Theodor Meron, 1939 yılında Naziler Polonya’yı işgal ettiğinde sadece 9 yaşında Yahudi bir çocuktu. Kendi deyimiyle bir gecede “öz vatanında mülteci olmuş, okulundan ve çocukluğundan atılmış, sürekli bir tehlike halinin içine sürüklenmişti”. Birçok komşu ve akrabası gibi önce gettolara, sonra da toplama kamplarına kapatılmış, bütün ailesini Holokost sırasında katledilmiş, kimsesiz kalmıştı. Her şeye rağmen Theodor Meron, hayatta kalmayı başarmış, toplama kamplarından sağ kurtulmuştu. 1945’te Filistin’e göç etmiş, öncelikle Nazi işgali sırasında kaybettiği 6 senelik eğitimini tamamlamış, tanık olduğu korkunç Holokost vahşetinin bir daha kimsenin başına gelmesini engellemek için hukuk okumaya karar vermişti. Hebrew Üniversitesi’nde hukuk lisans programına girmiş, ardından Harvard Hukuk Fakültesi ve Cambridge Üniversitesi’nde uluslararası hukuk yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamlamıştı.

1957 yılında ise İsrail’e geri döndü. 27 yaşındaki hırslı genç, yeni kurulan İsrail devletinin uluslararası hukuk danışmanlarından biri olmuştu. İsrail Dışişleri Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler Temsilciliği için hukuki mütalaalar kaleme alıyor, uluslararası anlaşma ve ihtilaf süreçlerinde danışmanlık yapıyordu.

İsrail kuruluşundan itibaren iki akımın çatışmasıyla şekilleniyordu. Bir kesim Holokost sonrası kurulan İsrail’in güvenlikçi ve gerektiğinde hukuku ayaklar altına alabilen bir Yahudi devleti olmasını istiyor, az sayıdaki bir avuç liberal de geçmişteki acıların “hiç kimse için tekrarlanmaması” gerektiğini söyleyerek hukukun üstünlüğünün zedelenmemesini savunuyordu. İyi bir hukuk eğitimi almış Holokost mağduru Theodor Meron’ın hukukun üstünlüğünü savunduğu için “vatan haini ve saf” liberallerin safındaydı. Milliyetçi hezeyanlara yenik düşmemiş, en zor dönemde dahi hukukun yanında olduğunu hükümete sunduğu danışma görüşleriyle kanıtlamıştı.

Sina yarımadası, Gazze şeridi, Golan tepeleri, Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ü işgal ettiği 1967 tarihli Altı Gün Savaşı neticesinde İsrail hükümeti, Theodor Meron’dan Batı Şeria’daki işgal altındaki topraklarda Yahudi yerleşimlerinin kurulup kurulamayacağına dair bir hukuki mütalaa talep etmişti. Meron ise İsrail’in tezlerinin ve işgal altındaki topraklarda bu tür yerleşimlerin kurulmasının uluslararası hukuka aykırı olduğunu raporunda belirtmiş, kendi devletinin argümanlarını çürütmüştü. Meron sadece yerleşimlerin kurulmasına karşı çıkmamış, aynı zamanda İsrail ordusunun güvenlik gerekçeleriyle Filistinlilerinin evlerini yıkıp sürülmelerinin de uluslararası hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştü. Meron çok büyük bir askeri zaferinin ve milliyetçi hezeyanın hemen ertesinde kendi devletinin resmi anlatısı ve argümanlarına karşı çıkma, uluslararası hukukun gerekliliklerini hatırlatma cesareti göstermişti.

Meron da yetkililerin görüşlerini dikkate almayacağının farkındaydı: “Başbakan’ın bu görüşümü beğenmeyeceğini bilsem de, hükümetlerin hukuk danışmanlarının hukuka sadık kalmaları ve hukuku gördükleri gibi yorumlamaları gerektiğinden hiç şüphem yoktu.”

Meron uluslararası hukuku önceleyen uzun vadeli çıkarların değil kısa vadeli çıkarların ve milliyetçi histeri krizlerinin hakim olduğu bir atmosferde ancak 10 sene daha çalışabildi. 1971’de İsrail’in Kanada Büyükelçisi olmuştu, istese diplomatik kariyerinde daha da zirveye çıkabilirdi. İstemedi. 1977 yılında New York Üniversitesi’nden aldığı akademisyenlik teklifini kabul etti, ABD’ye göç etti, 1 sene sonra da vatandaşlık aldı. Meron yeni hayatında siyaseti bırakmış, akademi ve uluslararası mahkemelere ömrünü adamıştı. New York Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde profesör oldu, Oxford, Harvard’da dersler verdi. Daha sonrasında mahkemenin yetkisini tanımayacak olan ABD heyetinin bir parçası olarak Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kuruluş sürecinde rol oynadı, savaş suçlarını cezalandırılması için kurulan Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin başkanlığını üstlendi.

