AMERİKAN seçimlerini Bişkek’te takip ettim.

Sonuçları ise Kırgızistan’dan Macaristan’a geçerken öğrendik.

Trump ile Kamala Harris’i başa baş gösteren anketler yanıldı, Amerikan derin devletinin tüm direnmesine rağmen Trump zafer kazandı. Trump’ı suikastla ortadan kaldırmaya çalıştılar, hapse attılar, siyaseten silmeye çalıştılar ama o Amerikan derin devleti ile vuruşa vuruşa kazandı. 

İKİNCİ TRUMP DÖNEMİ

Sadece ABD değil, dünya ikinci Trump dönemiyle karşı karşıya. Trump zorlu bir mücadelenin ardından ikinci kez adeta küllerinden doğdu. Suçlanmadığı konu kalmadı, karakoldan fotoğrafları yayınlanan devlet başkanı muamelesi gördü. 

EKONOMİ BELİRLEDİ

Ama ekonomi ve savaş karşıtlığı seçimin kaderini belirledi. Demirel’in dediği gibi bir kez daha seçimin kaderini tencere belirledi. Bu ülke dünyanın süper gücü olan Amerika olsa dahi. Biden döneminde ekonomik durumu bozulan Amerikalılar, ekonomiyi öncelediği için Trump’ı tercih etti. 

SAVAŞ KARŞITLIĞI

Vergi gelirleri Rusya-Ukrayna savaşına giden Amerikan seçmenine çok net bir şekilde savaşı bitireceği mesajı verdi. 

İSRAİL POLİTİKASI

Trump’ın en tedirgin edici yönü aşırı İsrail yanlısı olması. Düşük profilli de olsa Gazze savaşını da bitireceğini söylemiş olmasına rağmen, Trump’ın kazandığı ortaya çıktığı anda Netanyahu’nun coşkulu desteği rahatsız ediciydi. 

NETANYAHU FAKTÖRÜ

Trump’un zaferi için, “Tarihin en büyük geri dönüşü” diyen Netanyahu, “Beyaz Saray’a tarihi dönüşünüz Amerika için yeni bir başlangıç ve İsrail ile Amerika arasındaki büyük ittifaka güçlü bir yeniden bağlılık sunuyor” dedi.

Netanyahu’nun ABD ziyareti sırasında da Trump’la görüşmelerinde benzer bir tablo yaşanmıştı. Hatta ABD gezisi dönüşünde Netanyahu’nun katliamlarını artırması, ‘Trump’la bir anlaşma mı’ yaptılar yorumlarına neden olmuş.

KUDÜS SİCİLİ

Sonuç itibariyle Kudüs’ü başkent ilan eden ve İsrail’le Arapları barıştırma projesinin mimarı olan Trump’tan söz ediyoruz. Trump politikalarında en tedirgin edici nokta İsrail’le ilişkileri ve Filistin konusuna yaklaşımı olacak.

Bu konuda damadı Kushner’in rolünü de unutmamak lazım.

KADININ ADI YOK

Hadi Almanya’da Merkel’i, İtalya’da Meloni’yi hatırlatacak değilim. Ama Türkiye’de Tansu Çiller’in, Pakistan’da Benazir Butto’nun Başbakan olduğunu hatırlatmak isterim.

Hani ABD medeni bir ülkeydi. Kadın-erkek eşitliği konusunda büyük ilerleme sağlamıştı, ne oldu? Bu çağda bir kadını başkan seçmediler. Zaten tarihlerinde bir kadın başkanları yoktur.

TRUMP-ERDOĞAN İLİŞKİSİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Trump arasında doğrudan bir ilişki var. Lider diplomasisini başarıyla yürüten iki liderin dostlukları olması önemli bir avantaj. Biden döneminde Türk-Amerikan ilişkileri olumsuz seyretmedi ama iki lider arasında güçlü bir ilişki kurulamadı. Biden başkandı ama lider değildi.

EKSİLERİ

İki lider arasındaki dostluğa rağmen Trump döneminde doğrudan ekonomimizi hedef alan ve Kudüs’ün başkent ilan edilmesi gibi sorunlar yaşadık. Trump’ın ikinci döneminde daha olgunlaştığı ve bu tür olumsuzluklara meydan vermeyeceği temenni edilebilir ama uygulamayı görmek lazım.

NASIL BAKILIYOR?

Trump’ın seçildiği andan itibaren Türkiye’nin bakış açısını öğrenmeye çalışıyorum. Trump’ın kişilik özelliğinden ve İsrail’le ilişkilerinden dolayı bazı ihtiyat payları konuşulmasına rağmen, “Beyaz Saray’da doğrudan ilişki kurduğumuz bir başkanın olması iyidir” yaklaşımı söz konusu. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan da Trump’ı ilk kutlayan liderlerden biri oldu. ‘Tebrikler dostum Trump” dedi.

