Türkiye uzun yıllardır evrensel normlar anlamında bir ‘hukuk devleti’olabilmek için önemli çabalar sarf etti ve bu konuda da hatırı sayılır mesafeler kaydetti. Bu yürüyüş her zaman aynı tempoda olmadı elbette, bazen bir adım ileri gidildi bazen iki adım geri gelindi ama hukuk devleti olma arzusundan da vaz geçilmedi.

Türkiye’nin en üst hukuk kurumu olan Anayasa Mahkemesi, bu hukuk yürüyüşünün en somut göstergelerinden birisidir. Zaman zaman kararlarına itiraz ettik, zaman zaman da alkışladık.

Ama bir gerçek var ki sokaktaki insandan mektep medrese görmüş insanlara, eğitimcilerden hukukçulara, akademisyenlerden tıp insanlarına kadar hemen herkes, bu ülkede adaletin terazisinin doğru tarttığına inanmıyor. Çünkü öylesine açık hukuksuzluklar yaşanıyor ki elimizden hiçbir şey gelmiyor. Dahası bu kararları verenlere cübbeleri olduğu için güvenmek istiyoruz ama güvenmesek de gücümüz zaten cübbeye yetmiyor…

Bilindiği gibi en son 14 Mayıs seçimlerinde halkın oylarıyla vekil seçilen Can Atalay’la ilgili AYM’nin iki kez üst üste verdiği ‘hak ihlali’ kararına alt mahkeme uymadı, Yargıtay da üzerine vazife olmadığı halde Anayasa’yı ilga girişimine kalkıştı. Yani elimizde kalan son hukuk devletini yıkmak için bir bakıma darbe girişiminde bulundu…

Gerek AYM’nin daha önce önüne gelen davalarda, gerekse son Atalaykararında kelimenin tam anlamıyla kılı kırk yaran bir hukuk insanının, zihnimize hukuk ve ahlak ilkesini nakşedişini gördük. Bu gerçek hukuk insanının adı Zühtü Arslan, o halen AYM’nin başkanı ama Nisan ayında veda ediyor…

Malum Zühtü Arslan geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın da hazır bulunduğu, AYM’ye yeni katılan üyenin yemin töreninde hukuk manifestosu niteliğinde bir konuşma yaptı. O konuşmadan bazı bölümleri aktarmak istiyorum:

-“And içme, bir anlamda ahitleşme, andlaşmadır. Andlaşma ise ahde vefayı gerektirir. Bu nedenle verilen sözün tutulması anlamına gelen ahde vefa, toplum ve devlet hayatı için vazgeçilmez önemi haiz ahlâkî ve hukukî bir ilkedir. Öyle ki devletin devamı, toplum sözleşmesi mahiyetindeki anayasanın ve onun varlık nedeni olan temel hak ve özgürlüklerin korunmasına, bu da son tahlilde ahde vefa ilkesinin hayata geçirilmesine bağlıdır.”

-“Belirtmek gerekir ki, hiç kimsenin Anayasa Mahkemesinin anayasa hükümlerine ilişkin yorumunu ve kararlarını beğenme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ancak beğenmesek de bir hukuk devletinde bu kararlara uyulması anayasal zorunluluktur. Nitekim Anayasa’nın 153. maddesine göre Anayasa Mahkemesi kararları kesin olup “yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar.”

-“Giydiğimiz cübbelerin anlam ve önemini çok iyi anlatan meşhur bir kıssa vardır. Yaralı bir kuş Hz. Süleyman’a gelerek kanadını bir dervişin kırdığını söyler. Hz. Süleyman dervişi hemen çağırtır ve yargılamaya başlar.

Derviş kendini şöyle savunur: “Efendim, kuşu avlamak istedim. Önce kaçmadı, teslim olacağını düşünüp üzerine atladım, bu esnada kanadı kırıldı.” Müşteki kuş bu sözlere hemen itiraz eder ve şöyle der: “Avcı olsa hemen kaçardım. Onu derviş kıyafetinde gördüğüm için kaçmadım. Derviş olmuş birinden bana zarar gelmez diye düşündüm.”

Hz. Süleyman bu sözleri haklı bulmuş ve ceza olarak dervişin kolunun kırılmasına hükmetmiş. Ancak yaralı kuş bu karara da itiraz etmiş ve demiş ki: “Efendim, kolunu kırarsanız iyileşince yine aynı şeyi yapar. Siz en iyisi üzerindeki derviş hırkasını çıkarın ki, benim gibi kuşlar bundan sonra aldanmasın.”

