Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinden sonra Türkiye’de bir cephe siyaseti dönemi başladı. İktidar ve muhalefet partileri diğer tarafla olan mücadelelerini, güçlerini tahkim ettikleri cepheler üzerinden yürüttüler. İlk olarak 2019 yerel seçimlerinde tecrübe edilen ve ardından 2023 genel seçimlerinde zirveye çıkan bu cephe siyaseti başlıca üç sonuç üretti:

Bir, farklı toplumsal kesimleri temsil iddiasındaki partileri bir araya getirdi, uzlaşmalarını ve aynı doğrultuda hareket etmelerini sağladı. İki, cephe içindeki partileri birbirine benzetti, siyasetsizleştirdi, onların farklı söz söylemelerinin ve alternatif üretmelerinin önüne set çekti. Ve üç, cephe içindeki farklılıkları törpülerken cephe dışındaki farklılıkları sivriltti, cepheler arasındaki mücadeleyi sertleştirdi ve genel siyaseti uçlara savurdu.

14 ve 28 Mayıs’taki neticelerin ardından, partiler düzeyinde bu cephe siyaseti kırılma emareleri gösterdi. Kırılma, iktidar cephesinde daha yumuşak, muhalefet cephesinde ise daha sert yaşandı. İktidarda, AK Parti ve MHP, genel olarak birlikteliklerini korudular. Ancak, kamuoyu yoklamalarında yükselişte olduğu gözlenen YRP, Cumhur İttifakı’ndan koptu.

YRP’nin seçimlere ayrı girmesi ve iddialı bir ismi sahaya sürmesi, bilhassa herkesin gözünün kilitlendiği İstanbul için ciddi bir önem taşıyor. Her şehir mühim ama herhalde İstanbul daha bir mühim, zira iktidarın da muhalefetin de İstanbul’a yükledikleri sembolik anlam çok büyük. Neredeyse seçimin kazananını ve kaybedenini İstanbul’da ortaya çıkacak sonucun tayin edeceği, İstanbul’u kazananın seçimin galibi ve İstanbul’u kaybedenin seçimin mağlubu sayılacağı bir siyasi hava var.

İstanbul’da ise seçimler kıran kırana geçecek gibi görünüyor. Mevcut başkan Ekrem İmamoğlu ile AK Parti adayı Murat Kurum’un nefesleri birbirlerinin ensesinde; muhtemelen sandıktan muzaffer çıkacak olanı az bir oy farkı belirleyecek. Tabiatıyla bu durumda her bir oy, çok büyük bir kıymete biniyor.

Eğer YRP 2023 seçimlerindeki pozisyonunu korusaydı, bu partinin bütün oylarının Kurum’a gideceği muhakkaktı. Ama YRP kendi yoluna gitmeyi tercih ettiği için Kurum bu oylardan mahrum kalacak. Elbette, YRP’nin oyunun küçük bir orana tekabül ettiği/edeceği söylenebilir. Ancak yarışın bıçak sırtı niteliği, küçük oranlara da büyük bir tesir gücü sağlıyor. Dolayısıyla YRP’nin iktidar cephesinde açtığı gedik küçük olabilir ama iktidarda sarsıcı bir etki bırakabilir.

Mahcup  ittifak

Muhalefet cephesine gelince, orada kırılma çok daha derin. Mayıs 2023’ün akabinde seçimde yaşanan hayal kırıklığından olsa gerek, gönülden cepheyi sürdürmek isteyen bir aktör kalmadı. CHP tabanı, muhafazakâr partilerle (Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi) kurulan işbirliğini baştan beri içine sindirememişti. Seçimden umdukları sonuç da çıkmayınca, bu rahatsızlık açıktan dışa vurulmaya başlandı. Buna mukabil muhafazakâr partilerde de, seçim öncesinde esirgenen eleştiriler seçimin ertesinde adrese teslim bir şekilde CHP’ye iletildi.

İYİ Parti, ittifakın hep kendisine kaybettirdiğinden bahisle cepheyi boşaltacağının sinyalini erkenden verdi. Akşener, partisinin müstakil bir siyaset izleyeceğini ve artık ne genel ne de yerel seçimlerde herhangi bir ittifakın parçası haline gelmeyeceğini söyledi. Parti içinden gelen muhalif seslere rağmen bu çizgisinde ısrarla durdu. Muhalefete kaybettireceği yönündeki söylemlere itibar etmedi ve her yerde kendi adayıyla seçim yarışına dâhil oldu.

