Fransız sömürgeciliğinin yıldızları bir bir sönüyor. Hepsi de Emmanuel Macron dönemine denk geldi. Finans-kapitalin parlak çocuğu. Ne talih ama!

Afrika’da oluşan darbe kuşağında Fransızların hesabına kapının dışına itilmek düştü. Mali, Burkina Faso, Orta Afrika, Çad ve son olarak Nijer’deki askerlerini çekmek zorunda kaldı. Fransız siyaseti yükselen dalgayı Rusya ve Türkiye gibi ülkelerin kışkırtıcı politikalarına bağlayarak işin kolayına kaçtı. Bunlar ertelenmiş hesaplaşmalar. İç ve dış koşullar el verince ortaya çıkması kaçınılmaz. Cezayir’le de eski defterler yeniden açıldı ve restleşmeler bitmiyor. Élysée Sarayı, Sahra Altı’ndaki nevzuhur Fransız karşıtlığına etkili yanıtlar vermekte zorlanırken bir de eski bir sömürge toprağı iken ilhak edilmiş Yeni Kaledonya’da isyan patlak verdi.

Eski usul zorbalık bu çağda kendini çok ele veriyor; müzakereye dayalı hileli yöntemler de sorunu bir süreliğine baskılamaya yetiyor. Fransa yerlilerin bağımsızlık arayışını üç referandumla atlattığını düşünüyordu. Fransa yerleşimciler lehine yerlilerin pozisyonunu aşındıracak ve 1980’lerde başlayan dekolonizasyon sürecini tersine çevirecek bir yasal düzenlemeye kalkışınca 4 Mayıs'tan itibaren öfkeli bir “Hayır” yükseldi. Bir de Ermenilere desteğin intikamını alan Azerbaycan başta olmak üzere Türkiye, Rusya ve Çin’in isyanın arkasında olabileceğine dair spekülasyonlar devreye sokuldu. ‘Yerli öfkesi’ ve ‘kanuni güç’ arasındaki çelişkiler üzerindeki tozları atan ‘apartheid sendromu’nu andırıyor.

***

Yeni Kaledonya, Fransa’dan 17 bin km ötede Güney Pasifik Okyanusu'nda yer alıyor. Hikayesi sömürgecilerin pençesine düşmüş diğer ülkelerden farklı değil. Üçüncü Napolyon’un emriyle 1853'te işgal edilmiş bir takımada. İlk şöhreti, 1864’te ceza kolonisi haline getirilmesinden geliyor. 1987’ye kadar 22 bin mahkum buraya sevk edildi. Paris Komünü sırasında tutuklananlar ya da Cezayir'deki Kabile ayaklanmasında bastırılan asiler dahil. Toprakları gasp edildi; kendileri köleleştirildi ve satıldı. Kalanlar sömürgeci apartheide maruz kaldı.

Burası Fransa için Pasifik’te bir nevi uçak gemisi işlevi görüyor. İkinci Dünya Savaşı sırasında Japonya’ya karşı savaşta olduğu gibi bugünlerde de Çin’e karşı bilek güreşinde jeopolitik denklemde yer alıyor. 1942-1943'te ABD’nin Güney Pasifik Filosu, Yeni Kaledonya’nın başkenti Nouméa'da üslenmişti. Yerli nüfusundan fazla Amerikan askeri konuşlanmıştı.

İşgalin ardından 1864’te nikel yatakları keşfedildi. Fransa için daha da kıymete bindi. Bugün dünya nikel üretiminde üçüncü sırayı alıyor. Gözden çıkarılamayacak bir değer. Fakat bu zenginlik adanın yerlilerine yaramadı. Kendileri ada topraklarının yüzde 10’a denk gelen rezerv alanlarında yaşamaya zorlandılar. Açılan madenlerde çalıştırılmak üzere Vietnam, Japonya, Endonezya, Wallis, Tahiti ve Batı Hindistan’dan işçiler getirildi. Batılı yerleşimcilerle birlikte yerliler iyice azınlığa düştü. Avrupalıların getirdiği çiçek ve kızamık gibi hastalıklar yerlileri kırdı. 1878’de 60 bin olan yerli Melanezyalı (Kanak) nüfus 1921'de 27 bine düştü. Nüfus 1930'lara kadar yerinde saydı.

