Suriye, yıllardır Ortadoğu’nun en karmaşık siyasi dengelerine sahip ülkelerinden biri.

Aslında Suriye’de Alevi ve Dürzilerin sorunu yeni değil. Farklı yönetimler altında tarihsel bir geçmişe ve bir dizi nedene dayanıyor. İki grubun karşı karşıya geldiği zamanlar da oldu. Esad rejiminin devrilmesi ile 29 Ocak 2025’te Ahmed Şara’nın geçiş dönemi başkanı olarak atanması, ülkenin siyasi sahnesinde yeni bir dönemin başlangıcını işaret etti. Ancak yeni hükümetin işinin kolay olmayacağı biliniyordu. Ülkenin etnik ve mezhepsel yapısının nasıl şekilleneceği hem merak hem de endişe konusuydu. Son dönemde bölgedeki bazı aktörlerin bu yapıyı kendi çıkarları doğrultusunda kullanmaya çalışmasıyla da tansiyon arttı. Ancak;

* Şara, kapsayıcı bir hükümet kurma ve ulusal diyalog konferansı düzenleme sözü verdi. Anayasa komitesi oluşturuldu.

* Amaç Suriye’nin farklı etnik ve mezhepsel gruplarını bir araya getirerek, ulusal birliğin sağlanması ve ülkenin yeniden inşasında ortak bir zemin oluşturmaktı.

* Son dönemde yaşanan olayların ardından Suriye hükümeti yeniden yapılanmaya gidiyor.

ŞARA’DAN KABİNE HAMLESİ

Suriye’deki üst düzey kaynaklardan edindiğim bilgileri sizlerle paylaşacağım. Ulusal birliğin sağlanması için Suriye Devlet Başkanı’nın gelecek hafta dikkat çeken adımlar atması bekleniyor:

* Suriye’nin etnik ve mezhepsel çeşitliliğini kucaklayan bir yönetim modelinin hayata geçirilmesi planlanıyor.

* Bu kapsamda Suriye Devlet Başkanı kabineyi yenileyecek.

* Başbakanlık makamı kaldırılıyor.

* Şara’nın kendi ekibinin yanında kabineye yeni isimler girecek. Bu isimler Suriye’deki etnik ve mezhepsel yapılardan belirlenecek.

* Gelecek hafta açıklanması beklenen kabinede Dürzi, Arap, Alevi, Hıristiyan ve Suriyeli Kürt isimler de yer alacak.

* Ayrıca kabinede bir kadının da yer alabileceği konuşuluyor.

PETROL-SU-ELEKTRİK BAKANLIĞI KURULUYOR

Suriye’nin yeni yönetiminin en kritik sorunlarının başında, ekonomi ile ülkede altyapı ve üstyapının yeniden inşası geliyor. Bu kapsamda içerideki kaynakların gelire dönüşerek, önce devlet kasasına girmesi gerekiyor. Bu nedenle de Suriye Devlet Başkanı Petrol, Su ve Elektrik Bakanlığı kurmaya karar verdi. Bu bakanlığın önümüzdeki süreçte en kritik işlerinin başlarında ise PYD ile Şam yönetimi arasında imzalanan sekiz maddelik anlaşma uyarınca Suriye’nin kuzeyindeki doğalgaz ve petrol yataklarının merkezi otoritenin hâkimiyetine geçmesi adımı yer alıyor. Suriyeli üst düzey kaynaklar, sınır kapılarının da merkezi otoriteye geçişinin bir an önce hayata geçirilmesi gerektiğini belirtiyor.

ESAD VE AİLESİNE İLİŞKİN KARARNAMELER HAZIR

Suriye Devlet Başkanı, Esad ve ailesine ait mallar için de kararname hazırlanması talimatı verdi. Yine üst düzey kaynaklardan edindiğim bilgilere göre, Şara’nın imzasıyla kısa süre içinde yayımlanacak kararnamelerle Esad ve ailesine ait tüm mal varlığı Suriye Devleti’ne geçecek.

ŞAM YÖNETİMİ KARARLI: ÖNCE SİLAH BIRAKILACAK

Suriye yönetimi hem bölge ülkeleriyle hem de bölgedeki diğer aktörlerle diplomatik ilişkilerini hassasiyetle sürdürüyor. Yönetimdeki izlenim de bir karar açıklanmamış olsa da Trump yönetiminin Suriye’den Amerikan askerlerini çekeceği yönünde. Bu kapsamda YPG ve Şam arasında imzalanan anlaşma gereği, ulusal birliğinin önemine dikkati çeken yetkililer “Beklentimiz net. Önce silah bırakılması, ardından orduya entegre edilmeleri gündeme gelecek” mesajı veriyorlar.

ANAYASA BİLDİRGESİNİ İMZALADI: SURİYE BÖLÜNEMEZ

Şara, Suriye Hükümeti’nin oluşturduğu komisyonun hazırladığı 5 yıllık geçiş döneminde uygulanacak Anayasa Bildirgesi’ni dün imzaladı. “Suriye Arap Cumhuriyeti, tam bağımsız ve egemen bir devlettir. Coğrafi ve siyasi birliği bölünemez ve herhangi bir parçasından vazgeçilemez” denilen ilk maddenin ardından, Cumhurbaşkanı’nın dininin İslam ve İslam hukukunun yasaların temel kaynağı olduğuna atıf yapılıyor:

* Bununla birlikte inanç özgürlüğü, tüm dinlere saygı ve ibadet özgürlüğü anayasa ile güvence altına alınıyor.

* Haklar ve Özgürlükler başlığında ifade, düşünce, medya özgürlüğü güvence altına alınıyor.

* Siyasi katılım hakkı ve ulusal temellere dayalı parti kurma özgürlüğünün yer aldığı taslakta, siyasi parti yasası hazırlanması için bir komisyon oluşturulacağı açıklanıyor.

* Geçiş dönemine de yer veriliyor. Yasama yetkisi Cumhurbaşkanı tarafından atanacak olan ve kalıcı bir anayasa kabul edilene kadar görevini sürdürecek olan Halk Meclisi’nde...

* Hiçbir suç ve cezanın yasal bir düzenleme olmadan uygulanamayacağı belirtilen bildirgede, “Olağanüstü mahkemeler kurulamaz” ifadesi de dikkati çekiyor. Terörle mücadele mahkemelerinin feshedilmesi de gündemde.

AVRUPA BİRLİĞİ VE ORTAKLARININ CUMARTESİ TOPLANMASI GÜNDEMDE

Suriye’deki gelişmelerin ardından tüm dünyanın yakından takip ettiği Rusya-Ukrayna-ABD-AB dörtlü eksenindeki gelişmelere bakacağız. ABD ile Rusya’nın masaya oturması, ABD ile Ukrayna arasındaki gerginlik ve sonrasında uzlaşmaya varılması süreçlerinde Avrupa Birliği transatlantik ilişkileri, kendi ordusunu kurmayı, silahlanmayı ve Ukrayna için bir yol haritası oluşturmayı tartışıyor. Bu kapsamda toplanan ve Türkiye’nin de davet edildiği ilk zirvenin ardından oluşturulan yol haritası yazılı bir metne dönüştürüldü. ABD’nin de sürece dahil edilmesi için o metin şimdi ABD ve Ukrayna uzlaşmasının ardından yeniden revize ediliyor. İngiltere’nin öncülüğünde gerçekleşen bu revizyon sürecinin ardından yarın AB liderleri ile Türkiye’nin de aralarında bulunduğu dört ülkenin liderlerinin videokonferans toplantısında bir araya gelebilecekleri belirtiliyor.