İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan ve Soğuk Savaş sonrasında da yenilenerek, AGİT gibi örgütlerle, NATO’nun Barış için Ortaklık programı ve genişleme dalgalarıyla ayakta tutulan Avrupa güvenlik mimarisi içten ve dıştan gelen etkilerle değişiyor. Bir yanda Avrupa’nın belli başlı ülkelerinin Amerika’dan daha otonom savunma mekanizması kurma isteği var, diğer yanda Rusya’nın oluşturduğuna inandıkları tehdit.

Ne Amerikasız yapabiliyorlar ne de Amerika’ya güvenebiliyorlar. Bu yüzden de bir kısmı NATO içinde, bir kısmı da AB bünyesinde yeni inisiyatifler geliştiriyorlar. Görünen o ki yakında AB, NATO benzeri bir ittifaka dönüşecek, kendine ait bir komuta kontrol mekanizması ve ciddiye alınabilecek bir savunma gücü oluşturacak. Daha önce yazdığım gibi bu değişimin Türkiye açısından da sonuçları olacak.

Çünkü Türkiye NATO’nun zayıflayan caydırıcılığından, ondan da önemlisi ona paralel oluşumun içinde yer alan ülkelerin güçlerini etkiye çevirme çabalarından mağdur olacak. Türkiye’nin dengelerini koruyabilmesi için ya AB üyesi olması ya da yeni Avrupa güvenlik mimarisinin bir yerlerinde kendine yer bulması ve çıkarlarının çeşitliliği düşünüldüğünde ulusal caydırıcılığını da her şart altında güçlendirmesi gerekecek.

Şimdilik AB yolu insan hakları sorunlarımız, demokrasi açığımız ve ekonomik performansımız gibi bizden ve tabii ki AB’nin eğilimlerinden, bazı üyelerinin beklentilerinden kaynaklanan nedenlerle kapalı. Belki gümrük birliği derinleşebilir, belki ilişkiler mülteci aksının ötesine geçebilir, belki biraz da vize işlemleri kolaylaştırılabilir ama gerçekçi bakarsak tam üyelik kolay kolay gerçekleşmez.

Ancak Türkiye kendisine AB’nin ve genel olarak Avrupa’nın yeni güvenlik mimarisi içinde yer bulabilir. Ki şimdiden bulmaya başladı bile. Geçtiğimiz hafta Savunma Bakanı Güler, Yunanlı meslektaşı Dendias’la birlikte Almanya’nın öncülüğünde geliştirilen Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi’ne (ESSI) Brüksel’de attığı imzayla Türkiye’yi de dahil etti.

Böylece aralarında İsviçre ve Avusturya’nın bulunduğu Avrupa’nın 20 ülkesiyle birlikte geliştirilecek ortak hava savunma sisteminin içinde yer alacağımız tescil edildi. Anlaşılan Türkiye oluşturulacak üç aşamalı savunma kalkanından yararlanacak. Her ne kadar Rusya ile ilişkilerimiz sorunsuz seyretmekteyse de bu ülkeden ya da ileride başka bir komşumuzdan kaynaklanabilecek saldırılardan korunmamız daha kolay olacak.

Şu aşamada geçerli olan plana göre ilk müdahale ABD-İsrail yapımı Arrow-3 füzeleriyle atmosfer dışında, o olmazsa veya gerektirmezse ABD yapımı Patriotlarla hedefe varmasından 100 km kadar önce, en son aşamada da Almanya yapımı IRIS-T füzeleriyle 35 km kala yapılacak. Ve belli ki Türkiye bu projede askeri ve teknolojik olarak sadece alan tarafta değil veren, sağlayan tarafta da olacak.

Hepsinde önemlisiyse Türkiye yeni Avrupa güvenlik mimarisinin oluşan unsurlarından birinin içinde yer alacak. İlk Eurofighter’ların hava kuvvetlerinin envanterine girmesi ve Türkiye’nin milli muharip uçağının bazı aksamlarının İngiltere başta olmak üzere Avrupa ülkelerinden temin edilmesiyle işbirliğinin boyutları derinleşecek, ileri teknolojideki askeri bağımlılığın tek bir ülkenin ipoteğinden çıkmasına yardımcı olacak.

BBC Türkçe’de yer alan habere göre de Türkiye’nin ESSI girişimine katılması Almanya’nın dört ülke ortak yapımı Eurofighter Typhoon uçakları almasına koyduğu siyasi engeli kaldırmasına yol açacak. Yani Türkiye Amerika’nın F-16 satışına onay vermesinden sonra da istiyorum dediği İspanya, Fransa, İngiltere ve Almanya yapımı bu yeni nesil uçakları almak, kullanmak ve ABD’den biraz daha otonom olmak imkanına kavuşacak.

Temennim Avrupa ile askeri ve teknolojik alanda yakınlaşmanın diğer alanlara da yansıması, Türkiye’yi Avrupa pazarı kadar hala büyük ölçüde temsil ettiği insan hakları, demokrasi gibi değerlere de yakınlaştırması, Yunanistan ve Kıbrıs’la olan sorunlarının çözümüne, o da olmazsa aşılmasına yardımcı olması. Bir de bu teşebbüslerin kendi uçağımızı, hava savunma sistemlerimizi kurmamıza engel olmaması.