REFERANDUM OYUNLARI

Yeni Kaledonya 1878, 1917 ve 1976’da yerli isyanlarına sahne oldu. İlk isyanın liderinin kafası kesilip Doğa Tarihi Müzesi’nde sergilenmişti. 

1946’da kaderi değişti. Fransız kolonisiyken ilhak edildi. Artık Fransa’nın denizaşırı bölgesiydi. Yerliler vatandaş sayıldı. Ardından rezerv alanlarından çıkmalarına izin verildi. Hareket özgürlüğü, mülk edinme hakkı ve özel medeni durumları tanındı. Oy kullanma hakkı kademeli geldi: Bu hak 1946’da önce 267 Kanak seçkin erkekle sınırlı tutuldu, 1951’de yerlilerin yüzde 60'ına kadar genişletildi. 1953’te kısıtlamalar kaldırıldı.

1976’dan itibaren güçlenen bağımsızlık hareketiyle Fransız ezberi bozuldu. Çatışmalar 1988’e kadar sürdü. Temmuz 1983'te Paris'in bir banliyösünde Jean-Marie Tjibaou liderliğindeki bağımsızlık yanlısı heyet ile Fransa’ya sadık olanların heyeti bir masa etrafında toplandı. Fransa teorik olarak Yeni Kaledonya'nın kendi kaderini tayin hakkını ilk kez tanıdı. Bunun karşılığı vardı: Bağımsızlık yanlıları kendi topraklarında tarihin tek kurbanı olmadıklarını, bunun mahkumlar ve göçmen işçilerin torunlarını da içermesi gerektiğini kabul etti. Bu, olası referandumlarda Paris’in lehine sonucu garantileyen hileli bir durumdu. Beş yıllık bir geçiş sürecinin sonunda kendi kaderini tayin hakkı için referandum düzenlenmesi öngörüldü. 1984’de oldu bittilere karşı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin (FLNKS) başlattığı isyan Kanaky Geçici Hükümeti’nin ilanına kadar gitti. Bu arada Fransa’da 1986’da iktidara gelen merkez sağ hükümet toprak reformu adı altında arazilerin üçte ikisini Avrupalılara, üçte birini yerlilere dağıtarak yangına bir kez daha benzin döktü. Fransa’ya sadık olanlar, aralarında Jean-Marie Tjibaou'nun iki kardeşinin de bulunduğu 10 Kanak’ı pusuya düşürerek öldürdü. Bağımsızlık savaşçıları ile sadıklar arasında iç savaş halini andıran çatışmalar 1988'de Ouvéa mağarasında 80 kişinin katliyle doruğa ulaştı. Öngörülen referandum 1987’de yapıldı, bağımsızlığa ‘Hayır’ oyları yüzde 98,3 çıktı. Takımadada üç yıldan fazla ikamet etmiş herkese oy kullandırıldı. Kanaklar seçmen kitlesini bu şekilde genişletmenin bağımsızlık taleplerini boğacağını belirtip boykot etmişti. Katılım yüzde 59’du. Çatışmalar 26 Haziran 1988'de Matignon Anlaşması’yla duruldu. Anlaşmadan bir yıl sonra bağımsızlık hareketinin lideri Jean-Marie Tjibaou suikasta kurban gitti. Matignon Anlaşması uyarınca ekonomik ve siyasi güç paylaşımıyla ilgili bazı düzenlemelere gidildi.

1998'de ise Nouméa Anlaşması ile yetkilerin kademeli olarak devri yönünde 20 yıllık bir geçiş planı kabul edildi. Bu çerçevede nihai statü için üç referandum öngörüldü. 2018'deki ilk referandumda seçmenlerin yüzde 56,7’si bağımsızlığa ‘Hayır’ dedi. 2020'de ikinci referandumda bağımsızlığa karşı oylar yüzde 53,26’e geriledi. 2021'de ‘Hayır’ yüzde 96,5’a çıktı. Bu sıçramanın nedeni Covid nedeniyle referandumun ertelenmesini isteyen bağımsızlık yanlılarının boykot kararıydı. Katılım yüzde 43 idi. Kanaklar referandumun yenilenmesi için Uluslararası Adalet Divanı’na gitti. Macron sonucu “Bu gece Fransa daha güzel çünkü Yeni Kaledonya onun bir parçası olarak kalmaya karar verdi" diyerek kutlamıştı.

