Yerel seçimin sayısal sonuçlarının ürettiği önemli siyasal sonuçlardan birisi, CHP’de değişim için bir fırsat alanı oluşması.

Henüz kapsamlı bir değişim programı elimizde yoksa da Özgür Özel’in, İmamoğlu başta olmak üzere seçimi kazanmış belediye başkanlarının ve CHP sözcülerinin kullandıkları serinkanlı ve dikkatli dil dikkat çekiyor. Bu üslubun toplumun siyasal gerilimden kaynaklanan psikolojisinde bir rahatlama, basınç azalması ürettiğini gözlüyoruz.

Elbette CHP’nin yapması gereken önce seçim sonuçlarını doğru değerlendirmek ve anlamlandırmak. Birçok farklı etken sonuçları üretmiş olsa da iki nokta çok açık. Birincisi, seçmenin önemli kısmı ekonomik ve siyasi gidişattan rahatsız. İkincisi, muhalif seçmen değişim arzusunu gösterdi; CHP 1992’de ikinci kuruluşundan beri ilk defa birinci parti oldu. Seçmen henüz CHP’nin nasıl, nereye doğru değişeceğini bilmiyor olsa da değişim arzusunu beyan ederek partiye ve seçilmiş başkanlara sorumluluk yükledi.

Bir parti, ideolojisi, programı, örgütü ve lideriyle var oluyor. CHP’nin değişimi derken, bu unsurların tümünde değişimi kast ediyorum. CHP bu unsurların hangilerinde ne zaman ve nasıl değişecek zaman içinde göreceğiz. Bir de her partinin bir siyaset tarzı var. İdeolojik ve programatik hedeflerin gündelik meselelerde nasıl anlaşıldığı, siyasi zeminde hangi tutum ve davranışların öncelikli olduğu, partinin karar süreçlerinin nasıl çalıştığı, genel siyasi alanda müzakere ve meselelerle mücadele süreçlerinde hangi dil ve söylemi benimsediği, beslenme damarlarının nasıl çalıştığı, genel kamuoyu ile ve gündemdeki meselelerin tarafları, paydaşları ile nasıl ilişkiler geliştirdiği gibi konular da siyaset tarzının unsurları. 

CHP’nin yapısal değişimine dair temel stratejiyi henüz bilmiyoruz. Belki de parti yapısal unsurlarında değişimi hedeflemeyecektir. Sonuçta parti dediğimiz organizma kendi iradesi ve arzusuyla gerçekleştirecek. Şimdiye dek gördüğümüz, partinin siyaset tarzında değişime dair ipuçları. Her aktörle siyasal diyaloğa açık olduklarını ilan etmeleri ve Özel’in Erdoğan’la görüşmesi CHP’nin farklı bir siyaset tarzına yöneldiğine işaret ediyor.

Erdoğan’la görüşme ve anayasa değişikliği tartışmalarına dahil olabileceklerinin ima edilmesi parti içinde ve muhalif kamuoyunda farklı ve eleştirel değerlendirmeleri de gündeme getirdi doğal olarak.

Moral ve üstünlük kazanmış bir CHP

İktidar toplumun siyasetsizleşmesini, siyasetin yalnızca Meclis ve Saray duvarları içinde kalmasını arzuluyor. Her türlü hak arama ve protesto eylemi engelleniyor, grevler erteleniyor, kadın hareketinin yürüyüşlerine de Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerine de Akbelen köylülerine de şiddetten kaçınılmıyor. Sivil toplum neredeyse nefes alamıyor. O kadar ki aslında Meclis bile birçok konuda devre dışı; Saray'da hazırlanan tasarıların, politikaların icra sahnesi haline gelmiş durumda. O kadar ki gündeme getirilen bazı konulardaki düzenlemelere dair tasarılardan ilgili bakanların da habersiz olduklarını görüyoruz zaman zaman.

Yeni anayasa için bazı amaç ve çerçevelemeleri danışmanlardan duyuyoruz ama Ak Parti üst yönetiminin haberdar olmadıklarını bazı gerilimlerden anlıyoruz.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi kararlarının dikkate alınmadığı, var olan anayasanın temel hükümlerinin bile uygulanmadığı bir dönem yaşıyoruz. Ne Rusya’dan alınan doğalgazın fiyatını ne de Akkuyu Nükleer Santrali için yapılan anlaşmanın taahhütlerini biliyoruz.

Kim tarafından nasıl ve hangi hedeflerle hazırlandığı belli olmayan son derece gerici bir eğitim stratejisi metniyle karşı karşıyayız.