Theodor Meron’un İsrail tarafından dinlenmeyen tavsiyeleri artık dünyanın en önde gelen hukuk fakültesi amfilerinde dünyanın ilgiyle takip ettiği, uluslararası hukukun oluşumuna katkı sunan uluslararası mahkeme kararlarının gerekçelerinde yankılanıyordu. Fakat Theodor Meron’un İsrail ile olan danışmanlık ilişkisinin sona erdiği 1978’den günümüze 46 sene geçmiş, İsrail işgal ettiği bölgelerdeki yerleşimlerini arttırmıştı: bugün itibariyle artık Doğu Kudüs’te yaklaşık 200 bin, Batı Şeria’da 500 bin ve Golan tepelerinde 20 bin Yahudi yerleşimci bulunuyor. Yerleşimciler sadece işgal altındaki topraklardaki işgalci İsrail’in radikal politikalarını pekiştirmekle kalmıyor, aynı zamanda radikal sağ partilere eklemleniyor, İsrail’in ayrımcı ve hukuk dışı uygulamalarının bayraktarlığını yapıyor, Filistinlilerin toplu bir şekilde sürülmesi ve soykırıma uğraması için ellerinden gelen kamuoyu savunuculuğunu üstleniyorlar. Hatta Trump’ın ABD başkanı seçilmesinden sonra Netanyahu bu işgalci yerleşimcilerden birini ABD’nin Batı Şeria’nın ilhakını destekleyen kabinesine göz kırpacak şekilde ABD Büyükelçisi olarak görevlendirdi: Yechiel Leiter.

İsrail’in yeni ABD büyükelçisi Yechiel Leiter

Trump’ın seçilmesi nedeniyle en mutlu günlerini yaşayan İsrail ise zamanında Theodor Meron’u ve uluslararası hukuku dinlememenin bedelini her geçen gün dünyadan tecrit edilerek, dış dünyadan koparak ve radikal bir yalnızlığa hapsolarak ödeyecek gibi duruyor. Bunun en güncel göstergesi ise, Uluslararası Ceza Mahkemesi savcısı Karim Khan’ın İsrail başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Gallant’ın işledikleri savaş suçları iddiasıyla bulunduğu yakalama talebinin oy birliğiyle kabul edilmesi oldu. Böylece Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarihinde ilk kez Batı ittifakı içerisinde yer alan hükümet yetkilileri hakkında yakalanma talebi verdi.

Bu tarihi kararın arkasında ise insan hakları avukat Amal Clooney’den, geçmişteki uyarılarıyla İsrail’e en başından beri izlemesi gereken yolu gösteren Theodor Meron’un katkıları var. 94 yaşındaki hukukçu Theodor Meron, İsrail’in kendi tavsiyelerini dinlememesinin bedelini, İsrail’in başını en az Theodor Meron’un uzun ömrü kadar ağrıtacak bir hukuki sürece dahil olarak ödetmişti.

Sanık sandalyesinde ilk Batı dostu

20 Mayıs 2024 Pazartesi günü Karim Khan, sağına Amerikalı savcı Brenda Hollis, soluna İngiliz savcı Andrew Cayley’i alarak tarihi bir basın toplantısı düzenlemişti. Karim Khan bu toplantıda, Hamas yöneticileri Yahya Sinwar, Al-masri ve İsmail Haniyeh ve İsrail başbakanı Netanyahu ve Savunma Bakanı Gallant hakkında savaş suçu ve insanlığa karşı suç işledikleri iddiasıyla Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne yakalanma talebinde bulunduklarını açıklamıştı. Khan, Hamas yöneticilerinin cinsel suçlar, işkence, sivil ölümlerinden; İsrailli hükümet yetkililerinin ise açlığı bir savaş yöntemi olarak kullanmak, sivilleri bilinçli bir şekilde hedef almak gibi suçlardan sorumlu olduklarına dair makul gerekçeleri teşkil edecek delillere sahip olduklarını belirtti ve bu deliller ışığında Mahkeme’nin 1. Ön Dava Dairesi’ne başvurarak 5 kişi hakkında yakalanma kararı verilmesini talep etti.

UCM ise Sinwar ve Haniyeh’in öldürülmesinden dolayı Netanyahu ve Gallant ile birlikte sadece Al-masri hakkındaki yakalanma talebini kabul etti. Netanyahu, Putin, Ömer El-beşir ve Kaddafi ile birlikte hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi yakalama kararı bulunan dördüncü lider olarak tarihe geçti.

UCM’nin talebi değerlendiren hakimlerden birinin sağlık sorunları nedeniyle dosyadan çekilmesi, Savcı Khan hakkındaki cinsel taciz iddialarıyla hem uzayan hem de tartışma konusu olan uzun bir sürecin ardından verdiği bu karardan sonra artık esas mesele Netanyahu’nun yakalanması.