KANAK, CALDOCHE, Z’EREILLE VE METRO

2019'daki nüfus sayımına göre takımadada 271.400 kişi yaşıyordu. Avustronezya dillerini konuşan Melanezyalı Kanaklar nüfusun yüzde 41.2’sini oluşturuyor. Caldoche (Kaldoş) ve Z’oreille (Zorey) diye anılan Avrupalı yerleşimciler ise yüzde 24. Etnik aidiyetini belirtmeyip kendini Kaledonyalı diye tanımlayanların oranı yüzde 7.5. Fransız Liberationgazetesinin, dilbilim araştırmacısı Patrick Dutard'dan aktardığı bilgilere göre Polinezya kökenli ‘kanak’ kelimesinin aslı ‘kanaka’. ‘Adam/kişi’ anlamına geliyor. Sömürgeciler 19. yüzyılda bunu yerliler için aşağılayıcı çağrışımlarla ‘Kanacks’ ya da ‘Canaques’ olarak kullanıyordu. Yerli halk 1980'lerde kelimeyi sahiplendi ve ‘Kanak’ bağımsızlık mücadelesinin sembolü haline geldi. Yerleşimciler için de ‘Caldoche’ kelimesi yaygınlaştı. ‘Caldoche’, Yeni Kaledonya'da doğan Fransız yerleşimcilerin torunları için kullanılan aşağılayıcı bir ifadeydi. ‘Calédonie’ ile aşağılayıcı ‘-oche’ son ekinden türetilmişti. Bu ifadeden hoşlanmayan yerleşimciler kendilerini ‘Kaledonyalı’ olarak adlandırıyor. Fransa’da doğup sonradan Yeni Kaledonya’ya yerleşenler için ‘kızıl kulak’ anlamında ‘Z’oreille’ veya ‘métro’ (métropolitaine) ifadeleri kullanılıyor. 2019 verilerine göre ada sakinlerinin yüzde 11'i kendilerini birden fazla topluluğa ait veya karışık ırktan diye tanımlıyor. Demografik karmaşadan hareketle ‘melezleşmiş’ takımada tanımı da kullanılıyor.

OHAL, YASAKLAR VE TİKTOK

Güncel olarak isyanı ateşleyen müdahaleye gelirsek… Statü için düzenlenen referandumlarda ‘ortak kader’ söylemi ile sömürgeci dönemin telafisi arasındaki tercihler çatışıyordu. Mesele yerleşimcilerin bu kaderi tayin eden konumda olması. Ayrıca Avrupalılar 1998'den sonra takımadaya yerleşenlerin oy kullanamamasının ‘adil’ olmadığını savunuyor. Yerliler ise çalınmış ülkelerini geri istiyor. Nouméa Anlaşması seçmen listesini anlaşma tarihindeki yerleşik halkla sınırlı tutuyordu. 1998’den bu yana 42.596 Fransız takımadaya yerleşti ve bunların referandumda oy hakkı yok. Paris bu duruma müdahale edince kızılca kıyamet koptu. Yeni yasal değişiklik önerisi 2 Nisan’da Senato’dan geçtikten sonra 13 Mayıs’ta Ulusal Meclis’te 153'e karşı 351 oyla kabul edildi. Yeni düzenlemeye göre Yeni Kaledonya'da 10 yıl yaşayan Fransızlar oy kullanma hakkı kazanacak. Bu şekilde 42,596 yerleşimciden 25 bini seçmen kütüklerine eklenecek. Kanaklar bunun seçim gücünü zayıflatıp kendilerini marjinalleştireceğinden korkuyor. Seçimler üç eyalet meclisinin yanı sıra Yeni Kaledonya hükümetini seçen kongreyi belirliyor. 2021’de kurulan hükümetin başkanı bağımsızlık yanlısı. Paris son referandumda çıkan hayırdan hareketle statü meselesini kapanmış sayıyor.

