğini, Türkiye'nin dostlarını yarı yolda bırakan bir devlet olmadığını beyan etti. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Kazakistan'daki Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi marjında Esad'la görüşebileceği öngörülüyordu ama olmadı, demek ki böyle bir görüşmeye giden yolun taşları henüz döşenememiş. 

Cumhurbaşkanı, birkaç gün içinde farklı vesilelerle "Putin ile Esad'a bir davetimiz olabilir" dedi.

"Nasıl olacak, ne denilmek isteniyor" sorularını sordurtan bu açıklamalar herhalde boşlukta yapılmamıştır ve bir şeyler pişmektedir.

Muhtemelen, bir yerlerde, Türk ve Suriyeli istihbaratçılar Rusya'nın arabuluculuğunda görüşüp olası bir Erdoğan-Esad görüşmesinin altyapısını oluşturmaya çalışıyorlardır. 

İki ülke arasında çözülmesi gereken birçok zor ve iç içe geçmiş sorun bulunmaktadır, bazı çözümler de yeni sorunlar doğurabilir. 

Mesela, Suriye tarafıyla bir mutabakata varılabilirse, özellikle silahlı cihatçı ve radikal grup militanlarının ve ayrıca, Esad yönetimi altında yaşamak istemeyecek Suriyelilerin ne olacağı sorusu akla gelmektedir. 

Bunların Esad'la sağlanabilecek bir anlaşmanın bir unsuru olarak Türkiye'ye gelme ihtimalleri var mıdır? Anlaşma uyarınca olmasa da bu kişilerin ve grupların ülkemize kitlesel bir göç veya kaçak giriş teşebbüsleri halinde Türkiye nasıl tepki verecektir?

Öte yandan, Cumhurbaşkanı Erdoğan, son açıklamalarından birinde, PKK/PYD/YPG'yi ismen zikrederek bölgedeki terör örgütlerinin ayırım gözetmeksizin kökünün kazınması gerektiğini ifade etti. 

Suriye'ye göre terör örgütü olan, Suriye Milli Ordusu (eski ÖSO) ve bünyesindeki gruplar buna dahil midir? 

ABD, Rusya, İran gibi devletlerden ve YPG, HTŞ, Suriyeli muhalif gruplar gibi devlet dışı aktörlerden oluşan üçüncü tarafların mevcudiyeti de, çoğu halde, çözüm arayışlarını olumsuz etkileyebilecektir, çünkü menfaatleri pek çok zaman birbiriyle çelişmektedir. 

2011'de isyana yol açan politikalarından ve uygulamalarından vazgeçmediği görülen Esad, muhaliflere karşı (IŞİD, El Kaide başta olmak üzere, radikal terör örgütleri muhalif addedilmemektedir tabi) mevcut tutumunu devam ettirir ve muhalifleri sisteme dahil edecek adımları atmazsa, savaşın yine patlaması ihtimali bulunmaktadır. 

Ülkenin güneyindeki Süveyda bölgesinde bir türlü sonlandırılamayan olaylar bu tehlikenin somut bir örneğidir. 

Suriye olayının Türkiye açısından en önemli boyutlarından biri, PKK'nın Suriye'deki uzantısı olan YPG etrafında dönmektedir.

Türkiye, YPG'yi eğiten, donatan ve büyüten, müttefiklik ile bağdaşmayan işler yapan ABD'ye haklı olarak tepkilidir. 

Ama, sivilleri hedefe oturtan varil bombalarının mucidi, İdlib'de askerlerimizi öldüren, YPG'yle işbirliği bulunan ve Moskova'da YPG/PKK ofisine ev sahipliği yapan Rusya da ABD kadar güvenilmez değil midir? 

Rusya, Suriye'deki ve bölgedeki konumunu pekiştirmenin yanı sıra, Türkiye'nin karşı karşıya bulunduğu zorluklardan bilistifade, zaten hırpalanmış durumdaki Türkiye-Batı ilişkilerinin daha fazla hırpalanmasının da peşindedir. 

Siyasi çözümün Türkiye açısından diğer önemli unsuru, Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri dönmeleridir. 

Sığınmacıların hepsinin dönmesini beklemek gerçekçi görülmeyebilir ama mümkün olduğu kadar çoğunun, belli bir zaman dilimi dahilinde dönmeleri hedeflenmelidir. 

