Yerel seçimlerin üzerinden dört aya yakın bir zaman geçti. Bu süre içerisinde hem seçmen eğilimleri hem de siyasi partilerin ve aktörlerin muhtemel siyasi rotaları ve kapasiteleri büyük ölçüde netleşti. 

Seçmen eğilimleri bağlamında en fazla merak edilen, seçmenin yerel seçimlerde yaptığı tercihi muhtemel bir genel seçim tercihine ne ölçüde tahvil edeceğiydi. Hatırlanacağı üzere, 14 Mayıs 2023 seçimleri seçmen eğilimleri itibarıyla kalıcı olamamıştı. Seçimlerden hemen sonra yapılan kamuoyu araştırmaları da seçimlerden 10 ay sonra gerçekleşen yerel seçimler de Mayıs seçimlerindeki eğilimlerin kalıcı olmadığını ortaya koymuştu. 

Ancak şimdi farklı bir durum yaşanıyor. PANORAMATR’nin Nisan, Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında gerçekleştirdiği araştırmalar, seçmenin 31 Mart seçimlerindeki oy tercihini büyük oranda koruduğunu gösteriyor. Bu dört aylık trend, yerel seçim sonuçlarının seçmen tercihleri ve siyasi partilerin oy oranı ile ilgili yeni bir eksen oluşturduğunu ortaya koyuyor. 

Bu, seçmen tercihi, seçmen-siyaset ve iktidar-muhalefet ilişkisi açısından yeni bir döneme girdiğimiz anlamına geliyor.

Bu yönüyle, 31 Mart seçimlerinin, Türkiye siyasal hayatının yapısal dinamikleri ve muhtemel gidişatı üzerinde, 14 Mayıs seçimlerinden daha kritik bir etkide bulunduğunu söylemek yanlış olmaz. 

Bu durum, siyasi aktörlerin ve partilerin tutumuna da yansıyor. Seçimlerin hemen ardından, siyaset üç temel dinamik üzerinden yoğun bir hareketliliğe sahne oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Özgür Özel arasında başlayan diyaloğun siyasal zemini dönüştürme ihtimali, kısmen bu ihtimal, daha büyük oranda ise Sinan Ateş davasındaki gelişmeler üzerinden Cumhur İttifakı bünyesinde -Bahçeli ve MHP nezdinde- yaşanan kriz ve bu ikisinin muhtemel akıbeti üzerinden farklı siyasal anlamlar yüklenen yeni Anayasa süreci. 

Haziran ayının sonuna doğru, bu üç dinamikten beslenen siyasi beklenti ve senaryolar hızlıca sönümlendi. Özel, parti içindeki baskılara direnemeyerek normalleşme sürecini sabote ederken, Erdoğan da ittifak içi baskılara direnemeyerek Cumhur İttifakı eksenine güven tazeledi. Anayasa gündemi de -şimdilik- ivme kaybetti. 

Aslında, normalleşme sürecinin devamı CHP’ye ciddi siyasi avantajlar sağlarken, Cumhur İttifakı’nın devamı da Erdoğan’a sağladığı imkânların yanı sıra ciddi handikaplar oluşturuyor. Buna rağmen her iki lider de muhtemel kazanımlara uzanmak yerine, sahip oldukları konfora tutunmayı tercih etti. 

Erdoğan ve Özel’in karşılaştıkları dirençleri yönetmek yerine statükonun devamına razı olmalarında siyasal takvimin etkili olduğu söylenebilir. Normal zamanında yapıldığı takdirde, seçimlere henüz dört yıl var. Aktörler bugünkü siyasi koordinatlarını muhafaza ederek seçimlerdeki hedeflerine varamayacaklarının farkındalar, ancak önümüzdeki en azından 1-1,5 yılı mevcut statükonun sağladığı konfor içerisinde geçirme ihtiyacı duyuyorlar. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan bu süre içerisinde ekonomideki göstergelerin iyileşme trendine girmesini ve ekonomik iyileşme sağlanıncaya kadar da Cumhur İttifakı’nın sağladığı siyasi ve idari konfora yaslanarak muhtemel siyasi müdahaleleri savuşturmayı öngörüyor. CHP’nin de hem parti-içi güç dinamiklerinin yerli yerine oturması hem de kazanılan belediyeler ve yeni bir söylem ve siyaset üzerinden potansiyel desteğini konsolide etmesi için zamana ihtiyacı var. Siyasal gündemi belirleme kapasitesine sahip bu iki partinin yanı sıra diğer siyasi partiler de belli bir süreyi yeniden yapılanmak için kullanmak durumundalar. 

