Erdoğan önüne açılan kimi kapıları açmayı, kullanmayı bilmeyen bir siyasetçi. 

2013’ten bu yana aralanan tüm demokrasi ve özgürlük kapılardan korkuyor. Tercihlerini onları kapamak, güvensizlik ve sertlik üzerine kuruyor. 

Gezi hadiseleri sırasında bu durumun açık örneğini yaşadık. 

Gezi olaylarının temelini, araya kim karışırsa karışsın, durum ne denli tehlike kokan bir iktidar karşıtlığı dalgasına yol açarsa açsın, esas olarak bir gençlik tepkisi, bir katılım talebi oluşturuyordu. Toplumsal bir dalga, bir itiraz ve infilak hali söz konusuydu. Tabi hallerdendi bu. Benzerlerini Gezi öncesi ve sonrası başta Batı, pek çok ülke yaşadı. Yakın dönemde Fransa’daki sarı gömlekliler meselesi, gecekondu isyanları tipik örneklerdendi. 

O günlerde Erdoğan’ın önünde iki yol vardı.

İpleri gevşetmek veya germek…

İpleri gevşetmek iktidar için hadiselerin arkasında yatan yeni talep ve girdilere uyum sağlamak, onları yönetmek bakımından bir fırsattı. Önemli bir demokratik deneyime yol açar, muhtemelen itiraz eden kesimle siyasi karar mekanizmaları arasında bir bağ kurulurdu. Bu durum, Türkiye’yi olumlu etkiler, Türk modeli denilen şey tazelenir, tekrar anlam kazanırdı. Kaldı o günler, çözüm sürecinin devrede olduğu, Kürt hareketinin Gezi hadiselerinden özellikle uzak durduğu günlerdi.

Erdoğan bu yolu tercih etmedi. 

İpleri germeyi, sertleşmeyi seçti. 

Tahrir meselesi, Batı’ya güvensizlik, talepler karşında endişe ve tahammülsüzlük bu tercihte rol oynadı ancak, sonuçları da keskin oldu. 

“Çevresine, partisine, hatta devlete güvensizlik”, “beni devrirecekler korkusu”yla Erdoğan o günlerde, hukuk ilkeleriyle, muhalif kesim ve değerleriyle, hatta Batı’yla bağları iyice zayıflatmaya yöneldi. Parti içi tasfiyelerle gelen tek adam hamlesi, etrafına yeni güvenlik duvarı olarak kendi ailesini ve yakınlarını yerleştirmesi, ülkede şahsilik, irrasyonellik ve keyfilik kapılarını açtı.

Sonra, asıl büyük darbe içeriden, Gülencilerden geldi. Bir anlamda demokratik uzlaşmalardan kaçışın, partizanlık ve sadakat takıntısının bedeliydi bu. 

17-25 Aralık’ta yine “devrilirim” korkusuyla yolsuzlukla anılan bakanları koruması, Gülen’in darbe girişimini darbesini kamuoyu nezdinde kısmen görünmez hale getirdi, sonuçta onu yalnızlığa ve otoriterliğe biraz daha itti.

Velhasıl Gezi ve o günler bir Erdoğan için bir fırsat kapısı olabilirdi. 

Ama tersine darbe girişimine kadar uzanacak, otoriterliği derinleştirecek bir cehennem kapısı oldu.

Cumhurbaşkanın önüne benzer bir fırsat, 31 Mart yerel yönetim seçimlerinden sonra çıktı. Bu seçimler sonrası, Erdoğan, en azından eskisi kadar kucaklayıcı olmadığının, toplumsal muhalefetin güçlendiğinin farkına varmış olmalı. Yumuşama hamleleri, yeni bir siyasi imaj arayışları kanımca bunun, bu ihtiyacın eseridir.

İhtiyaç fırsatla giderilir. 

Fırsat ise, Erdoğan’ın mevcut ittifakını koruyarak, kimi esmelere gitmesi, adalet yolunda kimi adımlar atmasıydı. Kobani davası, Gezi ve Kavala davası, bu istikamette yol almak için önemli imkanlardı. Bir dönemler, Kürt hareketine Öcalan sözünü dinleyen diyebilen, bunu milli faydayla açıklayan Bahçeli, aynı milli fayda gerekçesiyle bu fırsatların kullanılmasına itiraz etmezdi. 

Olmadı.