LİDER DİPLOMASİSİ

Türkiye ile ABD arasında çok önemli dosyalar var.

F-16 satışı, F-35 projesine dönüş, öne çıkan başlıklar ama bizim PKK ve FETÖ terör örgütleriyle mücadele gibi beka sorunumuz olan başlıklarımız var. Ortadoğu’da haritaların kanla çizildiği bir dönemde Erdoğan ile Trump arasında doğrudan bir temasın olması, lider diplomasisi açısından çok önemli.

KÖŞE TAŞLARI

Sıcağı sıcağına yapılan değerlendirmeleri başlıklar halinde yansıtmak istiyorum.

1- Trump’ın kriz bölgelerine yaklaşımı belirleyici olacak.

2- Rusya-Ukrayna savaşını durdurabilecek mi?

Trump’ın ilk 3 ay içinde barış masası kurup savaşı sonlandıracağı yönünde çok güçlü bir beklenti oluştu.

3- İsrail’in Gazze ve Lübnan saldırıları karşısında tavrı ne olacak?

Gazze savaşını sonlandıracak mı?

4- İsrail’e Biden yönetiminden daha fazla destek vereceği, Gazze’nin işgal ve ilhakına izin vereceği endişesi hâkim.

HEDEF ÇİN VE İRAN 

5

 Trump’ın tek hedefinin Çin olması bekleniyor. Ama bunun şekli ne olacak? 

6

 İran konusundaki politikası ne olacak? İran’a karşı agresif bir politika izleyeceği beklentisi var. Geçen dönem Obama’nın İran politikasını yerden yere vuruyordu. Bu dönemde İran’a karşı tutumu ne düzeyde olacak?

SURİYE’DEN ÇEKİLECEK Mİ?

7-  Suriye ve Irak’tan çekilecek mi? Ortadoğu’ya 9 trilyon dolar gömdük demişti. Geçen dönem Suriye’den çekilme kararı almış ama buna Amerikan derin devleti engel olmuştu. Trump bu kez Irak ve Suriye’den çekilmeyi başarabilecek mi? 

MCGURK’U ALACAK MI? 

8- Trump daha önce ilk seçildiğinde McGurk’u görevden almıştı. Biden yönetimi Ortadoğu özel temsilcisi olarak atadı. Trump PKK’nın hamisi olan McGurk’u görevden alacak mı? PKK’nın arkasındaki desteği çekecek mi?  

‘AŞKOLSUN’ DEDİM

‘Erdoğan’ın müjdesi ne olacak’ başlıklı yazıda, “Haftaya bambaşka bir gündemimiz olacak” demiştim. Ülkemizde 24 saatte gündem değişiyor. Bırakın bir haftayı bazen bir günde iki ayrı gündem oluşuyor. 

Süreçleri takip eden bir gazeteci olarak gündeme ilişkin değerlendirme yaptım. Ama birileri benim cümlemi sosyal medyada Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sözü gibi paylaşmış. Ben bunlardan habersiz olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kırgızistan temaslarını takip ediyordum. Türkiye’den arayan meslektaşlarım aracılığıyla haberdar oldum. Bu konuda resmî açıklama yapılmak zorunda kalındı. Bu değerlendirme bana aittir. Bu söz bana aittir. Sayın Cumhurbaşkanı’nın böyle bir sözü yoktur. Cumhurbaşkanı’na ait bir cümle olsa, tırnak içi ifade olarak kullanırdım. Ama yazım alınıp öyle uç noktalara çekilmiş ki şaşırdım. ‘Aşkolsun’ dedim.

I followed the AMERICAN elections in Bishkek.

We learned the results while passing from Kyrgyzstan to Hungary.

The polls that showed Trump and Kamala Harris neck and neck were wrong, and despite all the resistance of the American deep state, Trump won. They tried to eliminate Trump through assassination, imprison him, and try to erase him politically, but he won, hitting and hitting, with the American deep state.

THE SECOND TRUMP TERM

Not only the US, but the world is facing a second Trump term. Trump rose from the ashes for the second time after a tough struggle. He was accused of nothing, he was treated like a head of state whose photos were published from the police station.

ECONOMY DETERMINED

But the economy and opposition to war determined the fate of the election. As Demirel said, once again the fate of the election was determined by the pot. Even if this country is America, the world's superpower. Americans, whose economic situation deteriorated during the Biden period, preferred Trump because he prioritized the economy.

ANTI-WAR

He sent a very clear message to American voters, whose tax revenues went to the Russia-Ukraine war, that he would end the war.

