Yumuşama" veya "normalleşme" diye adlandırılan mevcut siyasi süreç aslında bir geçiş dönemi. Mayıs 2023 ve 31 Mart 2024 seçimlerinde seçmen siyasi partilere bir mesaj verdi. Seçmen, kaosu ve riskleri artan yeni uluslararası ortamda hem mevcut sorunları çözmesi hem de Cumhuriyetimizi yeni yüzyıla taşımaları için partilerin yeni siyasalar geliştirmesini bekliyor. Bu kritik mesaj muhataplarına ulaşmış görünüyor. Parti liderlerinin diyaloğu,görüşmesi ve fikir alışverişi başlı başına değerli ancak yumuşama/normalleşme arayışının yeni bir siyasi iklime dönüşmesi, yani içinin siyasetle doldurulması gerekiyor.

***

İşte yeni Anayasa gündemi tam da yeni siyaset üretmenin zemini olarak görülmeli. Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan dün Danıştay'daki toplantıda siyasetteki yumuşamanın yeni Anayasa için fırsat teşkil ettiğini söyledi ve ekledi: "Siyaset kurumunun ekonomik ve sosyal sorunları öne sürerek, sivil anayasa ihtiyacını gündemden düşürmek istemesini doğru bulmuyoruz. Yeni anayasanın, sihirli değnek gibi dokununca sorunlarımızı anında ortadan kaldırmayacağını elbette biliyoruz. Yeni anayasa, sivil siyasetin alanını genişleterek, ekonomiden sosyal hayata, ülkemizin meselelerinin çözümünü daha da hızlandıracaktır." Erdoğan'ın "Cumhuriyetimizin 100. yılının darbe ürünü bir anayasaylakarşılanmış ve geçirilmiş olmasını, Türkiye demokrasisine yakıştıramıyoruz" çağrısı, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş'un siyasi partilerle yaptığı görüşme gündemi ile örtüşüyor. Partilerin bu gündemi nasıl ele alacağı yumuşama/normalleşme siyasetinin gidişatı açısından önemli. Ve yeni Anayasa arayışını "yapay gündem" olarak görmek bu tartışmanın zaten başladığı gerçeğini örtmüyor. Müzakere ve diyalog diyenlerin bu tartışmayı baştan kapatması kendileriyle çelişmek olur. İlk tepkisi mevcut anayasa uygulansın olan CHP'nin çok sık tekrarladığı normalleşme söylemi ile yeni anayasa tartışmasından kaçması mümkün görünmüyor. Bu siyasetin alanının genişlemesine karşı çıkmak demek. Muhalefet için siyaset açığı oluşması demek. Yeni Anayasa çerçevesinde Türkiye'nin bütün kritik sorunları (kimlik, demokrasi, sistem, güvenlik vs.) tartışılacağına göre bundan geri durmak seçmenin ana mesajına aykırı. Muhalefet partileri arasında yeni Anayasa tartışmasında tavrını netleştiren iki parti var: İYİ Parti ve DEM Parti.

***

İYİ Parti Genel Başkanı Dervişoğlu, yeni Anayasa tartışmasını milletin dertlerini unutturmak için üretilen "yapay gündem" ve "tuzak" olarak görüyor: "Bu millete ekmek bulamazsanız Anayasa yiyin dedirttirmeyeceğiz." Bu yaklaşım Mayıs 2023 seçimleri öncesinde kurulan 6'lı masanın güçlendirilmiş parlamenter sistem ve demokrasi önerilerinin CHP, İYİ Parti ve diğer partiler tarafından birlikte yeniden gündeme getirilmeyeceğini gösteriyor. DEM Parti ise yeni Anayasa tartışmasını önemsiyor ve buna hazırlık yapıyor. Grup Başkanvekili Koçyiğit, AK Parti'ye değil, "yeni bir anayasa yapılmasına bir şans verilmesini" öneriyor ve kapının hızlı bir şekilde kapatılmasını doğru bulmuyor: "Belki de yeni anayasa tartışmalarını yürütürken ülkenin normalleşmesine katkı sunacak bazı adımların atılmasını zorlayabiliriz... Yani bizim açımızdan yeni anayasa tartışmalarının ilerlemesi, müzakerelerinin yapılması, konuşulması aynı zamanda normalleşmenin koşullarını da tartışmayı beraberinde getiriyor." CHP'nin "normalleşelim ama DEM Parti hariç" yaklaşımına karşı çıkan Koçyiğit'in ifadeleri DEM Parti'nin yeni anayasayı tartışma isteğinin beklentisini de gösteriyor: Parti gündemlerindeki talepler için siyaset alanlarını genişletmek. İYİ Parti'nin "olmaz" ve DEM Parti'nin "neden olmasın" tavrı CHP'nin yeni anayasa tartışmasından kaçamayacağına işaret ediyor. Yeni anayasa tartışmasının eski ezberler ile uzlaşmaz pozisyonların tekrarı olmamasını ve ülkemize yeni başlangıçlar getirmesini umalım.

