31 Mart yerel seçimleri beklenenin çok ötesinde sonuçlar üretti. Seçimden hemen sonra yapılan değerlendirmelerde, seçime genel katılımın düşük olması nedeniyle, sandığa gitmeyen AK Parti’li seçmenin CHP’nin zaferinde esas belirleyici olduğu konuşuluyor. Ancak sandık bazlı analiz daha farklı tabloya işaret ediyor. Bunun detaylarına gelmeden önce seçim sonuçlarında etkisi olan üç önemli konuyu değerlendirmekte fayda var.

Ekonomi algısı Mart öncesi toparlanmadı

Mayıs 2023 seçimlerinden önce önemli varsayımlardan bir tanesi, kötü giden ekonomik gidişatın memnuniyetsiz AK Parti’li seçmeni, içinde sağ ve muhafazakar partileri de barındıran muhalefet bloğuna yönelteceğiydi. Ancak bu olmadı. Bunun bir siyasi bir de ekonomik nedeni var.

Siyasi gerekçe, muhalefetin birliğinin AK Parti seçmeninde güven yaratmaması olarak özetlenebilir. Ekonomik nedense hükümetin seçim öncesi gerçekleştirdiği mali genişleme ile seçmenin ekonomi algısını göreceli olarak düzeltmeyi başarmasıydı. Hatırlayalım; o dönemde asgari ücret artışı ve ikinci bir artış yapılacağının sözünün verilmesi, EYT kararının çıkması ve KKM gibi uygulamalar, daha sonra felakete gidecek sonuçlar üretse bile, seçim öncesi algının toparlanmasına neden olmuştu.

Ancak hükümet benzer bir mali genişlemeyi Mart 2024 seçimlerinde önce yapamadı. Yüzde 50’lik asgari ücret artışından sonra özellikle emeklilerin yaşadığı hayal kırıklığı bunun en çarpıcı örneklerinden. Aşağıdaki grafik Türkiye Raporu ölçümlerine göre konomi algısında Mayıs 2023 ve Mart 2024 seçimlerinden önceki değişimi gösteriyor. Yukarıda tarif ettiğim gibi Mart 2024 seçimlerinde öncekine benzer bir toparlanma olmadığını görüyoruz.

Hedef 2028: İttifaklar sil baştan

Mayıs seçimlerinden sonraki gelişmeler Millet İttifakının dağıldığı ancak Cumhur İttifakının bir arada kaldığı bir manzarayı karşımıza çıkarttı. Ancak seçimlerde partilerin aday sayılarına ve aday gösterdikleri yerlere bakacak olursak tek değişen ittifakın muhalefet tarafında olmadığını görüyoruz.

Örneğin seçimin yıldızı Yeniden Refah Partisi 900’ün üzerinde ilçede aday göstererek seçimde en fazla aday gösteren ilk 5 partiden biri oldu. Öte yandan AK Parti ve MHP aynı anda 300’ün üzerinde ilçede aday gösterdi. Bununla beraber CHP’nin aday gösterdiği 378 ilçede DEM Parti aday göstermedi. Dolayısıyla her partinin kendini 2028 seçimlerine hazırlama çabası içerisinde bu seçimde aldıkları pozisyon, ulusalda görülen ittifak yapısından çok farklı bir tablo çıkardı karşımıza.

CHP’nin aday belirleme yöntemi

Başta Hatay olmak üzere birkaç yerde kamuoyuna yansıyan yüksek profilli hatalar CHP’nin aday belirleme sürecinde sistemsiz gittiği algısını oluşturdu. Ancak şimdi anlıyoruz ki hatalara rağmen süreç genel olarak kurmay zekanın sıkça tekrarlanan anketlerle birleştirilmesi sonucu sistematik bir şekilde yürütüldü ve sonuç alındı.

Kim kime oy verdi?

Gelelim başta sorduğumuz sorunun cevabına. 2023 seçimleriyle 2024 seçimlerini sandık bazlı kıyasladığımızda Mayıs 2023’te AK Parti’ye oy veren seçmenin yaklaşık yüzde 30’unun bu seçimde AK Parti’ye oy vermediğini görüyoruz. Bu yüzde 30’luk kitlenin dağıldığı 3 temel blok var. Yaklaşık 2 milyon AK Parti seçmeni sandığa gitmezken, 1.5 milyonu CHP’ye ve 1.4 milyonu da Yeniden Refah Partisi’ne oy vermiş. Dolayısıyla 2023’te AK Parti’ye oy veren ancak bu seçimde vermeyen yaklaşık 5 milyon seçmenin 3 milyonu başka iki partiyi tercih etmiş.

