Bilim yapıtlarında "kanıtlarla doğrudan iletişim kurma (doğrudanlık, aracısızlık) ilkesi" diye incelenen ve ders kitaplarında da böyle okutulan duruşmanın olmazsa olmaz ilkesi gereğince Adalet Tanrıçasının gözü açık olmak zorundadır. Nitekim "fail suç hukuku"nu gündeme getiren, Almanya'nın kara tarihini yazan Hitler Almanya'sı bile, Tanrıçanın gözlerini kapatmamıştır. Sözgelimi, Hamburg Ceza Mahkemeleri binasındaki yontuda bile, Tanrıçanın gözleri açıktır. 

İşte bütün bu nedenlerle bilimsel yapıtlarda sık sık değinildiği üzere, kör ya da sağır bir yargıç, incelemesini dosya üzerinde yapacağı için Yargıtay üyesi olabilir, ancak asla duruşma yargıcı olamaz. Bu yüzden "kanıtlarla doğrudan iletişim kurma ilkesi," yüzyıllarca süren deneyimlerle insan dehasının bulduğu yargılama hukuku sürecinde duruşma aşamasının vazgeçilemez sütunlarından biridir. Dahası, yargı yanılgılarını önleyecek olan mucize ilke de, aslında budur. Zira kanıtlarla doğrudan iletişim kurma ilkesini gerçekleştiremeyen bir yargılamada, bu sütun yıkıldığı için, yargısal yanılgı (adli hata) olasılığı çok, ama çok yüksektir. 

Kısaca nasıl insan vücudunda kemik iliği, ak ve kırmızı kan hücrelerini üretir, bunları dolaşıma sokarsa; ilik yokluğu kemik yitimine yol açar, enfeksiyon riskini nasıl arttırırsa; nasıl "Yanlış bir fırça darbesi / Bütün bir resmi mahvedebilir"se (Cemal Süreya), taraflar ve kanıtlarla doğrudan ilişkiyi, iletişimi sağlayamayan bir duruşma da kaçınılmaz olarak yargısal yanılgı (adli hata) tehlikesini artırır, hatta buna yol açar. Açacaktır da. Sözgelimi, duruşma sırasında olayın gerçekleştiğini söyleyen görgü tanığı ile gerçekleşmediğini söyleyen görgü tanığı karşısında kalan bir mahkeme, elbette ilkin bu tanıkları yüzleştirerek çelişkiyi gidermeye çalışacaktır, çalışmalıdır da. Mahkemenin elinde bunların dışında değerlendirebileceği bir kanıt yoksa ve çelişkiyi gideremiyorsa yapacağı tek şey, yaşadığı gözlemlerine dayanarak araya aracı girmeksizin yüz yüze dinlediği tanıklardan hangisinin daha inandırıcı olduğunu belirlemek ve bunu gerekçesinde yansıtarak karar vermekten ibarettir. Bunun tam tersine, kimi zaman uygulamada yaşandığı gibi, "tanıklardan A, muhtardır, dolaysıyla yansızdır, ona göre karar verdim" gibilerden, eski deyişle kendinden menkul sözde saçma gerekçeler üreterek hüküm kurulması ya da böyle bir gerekçeyle bir mahkeme kararının bozulması olanaksızdır ve de çok gülünçtür. Zira "bütün muhtarlar yansızdır, doğru söylerler, dürüst tanıklık yaparlar" diye bir kural, ne mantıkta vardır ne de hukukta.  

Olamaz da. 

Bir zamanlar Walter Benjamin "Hukuk, kurucu şiddet"tir, demişti. Gerçekten her karar, aslında hukuk adına oluşturulan bir şiddettir. Kanıtlarla doğrudan iletişim kurma ilkesini gerçekleştirememiş bir yargılama sonucu kurulan her karar ise, şiddetin de ötesinde düpedüz katlanılamaz nitelikte bir işkencedir.

Evet, kırılgan siper ve sınır alanlarımızı titizlikle belirlemek; yamuk, dolaylı, çapraşık, kısır bakışları dışla­mak zorundayız.

Hiçbirimiz şunları asla unutmamalıyız. Adalet, yasaların gönyesidir; ölçütüdür. Hukuk ile adalet arasında kapatılamaz bir uzaklık olduğu zaman, o hukuka kimse katlanamaz. Derrida'nın dediği gibi, karar anı, evet karar anı, kendi tekilliği içinde özünde "çaresiz bir çılgınlık;"  Ozan Abdurrahim Karakoç'un diliyle "lambada titreyen alevin üşüdüğü" andır.  İşte o anda yargıç, hukuka yabancı her görüş ve inancı ayraca, askıya (parantez, époché) alarak bunların tümünü oyun dışına çıkarmalı; arı duru hukuk bilinciyle "kendisel varlık"a (chose-en-soi), "düşünen ben"e (cogito), "kesinlik ve apaçıklık"a ulaşarak ve Descartes'ın elma küfesine benzettiği beyindeki çürük elmaları ayıkladıktan sonra, yöntemsel kuşkuyla duruşmanın diyalektik sürecini izleyerek ve sağlam elmaları küfesine katarak kararını vermelidir. Albert Camus, Nobel konuşmasında şöyle demişti: "Sanat, sanatçıyı köşesinden çıkmaya zorlar; onun en alçakgönüllü ve evrensel gerçeğe boyun eğmesini sağlar. Kendisini değişik duyumsadığından sanatçılığı seçen insan, sanatını ve başkalarıyla arasındaki başkalığı, herkesle paylaştığı ortak nitelikleri öne çıkararak zenginleştirebileceği bilincini taşır." (Camus, Albert, [Alper Bakım], Yaratma Tehlikesi, İstanbul, s. 48). 

