Ekonomi, "kişi, grup veya sektörlere" göre değil, bir bütün olarak görülmesi, kamu ve özel kesim dengelerinin aynı anda gözetilmesi, finansal boyutun hiç ihmal edilmemesi gerekenkapsamlı ve zorlu bir alan. Elbette, bu denklem kurulurken belli öncelikler söz konusu olmak durumunda. Örneğin dar ve sabit gelirliler gibi. Gönül ister ki... Toplumun mali açıdan en kırılgan kesimleri enflasyona ezdirilmediği gibi refah payı da alabilsin. Lâkin... "Baş ağrısı, baştakinindir" misali, bir noktaya kadar duygular ağır bassa da hesap kitabın yani aklın hâkim olması zorunlu anlar da var. Bugünler işte öyle günler...

Kuşkusuz, devletin tasarruf yapmadığı bir ortam varsa toplumdan fedakârlık istenemez. Tam da bu nedenle gerek harcama kısıcı önlemlerin gerekse gelir artışı öngören tekliflerin bu manada önemi büyük. Bir süre önce açıklanan tasarruf tedbirlerine ilişkin ilk sonuçların etkili iletişim stratejisi ile kamuoyuna mal edilmesi, yasal düzenleme gerektiren kısımlarının ise Meclis tatile girmeden tamamlanması zaruri!

***

Şimdi gelelim meramımıza...
Hatırlarsanız Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, CHP Genel Başkan Yardımcısı Yalçın Karatepe'yi hafta başında kabul etmiş ve 4 saati aşan bir görüşme gerçekleştirmişti. CHP kanadı, "asgari ücret, emekli aylıkları, hububat ve yaş çay yaprağı alım fiyatları" üzerinden mevzuya girmiş, büyük beklenti yaratmış, Hükümet'te karşılık bulamadığını ileri sürmüştü.
Bunun üzerine... Bir hesap yapmaya çalıştım. Uzmanlığına güvendiğim teknokratlara da danıştım. Ve şu sonuçlara ulaştım...
 Temmuz ayında emekli aylıklarına enflasyon düzeltmesi yanında meselâ 5 puan da refah payı verilir, en düşük emekli aylığı 10 bin liradan asgari ücret seviyesi olan 17 bin liraya yükseltilirse bu yılın ikinci yarısında en az 260 milyar lira kaynak bulunması gerekecek. Hatta Temmuz 2024-Temmuz 2025 dönemi için yıllık bazda bu maliyet 620 milyar lirayı aşacak!
 Hububat fiyatlarını ele alırsak... Çiftçilerimiz; girdi maliyetlerini baz alarak, kuraklık ve dolu riskini dahil ederek taban fiyat isteyecektir. Hakkıdır da... Hali hazırda ekmeklik buğday için açıklanan 9.25 TL esas alındığında 6.5-7 milyon ton hububat alımı yapılacağı varsayımı ile üreticiye 57-58 milyar lira ödenecek. Bu tutarın yüzde 50 borçlanma yüküyle ile finanse edileceği düşünülürse hakiki maliyeti 104- 105 milyar liraya ulaşacak.
CHP'nin masaya getirdiği şekli ile ekmeklik buğday fiyatı 15 lira olursa, TMO'nun buğday, arpa ve diğer hububat ürünü alım miktarı tahminen 15 milyon tona yükselecek. Çiftçi doğal olarak TMO'ya daha fazla yönelecek. Bu durumda alım bütçesi 232-233 milyar liraya, borçlanma maliyeti ile birlikte 350 milyar liraya tırmanacak.
 Benzeri hesabı çay alımına uyarladığımızda başlangıç tablosuşöyle... Kg. başına 17 liradan, 680- 700 bin ton ürün alınacağı öngörüsü ile ödemeler için borçlanılacak paranın faizi de eklendiğinde fatura 17-18 milyar lirayı bulacak.
CHP'nin sırtında yumurta küfesi olmadığı için 25 liradan pazarlığı açtığı çay alım fiyatında ise... Çaykur'a satılacak ürün miktarındaki artış, alım maliyetindeki fark, ödemelerde kullanılacak paranın borçlanma maliyeti ile nihai tutar 34-35 milyar liraya kadar çıkacak.
Özetle...
CHP'nin geniş kitlelerin hassasiyetlerine oynadığı oyunun 1 trilyon liralık ek bütçe gerektirdiği çok açık. Ki buna asgari ücrete istenen zam ve o kararın özel sektöre, piyasalara yansıması dâhil değil. Unutmadan... Vergi paketi diye ortalığın ayağa kaldırıldığı sadece taslaktan ibaret olan, yüzde 90'ından fazlası değişime uğramış o önerileri dizisi, en cömert hesaplamada dahi CHP'nin bugünkü popülist senaryosunun yarısını karşılamaya ancak yetecek.
Kısacası... CHP'nin halk adına sıraladığı taleplere aceleyle koşanlar... Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan olmayı göze alabilmeli!

