Türkiye siyaseti uzun süredir, kapsamlı (tutarlı) siyasi programlardan, açık çözüm önerilerinden ziyade, siyasi temsil gruplarının stratejik tercihlerini geçici olarak etkilemeye (yönetmeye) odaklanmış durumda. Bunun elbette haklı nedenleri olduğu söylenebilir. Her şeyden önce, ekonomiden adalete, gündelik hayattan gelecek beklentilerine kadar geniş bir alanda birikmiş sorunların yarattığı yüksek basınçtan bahsetmeliyiz. Kimsenin,uzun vadeli yapısal programları bekleyecek hatta dinleyecek takati yok. Refah, adalet, demokrasi ve özgürlük beklentilerinin hepsi çok acil. 2023’te deprem bölgesinde ortaya çıkan siyasi tercihler bunun iyi bir örneği. Elle tutulur, gözle görünür hızlı çözüm talebi kadar, sorunların doğru ve etkili temsili -ve sürekliliği- konusunda da sıkıntılar mevcut. 

Siyasi tartışma zeminindeki sığlık ve geçicilik, mağdur grupları için taleplerini ifade etmekten önce görünürlük ve kabul sorunlarını öne çıkarıyor. Kadim meseleler, haset ve hamaset kıskacına alınarak araçsallaştırıldığı ve provokatif kullanıma açıldığı için, problemin kendisi de mağdurları da bir sis bulutu içinde kalıyor. Diğer taraftan çoğunlukçu sistem ve bloklaşma yüzünden, hem iktidardaki hem muhalefetteki partiler, “sonuç alma” hevesi ve baskısı nedeniyle, siyasi reflekslerini konjonktürel pozisyonlarla sınırlıyorlar. Siyasi kimlik -ya da hazır seçmen- bloklarıyla ilişki, bağlama fazla kafa yorulmadan, algı dalgalanmalarıyla ve anlık pozisyonlarla etkilenmeye çalışılıyor. Kürtler için hemen her siyasetçinin retorik düzeyini hiç aşamayan “Diyarbakır konuşmaları” en bildik örnekler. 

Neredeyse on yıldır her seçimde mutlaka sorulan bir soru: “Kürt seçmen ne yapacak?” Seçim süreçlerinin sabiti haline gelen ve yoğun spekülasyonlara konu olan bu soru, kimlik öncelikleriyle ve birlikte hareket etmedeen disiplinli grubu işaret ediyor. Fakat aynı süre boyunca, yapacakları veya neden yaptıkları konusunda herkesin “fikir” sahibi olduğu Kürtlerin, sorun ve beklentileri sürekli geri plana itildi, meselenin inkarından vazgeçilse bile görünürlüğü epey aşındı. Siyasi etkileriylealabildikleri sonuç arasında bir makas oluştu. RawestAraştırma’nın “Kürt meselesi, Kürt siyaseti ve Demirtaş” çalışması, Kürtlerin hem meselelerinin hem de etkili(belirleyici) bir grup olarak kendilerinin araçsallaştırılmasına nasıl reaksiyon verdiklerini ve nasıl bir çıkış umduklarını anlamaya çalışıyor.  

Selahattin Demirtaş’ın Kürt siyasetinin sabitine dönüştüğü tespitini yapan araştırmanın dikkatle bakılması gereken noktaları var. Bu konuda pek çok haber ve yazı kaleme alındı. Muhtemelen Rawest Araştırma da, çalışmanın tamamını yayımlayacaktır. Çalışmada benim özel olarak dikkatimi çeken taraf, yukarıda değindiğim meselelerle ilgili. Yani genel siyasi dengeye etkileri üzerine en çok -ve gelişigüzel- konuşulan kesimin, yaşananlardan nasıl etkilendikleri. Hem hayli dışardan bakarak bu kesime dair yapılan peşin çıkarımlar hem de Kürtler arasındaki tartışmalarda ileri sürülen bazı argümanlar, siyasi etki ile alınan sonuç arasındaki ters orantının Türkiyelileşme sürecini zayıflattığı iddiasındaydı. Araştırma sonuçları tam tersini söylüyor. 

Araştırmaya göre, Kürtlerin kimliklerine bağlılığı zayıflamıyor aksine Kürt kimliğine sahip çıkma 2/3 gibi gayet yüksek bir orana çıkıyor. Seçim süreçlerindeki güçlü etkilerine rağmen, meselelerinin halli konusunda ortaya çıkan zaaf, siyaseti ilgiyi düşürmüş olsa bile, Türkiye siyasetiyle ilişkiden radikal bir kopuş eğilimi de görünmüyor. Hatta araştırma, Kürt siyasetinin ikilemi olarak görülen “Türkiyelileşme” ve “Kürdistanilik” eğilimlerinin, çatışma dinamiği olmaktan ziyade -RawestAraştırma’dan Roj Giresun’un işaret ettiği gibi- bir sentez fırsatı gibi görülmeye başlandığını işaret ediyor. Zaten Demirtaş da, tam bu iki noktayı bağlayan veya buluşturan aktör olarak öne çıkıyor. Diğer siyasi aktörlerin aksine Demirtaş popülaritesi, siyasi bir içerik (derinlik) kazanıyor:  “Kürtlerin ilk sivil lideri, Kürtleribirleştiriyor, Türkleri uzaklaştırmıyor”. 