Bir bakıma yargıç da sanatçıya benzer. Çünkü hukuk, yargıcı köşesinden çıkmaya zorlar; onu en alçakgönüllü ve evrensel hukuk gerçeğine, doğruya boyun eğmeye zorlar. Nitekim iki bin yıldan bu yana "Adalet, düzenin temeli" (iustitia, fundamentum regnorum); yargıç ise, hukuku adil biçimde uygulayandır. Ancak yargıç, hukuku uygularken elbette salt ahlakçı gözüyle değil, hukukçu gözüyle olayları ve kişileri de değerlendirmek durumundadır.

Bu yüzden insanın alınyazısını belirleyen o ana dönersek, işte o an, bir çılgınlık; biçimsel ve mekanik an olmamalıdır. Hiç kuşkusuz yargılama hukukunu uygulayan üçüncü kişi, yargılama erki içinde yer alan, hiç kimseden korkmayan, sırtını kimseye dayamayan,  Ebu Hanife"nin tanımıyla asla "sultanların sofrasına oturmayan" yansız bir yargıçtır. Ona yansız olduğu, kendi düşüncelerini, inançlarını, ideolojilerini ayraç içine alıp bir bakıma üçüncü kişi olabildiği, bu nitelikleriyle doğruyu yanlıştan ayırabildiği için güvenilmektedir.Montaigne, denemelerinin bir yerinde şunları söyler: ''Herkes, önüne bakar, ben ise, içime bakarım; benim işim yalnız kendimledir. Hep kendimi gözden geçiririm, kendimi yoklarım... Bir şey öğretmem, sadece anlatırım...'' Yargıç da öyle. Karar verirken yargıç, bir şey öğretmeyi düşünmez. Sadece hukukun dediğini söyler (juris dictio), anlatır. O kadar. Dolayısıyla duruşma ve karar yargıcı, sanıldığı gibi, asla yıldırıcı, tehdit edici ya da korkutucu, "Kafkaesk" bir güç değildir. Hukuk ne diyorsa, sadece onu dile getiren bir insandır. 

Bu açıdan yaşadığım aşağıdaki durum, beni her zaman çok düşündürmüştür: 1968 yılında Fransa'da on yedi cezaevinde incelemelerde bulunmuştum. Dikkatimi çeken durumlardan biri şu olmuştu: Suçunun ne olduğunu sorduğum hükümlülerden hiçbirinin "iftiraya uğradım" de­meyip, işlediği suçun yasalardaki adını çekinmeksizin söylüyordu. Türkiye'de bir cezaevine gidiniz ve ay­nı soruyu sorunuz. Hükümlülerin en aza yüzde yirmi beşi size "İftiraya uğradım" diyecektir.

Bu gözlem karşısında şu soruyu açık yürekle kendi­mize sormak zorundayız: "Acaba bu hükümlülerin hepsi yalan mı söylemektedir?"

Bir daha yineleyelim: Yargılamanın en önemli ev­resi kovuşturma evresidir. Bu evrenin en önemli aşaması ise, yargılanan kişinin alınyazısının belirlendiği duruş­ma aşamasıdır. Eğer yargılama sürecinde kovuşturma evresinin şah beyti olan bu aşama, duruşmanın olmazsa olmaz ilkelerine göre yapılmazsa, o davada adli yanılgı kaçınılmazdır.

Demek, devlet, toplum ve kişi ilişkilerini düzenleyen yargılama, özellikle suç yargılamasının ilkeleri çerçevesinde gerçekleştirilen ve doğru tutulmuş bir ayna ile ışığın karanlığa üstün geldiği bir duruşmanın ilk ve en önemli anı, eylemin var olup olmadığının, varsa yargılanan sanık tarafından işlenip işlenmediğinin belirlendiği andır. Bu belirleme "çıplak gerçek"i (nuda veritas)  yansıttığı zaman, hukukçunun işi artık sağlıklı bir ortamda yürüyecek, "karar verilemez" (indécidable) durum geride kalmış olacaktır. Ancak bu belirleme, eylemi yargılanan kişinin yapmadığını ortaya koyuyorsa, hukukçunun işi görece olarak elbette kolay olacaktır. 

Buna karşılık tersi sonuca, yani, Nobel ödüllü ünlü yaşam bilimci (biyolog) ve kuş bilimci (ornitolog) Nicolaas Tinbergen'in (1907-1988) anlatımıyla "Kendi toplumunda yaşadığı halde o topluma ters düşen biricik varlık olan insan"ın, yani yargılanan kişinin o eylemi yaptığı sonucuna, bu "çıplak gerçeğe" (nuda veritas) ulaşıldığında ise, karar anı, Derrida'nın anlatımıyla artık bir bakıma çılgınlığa dönüşecek, kendi yalnızlığıyla kırılgan siperlerde adalet ile yazılı hukukun, yasanın yamuk (oblique) ilişkisi içinde baş başa kalan, bir bakıma kafasında çobanaldatan kuşları dolaşan, yanlışa düşme korkusuyla ölüp dirilen ve üçüncü kişi durumundaki yargıç, eyleyen kişiye mekanik değil, kusurluluğu oranında bir yaptırım, daha doğrusu meşru bir şiddet uygulayacaktır. Bu açıdan Benjamin'in dediği gibi "hukuk, kurucu şiddet"tir (Agtaş, Özkan, Ceza ve Adalet, İstanbul, 2013, s. 56 vd.; Çakmakkaya, Eda, Adalet Sorununa Bir Bakış; Walter Benjamin ve Jacques Derrida Bağlamında Yasanın Şiddeti Üzerine, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl 9, Sayı 33, Ocak 2018, sayfa, 537-555). 

