Üç gün önce Denizli Mitinginde Türkiye’yi 2023 Hedeflerine kavuşturduğunu söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan üç gün sonra… Kütahya’daki seçim mitinginde emeklilerin yaşadığı sıkıntıların farkında olduğunu, aldıkları maaşın geçinmeye yetmediğini bildiğini ancak devletin bu maliyeti karşılayacak gücünün olmadığını söyleyerek emeklilerin seyyanen zam talebine kapıyı kapattı. 

Sözleriyle devletin nasıl içler acısı durumda olduğunu itiraf eden Erdoğan’ın açıklaması şöyle:

“Hayat pahalılığının en çok etkilediği kesimlerin başında emeklilerimiz geliyor.10 bin lira olan emekli maaşının yeterli olmadığını biliyoruz. Birileri çıkıyor emekli maaşlarına 10 bin lira 7 bin lira seyyanen ekleyelim diyerek akıllarınca emeklilerimizi tahrik ediyor. Emekli maaşlarına 7 bin lira eklemek demek bütçeden yaklaşık 1,4 trilyon, 10 bin lira eklemek demek 1,9 trilyon liralık kaynağı buraya aktarmak demek. 2024 yılında ülkemizde tek çivi çakmasak, tüm yatırım bütçesini buraya aktarsak bile bu gideri karşılamaya yetmiyor.” 

Durumun vahametine bakar mısınız? 

Erdoğan 2024 yılında tek bir çivi bile çakılmasa emeklilere 7 bin liralık zam yapacak durumda olmadığını bizzat kendisi söylüyor. 

Bu durumda sormak hakkımız Sayın Erdoğan’a, e hani Türkiye’yi 2023 Hedeflerine kavuşturmuştunuz.

Bu durumda 2023 Hedeflerine kavuşan bir ülke için 1,4 trilyon liracık kaynak neden sorun olsun? 

***

Erdoğan’ın asıl açıklaması, izah etmesi gereken husus şu: Türkiye’yi 2018 yılından bu yana ülkenin ekonomisini uçuracak, vatandaş bolluk bereket içinde yüzecek vaadiyle getirdiği Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde devlet hazinesi ne oldu da emeklilerine insanca yaşatacak bütçeyi karşılayamaz hale geldi? 

Erdoğan aslında bu sorunun cevabını da aynı konuşmasını içinde veriyor. 

Devletin içinde bulunduğu acizliği anlattıktan sonra emeklilerden sabır ve metanet isteyen Erdoğan’ın asıl sözlerine gelelim şimdi, diyor ki:

“Ekonomi dediğiniz hesap kitap işidir. Gelir gider dengesini tutturamazsınız, sosyal ve ekonomik çalkantıların pençesine düşmeniz kaçınılmazdır.”

Türkiye sosyal ve ekonomik çalkantının pençesinde debelenip duruyor. Ülkenin bu hale gelmesinin sebebi ne? Erdoğan “faiz sebep, enflasyon sonuç” savında diretmeseydi, “nass var nass” demek yerine iktisat biliminin kurallarına uygun politikalarla ülke ekonomisini yönetseydi, ekonominin hesabı kitabı dengesini şaşırır mıydı? 

Enflasyon alıp başını gider miydi? 

Vatandaşın alım gücü bu derece düşer, paramız puldan daha değersiz hale gelir miydi?

Erdoğan “faiz sebep enflasyon sonuç” tezinde inat ettikçe döviz arttı, TL döviz karşısında değer kaybetti.

Artan dövizi dengede tutmak için Merkez Bankasının rezervlerine el atıldı. Erdoğan savında haklı olduğunu ispat etmek için piyasaları kontrol altına almaya çalıştı, piyasalar tepki verdikçe ekonominin hesabı kitabı daha da şaştı. Ekonomin hesabı kitabı dengeden çıktıkça ülke ekonomik çalkantının pençesine daha da düştü.

***

Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay 8 Şubat tarihinde katıldığı “Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı”da ülkeyi uçurumun kenarına getiren, Merkez Bankasının peş peşe politika faizinde artışa gitmesine rağmen enflasyonun düşmemesinin sebebinin “kopan bağlar” olduğunu söyledi. Akçay kopan bağları şöyle açıkladı:

“Şu an içinde bulunduğumuz ‘setting’de ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti mevduat faizi linki (bağı) kopmuş, politika faizi enflasyon linki kopmuş, faiz kur linki kopmuş… Biz yedi aydır bu kopan linkleri ihdas ediyoruz.

Bu linkler tekrar ihdas edilecek.” Erdoğan’ın “faiz sonuç enflasyon sebep”diyerek genel kabul görmüş ekonomi politikalarının tersine bir politika izlemesinin ekonomiyi getirdiği tablo. Ve gelinen sonuç: Devletin hazinesinin nasıl içler acısı durumda olduğunu artık.

