Esat rejiminin bu kadar zayıf olduğunu kimse tahmin etmiyordu. Fakat rejimin erken çökmesini engelleyen ve bugüne kadar başarılı şekilde ayakta tutan Rusya ve İran kendi sorunlarıyla meşgul oyunca, Esat’ın güçsüzlüğü ortaya çıktı.
Rusya Ukrayna savaşı sebebiyle, İran ve uzantısı Hizbullah ise İsrail tarafından hırpalanmış olduğu için Esat’a destek veremiyor.
Bu durum, Suriye’de Türkiye destekli SMO’nun ve Türkiye’nin diplomatik olarak mesafeli durduğu HTŞ’nin önünü açtı.
Suriye’de Astana sürecine göre Türkiye’nin “gözetim” alanında bulunan ve elbette Rusya tarafından da gözetlenen HTŞ’nin nasıl bu kadar silahlandığı merak konusu.
Suriye’de hava gücü sadece Rusya-Esat ittifakı ile ABD’nin elinde var. Türkiye’nin operasyonları Rusya’nın hava sahasını açmasıyla yapıldı, esasen kara hareketı idi.
HTŞ’nin hiç hava gücü yok ama hiçbir silah ve mühimmat sıkıntısı çekmiyor.
ESATIN DURUMU ÇOK ZOR
HTŞ ve Türkiye destekli SM0’nun harekâtı 27 Kasım’da başladı. Kısa sürede’de Halep’i ve Şam’a giden M-5 otoyolu üzerindeki Hama’yı aldı. Bu satırlar yazılırken Humus’un bazı köylerini de almışlardı. Humus son derece önemli. M-5 otoyolunda, Şam’dan bir önceki stratejik mekan. Petrol rafineleri de burada.
HTŞ, Humus’u da alırsa, Şam’a 140 km. kalmış olacak. Rejimin sahildeki Lazkiye ile irtibatı kesilecektir. Lazkiye’nin hemen bitişiğindeki Hmeyhim’de Rusya’nın bölgedeki en büyük hava üssü bulunduğunu da hatırlayalım.
HTŞ dün, Şam’ın güneyindeki Dürzi çoğunluklu Suveyda vilayetini ele geçirdi. Böylece Şam, kuzeyden ve güneyden kıskaca alındı. Kuvvetli bir Rus müdahalesi olmazsa Şam’ın direnmesi çok zor.
Esat’ın Şam’daki Külliye’sinden ayrıldığı yolunda haberler de var. Güneyden ilerleyen muhalifler Şam’ın banliyösüne girmişti bu satırlar yazılırken.
Havada Rusya sayesinde, karada İranlı milisler sayesinde vaziyete hakim görünen Esat’ın ordusunun savaşma gücü kalmadığı anlaşılıyor. Maaş alamadıkları, savaş azmini kaybettikleri bildiriliyor. Gerçekten artık hangi ideal uğruna savaşacaklar ki? Hele de Rus ve İran desteği böyle kısıtlı kalınca…
HTŞ NEDİR?
Muhaliflerin ise “Baastan kurtulma” gibi ortak bir motivasyonları var. Hızlı ilerleyişler moral kazandırıyor tabii. Esat rejimi devrilirse, Türkiye ve Ürdün’deki göçmenlerin dönmesiyle Suriye’nin inşa edilme umudu da var.
HTŞ’nin özel bir İslami motivasyona sahip olduğu belli. Dünyadaki soru, Taliban modeline dönüp dönmeyeceği...
Geçmişinde IŞİD gibi kirli bir sicil var. El Nusra olarak ta sicili kirlidir. Fakat liderleri Ebu Muhammed Colani (Golani) yönetiminde hakim oldukları İdlib’den Taliban türü haberler gelmemişti. Şimdi de Colani şöyle ılımlı, uzlaşıcı mesajlar veriyor:
“Bu mezhepler yüzlerce yıldır bu bölgede bir arada yaşıyor ve kimsenin onları ortadan kaldırmaya hakkı yok. Bu rejim düştüğünde Suriye'de yabancı güçlerin kalmasına gerek kalmayacağını düşünüyorum. Suriye, tek bir yöneticinin keyfi kararlar aldığı bir yönetim sistemini değil, kurumsal bir yönetim sistemini hak ediyor."
Colani’nin CNN’e verdiği mülakatta, “İran ve Rusya rejimi destekledi ama rejim öldü” diye konuşması, Arap Orta Doğusuna ve hatta Batı’ya verdiği sıcak bir mesaj olsa gerek. IŞİD ve Taliban’a, hatta İhvan’a karşı olan Arap rejimlerinin HTŞ konusundaki ‘müsaadekâr’ sessizliği de dikkat çekici. Trump’a göre ABD karışmayacak…
TÜRKİYE’NİN DOLÜ
Türkiye’nin, görünür vadede elinin güçlendiği kesin. SMO’nun sahada etkin olmasının anlamı bu olduğu gibi, HTŞ üzerinde laf geçirebilecek otorite de birinci planda Ankara’dır.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, gelişmelerin “kazasız belasız” ilerlemesini istemesinin anlamı budur.