2023’te yasal değişiklikler gündeme gelir gelmez oluşturulan Saha Faaliyetleri Koordinasyon Hücresi (CCAT) ise "yok defter böyle kapanmaz" diyerek isyan bayrağını çekti. Bunlar FLNKS ile bağlantılı.

Kanaklar bu düzenlemeyle hayallerinin tamamen söneceği endişesini taşıyor. 14 Mayıs'tan itibaren şiddetlenen olaylarda ikisi güvenlik görevlisi 6 kişi öldü. 400 kadar işyeri ve çok sayıda araç ateşe verildi. 300’ün üzerinde gözaltı var. Gösterilere öncülük eden 10 kişi ev hapsine alındı. Fransa’nın isyanla baş etmede yaklaşımı OHAL ilan etmek, 2 bin civarında asker ve polis göndermek, ivedilikle havalimanı ve limanları kontrol altına almak ve göstericilerin kullandığı TikTok’u yasaklamak…

Ha bir de birkaç ömürlük sorunu Azerbaycan’a bağladılar. Tabii dış parmak aranırken Türkiye’den seken taşlar Çin ve Rusya’ya çarpıyor. Göstericiler TikTok kullanıyor ya bunun üzerinden hemen Çin bağlantısı kuruluyor.

SAHİ AZERBAYCAN OPERASYON MU ÇEKİYOR?

Fransa İçişleri Bakanı Gérald Darmanin, France 2 kanalının “Çin, Rusya ve Azerbaycan'ın gösterilere müdahale edip etmediği” sorusuna tereddütsüz yanıt verdi: "Bu bir hayal değil, gerçek. Bağımsızlık yanlılarının liderlerinin bazılarının Azerbaycan'la anlaşma yapmış olmasından üzüntü duyuyorum. Bu tartışılmaz bir gerçek."

Azerbaycan Dışişleri Sözcüsü Ayhan Hacızade, "Temelsiz suçlamaları tamamen reddediyoruz" yanıtını verdi. Tabii sosyal medyada Yeni Kaledonya’nın bağımsızlık arayışına alkış tutanlardan geçilmiyor.

Fransız radyo kanalı Europe 1, "Kaledonyalı ayrılıkçıların arkasında Bakü ya da Ankara'nın elini gören DGSI [Fransız istihbaratı] için bu artık bir sır değil" iddiasını ortaya attı.

2 Mart 2023'te Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Bağlantısızlar Hareketi toplantısında “Fransız hükümetini, Yeni Kaledonya halkının ve Fransız denizaşırı topluluklarının haklarına saygı duymaya çağırıyoruz” diyerek Paris’i yumuşak karnından hedef almıştı. Ayrıca Azerbaycan, Paris’in Ermenistan’a desteğine karşılık intikam alırcasına Fransız denizaşırı topraklarındaki ayrılıkçıları Temmuz 2023'te bir konferans için Bakü'ye davet etmişti. Sömürgecilik karşıtı hareketleri desteklemek için ‘Bakü İnisiyatifi Grubu’ oluşturulmuştu. Bu grup Fransa’nın Yeni Kaledonya için yaptığı yasal değişikliği kınayan bir bildiriyle ses verdi. Açıklamada "Kanak dostlarımızla dayanışma içindeyiz" denildi. Yeni Kaledonyalı Milletvekili Omayra Naisseline de Azerbaycan’a teşekkür etti. Europe 1 ayrıca yerli halkın temsilcilerinin 1 Mart’ta Ankara’da dekolonizasyon konulu uluslararası bir konferansa katıldığını ve masrafların Azerbaycan gizli servisi tarafından karşılandığını öne sürdü.

Bakü İnisiyatif Grubu tarafından düzenlenen “Dekolonizasyon: Rönesansın Uyanışı” adlı konferans Ankara'da değil İstanbul'daydı, üstelik 1 Mart değil 24 Şubat'taydı. Etkinliğe Yeni Kaledonya, Fransız Polinezyası, Fransız Guyanası, Martinik ve Guadeloupe dahil 13 farklı bölgeden temsilciler katılmış.