DEM Parti ise, gerek 2019’da ve gerek 2023’te ittifakın -hukuki bir üyesi olmasa da- fiili bir üyesiydi. Ancak muhalif cepheye verilen bu destek lehine bir tablo ortaya çıkartmayınca, DEM Parti de pozisyonu değiştirmek zorunda kaldı. Geçmiş iki seçimde kayıtsız şartsız muhalefet cephesinin yanında duran DEM Parti bu seçimde farklı bir taktik izledi. Bazı yerlerde kendi adaylarını çıkardı, bazı yerlerde “kent uzlaşısı” adı altında CHP ile mahcup bir ittifak kurdu. Bunun adına da 3. Yol dedi, her ne kadar bu tam manasıyla bir 3. Yol olmasa da.

Böylece muhalefet cephesi darmadağın oldu. Kısa bir süre öncesine kadar aynı hedef için kader birliği yapan partilerin arasındaki bağlantılar -büyük ölçüde- koptu. İki hususa temas edilebilir bu çerçevede:

Bağra taş basma devrinin bitişi

Birincisi, cephelerin dağılmasının partilerin siyaset sahasını genişletmesidir. Partiler eskisine nazaran daha gerçek siyaset yapma imkânı buldular. Aynı safta yer aldıkları gerekçesiyle sarfınazar edilen eleştirileri, yüksek sesle ifade eder oldular. Karşılıklı olarak paranteze aldıkları ve dillerinin ucuna kadar gelse de ittifak hatırına yutkundukları düşünceleri kamuoyuyla paylaşmaya başladılar. 

Mesela, YRP, AK Parti’ye ağır eleştiriler yöneltti. AK Parti, seçmenlerine YRP’nin aldatmalarına karşı uyanık olmalarını salık verdi. İYİ Parti’den CHP’ye yöneltilen oklar arttı, CHP de buna karşılık verdi. DEM Parti, eskinin defterlerini açtı, CHP’ye belediye kazandırdıkları halde CHP’nin kendileri için elini sıcak sudan soğuk suya koymadığını hatırladı, bazı yerlerde (Antalya) isimlerini afişe ettikleri CHP adaylarına karşı tavır aldı. CHP’den de aslında DEM Parti’nin kendilerine kazandırmayı değil kaybettirmeyi amaçlayan bir siyaset izlediği salvosu geldi. Yani bağra taş basma devri bitti, partiler arasında ipler gerildi.

İkincisi, muhalif aktörler cephe siyasetinden çıkış için gaza basmış durumdalar ama bunun muhalif seçmen nezdinde aynı hızda benimsendiğini söylemek zor. Çünkü muhalif seçmenlerin iktidar karşıtlığı sürüyor. Seçimlerden bu yana bu karşıtlığı azaltacak veya törpüleyecek bir gelişme de yaşanmış değil.

O nedenle, özellikle AK Parti ve CHP adaylarının kıyasıya mücadele ettikleri büyükşehirlerde, diğer muhalefet partilerinin sırf belediyeleri AK Parti kazanmasın diye CHP adaylarına yönelme olasılıkları yüksek. Misal, İstanbul’da İYİ Parti ve DEM Parti seçmenlerinin bir kısmı, büyükşehir belediyesinin AK Parti’nin eline geçmemesi için kendi partilerine değil CHP adayı İmamoğlu’na oy verebilirler.

İYİ Parti’nin düne kadar yere göğe koymadığı İmamoğlu’nu hedefe tahtasına oturtması, DEM Parti’nin kendi adayını belirlerken yalpalaması ve CHP ile ilişkiler noktasında karışık mesajlar vermesi, bu iki partiden CHP’ye kayan seçmenlerin nispetini yükseltebilir. Yani bu iki parti gerçekte sahip oldukları oylarının altında kalırken, CHP ise olduğundan daha fazla bir oy oranını yakalayabilir.

Ezcümle, cephede olmaları İYİ Parti ve DEM Parti’yi yıpratmıştı. Ama anlaşılan o ki, bu iki partinin cepheden çıkmaları da öyle kolay olmayacak. Büyük ihtimalle her ikisi de yara bere içinde kalacaklar ve siyasetlerini raya oturtmak için ciddi bir zamana ihtiyaç duyacaklar.

After the transition to the Presidential System of Government, a period of frontline politics began in Turkey. The ruling and opposition parties carried out their struggle with the other side on the fronts where they strengthened their power. This frontline politics, which was first experienced in the 2019 local elections and then reached its peak in the 2023 general elections, produced three main results:

First, it brought together parties claiming to represent different social segments and enabled them to compromise and act in the same direction. Secondly, it made the parties within the front similar to each other, depoliticized them, and prevented them from speaking differently and producing alternatives. And three, while it smoothed down the differences within the front, it sharpened the differences outside the front, hardened the struggle between the fronts, and pushed general politics to extremes.

Following the results on 14 and 28 May, this front politics showed signs of breaking down at the party level. The break was softer on the ruling side and harder on the opposition side. While in power, AK Party and MHP generally maintained their unity. However, YRP, which was observed to be on the rise in public opinion polls, broke away from the People's Alliance.

