BEŞŞAR Esed’in Suriye Meclisi’nde, Türkiye ile görüşmelere başlamak için Türkiye’nin Suriye’den asker çekmesi gibi bir şartlarının olmadığını açıklamasından 24 saat sonra Reuters Haber Ajansı’ndan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Esed’le görüşme çabalarının sonuç vermediğine ilişkin haber geçti.

Haberin detaylarında ise, Erdoğan -Esed görüşmesinin gerçekleşmeyeceği yazıyordu.

Adınız Reuters da olsa bu kadar iddialı olmamak lazım. Çünkü burası Ortadoğu.

ERDOĞAN-SİSİ GÖRÜŞMESİ

Bundan birkaç sene önce de ‘Erdoğan ile Sisi görüşebilir mi?’ diye sorsanız ‘Hayır’ cevabını alırdınız. Ama Erdoğan, Kahire’ye gitti, Sisi 4 Eylül’de Ankara’da olacak.

Ağustos ayında Erdoğan-Esed görüşmesi bekleniyordu. Hatta görüşmenin Bağdat ya da Türkiye ile Suriye arasındaki Keseb Kapısı’nda yapılabileceği söyleniyordu. Ağustos ayı bitiyor ama öyle bir hava yok. Ama bu ileride olmayacağı anlamına gelmiyor.

ORTADOĞU YENİDEN ŞEKİLLENDİRİLİYOR

İsrail, Suriye kapısına dayanmış durumda. Suriye’ye sıçrayacak bir ateş en fazla Türkiye’yi ilgilendiriyor. Şartlar iki lideri görüşme yapmaya zorluyor. Çünkü Ortadoğu’nun haritası yeniden şekillendiriliyor. ABD; silahlı kuvvetlerinin üçte birini sadece İsrail’in güvenliği için bölgeye yığmadı.

ERDOĞAN-ESED GÖRÜŞMESİ

İki liderin görüşmesi için kritik eşik henüz aşılmış değil ama bir gün ‘Erdoğan-Esed görüşmesi yapılacak’ diye haberler geçeceğimizden eminim. İki lider görüşecekler. Sadece bunun zamanlaması öngörülemez.

Şimdiye kadar Erdoğan’a, ‘Esed’le görüş’ diye baskı yapanların artık Esed’e, ‘Erdoğan’la görüş’ diye baskı yapmasının zamanı geldi. Çünkü Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçmişte ailece görüştüklerini de hatırlatarak “Esed şu anda Türkiye ile ilişkileri düzeltme noktasında bir adım attığı anda biz de ona karşı o yaklaşımı gösteririz” dedi.

ERDOĞAN’IN UZATTIĞI EL

Esed şu ana kadar Erdoğan’ın uzattığı eli sıkmadı. Karışık mesajlar veriyor. O nedenle ‘Suriye Meclisi’nde yaptığı konuşma mı, yoksa Reuters’in geçtiği haber mi doğru’ diye sorma gereği duydum.

HAKAN FİDAN BAŞLATTI

Size önce kısa bir kronoloji vermek istiyorum.

Hakan Fidan’ın MİT Başkanı olduğu dönemde Suriye ile istihbarat diplomasisi başlatıldı. İki ülkenin istihbarat başkanları ilişkileri belli bir seviyeye ulaştırdı.

‘ERDOĞAN KAYBEDECEK’ DEDİ

14 Mayıs 2023 tarihindeki Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde Esed’de bir tavır değişikliği gözlendi. Esed, Cumhurbaşkanlığı seçimini Kılıçdaroğlu’nun kazanacağına inandı. Seçimi kaybedecek olan Erdoğan’la görüşmek istemedi.

Haberin Devamı

Ama yaptığı hesap yanlış çıktı. Erdoğan seçimi kazanınca Esed yeni bir hesap yapmak zorunda kaldı.

MESAJ ESED’DEN

Türkiye ile diyalog kurma çabası bu kez Esed’den geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Esed’in görüşme talebini geri çevirmedi.

Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı seçimini kazandıktan sonra Türkiye’nin sorunlu olduğu ülkelerle ilişkileri geliştirmek için bir perspektif geliştirdi. Suudi Arabistan’ın, Birleşik Arap Emirlikleri’nin ve Mısır’ın ilişkileri normalleştirme mesajlarına olumlu yanıt verdi. Suriye de bu konsepte dahil edildi.

PUTİN DEVREDE

Erdoğan-Esed görüşmesi için Rusya Devlet Başkanı Putin devreye girdi. Özel temsilcisi Lavrentiev, Şam’dan sonra Ankara’yı ziyaret etti.

Bu süreçte Irak Başbakanı Sudani de inisiyatif aldı. Irak’ın katılmasıyla birlikte süreç önce üçlü hale geldi. İran’ın da sürece dahil edilmesiyle birlikte Türkiye-Suriye- Irak ve İran’da oluşan dörtlü bir yapı ortaya çıktı. Suriye yönetiminde Rusya’nın etkisi, sahada ise İran’ın ağır basması nedeniyle Bağdat’taki sürece İran’ın eklenmesi Türkiye tarafından desteklendi.

 BAĞDAT TOPLANTISI

Bağdat’ta, bakan yardımcıları düzeyinde bir toplantı yapılması planlandı. Ancak ondan önce toplantının gündemine ilişkin taraflardan görüş alındı. Türkiye, ön şartsız bir görüşme ve ön şartsız bir müzakere süreci önerdi.

Dört ülke tarafından ön şartsız müzakere konsepti kabul edildikten sonra, toplantının gündemine ilişkin öneriler alındı.

ÖN ŞART GETİRİLDİ

Bağdat toplantısının gündemi belirlendiğinde, Türk askerinin çekilmesi ön şartının konulduğu ortaya çıktı. Türkiye, Türk askerinin çekilmesinin müzakere edilemeyeceğini belirterek, ön şartsız bir görüşme istedi. İlk başta varılan mutabakata uyulmadı. O nedenle Bağdat’ta yapılacak olan toplantı yapılamadı. Ama iptal de edilmedi.

MÜZAKERE ÇERÇEVE BELGESİ

Bağdat’ta bakan yardımcıları düzeyindeki toplantı yapılsa ardından dışişleri ve milli savunma bakanları seviyesindeki görüşmelere geçilecekti. Burada Erdoğan-Esed görüşmesinin alt yapısı hazırlanacaktı. “Müzakere Çerçeve Belgesi” ortaya çıkacaktı.

TÜRKİYE’NİN ÇEKİNCELERİ

Türkiye, “Biz Suriye’nin toprak bütünlüğüne saygılıyız. O topraklar Suriye toprakları. Ancak Suriye’den ülkemize yönelik olarak terör saldırıları arttığı için biz uluslararası hukuktan kaynaklanan hakkımızı kullandık. Gaziantep’te, Reyhanlı’da. Suruç’ta, Ankara Garı’nda, İstanbul Taksim’de, Suriye’den gelen DEAŞ’lı ve PKK-YPG’li teröristler tarafından kanlı eylemler gerçekleştirildi. Biz Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı harekâtlarıyla DEAŞ ve PKK ile mücadele ettik. Terörist unsurları sınırımızdan uzaklaştırdık. Biz çekilince, bölgenin tekrar DEAŞ ve PKK tarafından doldurulmayacağına güvence verebiliyor musunuz? Tekrar DEAŞ ve PKK’nın dolduracağı bölgeye izin veremeyiz” diyor.

SURİYELİ MÜLTECİLER

Türkiye-Suriye ilişkilerinin normalleşmesinin en önemli adımlarından biri, Suriyeli mültecilerin ülkelerine geri dönüşü olacak. Suriye rejiminin af ilan etmesine rağmen bu insanlar ülkelerine dönmüyor. Çünkü gerekli garantiler sağlanmış değil. Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönmesi için hukuki güvenceler oluşturulmalı.