Gidişat Türkiye’nin dış ve güvenlik politikasında giderek daha fazla Avrupa ile senkronize olacağı, beklenti ve çıkarlarının daha çok örtüşeceği yönünde. İlk bakışta ilgisiz görünse de Mısır’la barışmak, Körfez bölgesine yeniden açılmak, Suudi yönetimiyle sorunları aşmak, Gazze savaşında taraf olmaktan elden geldiğince kaçınarak çözüm yöntemleri önermek de bence bu süreci destekler mahiyette.

Ukrayna savaşının ve İsveç’in NATO üyeliği için yapılan pazarlığın da bu karşılıklı yakınlaşmaya katkısı büyük. Yanılıyor olabilirim ama bana sanki yaşadığımız tüm sorunlara rağmen daha güvenli, risk ve tehdidin daha az algılandığı, çıkar ve beklentilerimizin daha kolay korunduğu, refahımızın az da olsa arttığı bir bölgesel düzenin parçası olabiliriz gibi geliyor. Biraz daha gayret göstersek, malum sicil ve imajımızı düzeltsek kendimiz çok daha farklı yerlere taşıyabiliriz. Yeter ki isteyelim…

The European security architecture, established after the Second World War and renewed after the Cold War, sustained by organizations such as the OSCE, NATO's Partnership for Peace program and waves of expansion, is changing with internal and external influences. On the one hand, there is the desire of major European countries to establish a more autonomous defense mechanism than America, and on the other hand, the threat they believe posed by Russia.

They cannot do without America nor can they trust America. That's why they are developing new initiatives, some within NATO and some within the EU. It seems that soon the EU will turn into a NATO-like alliance, creating its own command and control mechanism and a defense force that can be taken seriously. As I wrote before, this change will also have consequences for Türkiye.

Because Turkey will be victimized by NATO's weakening deterrence and, more importantly, by the efforts of the countries in its parallel formation to turn their power into influence. In order to maintain its balance, Turkey will either need to become an EU member or find a place somewhere in the new European security architecture, and considering the diversity of its interests, it will need to strengthen its national deterrence under all circumstances.

For now, the road to the EU is closed for reasons such as our human rights problems, our democratic deficit and our economic performance, arising from us and, of course, the tendencies of the EU and the expectations of some of its members. Maybe the customs union can deepen, maybe relations can go beyond the refugee axis, maybe visa procedures can be facilitated a little, but realistically, full membership will not be achieved easily.

However, Turkey may find a place for itself within the new security architecture of the EU and Europe in general. Which is already starting to find out. Last week, Minister of Defense Güler, together with his Greek colleague Dendias, included Turkey in the European Sky Shield Initiative (ESSI), which was developed under the leadership of Germany, with the signature he signed in Brussels.

Thus, it was registered that we would take part in the joint air defense system to be developed together with 20 European countries, including Switzerland and Austria. Apparently, Türkiye will benefit from the three-stage defense shield that will be created. Although our relations with Russia are running smoothly, it will be easier for us to protect ourselves from attacks that may originate from this country or another neighbor in the future.

According to the plan valid at this stage, the first intervention will be made outside the atmosphere with US-Israeli-made Arrow-3 missiles, if that is not possible or required, the US-made Patriots will be made about 100 km before reaching the target, and in the last stage, the German-made IRIS-T missiles will be made 35 km before reaching the target. And obviously, in this project, Turkey will not only be on the receiving side, but also on the giving side, both militarily and technologically.

Most importantly, Turkey will be one of the emerging elements of the new European security architecture. With the first Eurofighters entering the air force's inventory and some parts of Turkey's national combat aircraft being procured from European countries, especially the UK, the dimensions of cooperation will deepen, helping to break the military dependence on advanced technology from the confinement of a single country.

According to the news in BBC Turkish, Turkey's participation in the ESSI initiative will lead to Germany removing the political obstacle it placed on purchasing Eurofighter Typhoon aircraft, which are co-produced by four countries. In other words, after America approves the sale of F-16s, Turkey will have the opportunity to purchase and use these new generation aircraft made by Spain, France, England and Germany, which it says it wants, and to be a little more autonomous than the USA.

My hope is that the rapprochement with Europe in the military and technological fields will be reflected in other areas, that it will bring Turkey closer to the values such as human rights and democracy, which it still largely represents, as well as the European market, and that it will help solve or, if not overcome, its problems with Greece and Cyprus. Also, these initiatives do not prevent us from establishing our own aircraft and air defense systems.

The trend is that Turkey will become increasingly synchronized with Europe in its foreign and security policy, and its expectations and interests will overlap more. Although it may seem irrelevant at first glance, I think making peace with Egypt, reopening to the Gulf region, overcoming problems with the Saudi administration, and proposing solution methods by avoiding taking sides in the Gaza war as much as possible also supports this process.

The Ukrainian war and the negotiation for Sweden's NATO membership also contributed greatly to this mutual rapprochement. I may be wrong, but it seems to me that despite all the problems we are experiencing, we can be a part of a safer regional order, where risks and threats are perceived less, where our interests and expectations are more easily protected, and where our prosperity increases, albeit slightly. If we put in a little more effort and improve our record and image, we can take ourselves to much different places. As long as we want...