Dolayısıyla siyasetin ve siyasi aktörlerin 2026’ya kadar -mümkün mertebe- bugünkü koordinatlar üzerinden, öngörülebilir bir eksen üzerinde ilerlemeyi tercih edeceğini, 2026’dan sonra daha yapısal ve radikal değişimlere yöneleceğini öngörmek yanlış olmaz. 

Bu çerçevede, 31 Mart seçimleri sonrasında oluşan ve -beklenmedik bir gelişme yaşanmadığı müddetçe- 2026’ya kadar devam edeceği görünen yeni siyasal ekseni beş dinamik üzerinden açıklamak mümkün. 

Birinci Partide Değişim

Yeni dönemin ilk dinamiği, AK Parti’nin -açık ara- birinci parti olma özelliğini kaybetmesi ve CHP ile burun buruna bir rekabet denklemine oturmuş olmasıdır. 

Türkiye’de parti sistemi ve siyasal hayat, 2002’den beri, AK Parti öncülüğünde şekilleniyor(du). AK Parti 2002 seçimlerinden bu yana birinci parti olmanın yanı sıra kendisini takip eden partinin (CHP) epey üzerinde, hatta çoğu zaman kendisinden sonraki iki partinin (CHP ve MHP/HDP) toplamının üzerinde bir oy oranına sahipti. AK Parti’nin ciddi oy kaybettiği 2018 ve 2023 seçimlerinde bile siyasi tablo bu şekildeydi. 

31 Mart seçimleri bu durumu radikal bir şekilde değiştirdi. AK Parti siyasi hayatında ilk defa birinci parti olma konumunu (ve imtiyazını) kaybetti. Kamuoyu araştırmaları, seçmenin yerel seçimlerde yaptığı tercihi büyük oranda muhafaza ettiğini, muhtemel bir genel seçim tercihinde de CHP’nin AK Parti’den daha yüksek oranlarda destek bulduğunu gösteriyor. 

CHP ile AK Parti arasındaki oy farkı oldukça düşük, bu nedenle önümüzdeki dönemde bu farkın kapanması ve/ya AK Parti’nin yeniden birinci parti konumuna yükselmesi sürpriz olmaz. Muhalefet alanında iktidar alanına kıyasla daha yoğun bir siyasal mücadele var. DEM Parti, İYİ Parti, Zafer Partisi ve TİP’teki olası canlanmalar ve CHP bünyesinde yaşanabilecek muhtemel gerilimler CHP’nin oy oranını olumsuz etkileyebilir. 

İktidar seçmeninin yönelebileceği alternatifler ise daha sınırlı. AK Parti’den uzaklaşan seçmenin büyükçe bir kısmı Kararsız blokunda bekliyor. Bu seçmenin yönelebileceği muhtemel adresler -şimdilik- MHP ve YRP ile sınırlı. Her ikisi de AK Parti’ye küsen seçmen için kalıcı bir alternatife dönüşmekten -henüz- uzak görünüyor. Dolayısıyla, AK Parti seçmeni, hâlâ öncelikle Erdoğan’a ve AK Parti’ye bakıyor. Ayrıca ekonominin AK Parti’nin oy kaybındaki güçlü etkisini göz önünde bulundurduğumuzda, önümüzdeki dönemde ekonomide yaşanabilecek muhtemel olumlu gelişmelerin de iktidar partisine olumlu yansıması mümkündür.

Dolayısıyla iktidar ve muhalefet cephesindeki siyasal mücadele ve alternatif adresler üzerinden mukayese yapıldığında, Erdoğan ve/ya AK Parti’nin CHP’den daha avantajlı olduğu söylenebilir. Bu çerçevede, CHP ile AK Parti arasındaki farkın düşük oluşunu göz önünde bulundurarak, önümüzdeki dönemde AK Parti’nin yeniden birinci parti olma ihtimalini yadsımamak daha doğru olur. 

Ancak, bu yine de 31 Mart sonrasında Türkiye siyasi parti sisteminde ve siyasal hayatında yeni bir döneme girdiğimiz gerçeğini değiştirmeyecektir. CHP’nin birinci parti olmasının elbette sembolik bir anlamı var ama AK Parti yeniden birinci parti haline gelse bile, CHP ile arasındaki fark minimal düzeyde kalacaktır. Bu da ikisinden biri bugünkü konumunu radikal bir şekilde değiştirecek beklenmedik -müspet veya menfi- bir siyasi performans göstermedikçe, birinciliğin paylaşılacağı veya sık sık el değiştireceği bir döneme girdiğimiz anlamına geliyor. 

Dolayısıyla siyaset artık sadece Erdoğan (ve öncülük ettiği ittifak) tarafından değil, Erdoğan ve CHP arasındaki mücadele ve etkileşim üzerinden şekillenecektir. 