İktidar blokunun bu siyasetsizleşme sürecini daha da keskin politika ve söylemlerle derinleştirmeyi arzulayacağından kuşku yok.

Erdoğan’ın yerel seçimlerin sonuçlarına bakarak hayal ve hedeflerinde ya da siyaset tarzında çok büyük değişiklik olmasını beklemek gerçekçi değil.  İktidarı oluşturan zihni koalisyonun dünya okumasını, Türkiye hayalini değiştirmesini de beklemek gerçekçi değil.

Yerel seçimlerin gösterdiği bir başka önemli toplumsal veri; iktidar blokunun seçmen desteğinin gerilemiş, Ak Parti ve MHP toplam oyunun yüzde 40’a inmiş olması.

Öte yandan şimdi yerel iktidarları kazanmış, siyaset üretme ve siyasi gündeme müdahale imkanı genişlemiş ve de moral üstünlük kazanmış bir CHP var.

Bu tablonun değişmesi, iktidar blokunun seçmen desteğindeki gerilemenin kalıcı bir eğilime dönüşmesi yalnızca Erdoğan’ın ve iktidar blokunun yapacaklarına değil CHP’nin de 2028’e kadar nasıl bir siyaset öreceğine bağlı.

Benim anladığım, CHP’nin yeni siyaset tarzının ilk hedefi iktidarın siyasetsizleşme stratejisini bozmak, hayatın her alanında siyaset demek, siyaset yapmak. Devir alınan her belediyenin borç yükünün yaygın biçimde afişe edilmesi gibi sıradan görünen hareketin bile üreteceği toplumsal eğilimleri etkileyecek sonuçlar var.

CHP’nin yerel seçim stratejisinde rol alanlardan birisi olan Mehmet Ali Çalışkan’ın T24’teki kapsamlı söyleşisindeki tespite ben de katılıyorum:

“Ekonomik kriz, barınma meselesi, gençlerin üniversiteyi artık ekonomik olarak karşılayamıyor oluşu…Bunların hepsi insanların hayatında çok sarsıcı etkilere sahip. Kendi gündelik hayatında çok ağır depresif bir dönem yaşayan Türkiye toplumunun, bir de yukarıda meselelerini çözmesini beklediği aktörlerin birbirlerinin meşruiyetini inkâr eden bir çatışma içerisinde olmasına tahammülü yok. Türkiye’nin büyük kalabalıklarının buna tahammülü yok. Bizim çalışmalarımız bunu gösteriyor.

Toplum bir mücadele elbette bekliyor. Muhalefete açılan kredi bu demek. Toplum CHP’ye ‘Benim haklarımı git oradan al’ diye görev verdi. İktidara çok uzak olan küçük siyasi grupların mücadelesi daha antagonistik, daha çatışmacı, daha sokak üzerinden olabilir. Türkiye İşçi Partisi, Zafer Partisi gibi partiler yarın iktidar olmayacaklarını bildikleri için büyük konuşabilirler. Ama ana akım bir partinin yüklendiği, bu yeni seçmenin yüklediği sorumlulukla yüzleşmek ve bunun hakkını vermek için müzakere etme sorumluluğu var. Yani bu bir zaruret. Müzakere, mücadeleye aykırı bir şey değil. Müzakere, mücadelenin bir yöntemi aslında.”

CHP’nin ilk adımda peşine düştüğü alan siyasetsizleşmeye ve Meclis'i de devre dışı bırakmaya karşı siyasi alanı genişletmek. Görüldüğü kadarıyla bu taktik hamlenin iki yönü var. Birincisi iktidarın oldubittilerini afişe ederek hala tereddütlü olan, kimliğinin ruhi ve zihni ambargolarından kurtulamamış toplumsal kesimlerin özellikle de muhafazakar dünyanın oluşmuş tereddütlerini pekiştirmek. İkincisi de genel olarak siyasete müdahale kapasitesini genişletip, toplumu yeniden siyasetin içine çekerken kendi değişimi için de enerji üretmek. 

Taktik hamlesi

Son yirmi yıldır yaşadığımız şuydu: Ak Parti her diyalog ihtiyacı duyduğu konuda muhalefeti manipüle etmeyi, arzuladığı sonucu almayı becerdi. Siyasetin zihni, siyasal ve pratik çerçevesini belirlemeyi başardı. Örneğin devletin bekası gerekçeli her hamlesinde tezkerelerde, dokunulmazlıkların kaldırılmasında CHP’den de destek buldu. Öte yandan CHP’nin Meclis toplantılarını boykot, Meclis'te oturma nöbeti, Yüksek Seçim Kurulu kapısında bekleme, kamu kurumlarının zincirli kapılarına dayanma gibi ne anlamı ne sonucu anlaşılan eylemleriyle CHP de iktidarın siyaseti itibarsızlaştırma çabasına destek verdi.

