Hani, tarihi geçmişte gerçekten neler olduğunu öğrenmek için değil de kafanıza masaj yapmak için okuduğunuzda atalarınızın bocalamaya, mağlup olmaya, geri geri gitmeye başladığı yerlerde sıkılırsınız ya…

Altan Tan “Allah Adına Yönetmek” (Çıra Yayınları) kitabında tarihin ‘sıkıcı’ sahnelerini hemen hemen hiç ihmal etmemiş.

Evet, bir tarih kitabı yazmamış. Ama ‘Müslümanların Tarihi’ni iyisiyle, kötüsüyle, içtenlikle bilmek isteyenler için bir nevi kılavuz görevi görecek bir tarama yapmış.

Hiç unutmam, Ankara İlahiyat’ın başarılı talebelerinden olan bir dostum, yıllar sonra “Ben Harre vakası’nı birkaç yıl önce öğrendim” demişti.

Ne zaman?

İlahiyat’tan mezun olduktan yaklaşık 40 yıl sonra.

Neydi “Harre vakası?”

Daha önce bu sütunda yazmıştım ama tekrarında sakınca yok.

Yezid’in ordusunun Medine’yi kuşattığı içinde sahabenin ve Kur’an hafızlarının da bulunduğu yüzlerce Müslümanı şehid ettiği yüzkarası katliam.

“Harre Savaşı’nda Medine’de öldürülenlerin sayısı bazı kaynaklarda 10 bine kadar çıkarılırken Beyhaki Enes Bin Malik’e dayanarak ashaptan 300, hafızlardan 3’ü sahabi olmak üzere 700 kişinin öldüğünü kaydetmektedir.”

“Medine 3 gün boyunca Yezid’in askerleri taraından yağmalandı ve binlerce insan öldürüldü, sayıları tespit edilemeyecek kadar çok sayıda Müslüman kadına tecavüz edildi.”

Sıffin’i, Kerbela’yı, Abdullah Bin Zübeyr’in halifeliğini, Emevi hanedanının yıkılışını, Abbasiler’in iktidarını, Endülüs’ü, Mısır’ı, bu bölgelerdeki siyasi yapının ana hatlarını, büyük mezhep imamlarını ve bu imamların dönemlerindeki iktidarlara karşı tavırlarını çok tafsilata girmeden anlatıyor Altan Tan.

Peki günümüzde durum ne?

“Günümüz dünyasında Müslüman toplum ve İslam ülkeleri tarihin en büyük krizlerinden birini yaşamaktadır. İslam coğrafyası bir bütün olarak incelendiğinde en önemli birinci ortak sorun ekonomik sefalet, yolsuzluklar ve hırsızlıklardır.”

“Dünya petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde 70’ine sahip olan İslam coğrafyasında sadece Kahire’de 2 milyondan fazla insan mezarlıklarda yaşamaktadır. İslamcı kadrolar iktidara geldikleri hiçbir ülkede adil ve şeffaf bir yönetim modeli ortaya koyamamışlardır. Mısır4daki kısa dönem Müslüman Kardeşler iktidarı, Türkiye’deki AK Parti yönetimi, Suudi Arabistan Vehhabiliği ve İran İslam Cumhuriyeti’ndeki Şii eksenli yaklaşım ve yönetimlerinin tamamı bu konularda sorunludur.”

İslam dünyasında durum bu.

Bir önceki yazımda Altan Tan’ın bu kitaptaki maksadının “Müslümanların geçmiş tecrübelerinden hareketle nasıl doğru bir yönetim şekline ulaşılabileceğini tartışmak” olduğunu yazmış, “Altan Tan’ın nasıl bir sonuca ulaşacağını da merak ediyorum” demiştim.

Kitabı okumayı tamamladım. Merakımı kısmen giderdim.

Kısmen diyorum çünkü Altan Tan kitabının sonuç bölümünde etraflı bir yönetim modeli önermiyor. Ama bir fikir veriyor.

Kitabın sonunda “İslam ve Demokrasi” başlıklı bir bölüm açmış. Müslümanların ‘demokrasi konusundaki “Demokrasinin Allah’ın yetkilerini halka devretmek olduğu tezi etrafında yoğunlaşan ve bazı batılı düşünürlerin İslam’ın demokrasiyle bağdaşmayacağı hususunda birleşen düşüncelerini özetledikten sonra Tunuslu fikir ve siyaset adamı Raşid el-Gannuşi’nin yaklaşımları üzerinde duruyor.