Siyasal Hegemonya Tekelinin Kırılması

Yeni dönemin -ilk özelliğin doğal sonucu olarak da görülebilecek- ikinci dinamiği, Erdoğan’ın, Cumhur İttifakı’nın ve AK Parti’nin siyasal hegemonyasının büyük ölçüde zayıflamış olmasıdır. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2018’e kadar AK Parti, 2018’den itibaren ise Cumhur İttifakı üzerinden sahip olduğu yüzde 50’inin üzerindeki toplumsal destek, güçlü bir siyasal hegemonya kurma, siyasal meşruiyet zeminini tanımlama, gündem belirleme ve muhalefeti belli bir hareket alanına hapsetme imkânı sağlıyordu. 

31 Mart seçimleri bu durumu değiştirmiş görünüyor. Erdoğan’ın ve Cumhur İttifakı’nın siyasal hegemonya kurma imkân ve kapasitesi zayıflarken, CHP de eskisi gibi iktidarın belirlediği siyasal sınırlar içerisinde durma ihtiyacı hissetmeyerek kendi önceliklerine göre bir söyleme ve siyasete yönelmeye kararlı görünüyor. 

Uzunca bir süredir Cumhur İttifakı’na ait olan siyasal meşruiyet tekelinin zayıflaması ve CHP’nin çeşitlenen etkili siyasal aktörler üzerinden iktidarın belirlediği siyasal koordinatların dışına çıkma iradesi göstermesi, siyasetin gündem ve önceliklerini, sorun başlıklarını ve çözüm formüllerini doğrudan etkileyecektir. 

Bu çerçevede, kayyım politikası, Sinan Ateş dosyası, emeklilere maaş artışı, Esat yönetimiyle diyalog ve normalleşme/yumuşama süreci üzerinden son aylarda yaşanan tartışmaları ve bu tartışmaların bağlam ve içeriğini, siyasal hegemonya ve meşruiyet tekeli bağlamında seçimlerden sonra yaşanan yapısal dönüşümle ilişkilendirmek gerekir.  

Siyasal Oryantasyonda Değişim

Yeni dönemin -yukarıdaki her iki özellikle ilişkili- üçüncü dinamiği, Erdoğan ve CHP’nin siyasal oryantasyonunda yaşanan dönüşümle ilgili. Erdoğan’ı ve AK Parti’yi çok partili dönemin en güçlü ve uzun süreli iktidarına kavuşturan esas dinamik, vesayete ve kurulu düzene karşı siyasi, ekonomik veya kültürel alanda adalet, eşitlik, özgürlük talep eden kesimlerin siyasal sözcüsü ve taşıyıcısı olmaktı. 

2013’ten itibaren siyasal önceliklerde yaşanan değişim, sahici tehditleri savuşturma önceliği üzerinden toplum nazarında da gerekli görüldüğü ölçüde sorun olarak değerlendirilmedi, içselleştirilmese de kabullenildi. Ancak iç ve dış güvenlik tehditlerini bertaraf etmek üzere yönelinen beka siyaseti, Cumhur İttifakı ve Başkanlık Sistemi’nin kendi siyasal öncelik ve alışkanlıklarını oluşturarak, tehditlerin savuşturulması sonrasında da varlığını sürdürmesi, toplumun Erdoğan’a ve AK Parti’ye yüklediği siyasal misyonun sorgulanmasına yol açtı. 

Devlete karşı toplumun, bürokrasiye karşı siyasetin hakkını ve hukukunu korumak, statükoya karşı değişimin öncüsü olmak üzere toplum tarafından desteklenen lider ve partinin devlet-toplum, bürokrasi-siyaset ve statüko-değişim denkleminde makas değiştirdiği algısı toplumsal desteğin azalmasıyla sonuçlandı. Buna elbette, makas değişiminin doğal sonucu olarak, başta ekonomik kriz olmak üzere iktidar ve yönetim performansında yaşanan birçok adaletsizlik ve zafiyeti de eklemek mümkün. 

Bu durum, Erdoğan ve AK Parti’nin siyasi iradesini ve oryantasyonunu doğrudan etkilemiş durumda. Erdoğan 22 yıllık iktidarı boyunca yaşadığı birçok krizi topluma yaslanarak, siyasete yönelerek, statükoyu değiştirerek atlatmıştı. Bugün bunlara yönel(e)mediği ölçüde, içinde bulunduğu krizi aşmakta zorlanıyor. Hatta kendi yarattığı statükoyu kimi zaman topluma ve geniş kitlelere rağmen/karşı devlete yaslanarak korumaya çalışıyor. Bu, toplumun Erdoğan ve AK Parti’ye yönelik algı ve beklentisini de etkiliyor. 

