New York’ta BM binasının hemen karşısında Türkiye’nin Türkevi diye bir binası olmasının ise aslında bugünlerdeki ortaya saçılan iddianameyle tamamen zıt çok mütevazi bir hikayesi var.
ABD’deki Türk mirası üzerine çalışmalarıyla tanınan Işıl Acehan’ın yazdığına göre hikaye 60’larda bir emekli öğretmenin girişimiyle başlamış.
Muhittin Akdik, hattatlar, ressamlar yetiştiriş Gümüşhaneli kent soylu bir aileden geliyor.
1919’da öğretmen olarak göreve başlamış, başmüfettiş, İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü yapmış. Emekli olduktan sonra da Kadıköy’de 1957 yılında ilk-orta ve lise olarak hizmet veren Özel Marmara Koleji’ni kurmuş.
Kolej o yıllarda Türk girişimcilerin pek olmadığı özel eğitim sektöründe zamanının çok ilerisinde bir okul.
Öğrencilere dayak atmayı bırakın bağırmayı bile yasaklamış, belli saatlerde okulda İngilizce eğitim verilmiş.
Okulun yeri bugünkü Akmar Pasajı’nın olduğu yerdeymiş.
Ama üç yıl sonra belki de 1960 darbesi nedeniyle Muhittin Bey ve öğretmen olan eşi ABD’ye taşınmışlar.
Ama orada da boş durmamışlar.
1961 yılında ABD’deki Türk Cemiyetleri Federasyon Başkanı olan Muhittin Akdik, New York’ta Türk cemiyetleri aynı çatı altında toplayacak bir Türkevi için ilk girişimlere başlamış.
Para toplanmış ama yeterince toplanamış ama fikir canlı olarak yaşamış, Ankara’dan destek istenmiş.
O destek 1977’de gelmiş.
Aslında destekten çok Niğdeli bir bürokratın girişimciliği, inisiyatif kullanması ve ileri görüşlülüğü bu.
Cafer Tayyar Sadıklar, memuriyetine Niğde Maiyet Memurluğu ve Çamardı Kaymakam Vekilliği ile başlamış.
Sonra Maliye Müfettişi olmuş. ABD’de mastera gönderilmiş, doktora yapmış, Hazine’de çalışmış, Tokyo’da ve Washington’da Maliye Müşavirliği yapmış.
Temmuz 1976'da da Demirel tarafından Merkez Bankası başkanlığına atanmış.
Tam bir Türkiye başarı hikayesi olan hayatını anlattığı Başka Bir Aşk İstemez - Vatan Hizmetinde Elli Yıl adlı anılarında, 1977 yılında Türkevi’ni nasıl satın aldıklarını şöyle anlatmış:
“Merkez Başkanı olarak, 1977 yılında New York’a bir ziyaret yaptım. Bu ziyaretimiz sırasında New York Başkonsolosu Sıtkı Coşkun ve Maliye Temsilcisi Turan Kıvanç, bugün Türkevi olarak kullanılan, Birleşmiş Milletler binasının tam karşısındaki 11 katlı binanın icra yoluyla satıldığını ve çok kelepir olduğunu bildirdi. Binayı, Merkez Bankası New York Temsilcisi İsmail Şengül’le birlikte gidip, gördüm. İfade edilen fiyat 3,2 milyon dolardı. Gerçekten kelepirdi. Türkiye’nin New York’taki binaları da değişik yerlerde ve yetersizdi. Merkez Bankası’nın da yeni bir büroya ihtiyacı vardı. Bu gibi binaların satın alınması için, Dışişleri Bakanlığı’nın bütçesinde bir ödenek olması ve de Ankara’dan satın alma talimatının gelmesi gerekirdi. Bu işlemler için zaman yoktu. Ya bu parayı ödeyip, binaya sahip olacaktık veya bu fırsatı kaçıracak ve binayı Kuveytliler alacaktı. Kararı şahsen ben verdim ve New York Federal Rezervlerdeki dövizlerimizde gerekli miktarı imzalarımızla sağladık. Bir anlamda riski tamamen ben aldım... Bina satın alındı. Daha sonra Dışişleri Bakanlığı işlemleri tamamladı.”