Mahkeme’nin kendine özgü uluslararası bir kolluk gücü olmadığı için bu yükümlülük Mahkeme’nin kuruluşunu ve yetkilerini düzenleyen Roma Statüsü taraf devletlerine ait. Statü’ye taraf 125 ülke bu yakalanma emrini Netanyahu’nun kendi ülkelerinde bulunması durumunda uygulamakla mükellef. Fakat bazı hukukçular görevdeki devlet başkanının ve üst düzey hükümet yetkililerinin diplomatik dokunulmazlığından dolayı bu yükümlülüğün söz konusu olmadığını da belirtiyor. Bu Netanyahu’nun içine rahatlatacak nihai bir hukuki yorum değil. Her ülke çatışan farklı hukuki kuralları ve teamüller sonucu farklı çıkarımlarda bulunabilir. Örneğin, Fransa, Hollanda, Kanada, İtalya, İspanya gibi ülkeler bu kararı uygulayacaklarını belirtirken, Macaristan kararı siyasi saiklerle alındığını vurgulayarak çok sert bir şekilde tanımıyor.

Statü’ye taraf olmayan ABD Mahkeme’nin İsrail üzerinde yetkisi olmadığı için bu kararın uygulanmaması gerektiğini çoktan deklare etmişti, şimdi ise diğer ülkeleri ikna etmeye çalışıyor. Bu hukuki tartışma bile ileride Netanyahu’nun başını ağrıtmaya yetebilecek düzeyde. 2022 yılında hakkında yakalanma kararı olan Putin, kendisini açıkça yakalamayacağını belirten Güney Afrika’daki BRIC zirvesine katılmama kararı almıştı. Zira Güney Afrika hükümeti her ne kadar yakalama işlemi yapmayacağını belirtse de ülkedeki hukukçular ve muhalefet sert tepki göstermiş ve aylar süren bir hukuki tartışmanın yaşanmasına sebep olmuştu. Bu da Putin’de işini sağlama alma, bu tür tartışmaların bir parçası olmama isteği doğurmuştu.

Bütün bu süreçte hem Mahkeme hem de savcılık uzun bir süre İsrail’in tehdidi altında çalıştı.

Özellikle savcı Karim Khan, Batılı ve İsrailli siyasetçiler tarafından neredeyse taciz boyutunu aşacak şekilde tehdit edildi. Batılı bir lider kendisine açıkça ve utanmazca Mahkemenin “sadece Afrikalı haydutlar ve Putin” için kurulduğunun etti, mahkeme çalışanlarına aileleri ve mülkleri gösterilerek göz dağı verildi. İsrail istihbaratı Guardian’ın ortaya çıkardığı üzere uzun bir süreden beri zaten Mahkeme ve çalışanlarını yakın takibe almış, ailelerini dahi dinleyerek detaylı santaj dosyaları hazırlamıştı.

Ne Mahkeme ne de savcılık çalışanları bu tehdide boyun eğmedi. Özellikle etkin hukukçulardan oluşan bir danışma kurulunun profosyonel bir şekilde hazırladığı hukuki argümanlarla adım adım Netanyahu’nun başına çok önemli bir çorap ördü.

“Avengers United”

Karim Khan büyük ihtimalle Pakistan kökenli bir İngiliz olduğu için İsrail’e yönelik bu tür bir girişime öncülük ederken çok daha dikkatli ve siyasi tartışmaları, önyargıları göze alması gerektiğini düşünmüş olsa gerek ki karar sürecinde kendisine yol göstermesi için çok donanımlı ve temsil kapasitesi yüksek bir danışma kurulu oluşturmuştu.

Yıllar önce İsrail’e verdiği tavsiyelerle hem Uluslararası Adalet Divanı hem de Uluslararası Ceza Mahkemesi yargılamalarını bu tür ihtilaflar doğmadan önce hukuka uyarak engellemesini belirten 94 yaşındaki Theodor Meron işte bu heyetin bir parçasıydı. Danışma Kurulu 6 uluslararası hukuk uzmanından oluşuyordu: Sir Adrian Fulford, Theodor Meron, Amal Clooney, Danny Friedman, Barones Helena Kennedy ve Elizabeth Wilmhurst. Karim Khan, 6 kişilik heyette 2 Yahudi hukukçunun yer almasına özen göstermişti. Lord Justice Fulford, 27 sene yargıçlık görevinde bulunmuş deneyimli bir uluslararası hukukçu. Danny Friedman ise terörle mücadele konusuna odaklanmış bir insan hakları ve uluslararası hukuk uzmanı Yahudi avukat. Barones Helena Kennedy ise Uluslararası Baro Birliği İnsan Hakları Enstitüsü başkanı, Elizabeth Wilmshurst ise tecrübeli bir uluslararası hukuk akademisyen.