The economy is a comprehensive and challenging field in which it should be viewed as a whole, not by "persons, groups or sectors", public and private sector balances should be taken into consideration at the same time, and the financial dimension should not be neglected. Of course, certain priorities have to be taken into consideration when establishing this equation. For example, low and fixed income people. One wishes that... The most financially fragile segments of the society should not be crushed by inflation and could also receive a share of welfare. However... Just like "Headache belongs to the person in the head", there are moments when emotions must prevail up to a point, but the mind must prevail. These are the days like these...

Undoubtedly, if there is an environment where the state does not make savings, sacrifices cannot be asked from the society. This is exactly why both spending-cutting measures and proposals that envisage income increases are of great importance in this sense. It is essential that the first results of the savings measures announced a while ago be made public with an effective communication strategy, and that the parts requiring legal regulation be completed before the Parliament goes into recess!

***

Now let's get to our point...

If you remember, Minister of Treasury and Finance Mehmet Şimşek received CHP Deputy Chairman Yalçın Karatepe at the beginning of the week and had a meeting that lasted more than 4 hours. The CHP wing had entered the issue based on "minimum wages, pensions, grain and fresh tea leaf purchase prices", created great expectations and claimed that it could not find a response in the Government.

So... I tried to make a calculation. I also consulted technocrats whose expertise I trusted. And I came to these conclusions...

 In addition to the inflation adjustment for pensions in July, for example, if a 5-point welfare share is given and the minimum pension is increased from 10 thousand lira to the minimum wage level of 17 thousand lira, a resource of at least 260 billion lira will need to be found in the second half of this year. In fact, this cost will exceed 620 billion lira on an annual basis for the period July 2024-July 2025!

 If we consider grain prices... Our farmers; It will ask for a base price based on input costs and including the risk of drought and hail. He is right... Based on the 9.25 TL currently announced for bread wheat, with the assumption that 6.5-7 million tons of grain will be purchased, 57-58 billion lira will be paid to the producer. Considering that this amount will be financed with a 50 percent borrowing burden, its actual cost will reach 104-105 billion lira.

If the price of bread wheat as brought to the table by CHP is 15 lira, TMO's purchase amount of wheat, barley and other grain products will increase to an estimated 15 million tons. Farmers will naturally turn more towards TMO. In this case, the purchasing budget will rise to 232-233 billion lira, and together with the borrowing cost, it will rise to 350 billion lira.

 When we adapt a similar calculation to tea purchases, the starting table is as follows... Kg. With the prediction that 680-700 thousand tons of product will be purchased at 17 liras per head, when the interest on the money to be borrowed for payments is added, the bill will reach 17-18 billion liras.

As for the purchase price of tea, which CHP has negotiated for 25 liras because it does not have an egg bag on its back... The final amount will rise to 34-35 billion liras with the increase in the amount of product to be sold to Çaykur, the difference in the purchase cost, and the borrowing cost of the money to be used in payments.

In summary...

It is clear that the CHP's game against the sensitivities of the masses requires an additional budget of 1 trillion liras. This does not include the increase in the minimum wage and the reflection of that decision on the private sector and markets. Before I forget... That series of proposals, which are just drafts and more than 90 percent of which have been changed, which are being raised as a tax package, will only be enough to meet half of the CHP's current populist scenario, even in the most generous calculation.

In short... Those who rush to the demands listed by the CHP on behalf of the people... should be able to afford to lose the bulgur at home while going to Damietta for rice!