Şimdi CHP, diyalog süreçlerine açık tavır alır, Çorlu tren kazası davasına bizzat Özel katılır, sendikaların 1 Mayıs kararına uyacaklarını bildirirken yeniden siyasete dönmeye çabalıyor.

İktidarla diyalog sürecinin gerçek bir müzakereye dönüşebilmesi yanı sıra toplumla ve meselelerle yeni bir ilişki ve ilgi sürecine dönüşebilmesi için CHP’nin şeffaf davranması, kendi önkoşullarını açık ve net belirlemesi gerekli. Temennilere değil gerçeklere yaslanan bir çerçeve ancak diyaloğun müzakereye dönüşmesini sağlayabilir.

Var olan anayasaya bile uymayan bir iktidarın açtığı yeni anayasa tartışmasını gerçek gündemine ve kapsamına çekmenin yolu görüşmem diyerek tartışma dışında kalmak değil tersine görüşürken, denge denetleme mekanizmalarının niçin gerekli olduğunu, laikliğin kaçınılmazlığını, merkeziyetçiliğin nasıl keyfilik ürettiğini toplumsallaştırmak daha doğru bir hamle olabilir.

Ancak böylesi bir siyaset tarzı ile iktidarın gerçekte yeni anayasa yapmanın peşinde olmadığı, kendi süresini uzatırken merkeziyetçiliği güçlendirecek taktik hamlesi olduğu topluma afişe edilebilir.

Sivil toplumla, akademik dünya ile yeni, güçlü, karşılıklı beslenmeye dayalı ilişkiler kurmak başlangıç noktası olabilir. Meclis'e getirilen her bir tasarı, Külliye'den çıkan her bir karar için bu ilişkilerden beslenmek partinin beslenme damarlarını açmanın yollarından birisi.

Yeni güven ilişkisi

Bu yolla iktidarı müzakereye zorlamak sonuçlardan bağımsız olarak toplumdaki umutsuzluğa ve çaresizliğe karşı bir umut inşasının başlangıç adımları atılabilir.

Yeni siyaset tarzını inşa etmenin sürecinin elbette en önemli unsurlarından birisi de genel merkez kadar yerel yönetimlerde gerçekleştirilecek başarı hikayeleri olacaktır.

Yerellerde yeni bir yerel mutabakat anlayışı, yerel kararlarda şeffaflık ve katılımcılık, sosyal politikalarda yeni bir zihni çerçeve ve tüm bu uygulamaların doğru iletişimi ile CHP gündelik hayat üzerinden yeni bir güven ilişkisi inşa edebilir.

Ancak böylesi kapsamlı, katmanlı, boyutlu yeni bir siyaset tarzıyla CHP toplumla yeni bir güven ilişkisi kurabilir. 

CHP böyle bir süreci mi tercih edecek yoksa daha kestirme bir yolu mu tercih edecek göreceğiz.

CHP şu yolu da tercih edebilir: "Temsili demokrasi krizde, parti siyaseti yerine lider siyaseti egemen, zaten toplum da liderci hatta sağcı, yeni hayat ritmi de popülizmi besliyor biz de yeni bir karizmatik liderle başarabiliriz. Böyle bir lidere bugünkü merkeziyetçi ve keyfi yönetim imkânı içinde mührü kazandırırsak o lider marifetiyle meseleleri çözeriz." Yani sorun rejim, sistem, otoriterlik, değil bu araçların ve karar gücünün yanlış liderin elinde olması.

Aslında CHP’nin önündeki seçenek “düzene muhalefet mi” yoksa “düzenin içindeki muhalif olmak mı” meselesi.

Bu kararı vermesi için CHP’nin yalnızca yeni bir lider ve yeni bir ruh aramaya değil dünyayı, dünyanın gidişatını, olanı ve olması gerekeni, o dünyanın Türkiye’si için hayalini ve iddiasını düşünmesi gerekir.

Bunun için de yalnızca siyaset tarzının ve sözcülerinin değil çok şeyin yeniden düşünülmesi ve değişmesi gerekir. Bu da büyük siyasal strateji demek. Siyasal strateji olmadan taktik hamlelerle gelen kazanım kalıcı olmayabilir de.