Bunu kolaylaştırmak ve hızlandırmak için de sorunun kaynağı olan Suriye'de, güvenlik şartlarının yanı sıra, daha uygun sosyal ve ekonomik koşulların oluşturulması, Suriye yönetiminin bu amaçla adımlar atması gerekir. 

Sığınmacılar boyutuyla konuyla doğrudan ilgili olan ve Suriyelileri ülkemizde tutarak kendini korumayı hedefleyen Avrupa Birliği başta olmak üzere, bölgesel ve uluslararası kuruluşların bu çabalara katkıları sağlanmalı, ayrıca, Suriye'nin öz kaynaklarından yararlanılmalıdır.

YPG/PKK bugün Suriye'nin petrol sahalarının tamamını kontrol etmekte, buralardan çıkardığı petrolü Şam'a, radikal örgütlere ve kuzey batı'daki muhalifler dahil tüm taraflara satarak, faaliyetlerini finanse etmektedir. 

Bu kaynakların YPG faaliyetlerinin finansmanı için değil, Suriye'nin yeniden imarı ve dönüşler için uygun koşulların yaratılması amacıyla kullanılması sağlanmalıdır. 

Erdoğan ile Esad önümüzdeki günlerde veya haftalarda bir araya gelseler dahi, hepsi bir şekilde iç içe geçmiş onca sorunun çözümünün yıllara yayılacağı, bazı sorunların da belki çözülemeyeceği bir süreç beklenebilir. 

Öte yandan, olay Türkiye ile Suriye arasındaki ikili sorunlardan ibaret olmadığından, bu kriz artık sona ermiştir diyebilmek için kapsamlı bir çözüm lazımdır. 

Suriye ve Rusya dahil tüm taraflarca zamanında kabul edilmiş olan BMGK'nın 2254 sayılı kararı, bazı güncellemelerle, bugün hala Suriye'de kapsamlı bir siyasi çözümün zeminini oluşturabilecek niteliklere sahiptir. 

Esad artık güçlü pozisyonda bulunduğuna ve kartları elinde tuttuğuna kendini inandırmış olarak BMGK 2254'e sırtını dönmüşse de, taraflar bu belgedeki unsurlardan yararlanarak kapsamlı bir çözüme varmak için çalışmaya teşvik edilmelidir.

President Erdoğan ended the Syria policy (without Assad ) , which the opposition described as a huge fiasco , and started to initiate a period of solving Syrian problems in cooperation with Assad. 

President Erdogan and Assad are willing to meet, but this desire is not because they miss each other in the past 12 years, but because they need each other to solve their problems.

The mediator between the two countries is Russia, and it seems that Iraq also plays a role.

The "normalization process" essentially started with the meeting of intelligence officers in 2020 and reached a point with the meetings of the ministers of defense and foreign affairs. Subsequent developments showed that these contacts could not be fulfilled as desired.

When it came to the meeting at the level of heads of state, Syria put forward the withdrawal of Turkish soldiers from Northern Syria as a precondition, and the process was blocked with Turkey's response that it should be at the table without preconditions.

There has been a recent movement to clear this blockage.

Undoubtedly, with the encouragement and mediation of Russia, mutual positive statements were made by the highest-ranking officials of the two countries, but the events that started in Kayseri and spread to other cities and subsequently what happened in Northern Syria created confusion.

The state probably knows whether these events developed naturally or were provoked by a third party, but it is clear that the policies implemented so far have created an environment very suitable for provocation both in Turkey and in the northern regions of Syria.

In 2022, the statements of the then Minister of Foreign Affairs Çavuşoğlu also brought the Syrian opposition to the streets, and at that time they burned our flag and attacked left and right.

Although there are other reasons, the main focus of the protests is that Syrian opposition groups, which have created their own ecosystems in the north-west of Syria and rely on Turkey to maintain their existence, are worried that they will be left exposed if the ice between Turkey and Syria melts. 

As it is known, in Northwestern Syria, which has a population of around 5 million, there are not only the local population of Aleppo and Idlib people.

Members of armed groups, their families and other opposition Syrians who came to the north because they did not want to stay in areas that came under Assad's control again, such as Homs, Hama, Damascus/Eastern Ghouta, Deraa and Quneitra, within the framework of the de-escalation zone agreements signed in 2017, also live here.

Türkiye, along with Russia and Iran, undertook the guarantor of this process.

