14 Mayıs 2023’te başlayan seçim maratonu 31 Mart 2024 seçimleriyle son buldu. Her iki seçim de siyaseti ve toplumsal psikolojiyi derinden etkiledi. 

Mayıs 2023 seçimleri iktidara beklenmedik bir güç aktararak muhalefeti ciddi bir şekilde sarsarken, Mart 2024 seçimleri ise muhalefete ve CHP’ye beklentilerin üzerinde ciddi bir güç aktararak iktidarı derinden sarstı. 

31 Mart seçimleri Mayıs seçimlerini revize ederek yepyeni bir dinamik üretti. Yasama ve yürütmeyi belirlemesi dolayısıyla Mayıs seçimleri önemini muhafaza etmekle birlikte, siyasetin 2028 güzergâhını esas olarak 31 Mart seçimleri belirleyecek.  

31 Mart seçimleri, siyaset ve toplum ile ilgili okumalarımızı gözden geçirmemizi sağlayacak pek çok sonuç üretti. Bu sonuçları hakkıyla anlam(landırm)ak üzere, önümüzdeki dönemde farklı dinamiklere mercek tutan birçok gözlem ve değerlendirmeye ihtiyaç var. 

Burada, bir ilk-erken değerlendirme olarak, 31 Mart seçimlerini toplumun verdiği üç mesaj üzerinden okumanın mümkün olduğunu düşünüyorum; iktidara ders verme, muhalefete/CHP’ye kredi açma ve siyaset dengesini yeniden kurma. 

İktidara Ders Verme

31 Mart seçimlerinin en belirleyici dinamiğini iktidara ders vermek oluşturuyor. İktidara ders verme tutumunu daha belirleyici görmemin nedeni, iktidardan kopan seçmenin en az yarısının (veya yarıdan fazlasının-YSK verileri çıktığında daha net konuşmak mümkün) başka partilere (CHP veya YRP’ye) yönelmek yerine sandığa gitmemeyi tercih etmiş olmasıdır.  

Bu çerçevede, -temsili olarak- iktidara küsen 10 seçmenin beşinin sandığa gitmediğini, üçünün YRP’li adaylara, ikisinin de CHP’li adaylara yöneldiğini söylemek mümkün. YRP’ye yönelen seçmeni hâlâ iktidarın etki alanı içinde görmek daha doğru olduğundan, iktidardan kopan 10 seçmenin sadece ikisinin henüz gerçekten koptuğunu, diğer sekizinin ise bu seçimlerde iktidara ders verme motivasyonuyla hareket ettiğini, dolayısıyla iktidar havzasında durmaya devam ettiğini varsaymak daha doğru olur. 

Seçmeni iktidara ders verme tercihine sürükleyen bazı yapısal ve konjonktürel dinamiklerden bahsedilebilir. 

Yapısal Dinamikler

En belirleyici yapısal dinamiği, uzunca bir süredir iktidarın yürüttüğü siyaset ve yönetim anlayışına yönelik gecikmiş ve birikmiş tepki olarak görmek mümkün. 

AK Parti seçmeni, 2015’ten beri gerçekleştirilen her seçimde iktidarın beka-güvenlik eksenli siyasetine ve 2018’de başkanlık sistemi üzerinden kurumsallaşan idare tarzına sınırlı olsa da istikrarlı bir şekilde tepki gösterdi. 

İstikrarlı tepki, 2019 seçimlerinde AK Parti’ye birçok büyükşehir kaybettirdi. Ancak AK Parti 2019’da başta İstanbul ve Ankara olmak üzere birçok büyükşehri kaybedişini, gereken ciddiyetle ele almadı. 

Seçmen bu siyaseti 14 Mayıs seçimlerinde cezalandırmaya hazırdı, ancak muhalefet ortalama seçmende istikrarsızlık endişesi yaratacak tercihlerde bulununca seçmenin tepkisi gecikti. 

AK Parti Mayıs seçimlerini de doğru okuyamadı. Muhalefetin başarısızlığını kendi başarısı zannetti. 

Böylece, 31 Mart’ta seçmenin son 10 yıldır her seçimde ısrarla verdiği dersin en büyüğüne muhatap oldu ve kuruluşundan beri girdiği seçimlerde ilk defa birinci parti koltuğundan kalkmak zorunda kaldı. 

