Türkiye siyasi bakımdan içine kapalı bir ülkedir. Kendi sorunları ve kendi dertlerinden öte konularla, (savaş, Türk ve veya Müslümana zulüm halleri dışında) dünya meseleleriyle pek ilgilenmez. Türkiye’de yaşananlar ile dünya sathında olup biten arasındaki benzerlik ve etkileşimleri de önemsemez.

Aksi halde bu ay başında yapılan Avrupa Parlamentosu seçimleri sonuçları en azından basında günlerce tartışılırdı.

Bu seçimler, malum, Avrupa’da bir kez daha, aşırı sağın, milliyetçi-tek kültürcü hareketlerin, radikal partilerin yükselişine tanıklık etti.

Gelişme tedrici. Aşırı akımlar her seçimde güçlerini biraz daha arttırıyor. İtalya’da birinci parti oldular, Fransa’da Macron’un partisini, merkez sağı ezip geçtiler, Almanya’da Sosyalist Parti’nin gücüne eriştiler.

Milliyetçi-bekacı siyasetiyle, kişi kültüyle, otoriter anayasal dokusuyla Türkiye, Batı’nın tersi bir siyasi seyir izlemiyor. Farklı biçimlerde ve dozlarda da olsa iki yaka arasındaki paralellik açık.

Paralellik liberalizme duyulan tepkide karşımıza çıkıyor.

Türkiye’de siyasi kültürün temel taşlarından birini oluşturur bu tepki. Ülkemiz sağı ve soluyla, siyasi liberalizmi, kökü dışarıda olmakla, değer yabancılaşmasıyla, kapitalist, emperyalist düzenle özdeş görür, tehlikeli bulur.

Batı’da gelişmeler de açık bir şekilde, hem globalleşmenin hem liberal değerlerin yaşadığı krize işaret ediyor.

Avrupa’da çok-kültürlü toplum anlayışı, kurumsal-kolektif siyasi işleyiş, aşağıdan yukarıya çalışan toplum-siyaset ilişkileri iki dünya arası döneminden beri gördüğü en ciddi, en büyük krizlerden birini yaşıyor. Avrupa Birliği’nde Macaristan, Polonya gibi örnekler demokratik standartları yerle bir ediyor. İtalya şaşırtıyor. Macron’la şahıs siyasetini iyice derinleştiren Fransa’da, aşırı sağcı Le Pen’in yükselişi korkutucu boyutlara ulaşmış durumda.

Avrupa’nın tarihi bir tür liberalizmin, liberal değerlerin tarihidir.

Peki neden bu kriz, bu krizler?

İki dünya savaşı arası bunalım; 1929 büyük ekonomik krizi, savaş sonrası toplumun Almanya, İtalya ve Balkanlarda sürüklendiği güvensizlik ve kargaşa hali, bunun bireysel-özgürlükçü değerlere karşı yarattığı inançsızlık, temsili demokrasinin güçsüz siyasi iktidarla eş anlam taşımasıyla baş göstermiş, faşizmlere ve savaşa kapı açmıştı.

Ekonomik, sosyal, siyasi liberal değerlerin eşanlı krizi diyelim…

Bugün olan nedir?

Bugün de birbirine bağlı, birbirini etkileyen, 90-100 yıl önce olduğu ekonomik, toplumsal ve siyasi alanı eş anlı bir kriz silsilesidir.

Bu bakımdan birbirini kuşatan dört gelişme öne çıkıyor.

Ekonomik globalleşmenin ve krizlerin bireysel, sınıfsal, bölgesel eşitsizlikleri arttırması…

İslami dünya ile Batı’nın karşılaşmasından doğan, mülteci akını, şiddet hareketleri tahrik olan kültürel gerilimler, onların ürettiği içe kapanma hali, bu çerçevede milli devlet milliyetçiliğinin, tek kültürlü toplum talebinin, yeni bir milliyetçilik türünün yükselmesi…

Global ve uluslar üstü kurum, karar ve politikalar karşısında millilik ve milli egemenlik talebi…

Siyasette kurumsal olanın artan oranda şahsi olana dönüşmesiyle yaşanan siyasi erozyon…

Artık kritik sorular şunlardır: Bu gidişin önü nasıl alınır? Tüm bunların panzehiri nedir?