Doğrusu kıssadan hisse çıkarmak açısından muhteşem bir örnek…

Maalesef son dönemde cübbenin arkasına saklanarak hukuku unutan ve dolayısıyla adaletin terazisini bozan öylesine negatif örnekler yaşadık ki bu yüzden toplumda adalete olan güven tarihin en dip noktalarına ulaştı.

Cübbe meselesi sadece yargıçlarla sınırlı değil elbette. Zira bu ülkede tarikat-cemaat adı altında oluşturulan cübbelerin arkasına saklanan ve kendilerine kutsallık atfeden başka yapılar var ve onlar ne yazık ki ülkedeki ahlaki çürüme ve yozlaşmanın adresi haline gelmiş durumdalar. Çünkü onlar adaletsizlik, hukuksuzluk ve yolsuzlukla ilgili Kur’an’ın açık hükümlerini bildikleri halde cübbelerini korumak için hakikati söylemeye dilleri varmıyor.

Turkey has made significant efforts to become a 'state of law' in the sense of universal norms for many years and has made considerable progress in this regard. Of course, this march has not always been at the same pace, sometimes one step forward, sometimes two steps back, but the desire to become a state of law has not been abandoned.

The Constitutional Court, Turkey's highest legal institution, is one of the most concrete indicators of this legal march. We have sometimes objected to its decisions, and sometimes applauded them.

But there is a truth that almost everyone, from the person on the street to those who have attended schools and madrasahs, from educators to lawyers, from academics to medical people, does not believe that the scales of justice in this country weigh correctly. Because there are such clear injustices that we cannot do anything. Moreover, we want to trust those who make these decisions because they have robes, but even if we do not trust them, we do not have enough strength for robes anyway…

As is known, the lower court did not comply with the Constitutional Court's two consecutive "rights violation" decisions regarding Can Atalay, who was elected as a deputy by the people's votes in the May 14 elections, and the Supreme Court attempted to abolish the Constitution, although it was not its duty. In other words, it attempted a coup in a way to destroy the last remaining state of law that we have...

We have seen, both in the previous cases before the Constitutional Court and in the recent Atalay decision, a jurist who is literally meticulous, instilling the principles of law and morality into our minds. The name of this real jurist is Zühtü Arslan, he is still the president of the Constitutional Court but he is saying goodbye in April…

As is known, Zühtü Arslan gave a speech that was a legal manifesto at the oath-taking ceremony of the new member of the Constitutional Court, which was also attended by President Tayyip Erdoğan last week. I would like to quote some parts of that speech:

- “Swearing an oath is, in a sense, making a covenant, a pact. A covenant requires fidelity to the covenant. Therefore, fidelity to the covenant, which means keeping the promise, is an ethical and legal principle of indispensable importance for the life of society and the state. So much so that the continuation of the state depends on the protection of the constitution, which is a social contract, and the fundamental rights and freedoms that are its reason for existence, and this, in the final analysis, depends on the implementation of the principle of fidelity to the covenant.”

-"It should be noted that no one is obliged to like the interpretation and decisions of the Constitutional Court regarding the provisions of the constitution. However, even if we do not like them, it is a constitutional obligation to comply with these decisions in a state governed by the rule of law. Indeed, according to Article 153 of the Constitution, the decisions of the Constitutional Court are final and "bind the legislative, executive and judicial bodies, administrative authorities, real and legal persons."

- “There is a famous story that explains very well the meaning and importance of the robes we wear. A wounded bird came to Prophet Solomon and told him that a dervish broke its wing. Prophet Solomon immediately summoned the dervish and began to judge him.

The dervish defends himself as follows: “Sir, I wanted to hunt the bird. At first it did not run away, I thought it would surrender so I jumped on it, and in the process its wing broke.” The complaining bird immediately objects to these words and says: “If it were a hunter, I would run away immediately. I did not run away because I saw him in dervish attire. I thought that someone who had become a dervish would not harm me.”

Prophet Solomon found these words justified and decided to break the dervish's arm as punishment. However, the wounded bird objected to this decision and said: "Sir, if you break his arm, he will do the same thing again when he recovers. You better take off his dervish robe so that birds like me will not be deceived from now on."

Honestly, it is a great example to draw a moral from the story…

Unfortunately, in recent times, we have experienced such negative examples of people hiding behind their robes, forgetting the law and thus upsetting the scales of justice that the trust in justice in society has reached its lowest point in history.

The issue of robes is not limited to judges, of course. Because there are other structures in this country that hide behind robes formed under the name of religious orders and congregations and attribute holiness to themselves, and unfortunately they have become the address of moral decay and corruption in the country. Because although they know the clear provisions of the Quran regarding injustice, lawlessness and corruption, they do not have the tongue to tell the truth in order to protect their robes.