Yaşanılan dertler, meseleler 85 milyonun hatta 8 milyar insanın dertleri, meseleleri. Bunları çözebilmenin hâlâ bilebildiğimiz tek yolu siyaset. İhtiyaçlarımız, taleplerimiz için örgütlenebildiğimiz, müzakereler yapabildiğimiz, sonucunda birbirimizi ikna edebildiğimiz, uzlaşmalar yoluyla çözümler üretebildiğimiz, her birimiz için onurlu yaşamı inşa etmeyi hedefleyen siyaset. Ya da yalnızca seçimlere ve seçim kazanmaya, mührü ele geçirmeye yaslanmış siyaset. Seçim CHP’nin.

One of the important political results produced by the numerical results of the local elections is the creation of an opportunity area for change in the CHP.

Although we do not have a comprehensive change program yet, the cool and careful language used by Özgür Özel , İmamoğlu , and the mayors and CHP spokespeople who won the election draws attention. We observe that this style produces a relief and a decrease in pressure in the society's psychology resulting from political tension.

Of course, what CHP needs to do is first to evaluate the election results correctly and make sense of them. Although many different factors produced the results, two points are clear. First, a significant part of the electorate is disturbed by the economic and political situation. Second, opposition voters demonstrated a desire for change; CHP became the first party for the first time since its second establishment in 1992. Even though the voters did not yet know how and where the CHP would change, they declared their desire for change and placed responsibility on the party and the elected leaders.

A party exists with its ideology, program, organization and leader. When I say CHP's change, I mean change in all of these elements. We will see over time which of these elements CHP will change, when and how. And every party has a style of politics. How ideological and programmatic goals are understood in daily issues, which attitudes and behaviors are prioritized on the political ground, how the party's decision-making processes work, what language and discourse it adopts in the processes of negotiation and struggle with issues in the general political arena, how its feeding vessels work, how it interacts with the general public and the parties to the issues on the agenda. Issues such as how he develops relationships with his stakeholders are also elements of his political style. 

We do not yet know the basic strategy for the structural change of the CHP. Perhaps the party will not aim for change in its structural elements. Ultimately, the organism we call a party will achieve this with its own will and desire. What we have seen so far are hints of a change in the party's political style. Declaring that they are open to political dialogue with all actors and Özel's meeting with Erdoğan indicate that the CHP is turning to a different style of politics.

Meeting with Erdoğan and implying that they might be involved in the constitutional amendment discussions naturally brought up different and critical evaluations within the party and the opposition public.

A CHP that has gained morale and superiority

The government wants society to be depoliticized and politics to remain only within the walls of the Parliament and the Palace. All kinds of rights-seeking and protest actions are prevented, strikes are postponed, violence is not avoided against the marches of the women's movement, the students of Boğaziçi University and the villagers of Akbelen. Civil society is almost unable to breathe. So much so that, in fact, even the Parliament is out of action on many issues; It has become the scene of execution of the plans and policies prepared in the Palace. So much so that from time to time we see that the relevant ministers are unaware of the draft regulations on some of the issues brought to the agenda.

We hear some goals and framing for the new constitution from the consultants, but we understand from some tensions that the AK Party senior management is not aware of.

We are living in a period where the decisions of the European Court of Human Rights and the Constitutional Court are not taken into account and even the basic provisions of the existing constitution are not implemented. We know neither the price of natural gas purchased from Russia nor the commitments of the agreement made for the Akkuyu Nuclear Power Plant.

We are faced with an extremely reactionary education strategy text that is unclear by whom, how and with what goals.

There is no doubt that the ruling bloc will wish to deepen this depoliticization process with even sharper policies and discourses.

It is unrealistic to expect a major change in Erdoğan's dreams, goals or style of politics based on the results of the local elections. It is unrealistic to expect the mental coalition that forms the government to read the world and change the dream of Türkiye.

Another important social data shown by local elections; The voter support of the ruling bloc has declined, and the total votes of the AK Party and MHP have fallen to 40 percent.

On the other hand, there is now a CHP that has gained local power, has expanded the opportunity to produce politics and intervene in the political agenda, and has gained moral superiority.

Changing this picture and turning the decline in the voter support of the ruling bloc into a permanent trend depends not only on what Erdoğan and the ruling bloc will do, but also on what kind of policy the CHP will weave until 2028.

As I understand it, the first goal of CHP's new style of politics is to disrupt the government's depoliticization strategy, which means politics and doing politics in every aspect of life. Even a seemingly ordinary action, such as widely publicizing the debt burden of each municipality taken over, has consequences that will affect social trends.

I also agree with the observation made by Mehmet Ali Çalışkan , one of the players in CHP's local election strategy, in his comprehensive interview on T24:

“The economic crisis, the housing issue, the fact that young people can no longer afford university… All of these have very shocking effects on people's lives. The Turkish society, which is experiencing a very severe depressive period in its daily life, cannot tolerate the fact that the actors it expects to solve its problems are in a conflict that denies each other's legitimacy. Turkey's large crowds cannot tolerate this. Our studies show this.