ISRAEL POLICY

The most troubling aspect of Trump is his extreme pro-Israel stance. Despite his low-profile promise to end the Gaza war, Netanyahu’s enthusiastic support once it became clear that Trump had won was disturbing.

THE NETANYAHU FACTOR

Describing Trump's victory as "the greatest comeback in history," Netanyahu said, "Your historic return to the White House represents a new beginning for America and a strong recommitment to the grand alliance between Israel and America."

A similar picture was experienced during Netanyahu's meetings with Trump during his visit to the US. In fact, Netanyahu's escalation of massacres upon his return from the US trip led to comments such as "Did they make a deal with Trump?"

JERUSALEM RECORD

After all, we are talking about Trump, who declared Jerusalem as the capital and is the architect of the project to reconcile Israel and the Arabs. The most troubling point in Trump's policies will be his relations with Israel and his approach to the Palestinian issue.

We should not forget the role of his son-in-law Kushner in this regard.

THE WOMAN HAS NO NAME

I'm not going to remind you of Merkel in Germany or Meloni in Italy. But I would like to remind you that Tansu Çiller was the Prime Minister in Turkey and Benazir Bhutto was the Prime Minister in Pakistan.

You know, the US was a civilized country. It had made great progress in terms of gender equality, what happened? They didn't elect a woman as president in this day and age. They don't have a woman president in their history anyway.

TRUMP-ERDOĞAN RELATIONSHIP

There is a direct relationship between President Erdoğan and Trump. The friendship of two leaders who successfully conduct leader diplomacy is an important advantage. Turkish-American relations did not progress negatively during the Biden era, but a strong relationship could not be established between the two leaders. Biden was the president but not the leader.

CONS

Despite the friendship between the two leaders, we experienced problems such as directly targeting our economy and declaring Jerusalem as the capital during the Trump period. It can be hoped that Trump will become more mature in his second term and will not allow such negativities, but we need to see the implementation.

HOW IS IT TAKEN CARE OF?

I have been trying to learn Turkey's perspective since the moment Trump was elected. Although some caution has been discussed due to Trump's personality traits and relations with Israel, the approach is "it is good to have a president in the White House with whom we have direct relations."

President Erdoğan was one of the first leaders to congratulate Trump. He said, "Congratulations, my friend Trump."

LEADERSHIP DIPLOMACY

There are very important files between Türkiye and the USA.

The sale of F-16s, the return to the F-35 project are the prominent topics, but we also have topics that have survival issues, such as the fight against the PKK and FETÖ terrorist organizations. At a time when the maps in the Middle East are being drawn with blood, having direct contact between Erdoğan and Trump is very important in terms of leadership diplomacy.

CORNERSTONES

I would like to reflect the evaluations made in the heat of the moment under headings.

1- Trump's approach to crisis regions will be decisive.

2- Will it be able to stop the Russia-Ukraine war?

There was a very strong expectation that Trump would establish a peace table and end the war within the first 3 months.

3- What will be Israel's attitude towards the attacks on Gaza and Lebanon?

Will it end the Gaza war?

4- There is a prevailing concern that he will give more support to Israel than the Biden administration and allow the occupation and annexation of Gaza.

TARGET CHINA AND IRAN

5

Trump's sole target is expected to be China. But what form will that take?

6

What will be his policy on Iran? There is an expectation that he will follow an aggressive policy towards Iran. He was criticizing Obama's Iran policy last term. What will be his attitude towards Iran this term?

WILL THEY WITHDRAW FROM SYRIA?

7- Will he withdraw from Syria and Iraq? He said that they have buried 9 trillion dollars in the Middle East. Last term, he decided to withdraw from Syria but the American deep state prevented this. Will Trump be able to withdraw from Iraq and Syria this time?

WILL HE TAKE MCGURK?

8- Trump had previously dismissed McGurk when he was first elected. The Biden administration appointed him as the special representative for the Middle East. Will Trump dismiss McGurk, who is a patron of the PKK? Will he withdraw support behind the PKK?

I SAID 'LOVE YOU'

In the article titled 'What will be the good news for Erdogan?' I had said, "We will have a completely different agenda next week." The agenda changes in our country in 24 hours. Let alone a week, sometimes two different agendas are formed in a day.

As a journalist following the processes, I made an assessment of the current affairs. But someone shared my sentence on social media as if it were President Erdoğan's words. I was following President Erdoğan's Kyrgyzstan contacts without knowing about these. I was informed through my colleagues who called from Turkey. An official statement had to be made on this matter. This assessment belongs to me. This statement belongs to me. Mr. President does not say such a thing. If it were a sentence belonging to the President, I would use it as an expression in quotation marks. But my writing was taken and taken to such extremes that I was surprised. I said, 'Aşkolsun'.