NATO 1949 yılında Sovyetler liderliğindeki Varşova Paktı’na karşı kuruldu. Sovyetler’in çöküşü ile Varşova Paktı da kalktı. Birçok çevrelerde ‘Artık NATO’YA gerek var mı?’ tartışması başladı. NATO aslında Amerika’nın Avrupa’da varlığının temeli. NATO’nun varlığının sorgulanmasına karşılık, NATO’ya terörle mücadele, insani müdahale  gibi   teşkilatın esas görevleri dışında pek de askeri olmayan görevler bulundu. O sırada Ankara’da NATO Genel Müdürü idim. NATO’ya verilen görevleri  ben de suni bulmuştum.

Amerikalılar ise  Gorbavhev-Yeltsin ikilisinin Batı ile işbirliğinin devamını getirecek “yeni Rusya”  olacak düşüncesinde idiler. Rusya’ya karşı nisbeten yumuşak bir politika izliyorlardı.

Bu arada,  zamanla NATO genişlemeye devam etti. Şimdi İsveç ve Finlandiya’nın da katılımı ile sayı 32’yi  buldu.  Aslında  NATO’yu “kurtaran” Putin oldu! Putin’in agresif tavrı,  Gürcistan’a 2008’de saldırısı, 2014 Kırım ilhakı NATO’yu kendine getirdi. Ukrayna saldırısı NATO’yu tamamen canlandırdı.

Avrupa Birliği’nin kurulmasından  sonra savunma alanında neler yapılabilir meselesinde Batı Avrupa Birliği örgütü kuruldu. Türkiye de 1990’larda buna ortak üye olarak girmek için benim başkanlığımda bir heyet BAB ile müzakere yaptı. Sonunda Türkiye ortak üyeliği yeterli bulmadı. (Tam üye olmak için AB üyesi olmak gerekiyordu.)

Aslında, Avrupa için ortak bir savunma politikası fikri, 1948 yılında Fransa ile İngiltere arasında  savunma işbirliği anlaşması ile başladı. (Almanya’nın birleşmesinden endişe ediyorlardı. Hatta espri olsun diye harp sonrası 4’e bölünmüş Almanya için Fransa’da Almanları çok seviyoruz dört tane yerine sekiz tane olsun bile deniyordu.)  

Bu iki ülke arasındaki anlaşma, karşılıklı savunma maddesini içeren Brüksel Antlaşması’nın (BAB ) ) yolunu açtı. O tarihten bu yana Avrupa güvenlik politikası, BAB, NATO ve AB içerisinde eş zamanlı olarak gelişen birçok farklı yol izledi.

Öte yandan, “onlarca yıldır Amerika Birleşik Devletleri NATO’nun merkezinde yer almış, Avrupa’nın savunmasına liderlik etmiş, yönetmiş ve zaman zaman da mikro düzeyde yönetmiştir. NATO’nun en yüksek müttefik komutanı her zaman Amerikalıdır ve NATO’nun nihai güvenlik garantisi ABD’nin nükleer caydırıcılığıdır. Avrupa savaşırken ABD uçaklarına, ABD askeri ulaşımına ve istihbaratına güveniyor.” 

Avrupa daima ikilem içinde kaldı. Avrupa’ya özgün savunma işbirliği çabalarında NATO’ya paralel bir birleşim kurarken Amerika’yı Avrupa’dan uzaklaştırma endişesi içinde olmuştur. Başlangıçta ABD de NATO’ya alternatif oluşum ve hareketleri teşvik etmedi.

Daha sonra, Amerika da Avrupa NATO içinde daha fazla yükümlülük üslenmelidir demeye başladı. Bunda ortaya çıkan Çin faktörü de etkili oldu. Zaten Avrupalılar da Çin’in Avrupa güvenliğinin önüne geçmesinden endişe etmeye başladılar.

Trump ABD Başkanı olunca NATO’ya hakarete başladı. Bu sene de seçim kampanyası sırasında yükümlülüklerini yerine getirmeyen NATO üyelerine Putin’in saldırması için adı geçene adeta çağrıda bulunacak kadar ileri gitti. Kısacası Avrupa’nın aklını başına getirmesinde Putin’in Ukrayna saldırısı kadar Trump endişesi rol oynadı. Trump Avrupalı NATO üyeleri savunmaya yeterince para sarf etmiyor derken kısmen haksız. Amerika’nın savunma harcamaları tamamen NATO amaçlı değil. Önemli kısmı Pasifik’e gidiyor.

Bu arada Avrupa’da da gelişmeler yaşanıyor.

“AB’nin ortak dış ve güvenlik politikası Şunları amaçlamaktadır:

·                barışı korumak;

·                uluslararası güvenliği güçlendirmek; Ve

·                uluslararası işbirliğini, demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü ve insan haklarına ve temel özgürlüklere saygıyı teşvik etmek.

AB’nin, resmi olarak 2011 yılında başlatılan Avrupa Dış Eylem Servisi (EEAS) adında bir diplomatik servisi bulunmaktadır. EEAS, AB’nin Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi ve Komisyon Başkan Yardımcısının yetkisi altında hareket eder. “

Öte yandan, Avrupa Uzay Ajansını unutmamak gerek.