Erdoğan ipleri gergin tutmakta inat etti, inat ediyor. 

Kavala davası örneğin, dün, son fırsat da harcandı.

Osman Kavala’nın kanun yararına yeniden yargılama talebi reddedildi.

Reddeden makam Adalet Bakanlığı, yani yürütme, Erdoğan’la ilişki çok yakın…

Kararda şöyle diyor: 

“Dosya kapsamına, dayandığı gerekçeye ve mahkemenin takdirine nazaran, İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesinin 25/04/2024 tarihli ve 2024/65 değişik iş sayılı kararı aleyhine kanun yararına bozma yoluna gidilmemiştir…”

Adalet örseleniyor, Kavala ve arkadaşları bir ideolojik takıntının bedelini ödüyorlar ve Erdoğan bindiği dalı kesiyor.

Not. Tatil nedeniyle yazılarıma bir süre ara veriyorum.

Erdoğan is a politician who does not know how to open or use some of the doors that are opened to him.

All democracy and freedom doors that have been opened since 2013 are afraid. He bases his preferences on shutting them down, insecurity and harshness.

We experienced a clear example of this situation during the Gezi incidents.

The basis of the Gezi events was essentially a youth reaction and a demand for participation, no matter who was involved and no matter how dangerous the situation caused a wave of anti-government sentiment. There was a social wave, a state of objection and explosion. Of course, this was one of the situations. Many countries, especially the West, experienced similar situations before and after Gezi. Recently, the yellow shirt issue and slum riots in France were typical examples.

In those days, Erdogan had two paths in front of him.

Loosening or tightening the ropes…

Loosening the reins was an opportunity for the government to adapt to and manage the new demands and inputs behind the events. It would lead to an important democratic experience, possibly establishing a bond between the objecting segment and political decision-making mechanisms. This situation would have a positive impact on Turkey, the so-called Turkish model would be refreshed and make sense again. Those were the days when the solution process was in effect and the Kurdish movement especially stayed away from the Gezi events.

Erdoğan did not choose this path.

He chose to tighten the ropes and get rough.

The Tahrir issue, distrust of the West, anxiety and intolerance in the face of demands played a role in this choice, but the consequences were also sharp.

In those days, with "distrust of his environment, his party, and even the state" and "the fear that they would overthrow me", Erdoğan tended to further weaken his ties with legal principles, opposition groups and values, and even the West. The one-man move that came with the purges within the party, placing his own family and relatives around him as a new security wall, opened the doors of personalism, irrationality and arbitrariness in the country.

Then, the real big blow came from within, from the Gülenists. In a sense, this was the price of escaping from democratic compromises and obsession with partisanship and loyalty.

His protection of corrupt ministers on December 17-25, out of fear of "being overthrown" again, made Gülen's coup attempt and coup partially invisible to the public, ultimately pushing him further into loneliness and authoritarianism.

In short, Gezi and those days could have been a window of opportunity for Erdoğan.

But on the contrary, it became a hell gate that would extend to the coup attempt and deepen authoritarianism.

A similar opportunity presented itself to the President after the March 31 local government elections. After these elections, Erdoğan must have realized that he was not at least as inclusive as before, and that social opposition was getting stronger. In my opinion, the moves towards softening and the search for a new political image are the result of this, this need.

Need is satisfied by opportunity.

The opportunity was for Erdoğan to preserve his existing alliance, go to some extremes, and take some steps towards justice. The Kobani case, Gezi and Kavala case were important opportunities to move in this direction. Once upon a time, Bahçeli, who could call the Kurdish movement a follower of Öcalan and explain this with national benefit, would not object to the use of these opportunities on the same grounds of national benefit.

It didn't happen.

Erdoğan has been and continues to be stubborn in keeping the ropes tense.

For example, the Kavala case, yesterday, the last opportunity was wasted.

Osman Kavala's request for retrial in the interest of law was rejected.

The rejecting authority is the Ministry of Justice, that is, the executive, the relationship with Erdoğan is very close...

The decision says:

"According to the scope of the file, the justification on which it is based and the court's discretion, the decision of the Istanbul 14th High Criminal Court dated 25/04/2024 and case number 2024/65 has not been reversed in the interest of law..."

Justice is being undermined, Kavala and his friends are paying the price for an ideological obsession, and Erdoğan is cutting off the branch he is sitting on.