Bu çerçevede, 31 Mart’ta iktidara ders vermeyi tercih eden seçmeni motive eden en güçlü duygunun, Mayıs seçimlerindeki -zoraki- tercihini telafi etmek olduğunu söylemek yanlış olmaz.  

Seçmen, sınırlı da olsa 2015 seçimlerinden beri istikrarlı bir şekilde verdiği ihtarların dikkate alınmaması üzerine ciddi ve güçlü bir ders verdi. 

Konjonktürel Dinamikler

Yapısal dinamikler belirleyici olmakla birlikte sonuçlar üzerinde seçim sürecindeki bazı konjonktürel-yerel dinamikler de etkili oldu. 

Seçim sürecine özgü bu dinamikleri aday, kampanya ve strateji hataları olarak özetlemek mümkün. 

İlk olarak, AK Parti, 31 Mart seçimlerinde, birçok yerde hem doğru aday bulmakta zorlandı hem de aday havuzu içerisinden genellikle risksiz ve vasat profilleri tercih etti. Öyle ki birçok seçim bölgesinde ortalama seçmen CHP’li adayları AK Partili adaylardan daha doğru buldu. Kampanya süresince aday makasının açılması, iktidar seçmeninde sandığa gitmeme, muhalefet seçmeninde de CHP’li adaylara yönelme eğilimini güçlendirdi. 

İkinci olarak, AK Parti bu seçim sürecinde önceki seçimlerle kıyaslanamayacak ölçüde kötü bir kampanya performansı gösterdi. Kampanyaların seçmen üzerindeki etkisini abartmamak gerekir ama liderlerin ve adayların kampanya performansı, tabanın mobilizasyonu ve kararsız seçmenin nihai tercihi üzerinde önemli bir etkide bulunabiliyor. Bu seçimlerde, AK Parti’nin çeyrek asırlık birikimini ve belediyecilik anlayışındaki yeni trendleri ıskalayarak tutunduğu anakronik “gerçek belediyecilik” sloganı toplumda anlamlı bir karşılık oluşturmadığı gibi, AK Parti seçim süreci boyunca, zamanın ruhunu ve/ya toplumsal psikolojiyi yakalayacak etkili bir söylem de üretemedi.  

Üçüncü olarak, AK Parti hem seçim öncesi ittifak ve siyaset arayışlarında hem de seçim sürecindeki söylem tasarımında etkili bir strateji de geliştiremedi. Bu seçimlerde başarı elde etmek için, AK Parti’nin özellikle kritik büyükşehirlerde YRP’nin işbirliğini sağlaması, DEM Parti’nin CHP’ye yakınlaşmasını engellemesi ve İYİ Parti’nin erimesini durdurması gerekiyordu. Söylem ve siyasetini buna göre yapılandırması gerekiyordu. Bu üçü de yapılamadı. 

YRP işbirliğine ikna edilemediği gibi seçim sürecinde sürdürülen polemikler hem YRP’nin -özellikle Gazze konusunda- muhalefet dozunu artırmasına hem de YRP tabanının kemikleşmesine hizmet etti. DEM Parti içinde yürütülen tartışmaları dikkate alarak sonuç alıcı bir tutum takınmak yerine ya eski ezberler üzerinden CHP-terör işbirliği söylemlerine atıfta bulunuldu veya seçim takvimi ıskalanarak Irak merkezli terör operasyonlarının hazırlıkları gündemde tutuldu. Böylece DEM seçmeninin CHP’li adaylara yönelmesine katkı sağlandı. İYİ Parti’nin erimesini durdurmaya yönelik bir söylem ve strateji ise gündeme bile alınmadı. 

Sonuç olarak iktidar aday tercihi, kampanya tasarımı ve seçim stratejileri başlıklarında yaptığı hatalarla yenilgiye davetiye çıkardı. 

AK Parti aday, kampanya ve strateji başlıklarında bu hataları yapmasa da seçmenin tutumunu esas olarak belirleyen yapısal-genel dinamikler dolayısıyla bu seçimlerde ciddi bir ihtar alacaktı. Ancak bu hatalar yapılmadığında gösterilen tepkinin boyutu bu kadar güçlü olmayacak, dolayısıyla da siyaseti ve toplumsal psikolojiyi bugünkü kadar sarsmayacaktı. 

