Size iki fotoğraf karesi göstereceğim. Biri İstanbul’da, öteki Atina’da çekilmiş.
İkisinde de üniformalı resmi güvenlik görevlileri ve zavallı iki Afrikalı göçmen var.
Cuma akşamı seyrettiğim bir filmden çektiğim iki kare bunlar. Size işte bu filmi anlatacağım. İki fotoğrafı göstereceğim ve sonra geri çekilip sahneyi size bırakacağım.
Kararı siz verin.
Rise, Disney'de gösterimde
Denizleri aşıp gelen bir kralın hikâyesi
Herkes biliyor.
25 yıldır bu ülkede en hasta NBA izleyicilerinden biriyim.
Buna şimdi Euroleage basket maçları da eklendi.
NBA’in yıldız oyuncularının hayat hikâyelerini de çok iyi bilirim.
Filmin adı “Rise”dı…
Çok ünlü bir NBA oyuncusu ve iki kardeşinin hikâyesini anlatıyor.
Gerçek soyadları “Adetokunbo…”
Yoruba dilinde “Denizleri aşıp da gelen kral” anlamına geliyor.
Afrika kökenliler ama üçü de Yunanistan’da doğup büyümüş.
Yunan kültürü almışlar.
Ve Rum Ortodoks dinine geçmişler.
Cuma akşamı işte onları anlatan bir belgesel drama izledim.
Türkiye’de de streaming kanallardan birinde yayınlanıyor.
İstanbul sahnesinden
İlk sahnede mahyalarında “Dua ibadettir” yazan bir İstanbul
Film 1990 yılında Nijerya’nın Lagos şehrinde başlıyor.
Orada kucağında bebekle bir Afrikalı kadını görüyoruz.
Oradan hemen ikinci sahneye geçiyoruz.
Kapkaranlık bir İstanbul görüntüsü.
İlk karenin sadece camilerin fark edildiği bir şehir görüyoruz.
Bir caminin mahyasında “Dua ibadettir” yazısını okuyoruz.
Yani koyu Müslüman bir ülkedeyiz izlenimi çok güçlü biçimde verilmiş.
Onun arkasından kapkaranlık bir şehir görüntüsü geliyor.
Üzerinde “İstanbul 1991” yazıyor.
Otel baskını
Göçmenleri ite kaka hapse götüren gaddar Türk polisler
Hemen arkasından pis bir otel görüyoruz ve anında polisler oteli basıyor.
Oteldeki bütün göçmenler ite kaka, sürüklene sürüklene dışarı götürülüyor.
Oradan da polis araçlarına bindiriliyor.
Filmimizin kahramanı ise karısıyla pencereden atlayıp kaçıyor.
Gördüğümüz polisler Robocop gibi giyinmiş.
Türk polis üniforması gibi değil.
Araçlar da öyle.
İstanbul'daki polislerin sahnesi
Sanki soğuk savaş yıllarında bir Demirperde ülkesindeyiz
Sanki 1960’ların Soğuk Savaş döneminde en kötü Demirperde ülkesindeyiz.
Oysa Özallı yıllar.
Türkiye liberal ekonomiye en başarılı geçişi yapan ülkelerden biri.
Ama filmdeki imaj insanın aklına otomatik olarak “Geceyarısı Ekspresi” filmini getiriyor.
Filmin iki kahramanı ertesi gün bir otobüse binip Yunanistan’a doğru yola çıkıyorlar.
Yunanistan sınırına yaklaşırken dışarda gördüğüm manzara yine Soğuk Savaş diktatörlüklerinin sahneleri.
Ve geliyoruz Atina’daki ilk sahneye…
Atina’da otobüsteki asık suratlı asker
Renkler birden aydınlanıyor. Ekran gökkuşağına dönüşüyor.
Nijeryalı göçmen bir tarlada zeytin toplar.
Kadın ise Atina’da hamiledir ve birden sancısı başlar.
İşte anlatacağım sahne tam o sırada gelir.
Kadın hastaneye gitmek üzere belediye otobüsüne biner.
Otobüste resmi üniformalı asık suratlı bir güvenlik görevlisi vardır.
Onu görünce birden irkilir ve korkar.
Ama o asık suratlı asker hiç beklemediğimiz bir şey yapar.
Oturduğu yerden kalkar ve nazikçe göçmen kadına yerini verir.
Atina'daki sahne
İki sahne arasında sadece 7 dakika var ama…
Filmin 9’uncu dakikasındayız ve bu iki sahne arasında sadece 7 dakika var.
Ama sanki göçmenlere davranış konusunda bir asır varmış gibi bir his veriyor insana.
Dokuzuncu dakikada içimden gelen tepkiyle tuşa bastım ve filmi durdurdum.
Karşımda iki şehir vardı.
İstanbul ve Atina…
İki ülkenin polisleri vardı.