Bu şiddet ise, özünde yargıca tanınan adaleti ve tarafları koruma yetkisinin ürünüdür, yani "Koruyorum, öyleyse buyururum" (protego ergo obligo) demektir. Eğer verilen karar, adalet ölçütüne uyuyorsa bir ölçüde hafifletilebilir. Hafifletilebilir, ama unutulmamalıdır ki, hiçbir zaman bütünüyle yok edilemez. Bu yüzden eski dönemlerde ölüm cezasını veren bir yargıcın ülkemizde geleneğe uyarak kalemini kırması, çok anlamlıdır. Zira yalnızca bir uğursuzluğu değil, âdil de olsa bir talihsizliği de, pişmanlığı da yansıtmaktadır, bu davranış.

Bu talihsizliğe, pişmanlığa ise, bilinen nedenler dışında sık sık yaşadığım deneyimlerime göre, kanımca Kafka'dan alarak Elias Canetti'nin yansıttığı ve birbirleriyle bağlantılı başlıca iki olgu yol açmaktadır: Yöntemsel olanın vaktinden önce patlak vermesi, görünüşteki sorunun görünüşte desteklenmesi, yani "ruhbilimsel sabırsızlık"  ve de insanın iki ana günahından kendini kurtaramaması: Sabırsızlık ve de aldırışsızlık.

Canetti, bu konuda şunları da eklemektedir: "İnsan, sabırsızlık yüzünden cennetten kovulmuştur. Aldırışsızlık yüzünden de cennete geri dönememektedir" (Canetti, Elias, [Mustafa Tüzel], Davalar, Franz Kafka Hakkında, İstanbul, 2021, s. 39).  

Öte yandan, sık sık belirtildiği üzere, şu nokta da hiç unutulmamalıdır: Adli yanılgıları dile getirecek Emile Zola'lar, her zaman sık sık ve de her ülkede çıkmamaktadır.

Bu açıdan yargılama tarihimizin pek de parlak olmadığı, hatta zaman zaman da çok üzücü olduğu görülmektedir.

Üstelik bu durum, onca iyi yasa hükümlerine karşın böyledir.

Şimdi de geliniz bu hastalığa tanıyı, dürüst ve açık olarak koyalım: Ülkemizde hukukçunun esinlendiği örnekler, hukuk bilimi değil, öncel (selef) hukukçulardır

Keşif yerindeydik. Bilirkişiler, uyuşmazlık konusu tarlayı ölçüyorlardı. Yargıç ya da savcı adayı olarak benim de katılacağım kura çekimine sayılı günler kalmıştı. 

İlin en başarılı ve güvenilir hukukçularından, daha sonraları Yargıtay üyesi de olan merhum asliye hukuk yargıcı, staj sonrası yakında atanacağımı anımsatarak sormuştu:

"Yargıç mı olmak istiyorsun, savcı mı?"

"Hangisi olursa," yanıtını vermiştim.

Alındı.

"Ne o, bu mesleği beğenmedin mi?" diye sorması üzerine kendisine şunları söylemiştim:

"Bazı işlemleri anlamakta zorlanıyorum, çok da yadır­gıyorum. Duruşmanın ilk oturumunda tarafları ve vekillerini çağırıyorsunuz. Onlar hiç konuşmuyorlar. Siz, onların yerine yazmanınıza (kâtip) tarafların geldiklerini, dava ve yanıt dilekçelerini yinelediklerini tutanağa geçirtiyor, sonra da yeni bir duruşma günü belirliyorsunuz, o kadar. Duruşmaya başlamak için böyle bir oturuma ve de işleme gerek var mı?"

Uzunca bir süre yüzüme bakan yargıç:

"Bilmem," demişti, "hiç düşünmedim. Ağabeylerimizden böyle gördük. Biz de onlar gibi yapıyoruz."

Öyle ya. Hazır ağabeyler gibi örnekler, önceller (selef) varken hocalarımızın ya da başkalarının bilimsel yapıtlarına başvurup, onca sayfayı okuyup karıştırmaya ne gerek vardı!?

Evet, bu sözler, çok şeyi, her şeyden önce de ülkemin hukukunun nerede ve hangi düzeyde olduğunu çok çarpıcı biçimde anlatıyordu. 

Zira "Yaşamda biricik doğruyu gösteren bilim," benim ülkemden yılardan beri kovulmuş, onun yerini çoğu kez bilimden, kültürden koparak uygulamalar yapan ablalar, ağabeyler gibi sözüm ona "yol göstericiler" almışlardı!?

Nasıl bir anlayış, ne biçim bir öykünme, ne saçma bir yaklaşımdı, bu!?

Böyle bir anlayış, yaklaşım, benim ülkemden başka bir ülkede acaba var mıydı!?

Elbette yoktu, olamazdı da. 

Şaşkınlık içindeydim.

"Aman Tanrım," diyordum, "Ben, Aydınlanma yüzyılını iki yüz yıl geride bırakmış bir çağda mı, yoksa hâlâ Ortaçağda mı yaşıyorum!?"

Zira yirminci yüzyılda bile gerçeği, doğruyu ve geleceği görünüşte ve geçmişte arayan zahiri ve selefi bilginlerinin anlayışını çağrıştıran bir yaklaşımdı, bu. Bilindiği üzere bu yaklaşım ve anlayıştaki İslam bilginleri, akla ve deneye dayalı bilimleri, kutsadıkları sünnet ve âsar (eserler) için tehdit olarak algılayıp dışlamışlardı. Bunun en çarpıcı örneği, 1171'de ölen hadis bilgini Kıvâmü'sSünne etTeymî'nin şu sözleriydi: "Bir insanın… felsefeyi, geometriyi ve bu alanlarla uğraşanla-rın yazdıkları kitapları övdüğünü görürsen, bil ki o adam bir sapkındır" (elHucce, Riyad 1999, II, 539540, ileten: Çağırıcı, Mustafa, Kültürümüzde Akıl ve Bilim Karşıtlığı, Karar, 23.11.2022).