Fransız TF1 kanalında yayınlanan bir röportajda ise bazı bağımsızlık yanlılarının Azerbaycan bayrağıyla süslenmiş tişörtler giydiği görülüyordu. Bağımsızlık yanlıları martta düzenledikleri bir gösteride de Azerbaycan bayraklarına yer vermiş. Fransız siyasetçi Raphael Glucksmann, “Azerbaycan aylardır müdahale girişimlerinde bulunuyor” diye duruma dikkat çekti. Bir hükümet yetkilisi, Azerbaycan bağlantılı sosyal medya hesaplarının kurgulanmış videolar yayımladığını kaydetti.

Fransa’da aykırı bir ses Boyun Eğmeyen Fransa’dan (LFI) geldi. Partinin grup başkanvekili Mathilde Panot bir sömürge gerçeğiyle karşı karşıya olduklarını söyledi. Panot adada özgürlüklerin kısıtlanmasına karşı olduğunu belirtti. Azerbaycan'ın Kanak halkının yüzde 10'unu sokağa indirebileceğini düşünmenin aşırı şüpheci bir yaklaşım olacağını vurguladı. Sömürgeciliğin lanet mirası ve güncel sorunlar ortada.

PARİS’İN BAĞIMSIZLIK SÖZLÜĞÜ: TERÖRİSTLER, HAYDUTLAR, CANİLER, MAFYOZLAR…

Kanakların uzun bir geçmişe dayalı mücadelesini görmezden gelip, Azerbaycan’ın Paris’i sinir eden birkaç girişimine bağlamak aşırı komplocu bir yaklaşım olur. FLNKS danışmanı Prof. Dr. Mathias Chauchat, Kanak gençlerinin son derece marjinalleştirildiğini belirtip bunu Fransa anakarasından gelenlerin giderek işlerini ellerinden almasına bağlıyor. Kanak halkının yüzde 46'sının eğitim düzeyi ortaokul diplomasıyla sınırlı. Bu durum Avrupalılar arasında yüzde 11.

CCAT eylemlerin barışçıl devam etmesini isterken şirketlere ve kamu binalarına saldırıları savunmasa da bunları görmezden gelinen ve sesleri duyulmayanların kendini gösterme yöntemi olarak niteliyor.

Telefonla krizi yönetmekle eleştirilen Macron dün adaya gitti. Fransa Cumhurbaşkanı “Önce sükûnet, sonra müzakere” diyor. Bağımsızlık yanlıları ise “Önce yasa tasarısı iptal edilsin, sonra müzakere” yanıtını veriyor. Fransa’nın adadaki Yüksek Komiseri Louis Le Franc gösterilere öncülük eden CCAT için “haydutlar örgütü" ifadesini kullandı. Darmanin de “cinayet ve yağmaya kalkışan mafya” yakıştırmasını yaptı. İki tarafın arasındaki mesafe bu kadar büyük! Fransa’nın deniz aşırı toprağıyla ilişkisinin 78 yılda gelebildiği seviye bu. Sömürgeci refleksler ile tüm dünyanın gözleri önünde rezil olmadan geçiştirmek arasında bir sıkışmışlık. Kanak kabile şeflerini temsil eden Ulusal Kanak Şefleri Konseyi de CCAT'a destek vererek terörist ve mafya tabirlerini iade etti.

Yeni Kaledonya’daki gelişmeler Fransa’nın öteki deniş aşırı bölgelerini etkiler mi? Martinik, Fransız Guyanası ve Fransız Polinezyası’ndan söz ediyoruz. Bilmek zor. Her birinin dinamikleri farklı. Ama her halükârda Fransa’nın eski sömürge ve denizaşırı topraklarıyla ilgili sıkıntıları daha belirgin hale geliyor.

The stars of French colonialism are fading one by one. All of them coincided with the era of Emmanuel Macron. The bright child of finance-capital. What luck!

In the coup zone that occurred in Africa, the French were forced to be pushed out of the door. It had to withdraw its troops from Mali, Burkina Faso, Central Africa, Chad and finally Niger. French politics took the easy way out by attributing the rising tide to the provocative policies of countries such as Russia and Türkiye. These are postponed showdowns. It is inevitable that it will emerge when internal and external conditions allow. The old books have been reopened with Algeria and the showdowns are not ending. While the Élysée Palace was struggling to respond effectively to the new anti-French sentiment in Sub-Saharan Africa, rebellion broke out in New Caledonia, which was annexed from a former colonial territory.