Son olarak, AK Parti’nin yaşadığı kayıpta ekonomik koşulların oynadığı role de atıfta bulunmak gerekir. Burada ekonomik koşulları ve daha vülgarize bir şekilde emeklilere yeterli ücret artışının yapılamayışını AK Parti’nin oy kaybının yegâne müsebbibi olarak görmeye yönelik yüzeysel ve indirgemeci yaklaşımları ihtiyatla karşılamak gerekir. 

Seçmen tekil başlıklara yönelik kanaatlerden öte bütüncül fotoğrafa yönelik genel bir kanaat üzerinden tutum geliştiriyor. Ekonomiyi önemli bir sorun alanı olarak görmekle birlikte müstakil bir başlık olmaktan öte cari siyaset ve yönetim tarzının doğal bir sonucu ve hatta semptomu olarak görüyor.  

Bu çerçevede, başta emeklilere ücret artışı olmak üzere ekonomik duruma yönelik şikâyetlerin seçim sürecine damga vurması, seçmenin oy tercihinde belirleyici dinamiğin ekonomik kaygılar olduğunu göstermez. Seçmenin iktidara yönelik muhtelif şikâyetlerini ekonomi üzerinden somutlaştırdığını, ekonomiyi birçok şikâyetinin göstereni haline getirdiğini gösterir. 

Meselenin daha iyi anlaşılması için, ekonomik koşulların neden Mayıs seçimlerinde belirleyici bir dinamiğe dönüşmediği üzerinde düşünmek gerekir.  

CHP’ye Kredi Açma

31 Mart seçimlerinin ikinci dinamiğini muhalefete ve bu seçimlerde seçmen gözünde muhalefeti temsil eden CHP’ye kredi açmak oluşturuyor. Bugüne kadar iktidar partilerine oy veren sınırlı oranda bir seçmen de muhalefet partilerinin tabanı da 31 Mart’ta beklenenin üzerinde bir ağırlıkla CHP’ye yöneldi. 

Bu sonuçta özellikle üç dinamiğin etkili olduğunu söylemek mümkün. 

İlk dinamik, 14 Mayıs’tan sonra beklenmedik yenilginin oluşturduğu sarsıntı dolayısıyla muhalefetteki siyasi partilerin hızlıca “iktidara karşı muhalefet” fikrinden vazgeçerek, “müstakil siyaset” veya “3. Yol” formülleri üzerinden ayrışmaya başlamasıyla ilişkili. İktidarın Mayıs zaferinden sonra muhalefetin dağınıklığı dolayısıyla 31 Mart seçimlerini de kazanma ihtimali, Mayıs seçimlerinde hayal kırıklığına uğrayan toplumsal muhalefeti büyük bir endişeye sevk etti. Bu süreçte CHP, kendisini hızlıca toparlayarak “iktidara karşı muhalefet” mevzisini korumaya devam etti. Toplumsal muhalefet kurumsal muhalefetin aksi çabalarına rağmen, iktidara bir mevzi daha kazandırmamak adına muhalefetin bayraktarlığını yapan CHP’li adaylara yöneldi. 

İkinci dinamik, 2019’da muhalefet ittifakının desteğiyle seçimleri kazanan belediye başkanlarının görev süreleri boyunca başta ittifak bileşenleri olmak üzere farklı toplumsal kesimleri memnun eden bir performans göstermiş olmalarıyla ilişkili. Başkanların, kendilerini CHP kimliğiyle sınırlandırmadan partiler-üstü bir hizmet/icraat anlayışını hayata geçirmeleri hem toplumsal muhalefetin farklı bileşenleri hem de iktidara ders vermek isteyen iktidar seçmeni nezdinde makbul adresler olmalarını sağladı. 

Üçüncü dinamik ise, 31 Mart’ın yerel seçim olmasıyla ilişkili. Genel seçimlerde veya Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sosyolojik kimlikleri doğrultusunda oy vermeyi önemseyen birçok kesim, 31 Mart’ın yerel seçim olması hasebiyle muhalefet adaylarına yönelmekte beis görmedi. 

Bu dinamikler dolayısıyla seçmenin 31 Mart’ta verdiği ikinci mesajın, CHP’ye güçlü bir kredi vermek olduğunu söylemek mümkün. 