Society expects a struggle, of course. This means the loan extended to the opposition. The society gave CHP the task of saying 'Go and take my rights from there'. The struggle of small political groups that are far from power may be more antagonistic, more confrontational, and more on the streets. Parties such as the Workers' Party of Türkiye and the Victory Party can talk big because they know that they will not be in power tomorrow. But a mainstream party has a responsibility to face the responsibility of this new electorate and to negotiate to do justice to it. So this is a necessity. Negotiation is not against struggle. “Negotiation is actually a method of struggle.”

The first step that CHP pursues is to expand the political space against depoliticization and disabling the Parliament. As can be seen, this tactical move has two aspects. The first is to reveal the fait accomplis of the government and reinforce the hesitations of the social segments, especially the conservative world, that are still hesitant and have not escaped the spiritual and mental embargoes of their identity. The second is to generate energy for its own change by expanding its capacity to intervene in politics in general and drawing society back into politics. 

tactical move

What we have experienced in the last twenty years is this: The AK Party managed to manipulate the opposition on every issue it needed dialogue on and get the result it desired. He succeeded in determining the mental, political and practical framework of politics. For example, in every move he made based on the survival of the state, he also found support from the CHP in the memorandums and the lifting of immunities. On the other hand, CHP also supported the government's effort to discredit politics with its actions, whose meaning and results were not understood, such as boycotting the Parliament meetings, sitting watch in the Parliament, waiting at the door of the Supreme Electoral Council, and resisting the chained doors of public institutions.

Now, CHP is trying to return to politics while taking an open stance towards dialogue processes, privately participating in the Çorlu train accident case, and declaring that the unions will comply with the May 1 decision.

In order for the dialogue process with the government to turn into a real negotiation, as well as a new process of relationship and interest with society and issues, the CHP must act transparently and clearly define its own preconditions. Only a framework based on facts, not wishes, can ensure that dialogue turns into negotiation.

The way to bring the new constitutional debate opened by a government that does not even comply with the existing constitution to its real agenda and scope is not to stay out of the discussion by saying no, but on the contrary, while negotiating, it may be a better move to socialize why balance and control mechanisms are necessary, the inevitability of secularism, and how centralism produces arbitrariness.

However, with such a style of politics, it can be revealed to the society that the government is not actually seeking to make a new constitution, but rather a tactical move that will strengthen centralism while extending its own term.

Establishing new, strong, mutually nurturing relationships with civil society and the academic world can be a starting point. Drawing on these relationships for each bill brought to the Parliament and each decision passed by the Social Complex is one of the ways to open the party's nutrition vessels.

New trust relationship

In this way, forcing the government to negotiate can be the first step towards building hope against hopelessness and helplessness in society, regardless of the results.

Of course, one of the most important elements of the process of building the new political style will be the success stories to be realized in local governments as well as in the headquarters.

With a new understanding of local consensus, transparency and participation in local decisions, a new mental framework in social policies and the correct communication of all these practices, CHP can build a new relationship of trust through daily life.

Only with such a comprehensive, layered and dimensional new style of politics, CHP can establish a new relationship of trust with society. 

We will see whether CHP will prefer such a process or a more shortcut path.

CHP may also choose the following path: "Representative democracy is in crisis, leader politics dominates instead of party politics, the society is already leaderist, even right-wing, the new rhythm of life feeds populism, and we can achieve success with a new charismatic leader. Such a leader is within the scope of today's centralist and arbitrary government." "If we gain the seal, we will solve the problems with the help of that leader." In other words, the problem is not the regime, the system, or authoritarianism, but the fact that these tools and decision-making power are in the hands of the wrong leader.

In fact, the choice before CHP is whether to "oppose the order" or "be an opposition within the order".

In order to make this decision, CHP must not only look for a new leader and a new spirit, but also think about the world, the course of the world, what is and what should be, and the dream and claim of that world for Turkey.

For this, many things need to be rethought and changed, not just the style of politics and its spokespeople. This means grand political strategy. The gain achieved through tactical moves without a political strategy may not be permanent.

The troubles and issues experienced are the troubles and issues of 85 million, even 8 billion people. The only way we still know how to solve these is politics. Politics that aims to build an honorable life for each of us, where we can organize for our needs and demands, negotiate, persuade each other as a result, and produce solutions through compromises. Or politics based solely on elections and winning elections and capturing the seal. The election belongs to CHP.