Panzehir; kurumları siyaseti yeniden inşa eden, eşitsizlikleri gideren, kültür savaşına son vermenin yollarını bulan, özgürlük-hak düzenini doğru yönetebilen, adil kaynak dağıtan, insanı merkez alan siyasettir.

Aslında, yukarıda saydığımız dört faktör arasına, beşinci olarak, körelmiş siyaseti, merkezin siyaset krizini de eklemek gerekir.

Prof. Bayart, şöyle diyor, Avrupa parlamentosu seçimleri sonrası yazısında:

Prensi çocuk olan şehrin vay haline: Macron cumhuriyetçi hükümetin solunu ve sağını metodik olarak yok ederek, aşarı sağın hükümetini ele geçirmesini mümkün kılıyor. Aracı kurumları sistematik olarak zayıflatarak bunu kolaylaştırıyor.

Türkiye’yle paralel okuma bu açıdan da mümkün.

Alternatif siyaset üretmeden, alternatif gelişme beklenemez.

Türkiye is a politically closed country. He is not very interested in world affairs (except for war, persecution of Turks and/or Muslims), issues other than his own problems and troubles. He does not care about the similarities and interactions between what is happening in Turkey and what is happening around the world.

Otherwise, the results of the European Parliament elections held earlier this month would have been discussed for days, at least in the press.

These elections, as you know, once again witnessed the rise of the far right, nationalist-monoculturalist movements and radical parties in Europe.

Development is gradual. Extreme currents increase their power a little more with every election. They became the first party in Italy, crushed Macron's party and the center right in France, and reached the power of the Socialist Party in Germany.

Turkey, with its nationalist-survivor politics, personality cult, and authoritarian constitutional texture, does not follow a political course opposite to the West. The parallelism between the two sides is clear, albeit in different forms and doses.

The parallel appears in the reaction to liberalism.

This reaction constitutes one of the cornerstones of political culture in Turkey. Our country, with its right and left, sees political liberalism as dangerous, with its roots being outside, value alienation, and the capitalist, imperialist order.

Developments in the West also clearly point to the crisis experienced by both globalization and liberal values.

The understanding of multicultural society, institutional-collective political functioning, and bottom-up society-politics relations in Europe are experiencing one of the most serious and biggest crises since the inter-world period. Examples such as Hungary and Poland in the European Union destroy democratic standards. Italy surprises. In France, which has deepened personal politics with Macron, the rise of the far-right Le Pen has reached frightening proportions.

The history of Europe is a kind of history of liberalism and liberal values.

So why this crisis, these crises?

Depression between the two world wars; The great economic crisis of 1929, the state of insecurity and turmoil that the post-war society was dragged into in Germany, Italy and the Balkans, and the disbelief it created against individual-libertarian values, arose when representative democracy was synonymous with weak political power, and opened the door to fascism and war.

Let's call it the simultaneous crisis of economic, social and political liberal values...

What's happening today?

Today, the economic, social and political spheres are a series of crises that are interconnected and affect each other, simultaneously, as they were 90-100 years ago.

In this respect, four developments surrounding each other stand out.

Economic globalization and crises increase individual, class and regional inequalities...

The influx of refugees arising from the encounter between the Islamic world and the West, the cultural tensions that provoke violent movements, the state of introversion they produce, the rise of nation-state nationalism, the demand for a monocultural society, and a new type of nationalism within this framework...

The demand for nationality and national sovereignty in the face of global and supranational institutions, decisions and policies...

The political erosion experienced by the increasing transformation of the institutional into the personal in politics...

Now the critical questions are: How can this trend be stopped? What is the antidote to all this?

Antidote; It is a politics that rebuilds institutions and politics, eliminates inequalities, finds ways to end the culture war, manages the freedom-rights order correctly, distributes resources fairly, and centers people.

In fact, among the four factors we have listed above, it is necessary to add, fifthly, the blunted politics and the political crisis of the center.

Prof. Bayart says the following in his article after the European Parliament elections:

Woe to the city whose prince is a child: Macron is methodically destroying the left and right of the republican government, making it possible for the far right to take over his government. It facilitates this by systematically weakening intermediary institutions.

A parallel reading with Turkey is also possible in this respect.

Alternative development cannot be expected without producing alternative politics.