İşte bu yüzden, zahiri ve selefileri anımsatan ve daha önce de bir yerlerde okuduğum bu ortaçağ yanıtını ömrüm boyunca hiç, ama hiç unutamadım ve bu yaklaşımla, anlayışla yine ömrüm boyunca sürekli çarpışıp durdum.

Sanırım, bu çarpışma bir süre daha sürecek. Çünkü bu satırları yazdığımız sıralarda matematiğin ders olarak kaldırılacağından söz edilmekteydi. 

Dilerim, bu sık sık yaşanan ve sıradan bir dedi kodudur. 

Türk insanının, Türk hukukçusunun, aslında bütün Türk aydınlarının sorunu, hastalığın virüsü de işte şudur: Bir Sokrates, Descartes, Durkheim, Husserl, Enstein'ın zekâsıyla "Bu yapılan doğru mu?" sorusunu sormaksızın, yaşananları sorgulamaksızın kendisinden öncekilere öykünmek, onları taklit etmek; bir kavramlar denizi olan hukuk dilini, bu arada özlü dille "tartışma," (görüşme, görüşleri sergileme), hadis anlatımıyla "akılların birbirlerine danışması,"  Kur'an diliyle "istişare, müşavere, şûra (Şûrâ, 3639, Bakara, 233; Âliİmrân, 159; A'râf, 107,114; Neml, 2934)," halk ozanlarının diliyle "atışma" demek olan "duruşma" sözcüğünü ve de kavramını, hiç mi hiç anlayamamak, bilememek; dahası duyamayan sağırlar örneği, kendince anlam verip "uydurmak!"

Döneminde yaşadıkları "kara bunalımlar" gerçeğini, on dokuzuncu yüzyılın en büyük ozanlarından Charles Baudelaire, "Kötülük Çiçekleri;'' yirminci yüzyıla yeni ufuklar getiren siyaset bilimci Hannah Arendt, "Kötülüğün Sıradanlığı'' diye adlandırmıştı. 

Peki, ya bizler, doğrudan doğruya eksikliklerle, kaçışlarla, çarpıtmalarla yüklü bu yargılamalara, duruşmalara ne demeliyiz? 

Evet, "Hile-i Şeriyelerin Çiçekleri" ya da "Çarpıtmaların Sıradanlaşması" mı, ne demeliyiz!? 

Ünlü Fransız iktisatçısı ve siyasetçisi, Paris IX Üniversitesinde öğretim üyesi, Birleşik Sosyalist Parti üyesi, Eski Maliye Bakanı, 1985-1995 yılları arasında Avrupa Komisyonu Başkanı olarak görevini sürdüren, 1995 Fransa cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bütün kamuoyu araştırmalarında en önde çıkmasına ve Sosyalist Partiden aday olması için yoğun baskıya karşın, köşesine çekilip çocuk ve torunlarıyla dinlenme hakkını kullanacağını söyleyerek cumhurbaşkanlığını adaylığını reddeden Jacques Delors (1925 - 2023), 2001 yılında yazdığı bir önsözde eğitim ve öğretimin ana amaçlarını şöyle sıralamaktaydı: "Olmayı öğretmek, bilmeyi öğretmek, yapmayı öğretmek, birlikte yaşamayı öğretmek." (Gidens, Anthony, Blair, Tony, La Trosième voie, la renouveau de la social-démocratie, Paris, 2001, s. 14). 

Peki, biz hukukçulara, gerçekten "hukukçu olmayı, hukuku bilmeyi, hukuk yapmayı ve uygulamayı, hukuk içinde birlikte yaşamayı" acaba öğretmemişler miydi? 

Evet, bir ölçüde öğretmişlerdi, öğretmesine. 

Ancak bizler, birer selefi kesilmiş, bilimi, kitapları bir yana bırakıp, bizden öncekileri, seleflerimizi kendimize öncü, önder yapmış; onlara öykünmekle yetinmiştik.

Yetinmiştik yetinmesine, ancak sonuç çok acı olmuştur. 

Yaşanan bu olayın acı sonuçlarını bir benzetme yaparak açıklamakta yarar vardır: Bilindiği üzere, İkinci Dünya Savaşı'nın bittiği 1945 yılından Soğuk Savaş'ın sonu olan 1991 yılına değin Avrupa'yı iki ayrı kesime ayıran ideolojik çatışma alanlarını ve yeryüzü sınırlarını tanımlamak amacıyla Winston Churchill, 5 Mart 1946 tarihinde ABD'nin Missouri eyaletinin Fulton kentinde-ki Westminster Koleji'nde yaptığı konuşmada, Avrupa Anakarasının üzerine "Baltık Denizi kıyısındaki Stettin'den Adriyatik kıyısındaki Trieste'ye dek bir ‘demir perde'nin indiği"den söz etmiş ve bu terim siyaset alanında küresel bir boyut kazanmıştır.

Bizler de, "yaşamda en gerçek yol gösterici hukuk bilimi" ile "uygulama" arasına bir "demir perde" indirmiş, doğru ve bilimsel yoldan ayrı düşerek eksilerle, kaçışlarla, çarpıtmalarla, yanılgılarla yüklü, sözümüz ona hukukla, yargılamalarla, duruşmalarla yetinerek kendimizi sürekli aldatmışızdır.

Peki, öyleyse buna ne demeliyiz? Evet, "Hile-i Şeriyelerin Çiçekleri" ya da "Çarpıtmaların Sıradanlaşması" mı, ne demeliyiz!?

Ve, şimdi, özellikle de hukukta son sözü söyleyen her hukukçuya şu soru sormakta elbette haklıyızdır: "Sokrates'in Savunması"ndan bu yana, yaklaşık iki bin beş yüz yıldan beri bunları sürgit dile getirip duran bilim insanları, bir fantom, hayalet ya da yadırganası birer görüntü mü idiler!?

