NATO kuruluşunun 75’inci yılını hafta içinde Washington’da düzenlediği 32 üyesinin devlet ya da hükümet başkanları düzeyinde katıldığı zirveyle kutladı. Zirve sonunda bazıları bizi doğrudan ilgilendiren 38 maddelik bir deklarasyon yayınladı. Zirvenin resmi gündeminin en önemli maddesi Ukrayna ve ona verilecek destek, gayri resmi kısmının en önemli maddesiyse Biden’ın performansı oldu.

Biden farklı platformlardaki konuşmalarında yardımcısı Harris’i rakibi Trump’la, müttefiki Zelenski’yi hasımı Putin’le karıştırsa da dış politika konularında -içeriği tartışmalı olmakla birlikte- dendiğine göre iyi bir performans sergiledi. NATO platformunu bir önceki haftadaki performansının açıklarını kapatmak için kullandı. Belki seçmenini akli melekeleri konusunda tatmin edemedi ama danışmanları onu argosu bol sosyal medya mesajlarıyla kutladı.

Ukrayna konusunda da üye ülkeler üstünde mutabakata vardıkları açıklamanın 16’ıncı maddesinde üyeliğini geriye dönülmez bir şekilde desteklediklerini vurguladılar. Ancak üyeliğin ne zaman ve ne şartlarlar altında gerçekleşeceğini söylemediler. Vilnius Zirvesi’nden bu yana Ukrayna’nın güvenlik, ekonomi ve demokrasi alanında attığı adımlardan duydukları memnuniyeti dile getirdiler. Şartlar oluşunca üyeliğe davet edeceklerini belirtmekle yetindiler.

Zirve nihai bildirgesinin 15’inci maddesinde de Ukrayna halkının Rus saldırısı karşısındaki kahramanca direncini övüp NATO ile Ukrayna arasındaki işbirliğini güçlendirici biri Polonya’da kurulacak merkez olmak üzere yeni mekanizmaları ve gelecek yıl sonuna kadar verilecek 40 milyar dolarlık yardımı vurguladılar. NATO Genel Sekreteri’ni de Kiev’e üst düzey temsilci ataması nedeniyle tebrik ettiler.

Deklarasyona ek altı maddelik bir vaat paketiyle de 40 milyar doları Ukrayna’ya nasıl vereceklerini, ne gibi masrafları karşılayacaklarını, yardımların GSMH’ları oranında ve yük paylaşımı esaslarına uygun olacağını, yılda iki defa da Genel Sekreter’e rapor sunacaklarını taahhüt ettiler. Belli ki Türkiye de bu sorumluluğu üstlendi ve vaat paketine onay verdi. 38’inci maddede de 2026 zirvesinin Türkiye’de yapılacağı karara bağlandı.

Deklarasyon ayrıca iklim krizinden Ürdün’le yapılacak işbirliğine, Rusya ve Çin hakkındaki ortak hassasiyetlere kadar pek küresel konuda üye ülkelerin üstünde uzlaşmaya varabildikleri görüşlerini yansıttı. 22’inci maddesinde Türkiye’nin özel hassasiyeti olan terörizm hakkında yeni bir anlayışın doğmasına yol açacak çabalara değinildi, 31’inci madde de 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin öneminin altı çizildi.

40 milyarlık yardımla maksimalist beklentilerini karşılaması mümkün olmasa da zirveden en karlı Ukrayna çıktı. Onu bence Amerika takip etti. Üye ülkeler yaptıkları bir başka açıklamayla en az 1000 Patriot füzesi alacaklarının, 700 milyon dolarlarını da Stinger’lar için ayıracaklarının sözünü verdiler. Ortak deklarasyonlarının 23’üncü maddesinde olduğu gibi Amerika’nın beklentilerini karşılayacak başka taahhütlerde de bulundular.

Türkiye de zirveden eli boş dönmedi, üye ülkelerin teröre karşı yıllardır verdiği mücadeleye daha saygılı davranmasını sağlayacak taahhütler elde etti, Montrö Sözleşmesinin Karadeniz güvenliğinin hukuken ayrılmaz parçası olduğunu diplomatik dil cambazlığıyla 38 maddelik Zirve Sonuç Bildirgesinin içine sokabildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan da yaptığı konuşmalar ve ikili görüşmelerde Türkiye’nin çeşitli alanlardaki pozisyonunu muhataplarına aktarabildi.

Üstelik dönüşü sırasında mahiyetindeki gazetecilere yaptığı açıklamalar ve Washington’da düzenlediği basın toplantısıyla özel bir mülakatta söyledikleri de Türkiye’nin müttefiklerinden beklentilerinin anlatılması ve anlaşılması açısından alışkın olduğumuz üslubun dışında ve son derece tutarlıydı. Umarım Cumhurbaşkanı bu üslubunu sürdürür, hem de üye ülkeler ve yeni Genel Sekreter kendisine verdiği sözleri yerine getirir.