Burada abartılı analizlere yönelmemek adına CHP’nin birinci parti olmasını sağlayan seçmen hareketliliğinin doğru anlaşılması büyük önem taşıyor. Bunun için de CHP’ye yönelen seçmenin profil analizinin doğru yapılması gerekiyor. 

Ayrıntılı sandık analizleri yapmak gerekir ama erken bir gözlemle iktidar ve muhalefet kümeleri arasındaki geçişkenliğin hâlâ çok sınırlı olduğunu, hâkim dinamiğin kümeler-içi hareketlilik olmaya devam ettiğini, CHP’nin iktidar tabanından aldığı desteğin oldukça düşük olduğunu akılda tutmakta yarar var. 

Bu çerçevede, CHP’nin birinci parti olmasını sağlayan esas dinamiğin muhalefet yarı küresinde yaşanan hareketlilik olduğunu, toplumsal muhalefetin siyasi aktörler arasında radikal bir sadeleşmeye giderek CHP’ye “iktidara karşı muhalefet”in taşıyıcılığı misyonunu yüklediğini söylemek yanlış olmaz. Dolayısıyla “toplumun muhalefete verdiği kredi” terkibini, esasında, “toplumsal muhalefetin CHP’ye verdiği kredi” olarak okumak daha doğru olur. 

Siyasete Denge Getirme

31 Mart seçimlerinin ürettiği üçüncü dinamik, siyasal dengeyi yeniden inşa etmek oldu. 

14 Mayıs seçimleri iktidar ile muhalefet arasındaki siyasal dengeyi bozmuştu. İktidar toplumsal desteğinin üzerinde bir güç elde ederken, muhalefet toplumsal desteğinin altında bir güce razı olmak durumunda kalmıştı. 

Toplumsal muhalefetin temsil imkânından mahrum kalması dolayısıyla toplum ile siyaset arasında oluşan temsil açığı birçok siyasal anomaliye davetiye çıkarıyordu. 

31 Mart’ta seçmen bu açığı kapatmaya yönelik etkili bir hamle yapmış oldu. Toplum, kurumsal siyasete rağmen temsil açığını kapattı. İktidar ile muhalefet arasında yeniden denge kuruldu. 

Sonuç: Siyasetin Geri Dönüşü 

Seçmen 31 Mart’ta iktidara ciddi bir ders verirken, muhalefete/CHP’ye de geniş bir kredi açtı ve böylece Mayıs seçimlerinde bozulan siyasal dengeyi yeniden kurdu. 

Ancak, bu denli güçlü olmasa da Türkiye, bu dinamik ile ilk defa karşılaşmıyor. 

Toplum 2018 seçimlerinde iktidara kazandırırken, 2019 yerel seçimlerinde muhalefete önemli mevziler kazandırarak dengeyi sağlama yoluna gitmişti. 2019-2023 arasındaki temel dinamik, muhalefetin iktidara gelme umudu ve motivasyonuydu. 2023’te beklenen olmadı ve iktidar yeniden kazanırken, muhalefet yaşadığı hayal kırıklığıyla ciddi bir türbülansa girdi. 10 ay sonra gerçekleşen seçimlerde seçmen 2018-2019 dinamiğini yeniden ve daha güçlü bir şekilde tedavüle soktu. 

Temel soru, önümüzdeki dört yılın ve 2028 seçimlerinin 2019-2023 dinamiklerine paralel bir izlekte yaşanıp yaşanmayacağıyla ilgilidir.

Tarihin tekerrür etmeyeceği kanaatini güçlendiren yeni iki dinamik var.

İlk olarak, AK Parti’nin ve iktidar blokunun istikrarlı oy kaybı, dinamik-öncü sosyolojiyi kaybetme yolunda ilerliyor. İktidar 2023’te büyükşehirlerin kaybını Anadolu’nun desteğiyle telafi edebilmişti. 31 Mart seçimlerinde büyükşehirlerdeki kayıp oranı büyürken, Anadolu’da da ciddi mevziler kaybetmeye başladı. Bu çerçevede, iktidarın taşraya hapsolma riskiyle karşı karşıya olduğunu söylemek yanlış olmaz.  