Özetle yargılamanın labirentinde yaşanan bu açmazları aşamanın yolu, ilkin yolumuzu yitirdiğimizi benimsemekten, sonra da üç kurumu hukuka göre uygulamaktan geçmektedir: Duruşma, görüşme ve oylama. 

Baştan belirtmek gerekir ki, her şeyden önce duruşma kavramı ana çizgileriyle ceza, hukuk, ticaret vb. bütün davalarda özünde aynıdır.

Bu nedenle duruşma aşamasına geçmek için ilk yapılacak etkinlik de açık ve yalındır: Duruşma yargıcı, çok yargıçlı mahkemede ise elbette başkan, yalnızca iddianameyi (hukuk davasında davacının ya da vekilinin dava dilekçesini) okumalı, ancak önyargı oluşmaması için asla dosyanın tamamını incelememelidir. Eğer incelemek gerekiyorsa, davada güvendiği yazmanlardan biri yahut da stajını yapan bir hukukçu, dosyayı inceleyerek ulaştığı sonuçları, başkana ya da duruşma yargıcına özetlemelidir. Bu incelemenin sonucunda keşif yapılması, bilirkişi incelemesi vb. gerekiyorsa, ilkin bunlar tamamlanmalı, bütün bunların tartışılması aşamasına, yani yasanın kullandığı terimle duruşma aşamasına gelince, davacılar, davalılar, mağdur(lar), sanık(lar), kısaca taraflar ve gerekiyorsa bilirkişiler çağrılarak "duruşma," Batı dillerindeki geçen terimle "tartışma"  (débat, dibattimento) açılıp başlamalı ve ilkelerine göre gerçekleştirilmelidir. 

Duruşma ağırlıklı bu konuyu bir benzetmeyle bitirmekte yarar vardır.

Gerçekten ne zaman binlerce yıldan bu yana binlerce beyinden süzülüp gelen yargılama hukukundan söz edilse, bu hukuk dalının "diyalektik" ve "karşıtların birliği" anlayış ve felsefesine dayandığını, bu anlayış ve felsefenin yansımalarının da "duruşma" aşamasında doruk noktasına ulaştığını düşünmek gerekir. Çünkü yargılama hukuku, sürekli düşünen ve düşüncesini gözden geçiren insanlığın hukuk dalında gerçekleştirdiği bir bilim sarayıdır. Ancak gelin görün ki, bizler, Batıda matematik ilkeleriyle birlikte kurulan bu sarayın, yapıtın iletisini ve felsefesini iyi anlayamadığımız, uygulamaya da doğru yansıtamadığımız için temel dayanaklarını yıkıp yerle bir etmişizdir. 

İnsanlarımız ise, işte bu yıkıntının altında tarihin en eski dönemlerinden beri çırpınıp durmaktadırlar. 

Yirmi birinci yüzyılda bile ülkemizin bu yargılama ve duruşma düşünce ve felsefesinden çok uzak olduğunu görüp düşünmek, bir şey yapamamak, gerçekten çok üzücüdür, kahredicidir. 

Yargılama, özellikle de duruşma etkinliğini saraya benzetmemizin nedeni şudur: Amin Maalouf'un "Labirent" adlı kitabında anlattığı Çin ile ilgili ünlü "Afyon Savaşları"nda bahçeleriyle, göletleriyle, anıtlarıyla, tapınaklarıyla, eşsiz porselenleriyle, köşkleriyle 350 dekarlık arazi üzerinde yükselen ve mimarlık sanatının eşsiz ürünü olan Çin'deki "Yazlık Saray"ın İngilizler ve Fransızlar tarafından yağmalanıp yıkılması ve yakılmasını üzerine o dönemde Victor Hugo, şöyle demiştir: "Günün birinde iki bilgisiz, bilinçsiz – ki, Hugo onlara haydut diyor- Yazlık Saray'a girdi. Biri yağmaladı, öbürü yaktı. Sonra da kol kola ve gülücükler saçarak Avrupa'ya döndüler. İki bilgisizin, bilinçsizin öyküsü işte budur. Biz Avrupalılar uygarız. Bizim açımızdan Çinliler ise barbardır. Uygarlığın barbarlığa yaptığı ise, işte budur. Fransız imparatorluğu bu ganimetin yarısını cebine indirmiş, şimdi ise, Yazlık Saray'dan derlenmiş ıvır zıvırı sergilemekte. Kurtulmuş ve arınmış Fransa'nın bu ganimeti soyguna uğratılmış Çin'e geri göndereceği günün geleceğini ummaktayım." (Malouf, Amin, [Ali Berktay], Labirent, Batı ve Hasımları, İstanbul, 2023, s. 140).

Günümüzde ise, onarılan bu Sarayı yağmalayanların adları hiç bilinmemektedir. Buna karşılık yakılıp yıkılan sarayın yerinde yukarıdaki sözleri tarihe geçen bir V. Hugo vardır ve hâlâ da yaşamaktadır. Hem yukarıdaki sözleriyle, hem de büstüyle. 

Dileğimiz şudur: Benim ülkemde de yasaları dolanma yöntemleriyle yerle bir edilen yargılama ve duruşma hukuku sarayı, ilkeleriyle birlikte yeniden temelleri üzerine kurulmalı, insanlarımız da böylesi bir sarayda dağıtılan "adalet"in nimetlerinden yararlanmalıdır.

In accordance with the indispensable principle of the trial, which is examined as " the principle of direct communication with the evidence (directness, non-intermediation) " in scientific works and taught as such in textbooks, the Goddess of Justice must have her eyes open. As a matter of fact, even Hitler's Germany, which brought the " perpetrator criminal law " to the agenda and wrote the black history of Germany, did not close the eyes of the Goddess. For example, even in the sculpture in the Hamburg Criminal Courts building, the eyes of the Goddess are open.