The current political process called " detente" or "normalization" is actually a transition period. Voters gave a message to political parties in the May 2023 and March 31, 2024 elections. Voters expect the parties to develop new policies to both solve existing problems and carry our Republic into the new century in the new international environment, where chaos and risks are increasing. This critical message seems to have reached its addressees. The dialogue, meeting and exchange of ideas between party leaders is valuable in itself, but the search for softening/normalization needs to be transformed into a new political climate, that is, it needs to be filled with politics.

***

The new Constitutional agenda should be seen as the basis for producing new politics. As a matter of fact, at the meeting at the Council of State yesterday, President Erdoğan said that the softening in politics constitutes an opportunity for the new Constitution and added: "We do not find it right that the political institution wants to remove the need for a civil constitution from the agenda by citing economic and social problems. The new constitution will not instantly eliminate our problems at the touch of a magic wand." Of course, we know that the new constitution will further accelerate the solution of our country's problems, from economy to social life, by expanding the scope of civil politics." Erdoğan's call, " We cannot find it appropriate for Turkish democracy that the 100th anniversary of our Republic was met and passed with a constitution that was the product of a coup," coincides with the agenda of the meeting held by the Speaker of the Grand National Assembly of Turkey, Numan Kurtulmuş, with political parties. How the parties will handle this agenda is important for the course of the détente/normalization policy. And seeing the search for a new Constitution as an " artificial agenda " does not hide the fact that this debate has already begun. For those who say negotiation and dialogue to close this discussion from the beginning would be contradicting themselves. It does not seem possible for the CHP, whose first reaction was to implement the current constitution, to escape the debate on the new constitution with its frequently repeated normalization discourse. This means opposing the expansion of the field of politics. It means creating a political deficit for the opposition. Since all critical problems of Turkey ( identity, democracy, system, security, etc.) will be discussed within the framework of the new Constitution, staying away from this is contrary to the main message of the voters. Among the opposition parties, there are two parties that have clarified their stance in the debate on the new Constitution: İYİ Party and DEM Party. 

***

İYİ Party Chairman Dervişoğlu sees the new Constitution debate as an " artificial agenda " and " trap" produced to make the nation forget their troubles : "We will not make this nation say, 'If you cannot find bread, eat the Constitution.'" This approach shows that the strengthened parliamentary system and democracy proposals of the 6-party table established before the May 2023 elections will not be brought to the agenda again by CHP, İYİ Party and other parties. DEM Party, on the other hand, cares about the debate on the new Constitution and is preparing for it. Group Deputy Chairman Koçyiğit suggests " giving a chance to the making of a new constitution ", not the AK Party, and does not find it right to close the door quickly: "Perhaps while we are discussing the new constitution, we can force some steps to be taken that will contribute to the normalization of the country... So, from our perspective "The progress of new constitutional discussions, negotiations and discussions also brings about discussing the conditions of normalization." Opposing the CHP's "let's normalize, but excluding the DEM Party" approach, Koçyiğit's statements also show the expectation of the DEM Party's desire to discuss the new constitution: Expanding the political fields for the demands on the party agenda. The " no way" attitude of the İYİ Party and the " why not " attitude of the DEM Party indicate that the CHP cannot escape the debate on the new constitution. Let's hope that the debate on the new constitution will not be a repetition of old memorizations and irreconcilable positions and will bring new beginnings to our country.