CHP ise, toplumun geniş kesimleri nezdinde özdeşleştiği devlet, bürokrasi ve statükodan uzaklaşmaya çalışıyor. AK Parti kurduğu statükoyu muhafaza etmeye odaklanırken, CHP mevzi siyasetinden uzaklaşma arzusunu dışa vuruyor. AK Parti içe kapanırken, savunmaya çekilirken, CHP dışa açılmaya, daha önce yönelmediği toplumsal kesimlerle diyalog kurmaya çalışıyor. AK Parti devletle özdeşleşirken, sorun ve taleplere çoğunlukla devlet perspektifiyle karşılık verirken, CHP toplumsal sorunlara sözcülük etmeye yöneliyor. Nitekim tarafların 31 Mart seçimlerinde kullandığı kavram setleri tam da bu konum değişikliğinin yansıması olarak kayda geçti.

Söylem, siyaset ve oryantasyonda AK Parti ve CHP arasında yaşanmaya başlayan bu makas değişimi, henüz her iki aktör açısından da nihayetlenmiş bir süreç değil elbette. Bugün itibarıyla daha çok yönelim ve algı düzeyiyle sınırlı ve önümüzdeki dönemde birçok kritik sorun ve başlık üzerinden test edilmeye muhtaç. Ancak, şimdilik algı ve yönelim ile sınırlı olsa bile, bu durumu Erdoğan ve AK Parti ile CHP’nin siyasal akıbetini doğrudan etkileyecek bir durum olarak görmek mümkün.

İttifak Siyaseti ve Yansımaları

Dördüncü dinamik, ittifak siyaseti ve partilerin ittifak siyasetinden etkilenme düzeyiyle ilgili. Başkanlık sisteminin iktidarı yüzde 50+1 oy oranına endekslemesi dolayısıyla 2017’den beri siyaset, ittifaklar üzerinden şekilleniyor. İttifak siyaseti, siyasi partilere “oyunda kalma” imkânı sunarken, partilerin siyaset üretme kapasitesine, “kendi oyunlarını kurma” iradelerine ve seçmen-siyaset arasındaki temsil ilişkisine zarar verdi. 

Mayıs 2023 seçimlerinden sonra Millet İttifakı (ve muhalif bloktaki diğer ittifaklar) dağılırken, muhalefet seçmeni 31 Mart seçimlerinde iktidar blokunu dengelemek üzere CHP etrafında konsolide oldu. Böylece CHP ittifakın dezavantajlarını yüklenmeden avantajlarından faydalanma imkânına kavuştu. 

Bu durum, CHP’ye, Cumhur İttifakı’nı sürdürmek durumunda olan AK Parti’ye karşı büyük bir avantaj sağlıyor. CHP kurumsal ittifakın yükünden kurtularak taban ittifakı anlayışıyla toplumsal muhalefetin tamamına seslenme imkanına kavuşurken, AK Parti ittifak tabanının beklentileri yerine her adımda MHP’nin kurumsal önceliklerini gözetmek durumunda kalıyor. CHP ittifak yükünü sırtından attığı ölçüde geniş bir hareket alanına ve siyaset üretme inisiyatifine kavuşurken, AK Parti her adımında MHP’yi gözetmek durumunda olduğu ölçüde dar bir hareket alanına sıkışarak, siyasal inisiyatif alamıyor. CHP ittifaktan kurtulduğu için büyüme trendine girerken, Erdoğan ve AK Parti ittifaka bağ(ım)lı olduğu ölçüde küçülme riskiyle boğuşmaya devam ediyor. 

Nitekim Haziran ayına damga vuran Ateş dosyası ve normalleşme/yumuşama süreci etrafında yaşanan hareketlilik, ittifakın Erdoğan ve AK Parti’ye ürettiği maliyeti gözler önüne serdi. AK Parti ve CHP’nin ittifak siyasetiyle kurduğu ilişki, önümüzdeki dönemin birçok siyasi gelişmesini de doğrudan etkileyecektir. 

Partilerin Sıralamasında Değişim

Yeni döneme yönelik son dinamik, siyasi partilerin oy oranları ve skaladaki yerleriyle ilgili. 31 Mart seçimlerinden sonra gerçekleştirdiğimiz üç araştırma da CHP ve AK Parti’nin ilk basamakta birbirine yakın bantlarda yer almasına karşın, DEM, MHP ve YRP’nin ilk basamağın epey aşağısında, seçim barajı marjında, birbirlerine yakın bir bantta yer aldığını gösteriyor. Doğrudan tercihlerde, yüzde 25 bandında iki parti ve yüzde 5-7 bandında üç partinin yer aldığı bu yeni sıralamada, diğer partiler baraj çıpasının epey altında, 2-3 bandında yer alıyor. 