İkinci olarak, CHP ilk defa birçok farklı kesimin oyunu bu denli yaygın bir şekilde alıyor. Uzunca bir süre belli bir kimliğe ve bölgeye sıkışan CHP, ilk defa kimlik ve bölge sınırlarını aşarak Türkiye partisi olma imkânı yakaladı. 

AK Parti adım adım merkez partisi olma konumundan uzaklaşırken, CHP kararlı bir şekilde merkez partisi olmaya yöneliyor. 

Bu bir yandan AK Parti’nin hem genel olarak toplum hem de kendi tabanı üzerindeki siyasal hegemonyasını kaybetme sürecine girdiğini, bir yandan da CHP’nin tarihsel-kimliksel bagajlarının yükünden kurtulma imkânı yakaladığını gösteriyor. 

Bu siyasal sürece, henüz çok sınırlı bir düzeyde olmakla birlikte sosyolojik kimliklerin esneme eğilimine girmesi ve radarlarını açarak farklı siyasal arayışlara yönelmesi eşlik ediyor.

Bu durum, iktidarın (ve muhalefetin) 2018’den beri yaptığı hataların (ve yatırımların) sonucu. İktidar açısından gecikmiş bir fatura, muhalefet/CHP için gecikmiş bir kredi, toplum ve siyaset içinse ciddi bir imkân. 

Bu bir dönüm noktası. Ancak, düz-doğrusal olarak 2028’in kaderini tayin eden bir moment değil. Toplum Mayıs seçimlerinin siyasal sonuçlarını tashih ederek, siyasal aktörlerin 2028 rotasını yeniden çizdi. Ancak daha önümüzde yaşanacak-geçirilecek muhtemel dört yıl var. Bu süre boyunca, iktidarın kendisine verilen dersi alıp almayacağı, CHP’nin kendisine açılan krediyi doğru kullanıp kullanmayacağı ve dengeleyici yan aktörler olarak MHP ve DEM Parti’nin siyasal denklemde nasıl bir rol oynayacakları belli olacak. 

Dolayısıyla 2028’in akıbetini, önümüzdeki dört yıl boyunca, başta AK Parti ve CHP olmak üzere, iktidarın ve muhalefetin siyasal performansı belirleyecek. 

İktidar tabanını küstürse de henüz kaybetmiş değil. Önümüzdeki dönemde küsen tabanını geri kazanması da tamamen kaybetmesi de mümkün.

CHP toplumsal muhalefetten beklenmedik büyüklükte bir destek aldı. Bunu -şimdilik- CHP’ye açılan bir kredi olarak okumak gerekir. Önümüzdeki dönemde, CHP, bu stratejik desteği kalıcı hale getirme imkânlarına sahip olduğu gibi kaybetme riskine de açık. 

AK Parti’nin ciddi bir siyasal tecrübesi ve birikimi var ama siyasal enerjisi zayıflamış durumda. CHP’nin siyasal enerjisi yüksek ama siyasal birikimi ve tecrübesi zayıf. 

AK Parti toplumla bağ kurmayı beceriyor ama devletçi refleksler, ittifak denklemi ve iktidar konforu, duyarlılığını ve adaptasyon melekelerini köreltmiş durumda. 

CHP’nin ise tarihsel olarak farklı toplumsal kesimlerle ilişki kurma refleksleri zayıf ama hızlı bir şekilde değişiyor, öğreniyor ve adapte oluyor. 

AK Parti’nin en önemli sınavı, ittifak denklemi, güvenlik ekseni ve iktidar konforu dolayısıyla körelen siyasal reflekslerini güçlendirip yeniden reformcu siyasete ve rasyonel yönetime yönelip yönelemeyeceği olacak. 

CHP’nin en önemli sınavı ise, toplumun bugün belediyeleri yönetmek için verdiği muazzam krediyi neden 10 ay önce ülkeyi yönetmek için vermekten kaçındığını doğru etüt edip, toplumun verdiği siyasal krediyi belediye başkanlarının kişisel algısının ve performansının ötesine taşıyarak siyasal bir söylem ve tutuma dönüştürmeyi başarıp başaramayacağı olacak. 

The election marathon, which started on May 14, 2023, ended with the elections on March 31, 2024. Both elections deeply affected politics and social psychology. 

While the May 2023 elections seriously shook the opposition by transferring unexpected power to the government, the March 2024 elections deeply shook the government by transferring serious power to the opposition and CHP beyond expectations. 

