Geçen yıl Mayıs seçimlerinin ardından haziran başında Mehmet Şimşek görevi devraldı. Nureddin Nebati yerine artık ekonomi yönetiminde “rasyonel politikalara dönüş” fikrini savunan biri vardı.

Aradan 13 ay geçti.

Ve ne durumdayız?

Önce enflasyon.

Geçen yıl yüzde 40’larda devredilen enflasyon artık yüzde 60’larda. Lakin enflasyonda ilk aylardaki kur şokuna bağlı artışlara eskinin mirası denilebilirdi. Oysa aradan 13 ay geçtikten sonra durum ne?

Son veri temmuz ayına ait ve aylık enflasyon 3,21. Bu oran yılsonu için %46,4’ü işaret ediyor. Ama bizim yılsonu enflasyon beklentimiz 36’dan 38’e çıkartılmış durumda. Üst bant 44 olmasına rağmen muhtemelen TUIK enflasyonu bile bu bandın üzerinde kalacak.

İyi ama enflasyon neden istediğimiz derecede düşemiyor?

Bunun en önemli nedeni talep…

Geçen yıl mayıs ayında yıllık tüketim malı ithalatı 37,8 milyar dolardı. Oysa bu yıl temmuz ayında yıllık tüketim malı ithalatı 51,7 milyar dolara çıkmış durumda.

Bu arada şu notu düşelim: Tüketim malı ithalatı haziran ayında yavaşlamasının ardından ilk kez temmuz ayında azalış gösterdi.

Buna rağmen çok güçlü bir tüketim talebi devam ediyor. Bu talep ortamında sizce enflasyon düşer mi?

Hatta bunu İTO verilerinden ifade edelim: Üretim fiyatları yüzde 1 civarında artarken tüketim fiyatları yüzde 4’ün üzerinde artış gösteriyor. Benzer oran TUIK verilerinde de var.

Son 4 aydır kur artışı çok sınırlı olmasına rağmen fiyat artışları çok daha hızlı seyrediyor.

İyi ama nereden geliyor bu talep?

Bugün faizler yüzde 70’lerde olmasına rağmen tüketime devam eden bu kesim kim?

Aslında bunu gelir dağılımı verilerinden görüyoruz. Toplumun şımarık diyebileceğimiz elit kesimi ne faize ne de fiyata bakmadan çılgınca tüketimlerine devam ediyor. Zaten vergi dediğin şey onların semtine bile uğramıyor:

O kesim bu tüketime devam ederken faturayı ödemek alt gelir grubuna kalıyor. İşte bu nedenle şu anki programın getirisi çok düşük ama faturası çok büyük olacak. Hatta önümüzdeki aylarda maaşları artmamış çalışan kesim daha büyük sıkıntılarla karşı karşıya kalacak. En başta işsizlik gibi bir sorun kapımızda bizi bekliyor.

DIŞ TİCARET İYİLEŞMESİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan’da Kabine Toplantısı sonrası dış ticaret verilerinden övgü ile bahsetti.

Temmuz ayında ithalat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7,9 düşerek 29.7 milyar dolar oldu. Buna karşılık ihracat yüzde 13,8 artışla 22,5 milyar dolara ulaştı.

Bu verilere göre dış ticaret açığı -12,5 milyar dolardan -7,2 milyar dolara geriledi.

Müthiş değil mi?

Geçen yıl temmuz ayı kur şoku başladığında delice mal ithal edilmişti. O nedenle yıllık verilere bakalım.

Son 12 ayın toplamında ithalat yüzde -8,1 düşmüş durumda. İhracat ise yüzde 3,4 artışta. Böylece geçen yıl temmuz ayında yıllık dış ticaret açığı -121,1 milyar dolardan bu yıl temmuz ayında -82,3 milyar dolara gerilemiş oldu. Dış ticarette 38,8 milyar dolarlık iyileşme yaşandı.

Bu iyileşmenin 32,4 milyar doları tamamen altın ve enerji faturasından geliyor. Yapısal iyileşme sadece 6,4 milyar dolar.

Dış ticarette yapısal iyileşme ise sadece son 3 aydır yaşanıyor ve asıl iyileşme yine bu yıl temmuz ayından geldi.