Bu yeni konumlanmanın birkaç siyasi yansıması olacak. Öncelikle, yeni dönemde, siyaseti sürükleme, siyasete öncülük etme misyonunu AK Parti ve CHP üstlenecek. İktidar-muhalefet ekseninin öncülüğünü, taşıyıcılığını AK Parti ve CHP üstlenecek. 

Ancak her ikisinin de oy oranı tek başına liderlik etmeye yetmiyor. İkisinin de başka bir partinin veya partilerin desteğine ihtiyacı var. Bu da baraj marjında yer almalarına karşın DEM Parti, MHP ve YRP’yi anahtar partiler konumuna taşıyor. 

MHP ve DEM Parti’nin siyasal/tarihsel gerekçeler dolayısıyla karşı kutuplarda yer alacakları öngörülebilir. AK Parti ittifak üzerinden MHP’nin desteğini alırken, CHP siyaset ve söylemlerinde DEM Parti’yi gözetmek, hesaba katmak durumunda kalacak. YRP’nin durumu ise biraz daha karmaşık. YRP taban kompozisyonu itibarıyla iktidar havzasında yer alırken, siyasal tutum ve söylem itibarıyla muhalefet karakteristiği arz ediyor. Akıbeti, bu çelişkiyi nasıl gidereceğine bağlı olacak. 

Arafta Kalan Siyaset ve Toplum

31 Mart sonrası siyaset üzerinde bu beş dinamiğin yanı sıra milliyetçi temsilde yaşanan bunalım, DEM Parti’nin konumlanma sancısı ve sağ-muhafazakâr havzada AK Parti’ye alternatif üretme arayışı gibi başka dinamiklerin de etkili olma ihtimali mevcut. Ancak, kısa ve orta vadede bu arayışların siyasal tartışmaları belirleme ihtimali yukarıda yer verilen beş dinamiğe nazaran daha zayıf olacaktır. Bu çerçevede, -şimdilik- 31 Mart sonrası siyasetin, büyük oranda bu beş dinamiğin belirlediği siyasal koşullar çerçevesinde şekilleneceğini öngörmek mümkün. 

Bu beş dinamik, 31 Mart sonrasında, siyasal zeminin ve siyasi aktörlerin imkân ve konumlarının yapısal olarak değiştiğini, yeni bir döneme geçiş aşamasında olduğumuzu gösteriyor. 

Yeni dönemin en önemli yansıması, siyasetin son 22 yılda olduğu gibi artık sadece Erdoğan ve öncülük ettiği parti ve/ya ittifak tarafından değil, Erdoğan (ve ittifakı) ile CHP tarafından, bu iki aktörün karşılıklı etkileşimiyle şekilleneceği gerçeğidir. Bu durum, hem Erdoğan/AK Parti ve CHP’nin siyaset rotasını ve performansını hem de toplumun Erdoğan/AK Parti ve CHP’ye bakışını doğrudan etkileyecektir. 

Seçmen, 31 Mart’ta Erdoğan’a ciddi bir ders, CHP’ye de güçlü bir kredi vererek siyaseti yeni bir dengeye oturttu. Geride bıraktığımız üç ayda, CHP açılan krediyi doğru değerlendirme yönünde bir çaba içinde iken, Cumhurbaşkanı Erdoğan toplumun yerel seçimler aracılığıyla verdiği dersin gereğini yapma konusunda henüz ciddi bir çaba içerisinde görünmüyor. 

Toplum CHP’nin ciddi bir çaba içinde olduğunu görüyor ama nihai kararını vermek için CHP’nin gerçek anlamda değişip değişemeyeceğini, ardından da Türkiye’yi değiştirebilecek bir siyasi tasavvur geliştirip geliştiremeyeceğini görmek istiyor. 

Benzer şekilde, Erdoğan’ın açmazlarını izleyerek, siyasi ve idari koordinatlarda sahici bir değişime yönelip yönelemeyeceğini görmek istiyor. 

Kısacası, toplum Erdoğan’dan umudunu henüz kesmiş, CHP’ye de tamamen yaslanmış/ikna olmuş değil. Erdoğan’ın da CHP’nin de eskisinden farklılaştığını, dönüştüğünü görüyor ama bu dönüşümün henüz nihai rotasına varmadığını düşünüyor. Bu nedenle de önümüzdeki dönemde her iki aktörü de dikkatle izlemeye devam edecek. 

Önümüzdeki dönem, her iki aktörün de 31 Mart sonrası dönemi doğru okuma ve gereğini doğru söylem ve politikalarla yapma kapasiteleriyle şekillenecek.