“Türkiyelileşme” herkesin başka anlam yüklediği fazlamuğlak bir kavram. Belki karışık imalar içermesine rağmen yüksek kullanım değeri kazanması da bu yüzden. Kürt olmayanların Kürtlere yüklemeye kalktığı bir vazife, hatta kimlik görünürlüğünden feragat anlamında bir içerikle kullanıldığı da oluyor. Kürt siyasetçilerin Kürt meselesinden bahsetmeye kalktığı her çıkış, “Türkiyelileşmekten uzaklaşma” olarak etiketleniyor. Kürtlerin, Kürt kimliğinin görünürlüğü ısrarından ve Kürt meselesinden bahsetmekten vazgeçmesi talebi, “inkar politikası” yerine kullanılacak yeni enstrümana çevrilmeye çalışılıyor. Kürt hareketi içinden de bu perspektifi geçerli sayan, tepkisel değerlendirmeler geliyor. Fakat Kürtler, -farklı çağrışımlar içermekle ve “bölge” ile “batı” arasında oranları değişmekle- birlikte,“Türkiyelileşme” kavramını içselleştirmiş ve temsilcilerinin bu alandaki performansından memnunlar. 

Araştırma verilerine, 31 Mart’ın yeni siyasi tablosuaçısından bakılınca, kalıcılığı tartışmalı sayılan bazı eğilimlerin sanılandan daha yerleşik hale geldiği izlenimi güçlü. “Bölge” ve “Batı” Kürtlerinin siyasi reflekslerinde, farklı hızlarda olmakla birlikte aynı yönde değişim eğilimleri izleniyor. Bir zamanlar Kürtlerin birinci partisi olan AKP’ye yakınlık, hem bölgede hem batıda geri döndürülemez biçimde erimiş. AKP’ye yakınlık duyan Kürtlerin, Batıda CHP’nin bile gerisine düştüğü görülüyor. Siyasi aktörlerin Kürtler arasındaki itibar-popülarite sıralamasında da Erdoğan’ın (10 üzerinden 3.4 alarak) sekizinci sıraya düşmesi önemli gösterge. Siyasete ilginin azalmasına rağmen, 31 Mart sonuçlarından memnuniyetin çok da düşük olmaması, Türkiye muhalefetiyle ilişkide “Türkiyelileşme” dinamiğinin hala işlediğini gösteriyor.

Daha önceki başka araştırmalar ve son yılların siyasi performansı beraber düşünüldüğünde, “Türkiyelileşme” meselesinin Kürtlerin, kimlik fedakarlıklarını içeren bir “vatandaşlık ödevi” olmaktan çıkarılması, “normalleşme” iddiasındaki yeni denge arayışının en zorlu sınavı gibi duruyor. Yerel seçimde bütün muhalefetin taşıyıcısı olmaya itilen ve açıldığı yeni coğrafya ile kendisi de “Türkiyelileşme” mecburiyetini yüklenen CHP’nin, bu sınavdaki performansı önemli. Siyasi kimlik gruplarıyla seçim faydacılığını -adaylık tartışmalarını- aşan ilişkiler geliştirmek, tartışmanınbağlamını yeniden kurmak ve sorunlarla siyasi teması derinleştirmek hiç kolay değil. Kürt meselesi gibi dikenli bir başlığı, müzakerelerin ve “normalleşmenin” parçası haline getirmek daha da zor. Fakat bütün zorluklarda olduğu gibi, kullanmayı beceren veya cesaret edebilenler için fırsat pencereleri azalmıyor.

Turkish politics has long been focused on temporarily influencing (managing) the strategic preferences of political representation groups, rather than comprehensive (consistent) political programs and clear solution proposals. Of course, it can be said that there are justified reasons for this. First of all, we should talk about the high pressure created by the accumulated problems in a wide range of areas, from economy to justice, from daily life to future expectations. Nobody has the strength to wait or even listen to long-term structural programs. The expectations of prosperity, justice, democracy and freedom are all very urgent. The political choices that emerge in the earthquake region in 2023 are a good example of this. In addition to the tangible and visible demand for quick solutions, there are also problems in the accurate and effective representation - and continuity - of the problems. 