The March 31 elections revised the May elections and produced a brand new dynamic. Although the May elections remain important as they determine the legislative and executive branches, the 2028 route of politics will mainly be determined by the March 31 elections.  

The March 31 elections produced many results that will make us reconsider our readings about politics and society . In order to fully understand these results, many observations and evaluations that focus on different dynamics are needed in the coming period. 

Here, as a first-early assessment, I think it is possible to read the March 31 elections through three messages given by the society; Teaching the government a lesson, extending credit to the opposition/CHP and restoring the political balance. 

Teaching a Lesson to the Government

The most decisive dynamic of the March 31 elections is teaching a lesson to the government. The reason why I see the attitude of teaching a lesson to the government as more decisive is that at least half (or more than half - it is possible to be more clear when the YSK data is released) of the voters who broke away from the government chose not to go to the polls instead of turning to other parties (CHP or YRP).  

In this context, it is possible to say that - on a representative basis - five out of 10 voters who were offended by the government did not go to the polls, three turned to YRP candidates, and two turned to CHP candidates. Since it is more accurate to see the voters who turned to YRP as still within the sphere of influence of the government, it would be more correct to assume that only two of the 10 voters who broke away from the government have actually broken away from it yet, and the other eight are motivated to teach a lesson to the government in these elections, and therefore continue to stay in the basin of power. 

Some structural and cyclical dynamics can be mentioned that lead the voters to choose to teach the government a lesson. 

Structural Dynamics

It is possible to see the most decisive structural dynamic as the delayed and accumulated reaction to the policy and management approach that has been implemented by the government for a long time. 

AK Party voters have reacted steadily, albeit limitedly, to the survival-security-oriented politics of the government in every election held since 2015 and to the style of administration institutionalized through the presidential system in 2018. 

The steady reaction caused the AK Party to lose many metropolitan cities in the 2019 elections. However, the AK Party did not take the loss of many metropolitan cities, especially Istanbul and Ankara, with the necessary seriousness in 2019. 

The voters were ready to punish this policy in the May 14 elections, but the voters' reaction was delayed when the opposition made choices that would create concerns of instability in the average voter. 

AK Party could not read the May elections correctly either. He mistook the opposition's failure for his own success. 

Thus, on March 31, it was taught the biggest lesson that voters have persistently taught in every election for the last 10 years, and for the first time in the elections it has participated in since its establishment, the leading party had to leave its seat. 

In this context, it would not be wrong to say that the strongest feeling that motivated the voters who chose to teach the government a lesson on March 31 was to compensate for their -forced- choice in the May elections.  

The electorate taught a serious and powerful lesson when the warnings it had been giving consistently, albeit limited, since the 2015 elections were ignored. 

Cyclical Dynamics

Although structural dynamics were decisive, some cyclical-local dynamics during the election process were also effective on the results. 

It is possible to summarize these dynamics specific to the election process as candidate, campaign and strategy errors. 

First of all, in the March 31 elections, the AK Party had difficulty finding the right candidates in many places and generally preferred risk-free and mediocre profiles from the candidate pool. So much so that in many constituencies, the average voter found CHP candidates more correct than AK Party candidates. The opening of the candidate ticket during the campaign strengthened the tendency of the government voters not to go to the polls and the tendency of the opposition voters to turn to CHP candidates. 

Secondly, the AK Party showed a poor campaign performance in this election process, incomparably with previous elections. The impact of campaigns on voters should not be exaggerated, but the campaign performance of leaders and candidates can have a significant impact on the mobilization of the base and the final choice of undecided voters. In these elections, the anachronistic slogan of "real municipalism", which the AK Party clung to by ignoring its quarter-century experience and new trends in the understanding of municipalism, did not create a meaningful response in the society, and the AK Party could not produce an effective discourse that would capture the spirit of the time and/or social psychology during the election process.  

Thirdly, the AK Party could not develop an effective strategy both in its search for alliances and policies before the election and in the discourse design during the election process . In order to achieve success in these elections, the AK Party had to ensure the cooperation of the YRP, especially in critical metropolitan cities, prevent the DEM Party from getting closer to the CHP, and stop the dissolution of the İYİ Party. He had to structure his discourse and politics accordingly. None of these three could be done. 