Avrupalılar savunma konusunda şimdi kesenin ağzını daha da açtılar. Ukrayna’ya ciddi yardım yapılıyor. Bazı NATO ve AB üyeleri Ukrayna ile askeri işbirliği anlaşmaları imzaladı.

Ayrıca, birçok Avrupalı NATO üyesi Amerikan silahları satın alıyor. Trump  bu gerçeği dikkate almıyor.

AB üyeleri savunma çaba ve sanayilerini daha entegre hale getirmelidir. Sadece daha fazla para sarf etmek yeterli olmaz. Savuma sanayi alanında ciddi işbirliği gerek.

Ukrayna’nın da önemli bir savunma sanayi geçmişi ve deneyimi vardır.

Bazılarınca NATO üyesi mi değil mi diye sorgulanan Türkiye de Avrupa’nın bu çabalarına dahil edilmelidir. Türkiye stratejik önemine ilaveten gelişen savunma sanayiine sahip oluyor. Önemli bir orduya sahiptir. Böyle bir gelişme, Türkiye’nin lehine olduğuna kadar Avrupa’nın da çıkarınadır.

NATO was founded in 1949 to counter the Soviet-led Warsaw Pact. With the collapse of the Soviet Union, the Warsaw Pact was abolished. In many circles, 'Is NATO needed anymore?' The discussion started. NATO is actually the basis of America's presence in Europe. In response to the questioning of the existence of NATO, non-military tasks were found for NATO, apart from the main duties of the organization, such as the fight against terrorism and humanitarian intervention. At that time, I was the Director General of NATO in Ankara. I also found the tasks given to NATO artificial.

Americans, on the other hand, thought that the Gorbavhev-Yeltsin duo would be the "new Russia" that would continue cooperation with the West. They were following a relatively soft policy towards Russia.

Meanwhile, over time, NATO continued to expand. Now, with the participation of Sweden and Finland, the number has reached 32. In fact, it was Putin who “saved” NATO! Putin's aggressive attitude, his attack on Georgia in 2008, and the annexation of Crimea in 2014 brought NATO to its senses. The Ukraine attack completely revitalized NATO.

After the establishment of the European Union, the Western European Union organization was established to address the issue of what can be done in the field of defense. In the 1990s, a delegation under my chairmanship negotiated with the WEU in order to enter Turkey as an associate member. In the end, Türkiye did not find associate membership sufficient. (To become a full member, it was necessary to be an EU member.)

In fact, the idea of ​​a common defense policy for Europe began with the defense cooperation agreement between France and Britain in 1948. (They were worried about the unification of Germany. As a joke, they even said that Germany, which was divided into 4 after the war, should have eight instead of four.)  

The agreement between these two countries paved the way for the Treaty of Brussels (WEU), which included a mutual defense clause. Since then, European security policy has followed many different paths that developed simultaneously within the WEU, NATO and the EU.

On the other hand, “for decades the United States has been at the center of NATO, leading, managing, and at times micromanaging the defense of Europe. NATO's supreme allied commander is always American, and NATO's ultimate security guarantee is the US nuclear deterrent. "When Europe fights, it relies on US aircraft, US military transportation and intelligence." 

Europe has always been in a dilemma. While establishing a parallel alliance with NATO in European defense cooperation efforts, it was concerned about alienating America from Europe. Initially, the USA did not encourage alternative formations and movements to NATO.

Later, America also started to say that Europe should assume more obligations within NATO. The emerging Chinese factor was also effective in this. Europeans have already begun to worry about China getting in the way of European security.

When Trump became US President, he started insulting NATO. This year, during the election campaign, he went so far as to call on Putin to attack NATO members who did not fulfill their obligations. In short, concern about Trump played as much a role as Putin's attack on Ukraine in bringing Europe to its senses. Trump is partly wrong when he says European NATO members don't spend enough on defense. America's defense spending is not entirely for NATO purposes. The bulk goes to the Pacific.

Meanwhile, developments are also taking place in Europe.

“The EU's common foreign and security policy aims to:

·                to keep the peace;

·                strengthening international security; And

·                To promote international cooperation, democracy, the rule of law and respect for human rights and fundamental freedoms.

The EU has a diplomatic service called the European External Action Service (EEAS), which was officially launched in 2011. The EEAS acts under the authority of the EU's High Representative for Foreign Affairs and Security Policy and the Vice-President of the Commission. “

On the other hand, we should not forget the European Space Agency.

Europeans are now even more open about defense. Serious aid is being provided to Ukraine. Some NATO and EU members have signed military cooperation agreements with Ukraine.

Additionally, many European NATO members purchase American weapons. Trump ignores this fact.

EU members should further integrate their defense efforts and industries. Just spending more money will not be enough. Serious cooperation is needed in the field of defense industry.

Ukraine also has an important defense industry history and experience.

Türkiye, which is questioned by some as to whether it is a member of NATO or not, should also be included in these efforts of Europe. In addition to its strategic importance, Türkiye has a developing defense industry. It has a significant army. Such a development is not only in Turkey's favor but also in Europe's interest.