Erdoğan’ın kendisi söylüyor. Aslında vatandaşa muhalefetin nasıl atıp tuttuğunu anlatmaya çalışıyor ama muhalefeti kötüleyeyim, muhalefetin nasıl da palavracı olduğunu anlatayım derken devletin içinde olduğu acizliği itiraf ediyor. 

***

Konuşması esnasında kürsüye doğru kendisine seslenen vatandaşı da “önce dinlemeyi öğren delikanlı” diyerek tersliyor. 

Vatandaşın soru sorma hakkı yok mu? Ülkenin ekonomisini uçuracak vaadiyle getirdiğiniz bu hükümet sisteminde bizler neden ekmek alamaz, kiramızı ödeyemez, çocuğumuza süt alamaz hale geldik? Siz böyle vaat etmemiştiniz deme hakkı yok mu?

Emekli vatandaşın, devletin bütçesi, “2024 yılında ülkeye tek bir çivi bile çakılmasa bile” bizlere 7 bin liralık zammın bütçesini karşılayacak durumda değilse… 

TBMM neden Beştepe’nin bütçesine yüzde 60’ın üzerinde zam yaptı, bütçesini artırdı, siz rahatça harcıyorken ben payıma neden sabır, metanet düşüyor, hak, adalet bu mu, deme hakkı yok mu? 

Vatandaş devletin bütçesi zor durumdaysa Beştepe’nin Hazine’ye yüklediği maliyette neden tasarrufa gitmiyor, neden sürekli Cumhurbaşkanlığının harcama kalemleri sürekli artıyor diye soramaz mı? 

Devletin itibarını gözetirken vatandaşın itibarını neden gözetmiyorsunuz, vatandaşını sefillik içinde yaşatan bir devlet itibarlı devlet midir diye sormayacak mı?

***

Ve Erdoğan bir gün sonra da çıktı, Aydın’da yaptığı konuşmada, Bakan Mehmet Şimşek’e referansla “Türkiye ekonomisi depreme ve diğer olumsuzluklara rağmen yüzde 4,5 büyüyerek çok önemli başarıya imza attı. Gayrisafi yurt içi hasılasının 1 trilyon dolar sınırını aştı. Ekonomimiz AB ülkeleri arasında en çok büyüyen ülke. Hani ekonomi kötüydü, hani ekonomi kötüye gidiyordu?” dedi. 

Oysa ekonominin kötü olduğunu bir gün önce kendisi itiraf etmişti ama olsun. Bu durum da Erdoğan o zaman emeklilere 7 değil 10 değil 20 lira zam yapabilir. Madem ki AB ülkeleri içinde en çok büyüyen ülke bizim ülkemiz. Ekonomi kötü değil. Yurt içi hasılamız rekor düzeye ulaştı. 

Yalnız Bakan Şimşek’in “Kişi başına milli gelir ise bir önceki yıla göre 2 bin 450 dolar artarak 13 bin 110 dolara yükseldi” açıklamasını “çok önemli başarı’ olarak sunan Erdoğan’a son bilgi notum olacak:

Sayın Erdoğan milli gelirimizin bir yıl öncesine göre 2 bin 450 dolar artması elbette bir başarı olabilir elbette. Ama bizim 10 yıl önce 2013 yılında zaten kişi başına milli gelirimiz 12 bin 600 dolara ulaşmıştı. 

10 yıldır ülkeyi siz yönetiyorsunuz. 10 yılda sadece 500 dolar artması başarı mıdır? 10 yılda böyle bir büyüme, başarı nerede var biri lütfen bunu açıklasın…

Böylesi bir performans olan dünyada Arjantin dışında hangi ülke varsa ben bilmiyorum. 

Türkiye’de fert başına milli gelirin 2023 yılında 25 bin dolara çıkacağını söyleyip yıllarca oy topladıktan sonra, 2024 yerel seçimlerinde, milli gelirimizin 2023 yılında 13 bin 100 dolar olmasını başarı diye anlatma ustalığına gelince, bunun da dünyada benzeri yok.

President Erdoğan, who said three days ago at the Denizli Rally that Turkey had achieved its 2023 Goals, three days later... At the election rally in Kütahya, he closed the door to the pensioners' demand for a raise, saying that he was aware of the difficulties experienced by retirees, that the salary they received was not enough to live on, but that the state did not have the power to cover this cost.

Erdoğan, who admitted with his words how deplorable the state is, made the following statement:

“Our retirees are among the segments most affected by the high cost of living. We know that the pension of 10 thousand liras is not enough. Some people are provoking our retirees by saying let's add 10 thousand liras to 7 thousand liras to their pensions. Adding 7 thousand liras to pensions means approximately 1.4 trillion from the budget, adding 10 thousand liras means transferring 1.9 trillion liras of resources here. "Even if we do not hammer a single nail in our country in 2024 and transfer the entire investment budget here, it will not be enough to cover this expense."

Can you see the gravity of the situation?

Erdoğan himself says that he is not in a position to give retirees a 7 thousand lira raise if not a single nail is hammered in 2024.