Old-school tyranny is very revealing in this age; Fraudulent methods based on negotiation are also sufficient to suppress the problem for a while. France thought that the natives had overcome their quest for independence with three referendums. An angry "No" rose from May 4 onwards, when France attempted to impose legislation that would erode the indigenous position in favor of settlers and reverse the decolonization process that began in the 1980s. Speculations were also put into play that Turkey, Russia and China, especially Azerbaijan, which took revenge for supporting the Armenians, might be behind the rebellion. It resembles the 'apartheid syndrome' that is dusting off the contradictions between 'native anger' and 'legal power'.

***

New Caledonia is located in the South Pacific Ocean, 17 thousand km away from France. Its story is no different from other countries that have fallen into the clutches of colonialists. An archipelago occupied in 1853 by order of Napoleon III. Its initial fame comes from being turned into a penal colony in 1864. Until 1987, 22 thousand prisoners were transferred here. Including those arrested during the Paris Commune or the rebels suppressed in the Tribal uprising in Algeria. Their lands were usurped; they themselves were enslaved and sold. Those who remained were subjected to colonial apartheid.

This place functions as a kind of aircraft carrier for France in the Pacific. Arm wrestling against China is as much a part of the geopolitical equation these days as it was in the war against Japan during World War II. In 1942-1943, the US South Pacific Fleet was based in Nouméa, the capital of New Caledonia. More American soldiers were stationed than the local population.

Following the occupation, nickel deposits were discovered in 1864. It became even more valuable for France. Today, it ranks third in world nickel production. A value that cannot be sacrificed. But this wealth did not benefit the natives of the island. They were forced to live in reserve areas corresponding to 10 percent of the island's territory. Workers were brought from Vietnam, Japan, Indonesia, Wallis, Tahiti and Western India to work in the opened mines. With the arrival of Western settlers, the natives became a minority. Diseases brought by Europeans, such as smallpox and measles, devastated the natives. The native Melanesian (Kanak) population, which was 60 thousand in 1878, dropped to 27 thousand in 1921. The population stagnated until the 1930s.

REFERENDUM GAMES

New Caledonia was the scene of indigenous rebellions in 1878, 1917 and 1976. The leader of the first rebellion was beheaded and exhibited in the Natural History Museum. 

In 1946 his fate changed. It was annexed while it was a French colony. It was now an overseas territory of France. Natives were considered citizens. They were then allowed to leave the reserve areas. Freedom of movement, the right to own property and special marital status were recognized. The right to vote came gradually: first limited to 267 elite Kanak men in 1946, it was extended to 60 percent of indigenous people in 1951. The restrictions were lifted in 1953.

With the independence movement that grew stronger after 1976, the French routine was broken. The conflict continued until 1988. In July 1983, in a suburb of Paris, a pro-independence delegation led by Jean-Marie Tjibaou and a delegation of French loyalists gathered around a table. France theoretically recognized New Caledonia's right to self-determination for the first time. This had its reciprocal effect: independence supporters recognized that they were not the only victims of history in their own land, and that this should also include the descendants of prisoners and migrant workers. This was a fraudulent situation that guaranteed the outcome in favor of Paris in any possible referendum. It was envisaged that a referendum would be held for the right to self-determination at the end of a five-year transition period. The rebellion launched by the Kanak Socialist National Liberation Front (FLNKS) against fait accompli in 1984 led to the declaration of the Kanaky Interim Government. Meanwhile, the centre-right government that came to power in France in 1986 poured fuel on the fire once again by distributing two-thirds of the land to Europeans and one-third to indigenous people, under the name of land reform. French loyalists ambushed and killed 10 Kanaks, including two brothers of Jean-Marie Tjibaou. Clashes resembling a civil war between independence fighters and loyalists culminated in the massacre of 80 people in the Ouvéa cave in 1988. The envisaged referendum was held in 1987, with 98.3 percent voting 'No' to independence. Everyone who had resided in the archipelago for more than three years was allowed to vote. Kanaks boycotted, stating that expanding the electorate in this way would stifle their demands for independence. Participation was 59 percent. The conflicts stopped with the Matignon Agreement on 26 June 1988. A year after the agreement, the leader of the independence movement, Jean-Marie Tjibaou, was assassinated. In accordance with the Matignon Agreement, some arrangements were made regarding economic and political power sharing.