İşlemleri tamamlayan Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil.
Sadıklar ise açılışı göremeden, yeni hükümetin Başbakanı Ecevit tarafından görevden alınmış.
Yani iyi eğitimli insanlar, vizyoner bir bakışla alınmış bir bina Türkevi.
Uzun yıllar boyunca eskimiş, Asala saldırıları atlatmış bina 2020’lerin başında yine vizyoner biçimde Erdoğan’ın girişimiyle büyütüldü, eski binanın yerine bir gökdelen dikildi ve BM karşısında bugünkü görkemli bina ortaya çıktı.
Buraya kadarki kısmı Türkiye’nin toplam bir başarı hikayesi.
Peki, bu bina neden bugün bütün ABD gazetelerinde rüşvetle anılıyor?
Çünkü uzayan inşaat, çıkan sorunlarla açılışı geciken gökdelenin yangın ruhsatı meselesi “Türk usulü” çözülmüş.
Erdoğan’ın geldiği bir gezide Türkevi’ni açma telaşına düşen New York’taki Türk diplomatlar çözümü hızlandırmak için New York’un belediye başkanı Eric Adams ile olan ‘iyi ilişkileri’ni kullanmışlar.
Bu iyi ilişkiler de yıllar içinde belediye başkanının süfli talepleri karşılanarak elde edilmiş.
Hediye THY biletleri, Business upgradeleri, Bahçeşehir Üniversitesi’nin sahibinin davetiyle organize edilmiş iyi bir otelde konaklama ve tekne gezisi gibi lüks sayılmayacak ‘misafirperverlik’lerin yapıldığı iki Türkiye gezisi gibi Türkiye’de kimsenin ayıplamayacağı Özgür Özel’in tabiriyle “jestler” bunlar.
57 sayfalık iddianamede Eric Adams ve kendisi kadar heveskar partneri için 2015’den itibaren yapılan bu‘ jest’lerin toplam 125 bin doları bulmuyor.
Türkiye’de bu parayla İstanbul’un kenar ilçelerden birindeki bir imar müdüründen inşaat ruhsatı bile koparmak zor olabilir.
Ama bu jestlere Türkiye’de olmasa da ABD’de yolsuzluk deniyor.
Türkiye’de bir kurumun, kişinin davetiyle bir siyasetçinin, belediye başkanının, hatta gazetecinin bir geziye gitmesi son derece sıradan, rutin bir misafirperverlik iken, ABD’de ve pek çok Batı ülkesinde bu bir yolsuzluk türü.
İddianamedeki delillerden biri Eric Adams’ın seçim kampanyasına Türk işadamının yaptığı 10 bin dolarlık bağış.
Bu da Türkiye’de sıradan bir müteahhitin yatırım ya da vefa borcu olarak bir ilçe belediye başkanının seçim kampanyasına çanta içinde bıraktığı paradan bile az olabilir.
Ama ABD’de bir siyasetçinin yurtdışından seçim kampanyasına bağış alması yasak.
Ama aynı ABD’de yurt içindeki her türlü dış kaynaklı karanlık lobiden para alıp, onların kulu kölesi olmak yasal ve meşru.
İddianameye bakılırsa Eric Adams ve Şili’ye uçarken bile Türkiye aktarması olup olmadığını soran coğrafya bilgisi, turistik heveslerinden az olan partneri özellikle THY’nin business konforunun müptelası olmuş.
Sadece Türkiye değil, diğer ülkelere uçuşlarında da onlara “yardımcı” olunmuş, upgradeleri yapılmış, perdelerin arkasında sıcak havlu ve limonata servisiyle ucuza gönülleri kazanılmış.
Anlaşılan 80’ler ve 90’lar boyunca 22 yıl New York’ta polislik yaptıktan sonra 2006’da siyasete giren önce Brooklyn’nin sonra da New York’un ilk siyahi belediye başkanı seçilen Eric Adams’ın da meşrebi bu jestlerin için genişmiş.
Kariyeri boyunca fırsatların peşinde koşmuş, tuhaflıklarıyla meşhur bir siyasetçi.