Hiç şüphesiz bu isimlerin arasında en çok dikkat çeken kişi ünlü insan hakları avukatı Amal Clooney’di. Lübnan doğumlu hukukçu Amal Clooney, her ne kadar 2014 yılında evlendiği ünlü oyuncu George Clooney ile dünyanın yakından tanıdığı bir isim olsa da birçok davada adını duyurmuş tecrübeli bir insan hakları ve uluslararası hukuk uzmanı. Özellikle Müslüman bir ailede büyümesi ve İsrail’in geçmişte saldırdığı Lübnan’da doğmuş bir hukukçu olması nedeniyle son zamanlarda Filistin’e dair tek bir söz etmemesi, İsrail’i kınamaması nedeniyle sosyal medyada sıklıkla eleştiriliyordu. Amal Clooney sessizliğini Karim Khan’ın 20 Mayıs’ta yaptığı basın açıklamasıyla bozdu. Bugüne kadar sessizliğinin sebebi Karim Khan ile birlikte delilleri değerlendirmesi, özellikle hangi suçların ileri sürüleceği, nasıl bir süreç izleneceği konusunda aktif olarak çalışmasıydı. Amal Clooney, Khan’ın açıklamasının hemen ardından kendi vakfı üzerinden bir açıklama yaptı, danışma kurulundaki isimlerle birlikte Financial Times’ta İngilizce, İbranice ve Arapça kısa bir makale yazarak dünyanın ilgisini çekmeyi amaçladı. Amal Clooney, son ana kadar beklemiş, somut bir adımın atılmasını sağlamış, ardından kendi sahip olduğu ünü kullanarak İsrail’i çok etkin bir şekilde eleştirmişti: “Benim yaklaşımım, çalışmalarım hakkında bir yorum yapmak değil, çalışmalarımın kendi adına konuşmasına izin vermektir.”

Farklı dini inançları nedeniyle Pakistan’da polgrom ve katliamların hedefi olan Ahmedi cemaatine mensup bir Pakistanlı göçmen babanın ve İngiliz annenin oğlu olan Britanyalı Karim Khan ve ekibinin çalışmaları sayesinde İsrail’in dokunulmazlık zırhı çoktan parçalandı.

Mission im(possible)?

Savcı ve ekibi de mahkemenin yargıçları da üzerine düşeni yaptı. Şimdi esas “görev” Netanyahu’yu yakalamak. UCM’nin yetkisini tanıyan 125 ülkenin de hukuki yükümlülüğü, bu kararı uygulamak. Kanada, İngiltere, Belçika, Fransa, İrlanda, İtalya, İspanya, Hollanda ve Ürdün gibi ülkeler şimdiden Netanyahu’nun ülkelerine ayak basması durumunda yakalanma kararını uygulayacaklarını açıkladı bile. Netanyahu büyük ihtimalle Avusturya, Macaristan ve belki de Almanya dışında Avrupa ülkelerini bir daha ziyaret edemeyecek.

Mavi ülkeler UCM’nin yetkisini kabul etmiş olan ülkeler

Netanyahu, artık seyahat planlarını bu kararı uygulayacağını belirten ülkelere göre programlamak zorunda. Evet, ABD ne mahkemenin yetkisini tanıyor ne de yakalanma kararının meşruiyetine inanıyor. Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı adayı Mike Waltz ve Senato’nun yeni Cumhuriyetçi Çoğunluk lideri John Thune, ABD’ninn yeni Cumhuriyetçi yönetimi olarak ilk işlerinin mahkemeye ve savcılara yönelik ağır yaptırımların öngörülmesi olacağını söyledi bile. Büyük ihtimalle Trump yönetimi, sadece mahkemeye değil, bu karara uyacağını söyleyecek ülkelere de baskı uygulayacak.

Fakat bu iş burada bitmiyor. Cin şişeden çıktı bile. Karara uymayacağını söyleyen, hatta ABD gibi bu mahkemenin yetkilerini tanımayan ülkeler de dahi bazı aktivist ve cesur hakimler gerek uluslararası anlaşmalara gerek iç hukuktaki bazı hükümlere dayanarak yaratıcı yakalama kararlarına imza atabilir. 1988 yılında 83 yaşındaki Şili’nin “emekli” diktatörü Pinochet’in aktivist ve yaratıcı bir İspanyol yargıcın kararıyla Londra’da sürpriz bir şekilde tutuklanmasında olduğu gibi. Nitekim Pinochet hakkında uluslararası bir mahkeme kararı olmamasına rağmen işkenceci faşist diktatör, önce Londra’da tutuklanmış, ardından büyük bir hukuki tartışmanın ardından Şili’ye iade edilmiş, Şili’de de Anayasa Mahkemesi tarafından dokunulmazlığı yine uzun bir tartışmanın ardından kaldırılmış, tam hüküm giymesi söz konusuyken hayatını kaybetmişti.