In 1998, a 20-year transition plan for the gradual transfer of powers was adopted with the Nouméa Agreement. In this context, three referendums were envisaged for the final status. In the first referendum in 2018, 56.7 percent of voters said 'No' to independence. In the second referendum in 2020, the votes against independence decreased to 53.26 percent. In 2021, 'No' increased to 96.5 percent. The reason for this jump was the boycott decision of independence supporters who wanted the referendum to be postponed due to Covid. Participation was 43 percent. The Kanaks went to the International Court of Justice to renew the referendum. Macron celebrated the result by saying, "France is more beautiful tonight because New Caledonia decided to remain a part of it."

KANAK, CALDOCHE, Z'EREILLE AND METRO

According to the 2019 census, 271,400 people lived in the archipelago. Melanesian Kanaks who speak Austronesian languages ​​make up 41.2 percent of the population. European settlers, called Caldoche (Kaldoş) and Z'oreille (Zorey), are 24 percent. The rate of those who do not specify their ethnic affiliation but define themselves as Caledonians is 7.5 percent. According to the information provided by the French newspaper Liberation from linguistics researcher Patrick Dutard, the origin of the word 'kanak' of Polynesian origin is 'kanaka'. It means 'man/person'. Colonists used it in the 19th century as 'Kanacks' or 'Canaques', with derogatory connotations for the natives. Indigenous people appropriated the word in the 1980s and 'Kanak' became a symbol of the struggle for independence. The word 'Caldoche' also became common for settlers. 'Caldoche' was a derogatory term used for the descendants of French settlers born in New Caledonia. It was derived from 'calédonie' with the derogatory suffix '-oche'. Settlers who do not like this expression call themselves 'Caledonians'. The expressions 'Z'oreille' or 'métro' (métropolitaine) meaning 'red ear' are used for those who were born in France and later settled in New Caledonia. According to 2019 data, 11 percent of island residents identify themselves as belonging to more than one community or of mixed race. Based on demographic complexity, the definition of 'hybridized' archipelago is also used.

State of Emergency, Bans and Tiktok

As for the current intervention that sparked the rebellion... In the referendums held for the status, the choices between the 'common destiny' discourse and compensation for the colonial period were in conflict. The point is that the settlers are in a position to determine this fate. Additionally, Europeans argue that it is not 'fair' for those who settled in the archipelago after 1998 to not be able to vote. The locals want their stolen country back. The Nouméa Agreement limited the voter list to residents at the date of the agreement. Since 1998, 42,596 French people have settled in the archipelago and they do not have the right to vote in the referendum. When Paris intervened in this situation, all hell broke loose. After the new legislative amendment proposal was passed by the Senate on April 2, it was accepted in the National Assembly on May 13 by 351 votes to 153. According to the new regulation, French people who have lived in New Caledonia for 10 years will have the right to vote. In this way, 25 thousand of the 42,596 settlers will be added to the voter rolls. Kanaks fear this will weaken their electoral power and marginalize them. The elections determine the three state legislatures as well as the congress that elects New Caledonia's government. The head of the government established in 2021 is pro-independence. Paris considers the status issue to be closed, based on the no vote in the last referendum.

The Field Activities Coordination Cell (CCAT), which was formed as soon as the legal changes came to the agenda in 2023, raised the flag of rebellion by saying "no, the books cannot be closed like this". These are affiliated with FLNKS.

Kanaks are worried that their dreams will be completely extinguished with this arrangement. In the incidents that have intensified since May 14, 6 people, including two security guards, died. About 400 workplaces and many vehicles were set on fire. There are over 300 detainees. 10 people who led the demonstrations were placed under house arrest. France's approach to dealing with the rebellion is to declare a state of emergency, send around 2 thousand soldiers and police, immediately take control of airports and ports, and ban TikTok used by demonstrators...

Oh, and they attributed the problem of several lifetimes to Azerbaijan. Of course, while searching for the outer finger, the stones bouncing off Turkey hit China and Russia. Demonstrators use TikTok, and a connection to China is immediately established through this.