Nearly four months have passed since the local elections. During this period, both voter trends and the possible political routes and capacities of political parties and actors became largely clear. 

In the context of voter trends, the most curious thing was to what extent the voter would transform the choice he made in the local elections into a possible general election choice. As you may remember, the May 14, 2023 elections could not be permanent due to voter trends. Public opinion surveys conducted immediately after the elections and the local elections held 10 months after the elections revealed that the trends in the May elections were not permanent. 

But now a different situation is happening. Research conducted by PANORAMATR in April, May, June and July shows that voters largely preserved their voting preferences in the March 31 elections. This four-month trend reveals that local election results have created a new axis regarding voter preferences and the vote rate of political parties. 

This means that we have entered a new era in terms of voter choice, voter-politics and government-opposition relations.

In this respect, it would not be wrong to say that the 31 March elections had a more critical impact on the structural dynamics and possible course of Turkish political life than the 14 May elections. 

This situation is also reflected in the attitude of political actors and parties. Immediately after the elections, politics witnessed intense activity based on three basic dynamics. The possibility of the dialogue that started between President Erdoğan and Özgür Özel to transform the political ground is partly this possibility, and to a greater extent the crisis within the People's Alliance - Bahçeli and MHP - over the developments in the Sinan Ateş case, and the new Constitutional process, which has different political meanings based on the possible fate of these two. . 

Towards the end of June, political expectations and scenarios fed by these three dynamics quickly faded. While Özel sabotaged the normalization process by not being able to resist the pressures within the party, Erdogan renewed his trust in the People's Alliance axis by not being able to resist the pressures within the alliance. The constitutional agenda has also lost momentum - for now. 

In fact, while the continuation of the normalization process provides serious political advantages to the CHP, the continuation of the People's Alliance creates serious handicaps in addition to the opportunities it provides for Erdoğan. Despite this, both leaders preferred to hold on to the comforts they had rather than reaching for possible gains. 

It can be said that the political calendar was effective in Erdoğan and Özel's acceptance of the continuation of the status quo rather than managing the resistance they encountered. There are still four years until the elections, if they are held at the normal time. Actors are aware that they cannot achieve their goals in the elections by maintaining their current political coordinates, but they feel the need to spend at least the next 1-1.5 years in the comfort of the current status quo. 

President Erdogan foresees that economic indicators will begin to improve during this period and that he will fend off possible political interventions by relying on the political and administrative comfort provided by the People's Alliance until economic recovery is achieved. CHP also needs time for its intra-party power dynamics to fall into place and to consolidate its potential support through won municipalities and a new discourse and politics. In addition to these two parties, which have the capacity to determine the political agenda, other political parties also have to use a certain period of time for restructuring. 

Therefore, it would not be wrong to predict that politics and political actors will prefer to progress on a predictable axis based on today's coordinates - as much as possible - until 2026, and will turn to more structural and radical changes after 2026. 

In this context, it is possible to explain the new political axis that emerged after the March 31 elections and will continue until 2026 - unless an unexpected development occurs - through five dynamics. 

Change in the First Party

The first dynamic of the new era is that the AK Party has lost its distinction of being the leading party -by far- and has settled into a nose-to-nose competitive equation with the CHP. 

The party system and political life in Turkey has been shaped under the leadership of the AK Party since 2002. In addition to being the leading party since the 2002 elections, the AK Party had a vote rate well above that of the party following it (CHP), and often even above the sum of the two parties following it (CHP and MHP/HDP). This was the political situation even in the 2018 and 2023 elections, when the AK Party lost serious votes. 

The March 31 elections changed this situation radically. For the first time in its political life, the AK Party lost its position (and privilege) as the leading party. Public opinion research shows that voters largely retained their choice in local elections, and that CHP received higher support than the AK Party in a possible general election. 

The vote difference between CHP and AK Party is quite low, so it would not be a surprise if this gap narrows in the coming period and/or AK Party rises to the first party position again. There is a more intense political struggle in the opposition area compared to the ruling area. Possible revivals in the DEM Party, İYİ Party, Zafer Party and TİP and possible tensions within the CHP may negatively affect the CHP's vote rate. 

The alternatives that voters in power can turn to are more limited. A large portion of the voters who have moved away from the AK Party remain in the Undecided bloc. The possible addresses to which these voters can turn are - for now - limited to MHP and YRP. Both seem far from becoming a permanent alternative for voters disgruntled with the AK Party. Therefore, AK Party voters still look primarily at Erdoğan and the AK Party. Moreover, considering the strong impact of the economy on the AK Party's loss of votes, it is possible that possible positive developments in the economy in the coming period will have a positive impact on the ruling party.