Mahkemenin yakalanma kararı, Trump’lara rağmen Netanyahu’nun peşinden hep gelecek. Netanyahu, hükümetlerin verdiği teminatlara rağmen aykırı bir hakimin vereceği cesur bir kararın endişesiyle yaşayacak. Bugün bu kararı uygulamayacağını söyleyen ülkelerdeki yönetimlerin değişmesi durumunda belki yeni kararlar açıklanacak, belki Netanyahu üzerindeki abluka daha da artacak.

Nitekim Netanyahu görevi bıraktığında “dokunulmazlık” tartışması da rafa kalkacak, belki önce yolsuzluk gibi suçlamalarla soruşturulduğu İsrail’de yargılanmaya başlayacak. Bu daha başlangıç. İsrail’in ve soykırımcı rejiminin cezasız kaldığı karanlık bir dünyada, en azından dünyanın vicdanlı insanlarının tutunabileceği bir umut ışığı. Aynı zamanda hayatta kalmak için çırpınan uluslararası hukuka atılan bir can simidi.

Zira Britanyalı Kerim, Lübnanlı Amal, Holokost mağduru Polonya Yahudisi Theodor, Amerikalı ve İngiliz savcılar ve mahkemenin tehditlere baskılara boyun eğmeyen cesur yargıçları; sadece İsrail’in Filistin’de işledikleri savaş suçlarının hesabını sormadı, el birliğiyle paramparça edilen uluslararası hukuku da uçurumun kenarından çekip aldı.

İsrail’in Filistin’de işlediği suçların, katlettiği masum insanların hesabını vermemesi ve dünyanın buna göz yumması durumunda dün Ukrayna’da savunulan, bugün Filistin’de unutulan uluslararası hukuk kurallarını yarın Tayvan’da, Afrika’da, Rusya’nın işgal edebileceği küçük bir Baltık ülkesinde hatırlayacak, hatırlamak isteyecek kimse kalmayacaktı. Savaşlarda sivillerin bilinçli bir şekilde hedef alınmaması, hastanelerin ve okulların vurulmaması, açlığın bir savaş metodu olarak kullanılmaması gibi kuralların askıya alınmasına mağdur Filistinliler olunca göz yumulursa, yarın öbür gün mağdurlar değiştiğinde askıdan indirilecek bir kural da kalmayacaktı.

Netanyahu rejimi ve bu soykırıma ortak olanlar hesap vermezse hala bu risk var. Fakat Karim Khan ve arkadaşları çok büyük bir işe çoktan imza attı bile.

İsrail artık dokunulmaz değil. İspanya, İrlanda, Norveç’in art arda Filistin devletini resmen tanımasının ardından şimdi Batı ülkeleri Netanyahu’nun ülkelerine ayak basması durumunda yakalanacağını duyurmaya başladı. “UCM kararının hiçbir etkisi yok” diyenler belki farkında değil, fakat bu kararın hiçbir etkisi olmasaydı sanırım İsrail istihbaratı yetkisini tanımadığı bir mahkemenin yargıçlarını ve savcılarını uzun yıllar boyunca sistematik olarak takip edip taciz etmez, ABD mahkemeye yönelik kapsamlı yaptırımları açıklamak için sabırsızlıkla kolları sıvamazdı.  

İsrail ve ABD gibi sıkı müttefikleri istedikleri kadar set çeksin toplumun vicdanı, hukukun hükmü ve tarihin seyri rüzgarı bir yöne doğru estiriyor. Ve bu rüzgar her geçen gün İsrail’in demir zırhının bir parçasını alıp götürüyor.

İsrail ve destekçilerinin öfkesi de “uluslararası hukuk yok ki lol” sis bombacılığının da sebebi bu.

Netanyahu’yu eli kelepçeli görmek nasip olacak mı? Göreceğiz. Fakat şimdiden İsrail başbakanının yanında çok daha güzel bir sıfatı var bile: Kaçak sanık Netanyahu.

Kişisel tepki sonucu değil, 125 ülkenin tanıdığı Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kararı gereğince kullanmakla mükellef olduğumuz bir betimleme.

Çok yakışıyor dimi?

İlgilisine öneri:

UCM’nin yakalanma kararı karşısında görevdeki devlet başkanının başka ülkelerce yakalanıp yakalanmayacağına dair hukuki tartışma hakkında Prof. Dr. Ceren Zeynep Pirim’in kaleme aldığı makale: https://dosya2.gsu.edu.tr/page/2024/1/31/gsuhfd_c-22_s-2_aralik2023_dergi-569.pdf

Theodor Meron was a 9-year-old Jewish boy when the Nazis invaded Poland in 1939. In his own words, he had become “a refugee in his own homeland overnight, expelled from his school and childhood, and thrown into a constant state of danger.” Like many of his neighbors and relatives, he was first put into ghettos and then concentration camps, his entire family was murdered during the Holocaust, and he was left alone. Despite everything, Theodor Meron managed to survive and survive the concentration camps. He immigrated to Palestine in 1945, first completed the 6 years of education he had lost during the Nazi occupation, and decided to study law in order to prevent the horrific atrocities he had witnessed in the Holocaust from happening to anyone else. He entered the law program at Hebrew University, then completed his master’s and doctorate in international law at Harvard Law School and Cambridge University.