Fakat Ankara’nın kötü bir İhvan tecrübesi oldu. İhvan’a karşı darbeyle mücadele uğruna Araplarla Türkiye’nin arası açıldı. Türkiye’ye çok pahalıya mal oldu.
HTŞ’nin Taliban tarzından uzak durması, demokratik ve davranması için Türkiye telkinlerde bulunmalı, baskılar yapmalı ve bu dünyaya gösterilmelidir.
Suriye’de, henüz zayıf da olsa uzlaşmayla iç savaşın bitirilmesi umudu doğmuştur. MGK bildirisinde de “Şam’ın muhaliflerle uzlaşması” isteniyordu.
HTŞ’nin Talibanlaşması bu umudu dinamitleyeceği gibi iç savaşı bu defa farklı bir zeminde yeniden körükleyebilir ve Türkiye’nin on yıllık göçmen faturasını kabartabilir.
No one expected the Assad regime to be so weak. However, as Russia and Iran, who prevented the regime from collapsing early and successfully kept it afloat until today, were busy with their own problems, Assad's weakness became apparent.
Russia cannot support Assad because of the Ukraine war, and Iran and its extension Hezbollah cannot support Assad because they have been battered by Israel.
This situation paved the way for the Turkish-backed SNA in Syria and the HTS, from which Turkey kept its diplomatic distance.
It is a matter of curiosity how HTS, which is under Turkey's "surveillance" area according to the Astana process in Syria and is of course also monitored by Russia, was able to arm itself to this extent.
Air power in Syria is only in the hands of the Russia-Assad alliance and the US. Turkey's operations were carried out with Russia opening its airspace, and were essentially ground operations.
HTS has no air force, but it has no shortage of weapons and ammunition.
ESAT'S SITUATION IS VERY DIFFICULT
The operation of HTS and Turkey-backed SM0 began on November 27. In a short time, they captured Aleppo and Hama on the M-5 highway leading to Damascus. While these lines were being written, they had also captured some villages in Homs. Homs is extremely important. It is the strategic location on the M-5 highway, just before Damascus. The oil refineries are also here.
If HTS takes Homs, it will be 140 km away from Damascus. The regime's connection with Latakia on the coast will be cut off. Let's also remember that Russia has the largest air base in the region in Hmeyhim, right next to Latakia.
Yesterday, HTS captured the Druze-majority province of Suweida south of Damascus, thus squeezing Damascus from the north and south. Without a strong Russian intervention, it will be very difficult for Damascus to resist.
There are also reports that Assad has left his Social Complex in Damascus. As these lines were being written, the opposition advancing from the south had entered the suburbs of Damascus.
It is understood that Assad's army, which seems to be in control of the situation thanks to Russia in the air and Iranian militia on the ground, has no more fighting power. It is reported that they are not receiving salaries and have lost their determination to fight. What ideal will they really fight for anymore? Especially when Russian and Iranian support is so limited...
WHAT IS HTS?
The opposition has a common motivation of "getting rid of Baath". Rapid progress certainly boosts morale. If the Assad regime is overthrown, there is also hope that Syria will be rebuilt with the return of migrants from Turkey and Jordan.
It is clear that HTS has a specific Islamic motivation. The question in the world is whether it will return to the Taliban model...
It has a dirty record like ISIS in its past. Its record as Al-Nusra is also dirty. But there was no Taliban-type news from Idlib, which they controlled under their leader Abu Mohammed Colani (Golani). Now Colani is giving moderate, conciliatory messages like this:
"These sects have been living together in this region for hundreds of years, and no one has the right to eliminate them. I think that when this regime falls, there will be no need for foreign forces to remain in Syria. Syria deserves an institutional system of governance, not one where a single ruler makes arbitrary decisions."
Colani’s statement to CNN, “Iran and Russia supported the regime, but the regime is dead,” must have been a warm message to the Arab Middle East and even the West. The “permissive” silence of Arab regimes that oppose ISIS and the Taliban, and even the Muslim Brotherhood, on the HTS issue is also striking. According to Trump, the US will not interfere…
TURKEY'S FULL
It is certain that Turkey's hand is strengthened in the foreseeable future. Just as this is the meaning of the SMO being effective in the field, Ankara is also the primary authority that can influence HTS.
This is the meaning of President Erdoğan's wish for developments to proceed "seamlessly."
But Ankara had a bad experience with the Brotherhood. In the name of fighting the coup against the Brotherhood, a rift was created between the Arabs and Turkey. It cost Turkey dearly.
Türkiye should inculcate, pressure and show the world that HTS should stay away from the Taliban style and behave democratically.
In Syria, there is hope, albeit weak, that the civil war will end through reconciliation. The MGK statement also called for “Damascus to reconcile with the opposition.”
HTS' Talibanization could undermine this hope, but it could also reignite the civil war on a different basis this time, adding to Turkey's decade-long immigration bill.