Therefore, when comparing the political struggle and alternative addresses on the ruling and opposition fronts, it can be said that Erdogan and/or the AK Party are more advantageous than the CHP. In this context, considering the low difference between CHP and AK Party, it would be better not to deny the possibility of AK Party becoming the first party again in the coming period. 

However, this will not change the fact that we have entered a new era in Turkey's political party system and political life after March 31. Of course, CHP being the first party has a symbolic meaning, but even if the AK Party becomes the first party again, the difference between it and the CHP will remain minimal. This means that we have entered a period in which the first place will be shared or change hands frequently, unless one of the two shows an unexpected political performance - positive or negative - that will radically change its current position. 

Therefore, politics will no longer be shaped only by Erdoğan (and the alliance he leads), but through the struggle and interaction between Erdoğan and CHP. 

Breaking the Monopoly of Political Hegemony

The second dynamic of the new period - which can also be seen as a natural consequence of the first feature - is that the political hegemony of Erdoğan, the People's Alliance and the AK Party has been greatly weakened. 

The over 50 percent social support that President Erdoğan had through the AK Party until 2018 and the People's Alliance since 2018 gave him the opportunity to establish a strong political hegemony, define the basis of political legitimacy, set the agenda and confine the opposition to a certain area of ​​action. was providing. 

The March 31 elections seem to have changed this situation. While the opportunity and capacity of Erdoğan and the People's Alliance to establish political hegemony is weakening, the CHP seems determined to turn to a discourse and politics according to its own priorities, not feeling the need to stay within the political boundaries determined by the government as before. 

The weakening of the political legitimacy monopoly that has belonged to the People's Alliance for a long time and the CHP's will to go beyond the political coordinates determined by the government through the diversification of influential political actors will directly affect the agenda and priorities of politics, problem headings and solution formulas. 

In this context, it is necessary to associate the discussions that have taken place in recent months over the trustee policy, the Sinan Ateş file, the salary increase for retirees, the dialogue with the Assad administration and the normalization/softening process, and the context and content of these discussions, with the structural transformation that took place after the elections in the context of political hegemony and monopoly of legitimacy.  

Change in Political Orientation

The third dynamic of the new period - related to both features above - is related to the transformation in the political orientation of Erdogan and CHP. The main dynamic that brought Erdoğan and the AK Party to the strongest and longest-lasting power of the multi-party era was to be the political spokesperson and carrier of the segments that demand justice, equality and freedom in the political, economic or cultural fields against tutelage and the established order. 

The change in political priorities since 2013 was not considered a problem to the extent that it was deemed necessary in the eyes of society, based on the priority of fending off real threats, and was accepted, although not internalized. However, the survival policy aimed at eliminating internal and external security threats, and the fact that the People's Alliance and the Presidential System created their own political priorities and habits and continued their existence after the threats were fended off, led to the questioning of the political mission that the society attributed to Erdoğan and the AK Party. 

The perception that the leader and the party supported by the society, to protect the rights and laws of the society against the state, of politics against the bureaucracy, and to be the pioneer of change against the status quo, has switched points in the equation of state-society, bureaucracy-politics and status quo-change, resulted in a decrease in social support. Of course, it is possible to add to this the many injustices and weaknesses experienced in the power and management performance, especially the economic crisis, as a natural consequence of the change of scissors. 

This situation has directly affected the political will and orientation of Erdogan and the AK Party. Erdoğan overcame many crises during his 22-year rule by leaning on society, turning to politics, and changing the status quo. Today, it is having a hard time overcoming the crisis it is in, to the extent that it cannot address these. In fact, it sometimes tries to protect the status quo it has created by leaning on the state despite/against the society and the broad masses. This also affects society's perception and expectation of Erdoğan and the AK Party. 

CHP, on the other hand, is trying to move away from the state, bureaucracy and status quo, with which it is identified by large segments of society. While the AK Party focuses on preserving the status quo it has established, the CHP expresses its desire to move away from positional politics. While the AK Party is turning inward and defensive, the CHP is trying to open up to the outside world and establish dialogue with social segments that it has not addressed before. While AK Party identifies with the state and responds to problems and demands mostly from the state perspective, CHP tends to act as a spokesperson for social problems. As a matter of fact, the concept sets used by the parties in the March 31 elections were recorded as a reflection of this change in position.

Of course, this shift that has begun to occur between the AK Party and CHP in discourse, politics and orientation is not yet a finalized process for both actors. As of today, it is limited to the level of orientation and perception and needs to be tested on many critical issues and topics in the coming period. However, even if it is limited to perception and orientation for now, it is possible to see this as a situation that will directly affect the political fate of Erdoğan, the AK Party and the CHP.