He returned to Israel in 1957. The ambitious 27-year-old became one of the international legal advisors of the newly founded state of Israel. He wrote legal opinions for the Israeli Ministry of Foreign Affairs and the United Nations and advised on international agreements and disputes.

Israel was shaped by the conflict between two currents since its foundation. One group wanted Israel, founded after the Holocaust, to be a Jewish state that was security-oriented and could trample the law when necessary, while a small handful of liberals argued that the rule of law should not be undermined by saying that past suffering should not be “repeated for anyone.” Theodore Meron, a Holocaust survivor who had a good legal education, was on the side of the “traitorous and naive” liberals because he defended the rule of law. He did not succumb to nationalist delusions and proved with his advisory opinions to the government that he was on the side of the law even in the most difficult times.

Following the Six-Day War in 1967, in which it occupied the Sinai Peninsula, the Gaza Strip, the Golan Heights, the West Bank and East Jerusalem, the Israeli government requested a legal opinion from Theodor Meron on whether Jewish settlements could be established in the occupied territories of the West Bank. Meron stated in his report that Israel’s arguments and the establishment of such settlements in the occupied territories were against international law, and refuted his own state’s arguments. Meron not only opposed the establishment of settlements, but also argued that the Israeli army’s demolition of Palestinian homes and their expulsion for security reasons were also against international law. Meron had the courage to challenge his own state’s official narrative and arguments and to remind them of the requirements of international law, right after a major military victory and nationalist delirium.

Meron was also aware that the authorities would not take his views into consideration: “Although I knew that the Prime Minister would not like my opinion, I had no doubt that the legal advisors of the governments must remain loyal to the law and interpret it as they see it.”

Meron was only able to work for another 10 years in an atmosphere dominated by short-term interests and nationalist hysteria crises rather than long-term interests that prioritized international law. He had become Israel’s ambassador to Canada in 1971, and if he had wanted to, he could have reached even higher levels in his diplomatic career. He did not. In 1977, he accepted an offer to be an academic from New York University, immigrated to the US, and obtained citizenship a year later. Meron had given up politics in his new life, and devoted his life to academia and international courts. He became a professor at New York University School of Law, and taught at Oxford and Harvard. Later, he played a role in the establishment of the International Criminal Court as part of the US delegation that would not recognize the court’s authority, and assumed the presidency of the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia, which was established to punish war crimes.

Theodor Meron’s advice, which was not heeded by Israel, was now echoing in the lecture halls of the world’s leading law schools, in the justifications of international court decisions that contributed to the formation of international law and were followed with interest by the world. However, 46 years have passed since Theodor Meron’s consultancy relationship with Israel ended in 1978, and Israel has increased its settlements in the occupied territories: as of today, there are approximately 200 thousand Jewish settlers in East Jerusalem, 500 thousand in the West Bank and 20 thousand in the Golan Heights. The settlers not only reinforce the radical policies of the occupying Israel in the occupied territories, but also join radical right-wing parties, become the standard-bearers of Israel’s discriminatory and unlawful practices, and undertake all public advocacy for the mass expulsion and genocide of Palestinians. In fact, after Trump was elected US president, Netanyahu appointed one of these settler occupiers as US Ambassador in a wink to the US cabinet that supports the annexation of the West Bank: Yechiel Leiter.

Yechiel Leiter, Israel's new ambassador to the US

Israel, which is experiencing its happiest days due to Trump’s election, seems to be paying the price for not listening to Theodor Meron and international law by being isolated from the world, cut off from the outside world and trapped in radical loneliness with each passing day. The most recent indicator of this was the unanimous acceptance of the arrest request made by the International Criminal Court prosecutor Karim Khan for the war crimes committed by Israeli Prime Minister Netanyahu and former Defense Minister Gallant. Thus, for the first time in its history, the International Criminal Court (ICC) issued an arrest request for government officials within the Western alliance.

Behind this historic decision, there are contributions from human rights lawyer Amal Clooney and Theodor Meron, who has shown Israel the path it should follow from the very beginning with his past warnings. 94-year-old lawyer Theodor Meron made Israel pay the price for not listening to his advice by getting involved in a legal process that would cause Israel at least as much trouble as Theodor Meron's long life.

First Western friend in the dock

On Monday, May 20, 2024, Karim Khan held a historic press conference with American prosecutor Brenda Hollis on his right and British prosecutor Andrew Cayley on his left. At this meeting, Karim Khan announced that they had filed a request for the arrest of Hamas leaders Yahya Sinwar, Al-masri and Ismail Haniyeh, Israeli Prime Minister Netanyahu and Defense Minister Gallant with the International Criminal Court for war crimes and crimes against humanity. Khan stated that they had evidence that would constitute reasonable grounds to believe that Hamas leaders were responsible for sexual crimes, torture, and civilian deaths, and that Israeli government officials were responsible for crimes such as using starvation as a method of war and deliberately targeting civilians, and in light of this evidence, he applied to the Court's 1st Preliminary Trial Chamber and requested that the 5 individuals be arrested.