“İslami yönetim Allah’ın yönetimidir, demokrasi ise halkın yönetimidir” şeklindeki indirgeyici yaklaşımların sağlıklı olmadığını belirten Gannuşi Müslümanların hem modernliğe hem de demokrasiye Fransız, Amerikan veya Rus kapısından girmek zorunda olmadıklarını ifade etmektedir. İslami bir demokrasinin imkanını savunan Gannuşi’ye göre İslam kendi değerleri çerçevesinde bir demokrasi kurma gücüne sahiptir. Bugün İslam dünyasında asıl sorun demokrasinin varlığı değil yokluğudur.”

Altan Tan, Faslı düşünür Muhammed Abid el-Cabiri’nin görüşlerine de atıfta bulunuyor ve Cabiri’nin “İslam dünyasının en büyük sorununun demokrasi olduğunu” ifade ettiğini söylüyor.

Gazeteci-yazar Selin Çağlayan’dan yaptığı alıntı dikkat çekici:

“Sorun, Ortadoğu’da İslami partilerin demokrasiyi diğerlerini sömürebilecekleri bir yol olarak görmeleri. Bu nedenle sorun İslam’ın kendisi değil, İslami partilerdir.”

Sütunum doldu. Müsaade ederseniz bu kitapla ilgili bahsi yarın tamamlayayım.

You know, when you read history not to learn what really happened in the past but to massage your head, you get bored at the points where your ancestors started to flounder, get defeated, and go backwards?

In his book “Governing in the Name of Allah” (Çıra Publications), Altan Tan has hardly ever neglected the “boring” scenes of history.

Yes, he did not write a history book. But he did a scan that would serve as a kind of guide for those who sincerely want to know the 'History of Muslims', with its good and bad.

I will never forget, a friend of mine who was one of the successful students of Ankara Theology School said years later, "I learned about the Harre incident a few years ago."

When?

Nearly 40 years after graduating from theology.

What was the “Harre incident?”

I have written about it in this column before, but there is no harm in repeating it.

The disgraceful massacre in which Yazid's army besieged Medina and martyred hundreds of Muslims, including the companions and those who had memorized the Qur'an.

“While the number of people killed in Medina in the Battle of Harrah is put as high as 10 thousand in some sources, Beyhaki records, based on Enes Bin Malik, that 300 of the Companions and 700 of the Hafiz, including 3 Companions, died.”

“Medina was looted by Yazid’s soldiers for three days and thousands of people were killed and an undetermined number of Muslim women were raped.”

Altan Tan describes Siffin, Karbala, the caliphate of Abdullah bin Zubayr, the fall of the Umayyad dynasty, the rule of the Abbasids, Andalusia, Egypt, the outlines of the political structure in these regions, the imams of the major sects and the attitudes of these imams towards the governments of their time, without going into too much detail.

So what is the situation today?

“In today’s world, Muslim society and Islamic countries are experiencing one of the greatest crises in history. When the Islamic geography is examined as a whole, the most important common problems are economic poverty, corruption and theft.”

“In the Islamic geography, which has approximately 70 percent of the world’s oil reserves, more than 2 million people live in cemeteries in Cairo alone. Islamist cadres have not been able to present a fair and transparent governance model in any country they have come to power. The short-term Muslim Brotherhood rule in Egypt, the AK Party administration in Turkey, the Wahhabism of Saudi Arabia and the Shiite-centric approach and administrations in the Islamic Republic of Iran are all problematic in these matters.”

This is the situation in the Islamic world.

In my previous article, I wrote that Altan Tan's aim in this book was "to discuss how a correct form of governance can be achieved based on the past experiences of Muslims" and I said, "I am also curious about what conclusion Altan Tan will reach."

I finished reading the book. I partially satisfied my curiosity.

I say partially because Altan Tan does not suggest a comprehensive management model in the conclusion of his book. But he does give an idea.

At the end of the book, he opened a section titled “Islam and Democracy”. After summarizing the thoughts of Muslims on democracy, which are centered around the thesis that democracy is the transfer of God’s authority to the people and some Western thinkers who agree that Islam is incompatible with democracy, he focuses on the approaches of Tunisian intellectual and politician Rashid al-Ghannouchi.

Stating that the reductionist approaches such as “Islamic governance is the governance of Allah, democracy is the governance of the people” are not healthy, Ghannouchi states that Muslims do not have to enter both modernity and democracy through the French, American or Russian doors. According to Ghannouchi, who defends the possibility of an Islamic democracy, Islam has the power to establish a democracy within the framework of its own values. The real problem in the Islamic world today is not the existence of democracy but its absence.”

Altan Tan also refers to the views of Moroccan thinker Muhammed Abid al-Jabiri and says that Jabiri stated that “the biggest problem of the Islamic world is democracy.”

The quote he made from journalist-author Selin Çağlayan is noteworthy:

“The problem is that in the Middle East, Islamic parties see democracy as a way to exploit others. So the problem is not Islam itself, but Islamic parties.”

My column is full. If you allow me, I will complete the discussion about this book tomorrow.