Not only could YRP not be persuaded to cooperate, but the polemics that continued during the election process both served to increase YRP's opposition level - especially on the Gaza issue - and to ossify the YRP base. Instead of taking a result-oriented attitude by taking into account the discussions within the DEM Party, CHP-terrorism cooperation discourses were referred to based on old memorizations, or the preparations for Iraq-based terrorist operations were kept on the agenda by ignoring the election calendar. Thus, it contributed to DEM voters turning towards CHP candidates. A discourse and strategy aimed at stopping the meltdown of the İYİ Party were not even included on the agenda. 

As a result, the government invited defeat with the mistakes it made in candidate selection, campaign design and election strategies. 

Even if the AK Party did not make these mistakes in terms of candidates, campaigns and strategies, it would receive a serious warning in these elections due to the structural-general dynamics that essentially determine the attitude of the voters. However, if these mistakes were not made, the size of the reaction would not be as strong, and therefore it would not shake politics and social psychology as much as it does today. 

Finally, it is necessary to refer to the role played by economic conditions in the loss experienced by the AK Party. Here, it is necessary to be cautious about superficial and reductionist approaches that aim to see economic conditions and, more vulgarly, the lack of sufficient wage increases for retirees as the sole cause of the AK Party's loss of votes. 

Voters develop an attitude based on a general opinion about holistic photography rather than opinions about individual titles. Although he sees the economy as an important problem area, he sees it as a natural consequence and even a symptom of the current politics and management style, rather than being an independent topic.  

In this context, the fact that complaints about the economic situation, especially the wage increase for retirees, left their mark on the election process does not indicate that economic concerns are the determining dynamic in the voters' vote choice. It shows that the voters concretize their various complaints against the government through the economy, making the economy the signifier of many of their complaints. 

To better understand the issue, it is necessary to think about why economic conditions did not become a decisive dynamic in the May elections.  

Extending Credit to CHP

The second dynamic of the March 31 elections is to extend credit to the opposition and the CHP, which represents the opposition in the eyes of the voters. The limited number of voters who have voted for the ruling parties so far, as well as the base of the opposition parties, turned towards the CHP with more weight than expected on March 31. 

It is possible to say that three dynamics were particularly effective in this result. 

The first dynamic was that, due to the shock caused by the unexpected defeat after May 14, the opposition political parties quickly gave up the idea of ​​"opposition against the government" and adopted "independent politics" or "3. It is related to the fact that it started to separate from the "Path" formulas. The possibility of the government winning the March 31 elections due to the disorganization of the opposition after the May victory caused great concern to the social opposition, which was disappointed in the May elections. In this process, CHP quickly recovered and continued to maintain its position of "opposition to the government". Despite the contrary efforts of the institutional opposition, the social opposition turned to CHP candidates who were the flagbearers of the opposition in order not to gain another position for the government. 

The second dynamic is related to the fact that the mayors who won the elections with the support of the opposition alliance in 2019 showed a performance that satisfied different social segments, especially the alliance components, during their term of office. The fact that the presidents implemented a non-partisan service/action approach without limiting themselves to the CHP identity made them acceptable addresses for both the different components of the social opposition and the voters in power who wanted to teach the government a lesson. 

The third dynamic is related to the fact that March 31 is a local election. Many segments of society that attach importance to voting in line with their sociological identities in the general elections or the Presidential elections did not see any harm in turning to opposition candidates, as March 31 was a local election. 

Due to these dynamics, it is possible to say that the second message given by the voters on March 31 was to give strong credit to the CHP. 

In order not to resort to exaggerated analysis here, it is of great importance to correctly understand the voter mobility that enabled CHP to become the first party. For this, the profile analysis of the voters turning to CHP needs to be done correctly. 

It is necessary to conduct detailed ballot box analyses, but as an early observation, it is useful to keep in mind that the permeability between the ruling and opposition clusters is still very limited, the dominant dynamic continues to be intra-cluster mobility, and the support CHP receives from the ruling base is quite low. 

In this context, it would not be wrong to say that the main dynamic that enabled CHP to become the first party was the mobility in the opposition hemisphere, and that social opposition went to a radical simplification among political actors and assigned CHP the mission of carrying the "opposition against the government". Therefore, it would be more accurate to read the phrase "the credit given by the society to the opposition" as, in fact, "the credit given by the social opposition to the CHP". 