Alliance Politics and Reflections

The fourth dynamic is about alliance politics and the extent to which parties are affected by alliance politics. Politics has been shaped through alliances since 2017, as the presidential system indexes power to 50 percent + 1 vote rate. While alliance politics offered political parties the opportunity to "stay in the game", it damaged the parties' capacity to produce policies, their will to "establish their own game" and the representation relationship between voters and politics. 

While the Nation Alliance (and other alliances in the opposition bloc) disintegrated after the May 2023 elections, opposition voters consolidated around the CHP to balance the ruling bloc in the March 31 elections. Thus, CHP had the opportunity to benefit from the advantages of the alliance without bearing its disadvantages. 

This situation gives CHP a great advantage over the AK Party, which has to maintain the People's Alliance. While the CHP is freed from the burden of the institutional alliance and has the opportunity to address the entire social opposition with the understanding of grassroots alliance, the AK Party has to take into account the institutional priorities of the MHP at every step, instead of the expectations of the alliance base. While the CHP gains a wide field of action and the initiative to produce policies as it sheds the burden of alliance, the AK Party is stuck in a narrow field of action and cannot take political initiative to the extent that it has to pay attention to the MHP in every step. While CHP is entering a growth trend after being freed from the alliance, Erdoğan and AK Party continue to struggle with the risk of shrinking to the extent that they are dependent on the alliance. 

As a matter of fact, the movement around the Ateş file and the normalization/softening process, which left its mark on June, revealed the cost of the alliance to Erdoğan and the AK Party. The relationship established by the AK Party and CHP with alliance politics will directly affect many political developments in the coming period. 

Change in the Ranking of Parties

The last dynamic for the new period is related to the vote rates of political parties and their places on the scale. All three surveys we conducted after the March 31 elections show that although CHP and AK Party are in close bands in the first step, DEM, MHP and YRP are in a band close to each other, well below the first step, at the margin of the election threshold. In this new ranking, where two parties are in the 25 percent band and three parties are in the 5-7 percent band in direct preferences, the other parties are well below the threshold anchor, in the 2-3 band. 

This new positioning will have several political repercussions. First of all, in the new era, the AK Party and CHP will undertake the mission of dragging and leading politics. AK Party and CHP will assume the leadership and carrier of the government-opposition axis. 

However, the voting rate of both of them is not enough to lead alone. Both need the support of another party or parties. This makes DEM Party, MHP and YRP the key parties, even though they are on the margin of the threshold. 

It can be predicted that MHP and DEM Party will be at opposite poles due to political/historical reasons. While the AK Party receives the support of the MHP through the alliance, the CHP will have to take into account the DEM Party in its policies and discourses. YRP's situation is a little more complicated. While YRP is in the ruling party in terms of its base composition, it has opposition characteristics in terms of political attitude and discourse. Its fate will depend on how it resolves this contradiction. 

Politics and Society in Limbo

In addition to these five dynamics, there is a possibility that other dynamics will have an impact on post-March 31 politics, such as the crisis in nationalist representation, the DEM Party's positioning pain, and the search for an alternative to the AK Party in the right-conservative basin. However, in the short and medium term, the likelihood of these searches determining political debates will be weaker than the five dynamics listed above. In this context, it is possible to predict - for now - that post-March 31 politics will be shaped largely within the framework of the political conditions determined by these five dynamics. 

These five dynamics show that after March 31, the political ground and the possibilities and positions of political actors have changed structurally and that we are in the transition phase to a new era. 

The most important reflection of the new era is the fact that politics will no longer be shaped only by Erdoğan and the party and/or alliance he leads, as in the last 22 years, but by Erdoğan (and his alliance) and the CHP, by the mutual interaction of these two actors. This situation will directly affect both the political course and performance of Erdoğan/AK Party and CHP and the society's view of Erdoğan/AK Party and CHP. 

On March 31, the voters gave a serious lesson to Erdoğan and a strong credit to the CHP and brought politics to a new balance . In the past three months, while CHP has been making an effort to make good use of the loan, President Erdoğan does not yet seem to be making a serious effort to fulfill the lesson given by the society through local elections. 

The society sees that the CHP is making a serious effort, but in order to make its final decision, it wants to see whether the CHP can truly change and then develop a political vision that can change Turkey. 

Similarly, by monitoring Erdoğan's dilemmas, he wants to see whether he can lead to a real change in political and administrative coordinates. 

In short, the society has not yet given up hope on Erdoğan and has not fully relied on/convinced the CHP. He sees that both Erdoğan and CHP have changed and transformed from what they used to be, but he thinks that this transformation has not yet reached its final course. For this reason, we will continue to monitor both actors carefully in the coming period. 

The coming period will be shaped by the capacities of both actors to correctly read the post-March 31 period and to do what is necessary with the correct discourse and policies.