For all these reasons, as is frequently mentioned in scientific works, a blind or deaf judge can be a member of the Supreme Court because he will review the file, but he can never be a trial judge. Therefore, the " principle of direct communication with evidence " is one of the indispensable pillars of the hearing stage in the process of trial law, discovered by human genius through centuries of experience. Moreover, this is actually the miraculous principle that will prevent errors of judgment. Because in a trial that cannot realize the principle of direct communication with evidence, the possibility of judicial error (judicial error) is very, very high, as this pillar collapses.

In short , just as the bone marrow in the human body produces white and red blood cells and circulates them; Lack of marrow leads to bone loss and increases the risk of infection; Just as " A wrong brushstroke / Can ruin a whole picture " (Cemal Süreya), a hearing that cannot provide direct relationship and communication with the parties and the evidence inevitably increases the danger of judicial error (judicial error) and even leads to it. It will open. For example, during the hearing, a court that is faced with an eyewitness who says that the event took place and an eyewitness who says that it did not, will of course first try and try to resolve the contradiction by confronting these witnesses. If the court does not have any other evidence to evaluate and cannot resolve the contradiction, the only thing it can do is to determine which of the witnesses is more convincing, based on its observations, and to decide which of the witnesses it has heard face to face, without any intermediaries, and to reflect this in its justification. On the contrary, as is sometimes the case in practice, it is impossible and very ridiculous to make a judgment or to overturn a court decision on such a basis by producing so-called absurd justifications such as "one of the witnesses, A, is the headman, therefore he is impartial, I decided accordingly". . Because there is no such rule in logic or in law as "all headmen are impartial, they tell the truth, they give honest testimony".  

It can't be possible.

Walter Benjamin once said, " Law is constitutive violence. " Indeed, every decision is actually a violence created in the name of law. Any decision made as a result of a trial that failed to realize the principle of direct communication with the evidence is torture that is beyond violent and downright intolerable.

Yes, meticulously identifying our fragile trench and border areas; We have to exclude crooked, indirect, confusing and sterile views.

None of us should ever forget these. Justice is the square of the laws; is the criterion. When there is an unbridgeable distance between law and justice, no one can tolerate that law. As Derrida says, the moment of decision, yes the moment of decision, is essentially " a helpless madness " in its own singularity. In the words of poet Abdurrahim Karakoç, it is the moment when " the flickering flame in the lamp becomes cold ". At that moment, the judge should bracket, suspend (bracket, époché) every opinion and belief that is alien to the law and take them all out of the game; By reaching the " own being " (chose-en-soi), the " thinking self " (cogito), " certainty and obviousness " with pure and clear legal consciousness, and after sorting out the bad apples in the brain, which Descartes likened to an apple bin, with methodological doubt, the dialectic of the trial He must make his decision by following the process and adding the healthy apples to his basket. Albert Camus said in his Nobel speech: "Art forces the artist to come out of his corner; it enables him to submit to the most humble and universal truth. A person who chooses to be an artist because he feels different has the awareness that he can enrich his art and the difference between himself and others by highlighting the common qualities he shares with everyone." ( Camus, Albert, [Alper Maintenance], The Danger of Creation, Istanbul, p. 48 ).

In a way, a judge is like an artist. Because the law forces the judge to step out of his corner; It forces him to submit to the most humble and universal truth of law, the truth. As a matter of fact, for two thousand years " Justice is the basis of order " ( iustitia, fundamentum regnorum ); The judge is the one who applies the law fairly. However, while applying the law, the judge must of course evaluate events and people not only from the perspective of a moralist, but also from the perspective of a lawyer.

Therefore, if we return to that moment that determines man's destiny, that moment is madness; There should be no formal or mechanical moments. Undoubtedly, the third person who applies the law of judgment is an impartial judge who is within the judicial power, who is not afraid of anyone, who does not rely on anyone, and who, as Abu Hanife defines it, never " sits at the table of sultans ". In a way, he can be trusted because he can be a third person and with these qualities he can distinguish right from wrong. Montaigne says the following in one of his essays: "Everyone looks ahead, but I look inside myself; I always examine myself, I examine myself... "I don't teach anything, I just explain... " So does the judge. When making a decision, the judge does not think about teaching anything. He just says what the law says (juris dictio) and that's it. Therefore, the trial and decision judge is never intimidating. He is not a threatening or frightening, "Kafkaesque" force, he is just a person who expresses what the law says.

In this respect, the following situation I experienced has always made me think a lot: In 1968, I made inspections in seventeen prisons in France. One of the situations that caught my attention was this: None of the convicts I asked what their crime was said "I was slandered", but without hesitation stated the name of the crime they committed in the law. Go to a prison in Turkey and ask the same question. At least twenty-five percent of convicts will tell you, "I was slandered."

In the face of this observation, we have to ask ourselves this question openly: " Are all of these convicts lying ?"

Let's repeat it again: The most important phase of the trial is the prosecution phase. The most important stage of this phase is the hearing stage , where the fate of the person on trial is determined. If this stage, which is the cornerstone of the prosecution phase in the trial process, is not carried out in accordance with the indispensable principles of the trial, judicial error is inevitable in that case.

That is to say, the first and most important moment of a trial that regulates state, society and individual relations, especially a trial carried out within the framework of the principles of criminal trial and where light prevails over darkness with a correctly held mirror, is the moment when it is determined whether an action exists or not, and if so, whether it was committed by the defendant on trial. When this determination reflects the " bare truth " (nuda veritas), the work of the lawyer will continue in a healthy environment and the " indécidable " situation will be left behind. However, if this determination reveals that the person on trial did not commit the action, the lawyer's job will be relatively easy.