In this case, it is our right to ask Mr. Erdoğan, you know, you helped Turkey achieve its 2023 Goals.

In this case, why should 1.4 trillion liras of resources be a problem for a country that has achieved its 2023 Goals?

***

Erdoğan's main statement, the point he needs to explain, is this: What happened in the Presidential Government System, which he introduced to Turkey since 2018 with the promise that it would skyrocket the country's economy and the citizens would swim in abundance, that the state treasury became unable to meet the budget that would enable its retirees to live humanely?

Erdoğan actually answers this question in the same speech.

Now let's come to the actual words of Erdoğan, who asks for patience and fortitude from the retirees after explaining the helplessness of the state, he says:

“Economy is a matter of calculations and books. "You cannot balance your income and expenses, it is inevitable that you will fall into the grip of social and economic turmoil."

Türkiye is struggling in the grip of social and economic turmoil. What is the reason for the country to become this way? If Erdoğan had not insisted on the argument that "interest is the cause, inflation is the result" and if he had managed the country's economy with policies in line with the rules of economics instead of saying "this is what it is", would the accounting book of the economy have been out of balance?

Would inflation take its toll?

Would the purchasing power of citizens decrease to this extent and our money become less valuable than stamps?

As Erdoğan persisted in his thesis that "interest is the cause, inflation is the result", the foreign exchange rate increased and the TL lost value against the foreign currency.

The Central Bank's reserves were seized to keep the increasing foreign exchange in balance. Erdoğan tried to control the markets to prove that he was right in his claim, and as the markets reacted, the economy's calculations became even more confused. As the economy's accounting books went out of balance, the country fell further into the grip of economic turmoil.

***

Central Bank Deputy Governor Cevdet Akçay, at the "Inflation Report Information Meeting" he attended on February 8, said that the reason why inflation did not decrease despite the Central Bank's successive increases in policy interest, which brought the country to the brink, was "broken ties". Akçay explained the broken ties as follows:

“In the 'setting' we are currently in, the weighted average funding cost deposit interest link is broken, the policy rate inflation link is broken, the interest rate link is broken... We have been creating these broken links for seven months.

“These links will be re-established.” This is the picture that Erdoğan's pursuit of a policy contrary to generally accepted economic policies by saying "interest is the result, inflation is the cause" brought to the economy. And the result: The state's treasury is now in a deplorable state.

Erdoğan himself says it. In fact, he is trying to explain to the citizens how the opposition is ranting, but when he tries to criticize the opposition and explain how the opposition is a braggart, he confesses the impotence of the state.

***

During his speech, he rebuffs a citizen who calls out to him from the podium, saying "learn to listen first, young man."

Don't citizens have the right to ask questions? Why are we unable to buy bread, pay our rent, or buy milk for our children in this government system that you introduced with the promise of soaring the country's economy? Doesn't he have the right to say that you didn't promise that?

If the budget of the retired citizen and the state is not in a position to cover the budget of the 7 thousand lira raise, "even if not a single nail is hammered into the country in 2024"...

Why did the Grand National Assembly of Turkey increase Beştepe's budget by more than 60 percent? Doesn't it have the right to say, 'Is this right and justice?'

If the state's budget is in a difficult situation, can't the citizen ask why Beştepe does not make savings on the costs he imposes on the Treasury, why the expenditure items of the Presidency are constantly increasing?

While you take care of the reputation of the state, why don't you take care of the reputation of the citizens? Will he not ask whether a state that makes its citizens live in misery is a respectable state?

***

And Erdoğan came out a day later, in his speech in Aydın, referring to Minister Mehmet Şimşek, “Turkey's economy achieved a very important success by growing 4.5 percent despite the earthquake and other negativities. Its gross domestic product exceeded the 1 trillion dollar mark. Our economy is the fastest growing among EU countries. "You know, the economy was bad, you know, the economy was getting worse?" said.

However, he himself admitted the day before that the economy was bad, but that's okay. In this case, Erdoğan can then give retirees a raise of 20 liras, not 7, not 10. Since our country is the fastest growing country among the EU countries. The economy is not bad. Our domestic product reached a record level.

However, my last note will be for Erdoğan, who presented Minister Şimşek's statement, "National income per capita increased by 2 thousand 450 dollars compared to the previous year, reaching 13 thousand 110 dollars" as a "very important success":

Mr. Erdoğan, of course, increasing our national income by 2 thousand 450 dollars compared to a year ago could be a success. But 10 years ago, in 2013, our per capita national income reached 12 thousand 600 dollars.

You have been ruling the country for 10 years. Is an increase of just $500 in 10 years a success? Someone please explain where there is such growth and success in 10 years...

I don't know any country in the world with such a performance other than Argentina.

After collecting votes for years by saying that the national income per capita in Turkey will increase to 25 thousand dollars in 2023, as for his mastery of describing our national income being 13 thousand 100 dollars in 2023 as a success in the 2024 local elections, this is unique in the world.