Biri göçmenlere Geceyarısı Ekpresi filmindeki gardiyanlar gibi muamele yapan acımasız polisler…
Öteki göçmene karşı müşfik polisler…
Sahil Güvenlik Komutanlığı, 2022 yılında, Yunanistan tarafından sulara terk edilen 8 düzensiz göçmenin İzmir açıklarında kurtarıldığını ve 3'ünün cesedine ulaşıldığını açıklamıştı
Bir dakika dedim, burası göçmenleri denize döken Yunanistan değil mi?
“Bir dakika” dedim.
Burası, sığınmacıları Ege denizi ortasında bizim sulara doğru süren sınır polislerinin ülkesi Yunanistan değil mi…
Öteki, yani bizim taraf ise bugün 6 milyon göçmeni kendi ekmeğinden keserek barındıran Türkiye değil mi…
Filmi durdurdum, gerisini seyretmek içimden gelmedi.
Oysa çok merak ettiğim, NBA’in en ünlü oyuncularından biri olan Giannis Antetokounmpo ve onlar da basketbol oyuncusu olan iki kardeşinin ve ailesinin hikâyesini anlatıyor.
Onun Atina sokaklarında kaçak incik boncuk satıcılığı ile başlayan hikâyesini, Milwaukee Bucks’ın ve NBA’in en iyi oyuncularından biri haline gelişini anlatıyor.
Çok sevdiğim bir oyuncu.
hikâyesini seyretmeyi çok merak ediyordum.
Ama film böyle bir Türkiye imajı ile başlayınca bütün iştahım kaçtı.
Hani biz göçmenlere 40 milyar dolar harcayan iyiliksever ülkeydik?
Filmi durdurduktan sonra düşünmeye başladım…
“Ne yapıyoruz biz?”
Biz, yani Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları.
Bizim bildiğimiz göçmen hikâyesi bunun tam tersi değil mi…
Şu son 13 yılda sadece Suriyeli göçmenler için 40 milyar dolara yakın para harcadığımızı bizzat Cumhurbaşkanı’mızın ağzından kaç defa dinledik.
Giderek fukaralaşan halkımızın rızkından keserek onlar için harcadığımız para bu.
Filmde Yunanlı bir kadın doktorun iyi davranışını görüyoruz.
Bizse 6 milyon Suriyeliye bedava sağlık hizmeti veriyoruz.
Hepsine çalışma imkânı sağlıyoruz.
Övüne övüne bütün dünyaya “Biz göçmenlere en insani davranan ülke ve toplumuz” diyoruz.
Bununla gurur duyuyoruz da demek ki bunu kime anlatamıyormuşuz...
Göçmenlere yardım ederek Türkiye imajına çok olumlu bir katkı yaptığımızı düşünüyoruz ama gerçekten yapıyor muyuz?
Yoksa kapımızı sonuna açtığımız her göçmen bizim için yeni bir “Geceyarısı Ekspresi” hikâyesi mi yazıyor?
Gezi davasından hükümlü iş insanı Osman Kavala-Kobani davasından hükümlü eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş
Bu Geceyarısı Ekspresi hikâyesini kim yazıyor?
Tamam da asıl soru şu.
Bu hikâyeyi kim yazıyor? Onlar mı, yoksa biz kendi kendimize mi…
Unutmayalım 2000’li yılların başında bütün dünyada parmakla gösterilen “yükselen yıldız”dık.
Örnek ülkeydik.
Nerede yanlış yaptık ve yapmaya devam ediyoruz ki;
En basit bir hayat hikâyesi filminde karşımıza yine bu Türkiye imajı çıkıyor.
Bence hepimizi ilgilendiriyor ve hep birlikte düşünelim.
Neden bu Geceyarısı Ekspresi imajını bir türlü üzerimizden atamıyoruz?
Acaba Osman Kavalalar, Selahattin Demirtaşlar, Gezi davaları, yargıdaki içler acısı halimiz, insan hakları ihlalleri, kadına karşı şiddet, dış politikada her yere parmağımızı sokma gayretleri…
Bütün bunlar birer Geceyarısı Ekpresi olarak hepimizin üzerinden mi geçiyor…
I will show you two photo frames. One was shot in Istanbul, the other in Athens.
Both have official uniformed security guards and two poor African immigrants.
These are two frames I took from a movie I watched on Friday night. I will tell you about this movie. I'll show you two photos and then step back and leave the scene to you.
You decide.
Rise is screening at Disney
The story of a king who came across the seas
Everybody knows.
I have been one of the sickest NBA viewers in this country for 25 years.
Euroleage basketball matches have now been added to this.
I also know the life stories of the star players of the NBA very well.
The name of the movie was "Rise"...
It tells the story of a very famous NBA player and his two brothers.
Their real surnames are “Adetokunbo…”
In Yoruba language, it means "the king who came across the seas".
They are of African descent, but all three were born and raised in Greece.
They adopted Greek culture.
And they converted to Greek Orthodox religion.
On Friday evening, I watched a docudrama about them.
It is also broadcast on one of the streaming channels in Turkey.
From the Istanbul stage
In the first scene, there is an Istanbul with "Prayer is worship" written on its ridges.