On the other hand, the opposite result is that, in the words of Nobel Prize-winning famous life scientist (biologist) and ornithologist Nicolaas Tinbergen (1907-1988), " the human being is the only being who lives in his own society but is contrary to that society" , that is, the person on trial. When the conclusion that he committed that action, this " bare truth " (nuda veritas) is reached, the moment of decision will, in Derrida's words, turn into madness, left alone in fragile trenches with his own loneliness, in the oblique relationship of justice and written law, law , In a sense, the judge, who is a third person and has the shepherds running around in his head, who dies and comes back to life for fear of making a mistake, will impose sanctions on the perpetrator, not mechanically, but in proportion to his culpability, or rather, legitimate violence. In this respect, as Benjamin said, " law is constitutive violence " ( Agtaş, Özkan, Criminal and Justice, Istanbul, 2013, p. 56 et al.; Çakmakkaya, Eda, A Look at the Problem of Justice; The Violence of Law in the Context of Walter Benjamin and Jacques Derrida On, Turkish Justice Academy Journal, Year 9, Issue 33, January 2018, pages, 537-555 ).

This violence is essentially the product of the justice given to the judge and the authority to protect the parties, which means " I protect, therefore I command " (protego ergo obligo). If the decision meets the criteria of justice, it can be mitigated to some extent. It can be alleviated, but it should not be forgotten that it can never be completely eliminated. Therefore, it is very meaningful that a judge who handed down the death penalty in the past broke his pen, following the tradition in our country. Because this behavior reflects not only bad luck, but also misfortune and regret, even if it is fair.

This misfortune and regret, according to my frequent experiences for no known reason, are caused, in my opinion, by two main interconnected phenomena reflected by Elias Canetti, quoting Kafka: the premature outbreak of the methodological, the apparent support of the apparent problem, that is, " psychological impatience " " and man's inability to save himself from his two main sins: impatience and indifference.

Canetti also adds the following on this subject: "Man has been expelled from heaven because of impatience. He cannot return to heaven because of indifference" ( Canetti, Elias, [Mustafa Tüzel], Cases, About Franz Kafka, Istanbul, 2021, p. 39 ).  

On the other hand, as has been frequently stated, this point should not be forgotten: Emile Zolas who will express judicial errors do not appear frequently or in every country.

In this respect, it can be seen that our trial history is not very bright, and even very sad at times.

Moreover, this is the case despite all the good legal provisions.

Now, let's diagnose this disease honestly and openly: The examples that lawyers are inspired by in our country are not the science of law, but the predecessor jurists.

We were at the discovery site. Experts were measuring the field in dispute. There were only a few days left for the draw in which I would participate as a candidate for judge or prosecutor.

The late civil judge of first instance, who was one of the most successful and reliable lawyers of the province and later a member of the Supreme Court, reminded me that I would be appointed soon after my internship and asked:

"Do you want to be a judge or a prosecutor?"

“Whichever,” I replied.

Receipt.

"What, you don't like this profession?" When he asked , I told him the following:

"I have a hard time understanding some of the proceedings, and I find them very strange. In the first session of the hearing, you call the parties and their attorneys. They do not speak at all. Instead, you have your clerk record in the minutes that the parties have come and reiterated their lawsuit and response petitions, and then you set a new hearing date. "Is there a need for such a hearing and procedure to start the trial?"

The judge looked at me for a long time and said:

"I don't know," he said, "I never thought about it. We saw it that way from our older brothers. We do it just like them."

That's right. Why was there a need to consult the scientific works of our teachers or others and read and rummage through so many pages when there were already examples and predecessors like our older brothers?

Yes, these words explained many things very strikingly, above all, where and at what level the law of my country is.

Because " Science, which shows the only truth in life ," has been expelled from my country for years, and its place has been taken by so-called "guiders" such as older brothers and sisters who often practice practices disconnected from science and culture!?

What kind of understanding, what kind of imitation, what an absurd approach was this!?

I wonder if such an understanding and approach existed in any country other than mine!?

Of course it wasn't, it couldn't be.

I was astonished.

“Oh my God,” I was saying, “am I living in an age that is two hundred years past the century of Enlightenment, or am I still living in the Middle Ages!?”

Because, even in the twentieth century, this was an approach that evoked the understanding of zahiri and salafi scholars who searched for truth, truth and future in appearance and in the past. As it is known, Islamic scholars with this approach and understanding perceived sciences based on reason and experiment as a threat to the sunnah and asar (works) they sanctified and excluded them. The most striking example of this was the following words of the hadith scholar Qivamu's Sunnah al-Taymi, who died in 1171: "If you see a person praising philosophy, geometry and the books written by those who deal with these fields, know that that man is a heretic" (al-Hucja, Riyadh 1999). , II, 539540, submitted by: Çağırıcı, Mustafa, Opposition between Reason and Science in Our Culture, Decision, 23.11.2022).

That's why, throughout my life, I have never been able to forget this medieval answer, which is reminiscent of the zahir and the salafists and which I read somewhere before, and I have constantly struggled with this approach and understanding throughout my life.

I think this conflict will continue for a while. Because at the time we were writing these lines, it was being talked about that mathematics would be abolished as a subject.

I hope this is a common and ordinary gossip code.

The problem, the virus of the disease, of the Turkish people, Turkish lawyers, in fact all Turkish intellectuals, is this: "Is this right?" with the intelligence of a Socrates, Descartes, Durkheim, Husserl, Enstein. To imitate those before him, without asking the question, without questioning what happened; The language of law, which is a sea of ​​concepts, meanwhile, in the concise language, "discussion" (interview, displaying opinions), in the hadith narrative, "consultation of minds with each other", in the language of the Qur'an, "consultation, consultation, shura" (Şura, 3639, Baqara, 233; Âli İmrân). , 159; A'râf, 107,114; Neml, 2934), not being able to understand or know the word "trial", which means "quarrel" in the language of folk poets; Moreover, the example of deaf people who cannot hear is to give meaning in their own way and say "make it up!"