The ICC, on the other hand, accepted the arrest warrant only for Al-Masri, along with Netanyahu and Gallant, for the killings of Sinwar and Haniyeh. Netanyahu became the fourth leader to have an arrest warrant issued by the International Criminal Court, along with Putin, Omar al-Bashir and Gaddafi.

After this decision by the ICC, which came after a long process that was both prolonged and controversial due to the withdrawal of one of the judges who evaluated the request due to health problems and the sexual harassment allegations against Prosecutor Khan, the main issue now is to capture Netanyahu.

Since the Court does not have its own international law enforcement authority, this obligation falls on the states parties to the Rome Statute, which regulates the establishment and powers of the Court. The 125 countries party to the Statute are obliged to enforce this arrest warrant if Netanyahu is in their country. However, some legal experts also state that this obligation is not applicable due to the diplomatic immunity of the incumbent head of state and senior government officials. This is not a final legal interpretation that will reassure Netanyahu. Each country may draw different conclusions as a result of conflicting legal rules and practices. For example, countries such as France, the Netherlands, Canada, Italy and Spain have stated that they will enforce this decision, while Hungary has strongly rejected the decision, emphasizing that it was made for political reasons.

The US, which is not a party to the Statute, had already declared that this decision should not be implemented because the Court has no jurisdiction over Israel, and is now trying to convince other countries. This legal debate alone could be enough to cause Netanyahu a headache in the future. Putin, who has an arrest warrant out for him in 2022, has decided not to attend the BRIC summit in South Africa, openly stating that they will not arrest him. Because although the South African government stated that they will not take any action against him, the lawyers and opposition in the country reacted strongly and caused a legal debate that lasted for months. This made Putin want to play it safe and not be a part of such discussions.

Throughout this entire process, both the Court and the prosecutor's office worked under the threat of Israel for a long time.

In particular, prosecutor Karim Khan was threatened by Western and Israeli politicians to the point of almost harassment. A Western leader openly and shamelessly told him that the Court was set up for “only African bandits and Putin”, and court employees were intimidated by showing them their families and property. As the Guardian has revealed, Israeli intelligence had been keeping a close watch on the Court and its employees for a long time, even eavesdropping on their families and preparing detailed blackmail dossiers.

Neither the Court nor the prosecutor's office gave in to this threat. They put a very important sock in Netanyahu's head, step by step, with legal arguments professionally prepared by an advisory board consisting of especially effective lawyers.

“Avengers United”

Karim Khan, most likely because he is British of Pakistani origin, must have thought that he needed to be much more careful and take into account political debates and prejudices when leading such an initiative against Israel, and he formed a well-equipped and highly representative advisory board to guide him in the decision-making process.

Theodor Meron, 94, who advised Israel years ago to prevent such disputes by adhering to the law before they arise, was part of this panel. The Advisory Board was made up of six international law experts: Sir Adrian Fulford, Theodor Meron, Amal Clooney, Danny Friedman, Baroness Helena Kennedy and Elizabeth Wilmhurst. Karim Khan had taken care to include two Jewish lawyers on the six-person panel. Lord Justice Fulford is an experienced international lawyer who has served as a judge for 27 years. Danny Friedman is a Jewish lawyer specializing in human rights and international law, focusing on counter-terrorism. Baroness Helena Kennedy is the president of the International Bar Association Human Rights Institute, and Elizabeth Wilmshurst is an experienced international law scholar.

Undoubtedly, the most notable of these names was the famous human rights lawyer Amal Clooney. Although Lebanese-born lawyer Amal Clooney is a name that is well-known to the world with the famous actor George Clooney, whom she married in 2014, she is an experienced human rights and international law expert who has made a name for herself in many cases. Especially because she grew up in a Muslim family and was born in Lebanon, which Israel attacked in the past, she has been frequently criticized on social media for not saying a single word about Palestine and not condemning Israel. Amal Clooney broke her silence with the press statement Karim Khan made on May 20. The reason for her silence until now was that she evaluated the evidence together with Karim Khan, and worked actively on which crimes would be alleged and what kind of process would be followed. Immediately after Khan's statement, Amal Clooney made a statement through her own foundation, and aimed to attract the world's attention by writing a short article in the Financial Times in English, Hebrew and Arabic with the names on her advisory board. Amal Clooney waited until the last moment, ensured that a concrete step was taken, and then used her own fame to criticize Israel very effectively: “My approach is not to comment on my work, but to let my work speak for itself.”

Israel's armour of impunity has long been torn apart, thanks to the work of Karim Khan, a British national and son of a Pakistani immigrant father and British mother from the Ahmadi community, which has been the target of pogroms and massacres in Pakistan because of its different religious beliefs, and his team.