Bir ara Cumhuriyetçi bile olmuş ama sonra siyahi olmasını fırsata çevireceği en iyi adresin, Brooklyn ve New York’ta seçimleri, CHP’nin Çankaya-Kadıköy rahatlığında kazanan Demokratlar olduğuna karar vermiş.
Bugüne kadar yolsuzluktan çok zihni sinir projeleri gibi icraatları ve yer yer Sarıgül havası da veren, çam deviren açıklamalarıyla meşhurmuş.
En büyük icraatlarından biri New York’un en büyük derdine karşı 100’e yakın fareyi boğabilen fare tuzağı. Tanıtımını ölü farelerle yapması ise epey mide bulandırmış.
“Pantolonunu ve imajını yükselt” sloganlı kampanyasıyla da düşük belli pantolon giyen siyahi gençleri iç çamaşırlarını göstermemeye ikna etmeye çalışmış.
Ebeveynler için çocuklarının evde silah, uyuşturucu saklayabileceği muhtemel yerleri gösteren videolar çekip, prostat farkındalık kampanyasında kadınlara prostat soruları sormuş, gençlere jest için kulaklarını deldirmiş, Times Square’e kısa süre sonra balkona atılan yürüme bandına dönecek robot polisler koymuş, New York’u överken “Ticaret Merkezi’ne çarpan uçaktan, küçük işyerinin açılışını kutlayanlara kadar herşeyi yaşayabileceğiniz bir şehir” demiş.
Lobilerin yönlendirmelerine açık bir başkan olduğunu da aslında hiç saklamamış.
Dünyada tatil için en sevdiği yer olarak İsrail’in işgali altındaki Golan Tepeleri’ni göstermesi herhalde şehirde Türk lobisinden çok daha güçlü olan Yahudi lobisine bir jestiydi.
Ama Ağlama Duvarı’na Hustler yazan bir şapkayla gidip yeni bir skandala imza attığı Kudüs gezisinin masraflarını kimin karşıladığını savcılar sorgulamadı.
New York’a yeni gelen göçmenlerle “harika yüzücüler” diye dalga geçip, taşradan gelenlere karşı “Ohio’ya geri dön”, “Iowa’ya geri dön” kampanyaları yapması Türkiye’de belli çevrelerde de sempatik bulunabilirdi.
Özellikle de New York’u “Amerika’nın İstanbul’u, Mexico City” si diye tarif etmesi..
Ama herhalde bu benzetmeyi yaparken iddianamedeki yerli ve milli olayları kastetmemişti ama iddianameye karşı kameraların karşısına siyahi dini liderlerle çıkıp, hamasi laflar ederek kendini savunması bize çok tanıdık gelebilir.
Varlıklı olmayan eski bir polisin siyasetteki fırsatları keşfetmesi ise kendimize haksızlık etmeyelim sadece bize özgü olmayan evrensel bir aydınlanma.
Birkaç bin dolar maaş alırken, milyon dolarlık kararlara imza attığının farkına varan her resmi görevli gibi o da etik ile fırsat arasında kalmış gözüküyor.
Muhtemelen benzer pozisyondaki mevkidaşları gibi “benim imzamla adamlar milyon dolarlar kazanacaklar, zaten bana hakkım olan verilmiyor, benim çocuklarım da iyi üniversitede okumasın mı” gibi meşrulaştırıcı iç muhasebe konuşmaları yapmıştır.
Belki Türk ‘misafirperverliği’ onun bu iç muhasebesinde bir karara varması için teşvik edici olmuştur.
Şimdi, koca New York’un Belediye başkanı iken vizyonsuz yolsuzluğu ve tamah ettikleriyle ABD medyasında rezil ediliyor.
Türkevi’nin çözülemeyecek imar izni meselesini, THY uçağının Business bölümünde sıcak havludan sonra limonata servisi ile çözmek Türkiye’de ise bir başarı olarak bile görülebilir.
New York’un küçük İstanbul’a dönmesi hikayesinden ise herkesin çıkaracağı dersler olmalı
The reason why Turkey has a building called the Turkish House right across from the UN building in New York actually has a very modest story that is completely opposite to the indictment that is being spread these days.