Bu sonuç bize gösteriyor ki sandığa gitmeyen AK Parti seçmeni çok ciddi bir kitleyi oluşturmakla beraber özellike CHP ve YRP’nin sandık başarısını açıklayan tek faktör değil. 2023’te oy kullanmayan 1.4 milyon seçmenin bu seçimde CHP’den yana tercih kullandığını görüyoruz. Kuşkusuz bu seçmenin önemli bir kısmını ilk defa oy kullanan gençler oluşturuyor.

Analizin sonuçları aynı zamanda 2023 seçimlerinde MHP ve YSP için oy kullanan seçmenin de önemli bir kısmının sandığa gitmediğini gösteriyor. İYİ Parti’deki erimenin temel sebebi ise CHP ile AK Parti arasında dağılan oylarla sandığa gitmeyen seçmen

Özetle ulusal seviyede baktığımızda CHP’nin zaferinde temel belirleyicinin AK Partili seçmenin sandığa gitmemesi olmadığını görüyoruz. CHP’nin AK Parti, İYİ Parti ve yeni seçmenden aldığı oyların bu seçim başarısında temel unsur olduğu görülüyor.

The March 31 local elections produced results far beyond expectations. In the evaluations made immediately after the election, it is said that the AK Party voters who did not go to the polls due to the low general participation in the election were the main determinant of the CHP's victory. However, ballot box-based analysis points to a different picture. Before getting into the details of this, it is useful to evaluate three important issues that had an impact on the election results.

Economy perception did not recover before March

One of the important assumptions before the May 2023 elections was that the bad economic situation would direct dissatisfied AK Party voters to the opposition bloc, which also includes right-wing and conservative parties. However, this did not happen. There is a political and economic reason for this.

The political reason can be summarized as the unity of the opposition does not create confidence in the AK Party voters. The economic reason was that the government managed to relatively improve the voters' perception of the economy with the fiscal expansion it carried out before the election. Let's remember; At that time, the minimum wage increase and the promise of a second increase, the EYT decision and practices such as KKM caused the perception to recover before the election, even if they produced disastrous results later.

However, the government could not make a similar fiscal expansion before the March 2024 elections. The disappointment experienced especially by retirees after the 50 percent minimum wage increase is one of the most striking examples of this. The chart below shows the change in economy perception before the May 2023 and March 2024 elections, according to Türkiye Report measurements. As I described above, we see that there will be no recovery similar to the previous one in the March 2024 elections.

Goal 2028: Alliances from scratch

The developments after the May elections revealed a situation in which the Nation's Alliance disintegrated but the People's Alliance remained together. However, if we look at the number of candidates of the parties and the places where they nominated candidates in the elections, we see that the only changing alliance is not on the opposition side.

For example, the star of the election, the Re-Welfare Party, nominated candidates in over 900 districts, becoming one of the top 5 parties with the most candidates in the election. On the other hand, AK Party and MHP nominated candidates in more than 300 districts at the same time. However, DEM Party did not nominate candidates in 378 districts where CHP nominated candidates. Therefore, the position taken by each party in this election, in an effort to prepare itself for the 2028 elections, presented a very different picture from the alliance structure seen in the national.

CHP's candidate selection method

High-profile mistakes that were revealed to the public in several places, especially Hatay, created the perception that the CHP was going unsystematic in the candidate selection process. However, we now understand that despite the mistakes, the process was generally carried out in a systematic manner, combining staff intelligence with frequently repeated surveys, and the results were achieved.

Who voted for whom?

Let's get to the answer to the question we asked at the beginning. When we compare the 2023 elections with the 2024 elections on a ballot box basis, we see that approximately 30 percent of the voters who voted for the AK Party in May 2023 did not vote for the AK Party in this election. There are 3 basic blocks into which this 30 percent mass is distributed. While approximately 2 million AK Party voters did not go to the polls, 1.5 million voted for the CHP and 1.4 million for the Re-Welfare Party . Therefore, 3 million of the approximately 5 million voters who voted for the AK Party in 2023 but did not vote in this election preferred two other parties.

This result shows us that although the AK Party voters who did not go to the polls constitute a very serious mass, they are not the only factor explaining the success of CHP and YRP at the ballot box. We see that 1.4 million voters who did not vote in 2023 chose CHP in this election. Undoubtedly, a significant portion of this electorate consists of young people voting for the first time.

The results of the analysis also show that a significant portion of the voters who voted for MHP and YSP in the 2023 elections did not go to the polls. The main reason for the meltdown in the İYİ Party is the voters who did not go to the polls with the votes distributed between the CHP and the AK Party.

In summary, when we look at the national level, we see that the main determinant of CHP's victory was not AK Party voters not going to the polls. It seems that the votes CHP received from AK Party, İYİ Party and new voters were the main element in this election success.