The film begins in 1990 in Lagos, Nigeria.
There we see an African woman with a baby in her arms.
From there we immediately move on to the second scene.
A pitch black view of Istanbul.
In the first frame we see a city where only mosques are noticed.
We read the words "Prayer is worship" on the ridge of a mosque.
In other words, the impression that we are in a deeply Muslim country is given very strongly.
Behind him comes the image of a pitch-dark city.
It says "Istanbul 1991" on it.
hotel raid
Brutal Turkish police officers pushing immigrants to prison
Right after that, we see a dirty hotel and the police immediately raid the hotel.
All the immigrants in the hotel are pushed and dragged out.
From there they are put into police vehicles.
The hero of our movie jumps out of the window and escapes with his wife.
The police we see are dressed as Robocop.
It is not like the Turkish police uniform.
So are the vehicles.
The police scene in Istanbul
It's like we're in an Iron Curtain country during the Cold War.
It's like we're in the worst Iron Curtain country during the Cold War of the 1960s.
However, these are the years with Özal .
Türkiye is one of the countries that made the most successful transition to a liberal economy.
But the image in the movie automatically brings to mind the movie "Midnight Express".
The two heroes of the movie get on a bus and set out for Greece the next day.
As I approach the Greek border, the view I see outside is again the scenes of Cold War dictatorships.
And we come to the first stage in Athens…
Sullen soldier on the bus in Athens
The colors suddenly become brighter. The screen turns into a rainbow.
Nigerian immigrant collects olives in a field.
The woman is pregnant in Athens and suddenly begins to go into labor.
That's when the scene I'm going to describe comes.
The woman gets on the public bus to go to the hospital.
There is a sullen security guard in official uniform on the bus.
When he sees him, he suddenly gets startled and afraid.
But that sullen soldier does something we never expected.
He gets up from his seat and politely gives his seat to the immigrant woman.
scene in athens
There are only 7 minutes between the two scenes but…
We are in the 9th minute of the movie and there are only 7 minutes between these two scenes.
But it feels like a century has gone by regarding the treatment of immigrants.
At the ninth minute, I had an instinctive reaction and pressed the button and stopped the movie.
There were two cities in front of me.
Istanbul and Athens…
Both countries had police.
One is the brutal police who treat immigrants like the guards in the movie Midnight Express…
Polite police towards other immigrants…
The Coast Guard Command announced that in 2022, 8 irregular immigrants abandoned in the waters by Greece were rescued off the coast of Izmir and the bodies of 3 of them were found.
I said wait a minute, isn't this Greece that dumps immigrants into the sea?
“Wait a minute,” I said.
Isn't this Greece, the country of the border police who drive refugees towards our waters in the middle of the Aegean Sea...
Isn't the other side, that is, our side, Turkey, which hosts 6 million immigrants today at its own cost?
I stopped the movie and didn't feel like watching the rest.
However, what I am very curious about is the story of Giannis Antetokounmpo , one of the most famous players of the NBA , and his two brothers, who are also basketball players, and his family.
It tells his story, which started with selling illegal trinkets on the streets of Athens, and how he became one of the best players of the Milwaukee Bucks and the NBA.
He's an actor I like very much.
I was very curious to watch his story.
But when the movie started with such an image of Türkiye, I lost all my appetite.
You know, we were the benevolent country that spent 40 billion dollars on immigrants?
After pausing the movie, I started thinking…
“What are we doing?”
We, the citizens of the Republic of Turkey.
Isn't the immigrant story we know the exact opposite of this...
How many times have we heard from our President himself that we have spent nearly 40 billion dollars just for Syrian immigrants in the last 13 years.
This is the money we spend for our people, who are becoming increasingly poor, by cutting them off from their sustenance.
In the movie, we see the good behavior of a Greek female doctor.
We provide free healthcare services to 6 million Syrians.
We provide working opportunities to all of them.
We proudly tell the whole world, "We are the country and society that treats immigrants most humanely."
We are proud of this, but we can't tell anyone about it...
We think that we are making a very positive contribution to Türkiye's image by helping immigrants, but are we really doing it?
Or does every immigrant we open our doors to write a new "Midnight Express" story for us?
Osman Kavala, a businessman convicted in the Gezi case, and former HDP Co-Chairman Selahattin Demirtaş, convicted in the Kobani case.
Who writes this Midnight Express story?
OK, but the real question is this.
Who writes this story? Is it them, or is it us ourselves?
Let's not forget that in the early 2000s, we were the "rising star" that was pointed out all over the world.
We were an exemplary country.
Where did we go wrong and what do we continue to do?
This image of Türkiye appears again in the simplest life story movie.
I think it concerns all of us and let's think together.
Why can't we shake off this Midnight Express image?
I wonder: Osman Kavalas , Selahattin Demirtaş , Gezi cases, our deplorable state in the judiciary, human rights violations, violence against women, efforts to put our fingers everywhere in foreign policy...
Are all of these passing through all of us as Midnight Express?