According to Işıl Acehan, known for her work on Turkish heritage in the United States, the story began in the 60s with the initiative of a retired teacher.
Muhittin Akdik comes from a noble family from Gümüşhane that raised calligraphers and painters.
He started working as a teacher in 1919 and served as chief inspector and Istanbul National Education Director. After retiring, he founded the Private Marmara College in Kadıköy in 1957, which provided primary, secondary and high school services.
The college was way ahead of its time in the private education sector, where there were not many Turkish entrepreneurs in those years.
He banned students from beating them, let alone shouting at them, and English was taught at school during certain hours.
The school was located where today's Akmar Passage is located.
But three years later, perhaps because of the 1960 coup, Muhittin Bey and his wife, who was a teacher, moved to the United States.
But they did not stay idle there either.
In 1961, Muhittin Akdik, who was the President of the Turkish Societies Federation in the USA, started the first initiatives for a Turkish House in New York that would bring together Turkish societies under one roof.
Money was collected, but not enough, but the idea was alive and support was requested from Ankara.
That support came in 1977.
In fact, more than support, this is the entrepreneurship, initiative and foresight of a bureaucrat from Niğde.
Cafer Tayyar Sadıklar started his civil service career as a Niğde Staff Officer and Çamardı Deputy District Governor.
Then he became a Finance Inspector. He was sent to the USA for his master's degree, got his doctorate, worked at the Treasury, and served as a Finance Consultant in Tokyo and Washington.
In July 1976, he was appointed as the President of the Central Bank by Demirel.
In his memoirs titled “I Don’t Want Another Love - Fifty Years in the Service of the Homeland”, in which he tells the story of his life, which is a true Turkish success story, he explains how they bought the Türkevi in 1977 as follows:
“As the Head of the Center, I visited New York in 1977. During this visit, the Consul General of New York, Sıtkı Coşkun, and the Representative of the Ministry of Finance, Turan Kıvanç, reported that the 11-story building, which is currently used as the Turkish House and is located right across from the United Nations building, had been sold through foreclosure and that it was a great bargain. I went and saw the building with the Representative of the Central Bank in New York, İsmail Şengül. The price stated was 3.2 million dollars. It was a real bargain. Turkey’s buildings in New York were also in different locations and inadequate. The Central Bank also needed a new office. In order to purchase such buildings, there had to be an allocation in the budget of the Ministry of Foreign Affairs and a purchase order had to come from Ankara. There was no time for these transactions. Either we would pay this money and own the building or we would miss this opportunity and the Kuwaitis would buy the building. I personally made the decision and we provided the necessary amount in our foreign exchange at the New York Federal Reserve with our signatures. "In a sense, I took the risk entirely... The building was purchased. The Ministry of Foreign Affairs then completed the transactions."
Minister of Foreign Affairs İhsan Sabri Çağlayangil completed the procedures.
Before the Loyalists could see the opening, they were dismissed by the Prime Minister of the new government, Ecevit.
In other words, the Turkish House is a building that was purchased by well-educated people with a visionary perspective.
The building, which had been outdated for many years and had survived the ASALA attacks, was enlarged in the early 2020s, again with the visionary initiative of Erdoğan, a skyscraper was erected in place of the old building, and today's magnificent building opposite the UN emerged.
Up to this point, this is a total success story of Turkey.
So why is this building mentioned in all US newspapers today as a bribe?
Because the fire permit issue of the skyscraper, whose opening was delayed due to prolonged construction and problems, has been solved in the "Turkish way".
Turkish diplomats in New York, who were in a rush to open the Turkish House during a visit by Erdoğan, used their "good relations" with New York Mayor Eric Adams to accelerate the solution.
These good relations have been achieved over the years by meeting the mayor's lowly demands.
These are “gestures”, as Özgür Özel puts it, that no one in Turkey would find fault with, such as complimentary THY tickets, business upgrades, two trips to Turkey where ‘hospitality’ was provided, such as accommodation in a good hotel and a boat trip organised with the invitation of the owner of Bahçeşehir University, which were not considered luxurious.
The 57-page indictment alleges that these "gestures" made to Eric Adams and his equally enthusiastic partner since 2015 do not total more than $125,000.