Suriye rejimi ile çatışmış unsurlar var. PKK-YPG ile mücadele eden aşiretler var. Bunlara sistem içinde bir güvence sağlanmalı. Türkiye,önerilerini dört ülkeye de bildirdi. Henüz bakan yardımcılar düzeyinde bir adım atılmadı. İstihbarat servisleri de yeniden görüşmelere başlamadı.

İKİ FORMÜL

İki model üzerinde duruluyor.

1 Ya önce bakan yardımcıları, ardından bakanlar ve en sonunda Erdoğan ile Esed görüşür.

2 Ya da piramit tam tersine çevrilir. Erdoğan ile Esed görüşür. Onların talimatına göre iki ülke arasında mekanizmalar oluşturulur. Bunu da ancak Putin sağlayabilir.

ZORLU SÜREÇ

Erdoğan-Esed görüşmesiyle her şeyin hallolacağını beklemek saflık olur. Ama bu görüşme ile kritik eşik aşılmış olur. Ortak mekanizmalar kurulur. Ancak Türkiye ile Suriye’nin normalleşmesi Suudi Arabistan, BAE ve Mısır’la normalleşmeye benzemez. Çünkü ortada bir iç savaş gerçeği var.

KIRMIZI HAT

Bunun için soğuk savaş döneminde ABD ile Rusya devlet başkanları arasında olduğu gibi Erdoğan ile Esed arasında bir “kırmızı hat” çekilmesi lazım. İki liderin 24 saat süreyle telefonla görüşebilecekleri bir mekanizma oluşturulmalı. Çünkü sorunlar ancak böyle aşılır.

BASHAR 24 hours after Assad announced in the Syrian Parliament that there was no condition for Turkey to withdraw troops from Syria in order to start negotiations with Turkey, news came from Reuters News Agency that President Erdoğan's efforts to meet with Assad had not yielded results. .

In the details of the news, it was written that the Erdogan-Assad meeting would not take place.

Even if your name is Reuters, you should not be so assertive. Because this is the Middle East.

ERDOĞAN- Sisi MEETING

A few years ago, the question ' Can Erdoğan and Sisi meet?' If you asked, you would get the answer 'No'. But Erdoğan went to Cairo, Sisi will be in Ankara on September 4.

Erdoğan-Assad meeting was expected in August . It was even said that the meeting could be held in Baghdad or the Kesab Gate between Türkiye and Syria. August is ending, but there is no such weather. But that doesn't mean it won't happen in the future.

THE MIDDLE EAST IS BEING  RESHAPED

Israel is at the door of Syria. A fire that spreads to Syria concerns Turkey the most. Conditions force the two leaders to meet. Because the map of the Middle East is being reshaped. USA; It did not deploy one-third of its armed forces to the region solely for Israel's security.

ERDOĞAN- ASSED MEETING

The critical threshold for the meeting between the two leaders has not been crossed yet, but I am sure that one day we will hear news saying ' Erdogan-Assad meeting will be held'. The two leaders will meet. It's just that the timing of this is unpredictable.

It is time for those who have been pressuring Erdogan to 'meet with Assad ' until now to pressure Assad to 'meet with Erdogan '. Because President Erdoğan reminded that they had met as a family in the past and said, " As soon as Assad takes a step towards improving relations with Turkey, we will show that approach towards him ."

ERDOĞAN'S  EXTENDED HAND

So far, Assad has not shaken Erdogan 's extended hand. It sends mixed messages. That's why I felt the need to ask, 'Is the speech he made in the Syrian Parliament or the news reported by Reuters true?'

HAKAN FIDAN  STARTED

I would like to give you a brief chronology first.

Intelligence diplomacy was initiated with Syria during Hakan Fidan 's term as MİT President. The intelligence heads of the two countries have reached a certain level of relations.

HE SAID 'ERDOĞAN  WILL LOSE'

A change of attitude was observed in Assad before the Presidential election on May 14, 2023 . Assad believed that Kılıçdaroğlu would win the Presidential election . He did not want to meet with Erdoğan , who would lose the election .

But his calculation turned out to be wrong. When Erdogan won the election, Assad had to make a new calculation.