Çünkü Türkiye’nin var olan sorunlarını çözebilmek için sağduyulu politikalara, uzlaşma diline, dünya siyasetinin gidişatını önyargılardan arındırılmış bir şekilde takip etmeye her zamankinden daha çok ihtiyacı var. Büyük devletler arasındaki çekişmeden yara almadan, çıkarlarımızdan fedakarlık etmek zorunda kalmadan, hatta onları maksimize ederek çıkmak için tüm dengeler kollamak durumundayız.

Geleceği de geçmişte yapılan hatalara bağlayamayız. Türkiye Suriye ile de barışmalı, BRICS’le de yakınlaşmalı, NATO üyeliğinden doğan sorumlulukları da yerine getirmeli. Bir yandan Şangay’la diğer yandan AB ile konuşmalı. Hepsinden önemlisi kendi iç barışını, huzurunu sağlayacak, gücünü ve etkisini pekiştirecek hukukun üstünlüğünü bir an önce tesis etmeli. Tuğrul Türkeş’in geçtiğimiz günlerde partisine sorduğu soruları sadece partisi değil tüm Türkiye düşünmeli…

NATO celebrated the 75th anniversary of its establishment with a summit held in Washington this week, attended by 32 of its members at the level of heads of state or government. At the end of the summit, they published a declaration with 38 articles, some of which directly concern us. The most important item on the official agenda of the summit was Ukraine and the support to be given to it, and the most important item on the unofficial part was Biden's performance.

Although Biden confused his deputy Harris with his rival Trump and his ally Zelenski with his adversary Putin in his speeches on different platforms, he reportedly performed well on foreign policy issues - although their content is controversial. NATO used its platform to close the gaps in its performance in the previous week. Maybe he couldn't satisfy his voters about his mental abilities, but his advisors congratulated him with slangy social media messages.

In the 16th article of the statement in which they agreed on the issue of Ukraine, member states emphasized that they irrevocably support its membership. However, they did not say when and under what conditions the membership would take place. They expressed their satisfaction with the steps taken by Ukraine in the field of security, economy and democracy since the Vilnius Summit. They merely stated that they would invite them to membership once the conditions were met.

In the 15th article of the summit final declaration, they praised the heroic resistance of the Ukrainian people against the Russian attack and emphasized new mechanisms to strengthen cooperation between NATO and Ukraine, one of which is the center to be established in Poland, and the 40 billion dollars of aid to be given by the end of next year. They also congratulated the NATO Secretary General for appointing a high-level representative to Kiev.

With a six-item promise package added to the declaration, they promised how they would give 40 billion dollars to Ukraine, what expenses they would cover, that the aid would be in proportion to their GNP and in accordance with burden sharing principles, and that they would submit a report to the Secretary General twice a year. Apparently, Türkiye also assumed this responsibility and approved the promise package. In the 38th article, it was decided that the 2026 summit would be held in Turkey.

The declaration also reflected the views that member countries have reached agreement on many global issues, from the climate crisis to cooperation with Jordan to common sensitivities about Russia and China. In the 22nd article, efforts that will lead to the emergence of a new understanding about terrorism, which is a special sensitivity of Turkey, were mentioned, and in the 31st article, the importance of the 1936 Montreux Straits Convention was underlined.

Even though it was not possible to meet maximalist expectations with 40 billion aid, Ukraine came out the most profitable at the top. I think America followed him. In another statement, member countries promised that they would purchase at least 1000 Patriot missiles and allocate $700 million for Stingers. They also made other commitments that would meet America's expectations, such as the 23rd article of their joint declaration.

Turkey did not return from the summit empty-handed, it obtained commitments that would ensure that member states would be more respectful of the fight against terrorism they have been waging for years, and was able to include the Montreux Convention as a legally integral part of Black Sea security in the 38-article Summit Conclusion Declaration through diplomatic language acrobatics. President Erdoğan was also able to convey Turkey's position in various fields to his interlocutors in his speeches and bilateral meetings.

Moreover, the statements he made to the journalists during his return and what he said at the press conference he held in Washington and in a private interview were extremely consistent and outside the style we are accustomed to in terms of explaining and understanding Turkey's expectations from its allies. I hope that the President will continue this style and that the member countries and the new Secretary General will fulfill the promises made to him.

Because Turkey needs common-sense policies, the language of compromise, and following the course of world politics in a way free of prejudices, more than ever, in order to solve its existing problems. We have to maintain all balances in order to emerge from the conflict between the great powers unscathed, without having to sacrifice our interests, and even by maximizing them.

We cannot tie the future to the mistakes made in the past. Türkiye should also make peace with Syria, get closer to BRICS, and fulfill the responsibilities arising from NATO membership. He should talk to Shanghai on the one hand and the EU on the other. Most importantly, it must establish the rule of law as soon as possible, which will ensure its own internal peace and tranquility and strengthen its power and influence. Not only his party, but all of Türkiye should think about the questions that Tuğrul Türkeş recently asked his party...