The fact that YRP entered the elections separately and put an assertive name on the field is of serious importance, especially for Istanbul, where everyone's eyes are focused. Every city is important, but probably Istanbul is more important, because the symbolic meaning that both the government and the opposition attach to Istanbul is great. There is almost a political atmosphere in which the winner and loser of the election will be determined by the result in Istanbul, and the winner of Istanbul will be considered the winner of the election and the loser of Istanbul will be considered the loser of the election.

In Istanbul, the elections seem to be fiercely contested. Current president Ekrem İmamoğlu and AK Party candidate Murat Kurum are breathing down each other's necks; A small vote difference will probably determine who will emerge victorious at the ballot box. Naturally, in this case, each vote is of great value.

If YRP had maintained its position in the 2023 elections, it was certain that all the votes of this party would go to the Institution. But since YRP chooses to go its own way, the Institution will be deprived of these votes. Of course, it can be said that YRP accounts for a small proportion of the vote. However, the knife-edge nature of the race gives small odds a great impact. Therefore, the breach created by YRP in the ruling party may be small, but it can leave a shocking impact on the ruling party.

embarrassed alliance

As for the opposition front, the fracture there is much deeper. Perhaps due to the disappointment in the election after May 2023, there is no actor left who wholeheartedly wants to continue the front. The CHP base could not accept the cooperation with conservative parties (Felicity Party, Future Party and DEVA Party) from the very beginning. When the results they expected did not come from the election, this discomfort began to be expressed openly. On the other hand, the criticisms that were withheld from the conservative parties before the election were delivered to the CHP after the election.

İYİ Party gave the signal early on that it would evacuate the front, claiming that the alliance always made it lose. Akşener said that her party will follow an independent policy and will no longer become part of any alliance in either the general or local elections. Despite the opposing voices coming from within the party, he insisted on this line. He did not believe the rumors that he would make the opposition lose and participated in the election race with his own candidate everywhere.

DEM Party, on the other hand, was a de facto member of the alliance - although not a legal member - in both 2019 and 2023. However, when this support given to the opposition front did not create a favorable picture, the DEM Party had to change its position. DEM Party, which unconditionally stood by the opposition front in the previous two elections, followed a different tactic in this election. In some places, it nominated its own candidates, and in some places, it formed an embarrassed alliance with the CHP under the name of "urban reconciliation". He called it the 3rd Way, even though it is not a 3rd Way in the strict sense.

Thus, the opposition front was shattered. The connections between the parties, which were united for the same goal until recently, have - to a large extent - been severed. Two issues can be touched upon in this context:

The end of the Bagra lithography era

Firstly, the dissolution of the fronts expands the political field of the parties. Parties had the opportunity to engage in more real politics than before. They began to express loudly the criticisms that were ignored on the grounds that they were on the same side. They began to share with the public the thoughts that they had mutually bracketed and swallowed for the sake of alliance, even though they were on the tip of their tongues. 

For example, YRP directed heavy criticism towards the AK Party. AK Party advised its voters to be vigilant against YRP's deceptions. The arrows directed from İYİ Party to CHP increased, and CHP responded to this. The DEM Party opened the books of the past, remembered that the CHP did not give a damn about them even though they won the municipality for the CHP, and took a stand against the CHP candidates whose names they advertised in some places (Antalya). CHP also came out with a salvo that the DEM Party was pursuing a policy that aimed to make them lose, not win. In other words, the era of bragging rights is over, and tensions have been tightened between the parties.

Secondly, opposition actors are pumped to get out of frontline politics, but it is difficult to say that this has been adopted at the same pace by opposition voters. Because opposition voters' opposition to the government continues. There has been no development since the elections that would reduce or soften this opposition.

Therefore, especially in metropolitan cities where AK Party and CHP candidates compete fiercely, there is a high probability that other opposition parties will turn to CHP candidates just to prevent the AK Party from winning the municipalities. For example, some of the İYİ Party and DEM Party voters in Istanbul may vote for CHP candidate İmamoğlu, not their own party, in order to prevent the metropolitan municipality from falling into the hands of the AK Party.

The IYI Party's targeting of İmamoğlu, whom it had despised until yesterday, the DEM Party's vacillation in choosing its own candidate, and its mixed messages regarding relations with the CHP, may increase the proportion of voters shifting from these two parties to the CHP. In other words, while these two parties remain below the votes they actually have, CHP may capture a higher vote share than it actually has.

In short, being at the front had worn out the İYİ Party and the DEM Party. But it seems that it will not be easy for these two parties to leave the front. Most likely, both will be left bruised and will need serious time to get their policies on track.