MESSAGE FROM ASSED

This time, the effort to establish a dialogue with Turkey came from Assad . President Erdoğan did not reject Assad 's request for a meeting .

After winning the Presidential election, Erdoğan developed a perspective to improve relations with countries with which Turkey has problems. He responded positively to the messages of Saudi Arabia, the United Arab Emirates and Egypt to normalize relations. Syria was also included in this concept.

PUTIN IS ACTIVE

Russian President Putin stepped in for the Erdoğan -Assad meeting. His special representative Lavrentiev visited Ankara after Damascus.

In this process, Iraqi Prime Minister Sudani also took the initiative. With the participation of Iraq, the process first became tripartite. With the inclusion of Iran in the process, a quadruple structure consisting of Türkiye-Syria-Iraq and Iran emerged. Due to Russia's influence in the Syrian administration and Iran's predominance in the field, the addition of Iran to the process in Baghdad was supported by Turkey.

 BAGHDAD MEETING

A meeting at the deputy minister level was planned to be held in Baghdad. However, before that, opinions were received from the parties regarding the agenda of the meeting. Turkey proposed a meeting without preconditions and a negotiation process without preconditions.

After the concept of negotiations without preconditions was accepted by the four countries, suggestions were received regarding the agenda of the meeting.

PREREQUISITE HAS BEEN INTRODUCED

When the agenda of the Baghdad meeting was determined, it was revealed that the precondition for the withdrawal of Turkish soldiers was set. Türkiye stated that the withdrawal of Turkish soldiers could not be negotiated and requested a meeting without preconditions. The initial agreement was not followed. For this reason, the meeting to be held in Baghdad could not be held. But it was not cancelled.

NEGOTIATION  FRAMEWORK DOCUMENT

If the meeting at the level of deputy ministers was held in Baghdad, then the meetings at the level of foreign affairs and national defense ministers would begin. Here, the infrastructure of the Erdoğan-Assad meeting would be prepared. The “ Negotiation Framework Document ” would emerge.

TURKEY'S RESERVATIONS

Türkiye said, “We respect the territorial integrity of Syria. Those lands are Syrian lands. However, as terrorist attacks against our country from Syria increased, we used our right arising from international law. In Gaziantep, in Reyhanlı. Bloody actions were carried out by DAESH and PKK-YPG terrorists coming from Syria in Suruç, Ankara Train Station, and Taksim in Istanbul. We fought against DAESH and PKK with the Euphrates Shield, Olive Branch and Peace Spring operations. We removed terrorist elements from our border. Can you guarantee that the region will not be populated by DAESH and PKK again when we withdraw? "We cannot allow the region to be filled by DAESH and PKK again," he says.

SYRIAN REFUGEES

One of the most important steps in normalizing Turkey-Syria relations will be the return of Syrian refugees to their country. Despite the Syrian regime declaring amnesty, these people are not returning to their country because the necessary guarantees have not been provided. Legal guarantees must be established for Syrian refugees to return to their country.

There are elements in conflict with the Syrian regime. There are tribes fighting against PKK-YPG. They must be provided with assurance within the system. Türkiye notified its recommendations to all four countries. No steps have been taken yet at the deputy minister level. Intelligence services also did not restart negotiations.

TWO FORMULA

We focus on two models.

1 Either the deputy ministers meet  first, then the ministers, and finally Erdogan and Assad .

2 Or the pyramid is reversed. Erdogan and Assad meet. According to their instructions, mechanisms are established between the two countries. Only Putin can provide this.

DIFFICULT PROCESS

It would be naive to expect that everything will be resolved with the Erdoğan-Assad meeting. But with this meeting, the critical threshold is crossed. Common mechanisms are established. However, normalization of Syria with Türkiye is not like normalization with Saudi Arabia, the UAE and Egypt. Because there is a reality of civil war.

RED LINE

For this , a " red line " needs to be drawn between Erdogan and Assad , as was the case between the US and Russian presidents during the Cold War . A mechanism should be created where the two leaders can talk by phone 24 hours a day. Because this is the only way to overcome problems.