The shallowness and ephemerality of the political debate grounds highlight issues of visibility and acceptance for victim groups before they can express their demands. Since ancient issues are instrumentalized and put to provocative use by being held in the grip of envy and heroism, both the problem itself and its victims remain in a cloud of fog. On the other hand, due to the majoritarian system and blocization, both the ruling and opposition parties limit their political reflexes to conjunctural positions due to the enthusiasm and pressure to "get results". The relationship with political identity - or ready-made voter - blocs is tried to be affected by perception fluctuations and instant positions, without paying much attention to the context. For Kurds, the most familiar examples are the "Diyarbakır speeches", which never exceed the rhetorical level of almost every politician. 

A question that has been asked in every election for almost a decade: "What will Kurdish voters do?" This question, which has become a constant in the election processes and the subject of intense speculation, points to the most disciplined group with identity priorities and acting together. However, during the same period, the problems and expectations of the Kurds, who everyone had an "idea" about what they would do or why they did it, were constantly pushed to the background, and even if the denial of the issue was abandoned, its visibility was greatly eroded. There was a gap between their political influence and the results they were able to achieve. Rawest Research's study "Kurdish issue, Kurdish politics and Demirtaş" tries to understand how the Kurds react to the instrumentalization of both their issues and themselves as an influential (determining) group, and what kind of a solution they hope for.  

The research that determines that Selahattin Demirtaş has become a constant in Kurdish politics has points that need to be looked at carefully. Many  news and  articles  have been written on this subject. Probably  Rawest Research  will also publish the entire study. The aspect of the study that particularly caught my attention is related to the issues I mentioned above. In other words, how the people whose effects on the general political balance are talked about the most - and indiscriminately - are affected by the events. Both the preliminary inferences made about this segment by looking at it from the outside and some arguments put forward in the discussions among the Kurds claimed that the inverse proportion between the political influence and the result achieved weakened the Turkishization process. Research results say the opposite. 

According to the research, the Kurds' commitment to their identity is not weakening, on the contrary, the rate of claiming the Kurdish identity increases to a very high rate of 2/3. Despite their strong influence in the election processes, the weakness in handling their issues has reduced the interest in politics, but there does not seem to be a tendency for a radical break from the relationship with Turkish politics. In fact, the research indicates that the tendencies of "Turkishization" and "Kurdistanism", which are seen as the dilemma of Kurdish politics, are beginning to be seen as an opportunity for synthesis - as Roj Giresun from Rawest Research points out - rather than a conflict dynamic. In fact, Demirtaş stands out as the actor who connects or brings together these two points. Unlike other political actors, Demirtaş's popularity gains a political content (depth): "The first civilian leader of the Kurds, he unites the Kurds and does not alienate the Turks." 

“Turkishization” is a very vague concept that everyone gives different meanings to. Maybe that's why it has a high usage value, even though it has mixed implications. It is sometimes used with a content that means a duty that non-Kurds attempt to impose on Kurds, or even a waiver of identity visibility. Every attempt by Kurdish politicians to talk about the Kurdish issue is labeled as "moving away from Turkey." The demand that the Kurds stop insisting on the visibility of the Kurdish identity and talking about the Kurdish issue is being tried to be turned into a new instrument to be used instead of the "policy of denial". There are also reactionary evaluations from within the Kurdish movement that consider this perspective valid. However, the Kurds have internalized the concept of "Turkishization" - although it has different connotations and its proportions vary between the "region" and the "west" - and they are satisfied with the performance of their representatives in this field. 

When the research data is viewed from the perspective of the new political landscape of March 31, there is a strong impression that some tendencies whose permanence is considered questionable have become more established than expected. There are trends of change in the political reflexes of the "Regional" and "Western" Kurds in the same direction, although at different speeds. The closeness to the AKP, once the leading party of the Kurds, has irreversibly eroded both in the region and in the west. It seems that the Kurds, who are close to the AKP, have fallen behind even the CHP in the West. Erdoğan's fall to eighth place (receiving 3.4 out of 10) in the reputation-popularity ranking of political actors among Kurds is an important indicator. Despite the decrease in interest in politics, the fact that satisfaction with the March 31 results is not very low shows that the "Turkishization" dynamic in the relationship with the Turkish opposition is still functioning.

When other previous studies and the political performance of recent years are considered together, it is seen that the issue of "Turkishization" is the Kurds', Removing it from being a "citizenship duty" that involves identity sacrifices seems to be the most difficult test of the search for a new balance claiming "normalization". The performance of the CHP in this exam is important, as it was pushed to be the carrier of the entire opposition in the local elections and undertook the obligation to "Turkishize" itself with the new geography it opened. It is not easy to develop relations with political identity groups that go beyond electoral utilitarianism - candidacy discussions -, to re-establish the context of the debate and to deepen political contact with the problems. It is even more difficult to make a thorny topic like the Kurdish issue a part of negotiations and "normalization". But as with all challenges, the windows of opportunity are not diminishing for those who are able or daring to use them.