Mission im(possible)?

The prosecutor and his team, as well as the court judges, have done their part. Now the main “task” is to catch Netanyahu. The legal obligation of the 125 countries that recognize the authority of the ICC is to implement this decision. Countries such as Canada, England, Belgium, France, Ireland, Italy, Spain, the Netherlands and Jordan have already announced that they will implement the arrest warrant if Netanyahu sets foot in their countries. Netanyahu will most likely not be able to visit European countries again, except for Austria, Hungary and perhaps Germany.

Blue countries are countries that have accepted the jurisdiction of the ICC.

Netanyahu must now plan his travel plans according to countries that have indicated they will implement this decision. Yes, the US neither recognizes the court’s authority nor believes in the legitimacy of the arrest warrant. Trump’s National Security Advisor nominee Mike Waltz and the new Senate Republican Majority Leader John Thune have already said that their first job as the new Republican administration of the US will be to envision severe sanctions against the court and prosecutors. The Trump administration will most likely put pressure not only on the court but also on countries that will say they will comply with this decision.

But it doesn’t end there. The genie is out of the bottle. Even in countries that say they will not comply with the decision, and even in countries like the USA that do not recognize the authority of this court, some activist and courageous judges can sign creative arrest warrants based on international agreements and certain provisions in domestic law. Just like in the surprise arrest of 83-year-old Chilean “retired” dictator Pinochet in London in 1988, by the decision of an activist and creative Spanish judge. Indeed, despite the lack of an international court decision regarding Pinochet, the torturer fascist dictator was first arrested in London, then extradited to Chile after a great legal debate, and his immunity was lifted by the Constitutional Court in Chile after another long debate, and he lost his life just as he was about to be sentenced.

The court's arrest warrant will always follow Netanyahu, despite the Trumps. Netanyahu will live with the anxiety of a bold decision by a contrary judge, despite the assurances given by governments. If the governments in the countries that say they will not implement this decision change, perhaps new decisions will be announced, and perhaps the blockade on Netanyahu will increase even more.

Indeed, when Netanyahu leaves office, the “immunity” debate will also be shelved, and perhaps he will first be tried in Israel, where he is being investigated on charges such as corruption. This is just the beginning. In a dark world where Israel and its genocidal regime remain unpunished, at least it is a glimmer of hope that the conscientious people of the world can hold on to. It is also a lifeline thrown to international law, which is struggling to survive.

Because Karim from Britain, Amal from Lebanon, Theodor, a Polish Jew and Holocaust survivor, American and British prosecutors, and the courageous judges of the court who did not bow to threats or pressure; not only demanded accountability for the war crimes committed by Israel in Palestine, but also pulled the shattered international law back from the edge of the abyss.

If Israel does not account for the crimes it commits in Palestine and the innocent people it kills, and if the world turns a blind eye to this, there will be no one left in Taiwan, Africa, or a small Baltic country that Russia could occupy tomorrow who will remember or want to remember the rules of international law that were defended in Ukraine yesterday and forgotten in Palestine today. If the rules that civilians should not be deliberately targeted in wars, that hospitals and schools should not be targeted, that hunger should not be used as a method of war are turned a blind eye to when the victims are Palestinians, then there will be no rule left to be suspended when the victims change tomorrow or the next day.

If the Netanyahu regime and those who participated in this genocide are not held accountable, there is still this risk. But Karim Khan and his friends have already accomplished a great thing.

Israel is no longer immune. After Spain, Ireland and Norway have officially recognized the state of Palestine one after another, Western countries have now begun to announce that Netanyahu will be caught if he sets foot in their countries. Those who say, “The ICC decision has no effect,” may not be aware of this, but if this decision had no effect, I think Israeli intelligence would not have systematically followed and harassed judges and prosecutors of a court whose authority it does not recognize for many years, and the US would not have eagerly rolled up its sleeves to announce comprehensive sanctions against the court.

No matter how much Israel and its close allies like the US try to block things, the conscience of society, the rule of law and the course of history push the wind in one direction. And every day this wind carries away a piece of Israel's iron armor.

The anger of Israel and its supporters, “there is no international law lol” is also the reason for the smoke bombing.

Will we ever see Netanyahu handcuffed? We'll see. But he already has a much better title next to the Israeli prime minister: Fugitive defendant Netanyahu.

It is a description that we are obliged to use not as a result of a personal reaction, but in accordance with the decision of the International Criminal Court, which is recognized by 125 countries.

It suits you very well, doesn't it?

Suggestion for those concerned:

Article written by Prof. Dr. Ceren Zeynep Pirim about the legal debate on whether the incumbent head of state can be captured by other countries in the face of the ICC's arrest decision: https://dosya2.gsu.edu.tr/page/2024/1/31/gsuhfd_c-22_s-2_aralik2023_dergi-569.pdf