Bringing Balance to Politics

The third dynamic produced by the March 31 elections was to rebuild the political balance. 

The May 14 elections disrupted the political balance between the government and the opposition. While the government gained power above its social support, the opposition had to settle for power below its social support. 

The representation gap between society and politics, due to which the social opposition was deprived of the opportunity to represent, was inviting many political anomalies. 

On March 31, voters made an effective move to close this gap. Society closed the representation gap despite institutional politics. Balance was re-established between the government and the opposition. 

Conclusion: The Return of Politics 

While the voters taught the government a serious lesson on March 31, they also extended a large loan to the opposition/CHP and thus re-established the political balance that was disrupted in the May elections. 

However, although it is not that strong, this is not the first time Türkiye has encountered this dynamic. 

While the society brought the government to power in the 2018 elections, it tried to maintain balance by gaining important positions for the opposition in the 2019 local elections. The main dynamic between 2019-2023 was the opposition's hope and motivation to come to power. What was expected did not happen in 2023, and while the government regained power, the opposition entered into serious turbulence due to its disappointment. In the elections held 10 months later, voters put the 2018-2019 dynamic into circulation again and more strongly. 

The main question is whether the next four years and the 2028 elections will follow a path parallel to the dynamics of 2019-2023.

There are two new dynamics that strengthen the belief that history will not repeat itself.

First of all, the steady loss of votes of the AK Party and the ruling bloc is on the way to losing dynamic-leading sociology. The government was able to compensate for the loss of metropolitan cities in 2023 with the support of Anatolia. While the loss rate in metropolitan cities increased in the March 31 elections, serious positions began to be lost in Anatolia. In this context, it would not be wrong to say that the government is at risk of being trapped in the provinces.  

Secondly, for the first time, CHP has received such a widespread vote from many different segments of society. CHP, which was stuck in a certain identity and region for a long time, had the opportunity to become a Turkish party by transcending identity and regional boundaries for the first time. 

While AK Party is gradually moving away from its position as a center party, CHP is determinedly moving towards becoming a center party. 

On the one hand, this shows that the AK Party is in the process of losing its political hegemony over both the society in general and its own base, and on the other hand, it shows that the CHP has the opportunity to get rid of the burden of its historical-identity baggage. 

This political process, although still at a very limited level, is accompanied by a tendency for sociological identities to stretch and to open their radars and turn to different political pursuits.

This situation is the result of the mistakes (and investments) made by the government (and the opposition) since 2018. It is a delayed bill for the government, a delayed loan for the opposition/CHP, and a serious opportunity for society and politics. 

This is a turning point. However, it is not a linear moment that determines the fate of 2028. By correcting the political results of the May elections, the society redrew the 2028 route of political actors. However, we still have four years to live. During this period, it will be clear whether the government will learn the lesson given to it, whether the CHP will use the credit given to it correctly, and what role the MHP and DEM Party will play in the political equation as balancing side actors. 

Therefore, the fate of 2028 will be determined by the political performance of the government and the opposition, especially the AK Party and CHP, over the next four years. 

Even though the government has angered its base, it has not lost yet. It is possible for it to regain its resentful base or lose it completely in the coming period.

CHP received unexpected support from the social opposition. This should be read - for now - as a loan extended to CHP. In the coming period, CHP has the opportunity to make this strategic support permanent, but is also open to the risk of losing it. 

The AK Party has serious political experience and knowledge, but its political energy has weakened. CHP's political energy is high, but its political knowledge and experience is weak. 

The AK Party is able to establish ties with society, but statist reflexes, alliance equation and comfort in power have dulled its sensitivity and adaptation abilities. 

CHP, on the other hand, has historically had weak reflexes in establishing relations with different social segments, but it is changing, learning and adapting rapidly. 

The most important test for the AK Party will be whether it can strengthen its political reflexes, which have dulled due to the alliance equation, security axis and comfort in power, and turn towards reformist politics and rational management. 

The most important test of the CHP will be whether it will be able to accurately analyze why the society refrained from giving the enormous credit it gives today to govern the municipalities to govern the country 10 months ago, and whether it will succeed in transforming the political credit given by the society into a political discourse and attitude by taking it beyond the personal perception and performance of the mayors. .