Following the Cabinet meeting on July 1, President Erdoğan made a statement aimed at calming the Syrian opposition, with whom Turkey has had close relations for years.

Erdoğan stated that he will not refrain from meeting with whomever is necessary to loosen clenched fists in foreign policy, and that in such a process, no one who trusts, takes refuge in Turkey, and acts together will be allowed to be victimized, and that Turkey is not a state that abandons its friends. .

It was predicted that President Erdoğan would meet with Assad on the margins of the Shanghai Cooperation Organization Summit in Kazakhstan, but it did not happen, which means that the road to such a meeting has not been paved yet.

The President said on different occasions within a few days, " We may have an invitation to Putin and Assad."

These statements, which make us ask the questions "How will it happen, what is being said?", were probably not made in a vacuum and something is cooking.

Probably, somewhere, Turkish and Syrian intelligence officers are meeting under the mediation of Russia and trying to lay the groundwork for a possible Erdogan-Assad meeting.

There are many difficult and intertwined problems that need to be solved between the two countries, and some solutions may create new problems. 

For example, if an agreement can be reached with the Syrian side, the question arises what will happen to armed jihadist and radical group militants, as well as Syrians who do not want to live under Assad rule.

Is there a possibility that they will come to Turkey as an element of an agreement with Assad? How will Turkey react if these individuals and groups attempt a mass migration or illegal entry into our country, even if it is not in accordance with the agreement?

On the other hand, in one of his last statements, President Erdoğan mentioned PKK/PYD/YPG by name and stated that terrorist organizations in the region should be eradicated without discrimination.

Are the Syrian National Army (former FSA) and its groups, which are a terrorist organization according to Syria, included in this?

The presence of third parties, consisting of states such as the USA, Russia, Iran and non-state actors such as YPG, HTS and Syrian opposition groups, may in most cases negatively affect the search for a solution, because their interests often conflict with each other.

If Assad, who seems to have not given up on the policies and practices that led to the rebellion in 2011, continues his current stance against the opposition (of course, radical terrorist organizations, especially ISIS and Al Qaeda, are not considered opposition) and does not take steps to include the opposition into the system, there is a possibility that the war will break out again.

The events that cannot be ended in the Suwayda region in the south of the country are a concrete example of this danger.

One of the most important aspects of the Syrian incident for Türkiye revolves around YPG, the extension of PKK in Syria.

Türkiye is rightfully reacting to the USA, which trains, equips and grows the YPG and does things that are incompatible with alliance. 

But isn't Russia, the inventor of barrel bombs that target civilians, who killed our soldiers in Idlib, who cooperates with the YPG and who hosts the YPG/PKK office in Moscow, as unreliable as the USA? 

In addition to consolidating its position in Syria and the region, Russia is also seeking to further batter the already battered Turkey-West relations, taking advantage of the challenges Turkey faces.

Another important element of the political solution for Türkiye is the return of Syrian refugees to their country.

It may not be realistic to expect all refugees to return, but it should be aimed for as many of them as possible to return within a certain time period.

In order to facilitate and accelerate this, more suitable social and economic conditions, as well as security conditions, must be created in Syria, which is the source of the problem, and the Syrian administration must take steps for this purpose.

Regional and international organizations, especially the European Union, which is directly related to the issue in terms of refugees and aims to protect itself by keeping Syrians in our country, should contribute to these efforts, and Syria's own resources should be utilized.

Today, YPG/PKK controls all of Syria's oil fields and finances its activities by selling the oil it extracts from these to Damascus, radical organizations and all parties, including the opposition in the north-west. 

It should be ensured that these resources are not used to finance YPG activities, but to create suitable conditions for the reconstruction of Syria and returns.

Even if Erdogan and Assad come together in the coming days or weeks, a process can be expected in which the solution of all the intertwined problems will take years, and some problems may not be solved. 

On the other hand, since the issue is not limited to bilateral problems between Turkey and Syria, a comprehensive solution is needed to say that this crisis is over.

UNSC resolution 2254, which was accepted in time by all parties, including Syria and Russia, still has the qualities that can form the basis of a comprehensive political solution in Syria today, with some updates.

Although Assad has turned his back on UNSC 2254, having convinced himself that he is now in a strong position and holds the cards, the parties should be encouraged to work to reach a comprehensive solution using the elements in this document.