IS AZERBAIJAN REALLY UNDERGOING AN OPERATION?

French Interior Minister Gérald Darmanin responded without hesitation to France 2 channel's question "Whether China, Russia and Azerbaijan intervened in the demonstrations": "This is not a dream, it is reality. I regret that some of the leaders of the pro-independence supporters have made an agreement with Azerbaijan. This is indisputable." a fact."

Azerbaijani Foreign Affairs Spokesperson Ayhan Hacızade responded, "We completely reject the groundless accusations." Of course, there are people applauding New Caledonia's quest for independence on social media.

French radio channel Europe 1 claimed, "This is no longer a secret for the DGSI [French intelligence], which sees the hand of Baku or Ankara behind the Caledonian separatists."

On March 2, 2023, Azerbaijani President Ilham Aliyev targeted Paris for its soft belly by saying, "We call on the French government to respect the rights of the people of New Caledonia and the French overseas communities" at the Non-Aligned Movement meeting. In addition, Azerbaijan invited the separatists in the French overseas territory to Baku for a conference in July 2023, as if in revenge for Paris' support for Armenia. The 'Baku Initiative Group' was created to support anti-colonial movements. This group spoke out with a statement condemning France's legal change for New Caledonia. "We stand in solidarity with our Kanak friends," the statement said. New Caledonian MP Omayra Naisseline also thanked Azerbaijan. Europe 1 also claimed that representatives of the indigenous people attended an international conference on decolonization in Ankara on March 1, and the expenses were covered by the Azerbaijani secret service.

The conference titled "Decolonization: Awakening of the Renaissance"organized by the Baku Initiative Group was in Istanbul, not Ankara, and on February 24, not March 1. Representatives from 13 different regions attended the event, including New Caledonia, French Polynesia, French Guiana, Martinique and Guadeloupe.

In an interview broadcast on the French TF1 channel, some independence supporters were seen wearing T-shirts decorated with the Azerbaijani flag. Independence supporters also included Azerbaijani flags in a demonstration they held in March. French politician Raphael Glucksmann drew attention to the situation by saying, "Azerbaijan has been attempting to intervene for months." A government official noted that social media accounts linked to Azerbaijan were publishing fictionalized videos.

In France, a dissenting voice came from Unyielding France (LFI). Mathilde Panot, group deputy chairman of the party, said that they are facing a colonial reality. Panot stated that he was against restricting freedoms on the island. She emphasized that it would be an extremely skeptical approach to think that Azerbaijan could put 10 percent of the Kanak people on the streets. The damning legacy of colonialism and current problems are obvious.

PARIS' INDEPENDENCE DICTIONARY: TERRORISTS, BANDITS, MURDERERS, MAFIOSES…

It would be an extremely conspiratorial approach to ignore the long-standing struggle of the Kanaks and attribute it to a few initiatives of Azerbaijan that irritated Paris. FLNKS advisor Prof. Dr. Mathias Chauchat states that Kanak youth are extremely marginalized and attributes this to those coming from mainland France increasingly taking their jobs away from them. The education level of 46 percent of Kanak people is limited to a secondary school diploma. This situation is 11 percent among Europeans.

While CCAT wants the protests to continue peacefully, it does not advocate attacks on companies and public buildings, but describes them as a way for those who are ignored and whose voices are not heard to show themselves.

Macron, who was criticized for managing the crisis by phone, went to the island yesterday. The French President says, "First calm, then negotiation." Independence supporters respond, "First the bill should be canceled, then negotiation." French High Commissioner on the island, Louis Le Franc, called CCAT, which led the demonstrations, an "organization of bandits". Darmanin also described it as a "mafia attempting murder and plunder". The distance between the two sides is so great! France's relationship with its overseas territory has been in 78 years. This is the level it has reached. It is stuck between colonialist reflexes and passing it off without being disgraced in front of the eyes of the whole world. The National Kanak Chiefs Council, which represents the Kanak tribal chiefs, also supported CCAT and reinstated the terms terrorist and mafia.

Will developments in New Caledonia affect other overseas regions of France? We are talking about Martinique, French Guiana and French Polynesia. It's hard to know. The dynamics of each are different. But in any case, France's troubles with its former colonies and overseas territories are becoming more apparent.