In Turkey, it might be difficult to even get a building permit from a zoning manager in one of the outlying districts of Istanbul with that kind of money.
But these gestures are called corruption in the US, though not in Turkey.
While in Turkey it is extremely ordinary and routine hospitality for a politician, mayor or even a journalist to go on a trip upon the invitation of an institution or person, in the US and many Western countries this is a form of corruption.
One of the pieces of evidence in the indictment is the $10,000 donation made by a Turkish businessman to Eric Adams' election campaign.
This may be less than the amount of money that an ordinary contractor in Turkey leaves in a bag for a district mayor's election campaign as an investment or a debt of loyalty.
But in the United States, it is illegal for a politician to receive campaign donations from abroad.
But in the same United States, it is legal and legitimate to receive money from any foreign-based, shady lobby in the country and to be their servant and slave.
According to the indictment, Eric Adams and his partner, who had little knowledge of geography and little enthusiasm for tourism and even asked if there was a transfer in Türkiye when flying to Chile, were particularly addicted to THY's business comfort.
They were “assisted” not only in Türkiye but also in their flights to other countries, their upgrades were made, and their hearts were won cheaply with hot towels and lemonade service behind the curtains.
Apparently, Eric Adams, who entered politics in 2006 after working as a police officer in New York for 22 years in the 80s and 90s and was elected first black mayor of Brooklyn and then New York, also has a broad bent for these gestures.
A politician famous for his eccentricities who has chased opportunities throughout his career.
He was even a Republican for a while, but then he decided that the best place to use his blackness as an opportunity was the Democrats, who won the elections in Brooklyn and New York with the CHP's ease in Çankaya-Kadıköy.
Up until now, he has been known more for his actions that are more like mental and nervous projects than corruption, and for his provocative statements that sometimes sound like Sarıgül.
One of his greatest achievements is a mouse trap that can suffocate nearly 100 mice, which is New York's biggest problem. The fact that he promoted it with dead mice was quite disgusting.
With its campaign with the slogan “Upgrade your pants and your image,” it tried to persuade young black people who wear low-waisted pants not to show their underwear.
He made videos for parents showing where their children might hide guns and drugs at home, asked women prostate questions in a prostate awareness campaign, had young people pierce their ears as a gesture, put robot police in Times Square that would soon turn into a walking track thrown onto a balcony, and praised New York as “a city where you can experience everything from a plane crashing into the Chamber of Commerce to people celebrating the opening of a small business.”
He has never hidden the fact that he is a president who is open to the manipulations of lobbies.
His showing the Israeli-occupied Golan Heights as his favorite holiday destination in the world was probably a gesture to the Jewish lobby, which is much stronger than the Turkish lobby in the city.
But prosecutors did not question who paid for his trip to Jerusalem, where he caused a new scandal by going to the Western Wall wearing a hat that said Hustler.
His mocking of the new immigrants to New York by calling them “great swimmers” and his campaigns against those coming from rural areas by saying “go back to Ohio” and “go back to Iowa” might have been found sympathetic in certain circles in Turkey.
Especially when he describes New York as “the Istanbul of America, Mexico City”.
But he probably did not mean the local and national events in the indictment when he made this comparison, but his defense of himself by appearing in front of the cameras with black religious leaders and making patriotic remarks against the indictment may sound very familiar to us.
Let's not be unfair to ourselves, the discovery of opportunities in politics by a former police officer who is not wealthy is a universal enlightenment that is not unique to us.
Like any official who realizes that he is making million-dollar decisions while earning a few thousand dollars in salary, he too seems to be torn between ethics and opportunity.
Like his counterparts in similar positions, he probably made legitimising self-analysis speeches such as "With my signature, people will earn millions of dollars, I am not being given what I deserve anyway, shouldn't my children study at a good university?"
Perhaps Turkish 'hospitality' encouraged him to reach a decision in his internal accounting.
Now, while he is the Mayor of New York, he is being pilloried in the US media for his visionless corruption and greed.
Solving the unsolvable zoning permit issue of Türkevi by serving lemonade after hot towels in the Business section of a THY plane may even be seen as a success in Turkey.
There should be lessons for everyone to learn from the story of New York turning into little Istanbul.