Kısaca özet şu: Hem enflasyonda hem de dış ticarette ilk kez iyileşmeler bu yıl temmuz ayında başladı.

Lakin ortada şöyle bir sorun var: Ekonomide istediğimiz iyileşmeler olurken başka şeyler bozulmaya başladı.

Mesela ISO-PMI Endeksi çok sert bozulmaya başladı. Ve burada özellikle işsizlik sorunu ilk işaretleri veriri oldu.

Reel Kesim Güven Endeksi de tıpkı ISO-PMI Endeksi gibi sektöre daralmaya işaret ediyor. Hatta reel kesimde yaşanan bozulma işaretleri finans kesimde istenen iyileşme oranlarına gelmeden oluşmaya başladı.

O nedenle diyoruz ki, bu programın getiriş düşük ama maliyeti çok yüksek olacak…

Yazın bir kenara ve nisan-mayıs aylarında bunu görüşelim yine…

Following the elections in May last year, Mehmet Şimşek took over at the beginning of June. Instead of Nureddin Nebati, there was now someone who advocated the idea of “returning to rational policies” in economic management.

13 months have passed.

And where are we?

First, inflation.

Last year, inflation, which was around 40 percent, is now around 60 percent. However, the increases in inflation due to the exchange rate shock in the first months could be considered a legacy of the past. However, what is the situation after 13 months?

The latest data is for July and monthly inflation is 3.21. This rate indicates 46.4% for the end of the year. But our year-end inflation expectation has been increased from 36 to 38. Although the upper band is 44, even TUIK inflation will probably remain above this band.

Okay, but why can't inflation fall as much as we want?

The most important reason for this is demand…

Annual consumer goods imports were $37.8 billion in May last year. However, this year, annual consumer goods imports increased to $51.7 billion in July.

In the meantime, let's make the following note: Imports of consumer goods decreased for the first time in July after slowing down in June.

Despite this, there is still a very strong consumption demand. Do you think inflation will decrease in this demand environment?

Let's even express this from ITO data: While production prices increase by around 1 percent, consumption prices increase by over 4 percent. A similar rate is also found in TUIK data.

Although the exchange rate increase has been very limited in the last 4 months, price increases have been much faster.

Okay, but where does this demand come from?

Who is this segment that continues to consume even though interest rates are at 70 percent today?

In fact, we see this in income distribution data. The elite, who we can call spoiled, continue their crazy consumption without considering either interest or price. In fact, the thing you call taxes does not even touch their neighborhood:

While that segment continues this consumption, the bill is left to the lower income group to pay. That is why the current program will yield very little but its bill will be very high. In fact, the working segment whose salaries have not increased in the coming months will face even greater difficulties. First of all, a problem such as unemployment awaits us.

FOREIGN TRADE IMPROVEMENT

President Erdoğan also spoke highly of foreign trade data after the Cabinet Meeting.

In July, imports fell by 7.9 percent compared to the same month last year, reaching $29.7 billion. On the other hand, exports increased by 13.8 percent, reaching $22.5 billion.

According to these data, the foreign trade deficit decreased from -12.5 billion dollars to -7.2 billion dollars.

Isn't it amazing?

When the exchange rate shock started in July last year, goods were imported like crazy. So let's look at the annual data.

In the last 12 months, imports have decreased by -8.1 percent. Exports have increased by 3.4 percent. Thus, the annual foreign trade deficit decreased from -121.1 billion dollars in July last year to -82.3 billion dollars in July this year. There was a 38.8 billion dollar improvement in foreign trade.

Of this recovery, $32.4 billion comes entirely from the gold and energy bill. Structural recovery is only $6.4 billion.

Structural improvement in foreign trade has only been experienced in the last 3 months, and the real improvement came in July this year.

In short, the first improvements in both inflation and foreign trade began in July this year.

But there is a problem: While the improvements we wanted in the economy were taking place, other things started to deteriorate.

For example, the ISO-PMI Index began to deteriorate very sharply. And here, the unemployment problem in particular gave its first signs.

The Real Sector Confidence Index, just like the ISO-PMI Index, points to a contraction in the sector. In fact, signs of deterioration in the real sector began to emerge before the desired recovery rates in the financial sector were reached.

That's why we say that the return on this program will be low but the cost will be very high...

Let's put this aside for the summer and discuss it again in April-May...