Charles Baudelaire, one of the greatest poets of the nineteenth century, called the reality of the "black crises" they experienced during his time, " Flowers of Evil " ; and Hannah Arendt, a political scientist who brought new horizons to the twentieth century, called it " The Banality of Evil ".

Well, what should we say about these trials and hearings, which are directly loaded with omissions, evasions and distortions?

Yes, what should we say, " The Flowers of Hile-i Şeriye " or " The Ordinariness of Distortions "!?

Famous French economist and politician, lecturer at Paris IX University, member of the United Socialist Party, former Minister of Finance, who served as President of the European Commission between 1985 and 1995, came to the fore in all public opinion surveys in the 1995 French presidential elections and made intense efforts to become a candidate from the Socialist Party. Jacques Delors (1925 - 2023), who rejected the presidential candidacy despite the pressure, saying that he would retreat to his corner and exercise his right to rest with his children and grandchildren, listed the main purposes of education and training in a foreword he wrote in 2001 as follows: "Teaching to be, teaching to know, teaching to do, teaching to live together." " ( Gidens, Anthony, Blair, Tony, La Trosième voie, la renouveau de la social-démocratie, Paris, 2001, p. 14 ).

Well, didn't they really teach us lawyers how to " be a lawyer, know the law, practice and apply law, and live together within the law "?

Yes, they taught him to some extent.

However, we have become predecessors, leaving science and books aside and making our predecessors our pioneers and leaders; We were content to emulate them.

We were content to make do with it, but the result was very painful.

It is useful to explain the painful consequences of this event by making an analogy: As it is known, Winston Churchill, in order to define the ideological conflict areas and territorial borders that divided Europe into two separate parts from 1945, the end of the Second World War, to 1991, the end of the Cold War. In his speech at Westminster College in Fulton, Missouri, USA, on March 5, 1946, he talked about "an 'iron curtain' falling on the European Mainland from Stettin on the Baltic Sea coast to Trieste on the Adriatic coast" and used this term. It has gained a global dimension in the field of politics.

We, too, have put down an "iron curtain" between "legal science, which is the truest guide in life" and "practice", and have constantly deceived ourselves by deviating from the correct and scientific path, by being content with so-called law, trials and hearings, loaded with minuses, evasions, distortions and errors. .

Okay, so what should we say about this? Yes, what should we say, "The Flowers of Hile-i Shariye" or "The Ordinariness of Distortions"!?

And now, we are of course right to ask the following question, especially to every jurist who has the last word in law: Since the "Defence of Socrates", for approximately two thousand five hundred years, scientists who have been constantly expressing these questions have been treated as a phantom, a ghost or a strange person. Were they images?

In summary, the way to overcome these impasses in the labyrinth of trial is to first accept that we have lost our way, and then apply three institutions according to the law: Hearing, discussion and voting.

It should be noted from the beginning that, first of all, the concept of trial is broadly defined as criminal, civil, commercial, etc. is essentially the same in all cases.

Therefore, the first activity to proceed to the hearing stage is clear and simple: The trial judge, and of course the president in a multi-judge court, should only read the indictment (the petition of the plaintiff or his attorney in a civil case), but should never examine the entire file to avoid prejudice. If it is necessary to examine the file, one of the secretaries he trusts in the case or a lawyer doing his internship should examine the file and summarize the conclusions he reached to the president or the trial judge. As a result of this examination, discovery, expert examination, etc. If necessary, these must be completed first, and when it comes to the stage of discussing all these, that is, the hearing stage, in the term used by the law, the plaintiffs, defendants, victim(s), defendant(s), in short, the parties and, if necessary, experts are called and called "hearing," or "discussion" in Western languages. (débat, dibattimento) must be opened and begun and carried out according to its principles.

It would be useful to end this trial-oriented subject with an analogy.

Indeed, whenever the law of trial, which has been filtered through thousands of minds over thousands of years, is mentioned, it is necessary to think that this branch of law is based on the understanding and philosophy of " dialectics " and " unity of opposites ", and the reflections of this understanding and philosophy reach their peak at the "trial" stage. Because the law of trial is a palace of science realized in the field of law by humanity, which constantly thinks and revises its thoughts. However, we have destroyed the foundations of this palace, which was built with mathematical principles in the West, because we could not understand the message and philosophy of the work well and could not reflect it correctly in practice.

Our people have been struggling under this ruin since the earliest periods of history.

Even in the twenty-first century, seeing and thinking that our country is far away from this idea and philosophy of trial and hearing, and not being able to do anything, is truly very sad and devastating.

The reason why we liken the trial, especially the trial activity, to a palace is this: In the famous " Opium Wars " related to China, which Amin Maalouf describes in his book "Labyrinth" , there is a palace rising on a land of 350 decares with its gardens, ponds, monuments, temples, unique porcelains, mansions, and the art of architecture. Upon the plunder, destruction and burning of his unique product, the "Summer Palace" in China, by the British and French, Victor Hugo said at that time: " One day, two ignorant, unconscious people - Hugo calls them bandits - entered the Summer Palace. One of them The other one looted, the other burned. Then they returned to Europe, arm in arm and smiling. This is the story of two ignorant people. From our point of view, the Chinese are barbarians. This is what civilization did to barbarism. "And now it exhibits the trinkets collected from the Summer Palace, and I hope that the day will come when France, liberated and purified, will return this spoil to plundered China ." ( Malouf, Amin, [Ali Berktay], Labyrinth, The West and Its Adversaries, Istanbul, 2023, p. 140 ).

Today, the names of those who plundered this repaired Palace are not known at all. On the other hand, in the place of the burned down palace, there was Hugo V, whose words above went down in history, and he is still alive. Both with his words above and with his bust.

Our wish is this: The palace of trial and hearing law, which was destroyed by methods of circumvention of the laws in my country, should be rebuilt on its foundations together with its principles, and our people should benefit from the blessings of " justice " distributed in such a palace.