Planlama kökenli olduğu için Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, ekonomik program ve bütçe konularını iyi bilir. Hatta siyasetin beklentisi ile şartların gerçekliği arasında denge kurmada ustadır. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise uluslararası kuruluşlardaki birikimi ve önceki bakanlık deneyimi ile küresel finans ve ekonomi politikalarının sürdürülebilirliği noktasında ihtisas sahibidir. Bu tespitler, "Bütün bu mimarinin temelini de çatısını da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tahkim ettiğine göre" diye devam edebilir.

Dün gerçekleşen Ekonomi Koordinasyon Kurulu toplantısından sonra yapılan açıklamada, bazı vurgular dikkat çekici idi.

Örneğin "ekip ruhu"nun altının çizilmesi!" "2025-2027 dönemini kapsayacak Orta Vadeli Programa (OVP) ilişkin çalışmalarımız katılımcı bir anlayış ve ekip ruhu içinde geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu sene de devam etmiştir!"

Bu ifadeye yer verilmesi elbette "güven ve istikrar" faktörleri ile doğrudan bağlantılı. Bir o kadar mühim husus ise siyasi sorumluluğu olan isimlerle danışmanlar arasındaki uyum katsayısında düğümlenmekte. Yani, "Söyleyecek sözü olan varsa ya şimdi söylesin ya da karnından konuşmasın" anlamına da gelebilecek ilkesel bir duruştan söz edildiğini kayda geçirebiliriz.

OVP bağlantılı açıklamada bir diğer çarpıcı husus ise "kurala dayalı ekonomi politikaları"na atıfta bulunulması idi. Bir bakıma "mali kuralı" da çağrıştıran bu model, vakti zamanında Meclis'te yasalaşmak üzereyken direkten dönmüştü. "Kendi kendimize niye IMF icat edip sınırlama koyalım. Bizim, büyümeye ihtiyacımız var" tezleri karşısında mali kural rafa kaldırılmıştı. Oysa sistem, rutin bütçe uygulaması yanında, "var günlerde biriktirmeyi, yok günlerde harcamayı" esas alıyor, harcamaları rasyonalize ederek, önceliklendirmeyi hedefliyordu.

***

Son şekli verilmekte olan OVP'nin ana doğrultusu şöyle çiziliyor:

"Enflasyonda belirgin iyileşme ve kalıcı fiyat istikrarı, mali disiplinin güçlendirilmesi, finansal istikrarın sürdürülmesi, halkın refah ve satın alma gücünün artırılması, aktif sanayi politikalarına destek olunması."

Bu istikamete ise "yapısal adımların" eşlik edeceği belirtiliyor...

"Afetlerle mücadele, yeşil ve dijital dönüşüm, düşük tek haneli enflasyon, finansal istikrar, iş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi, yüksek katma değerli üretim ve ihracat, enerjiden eğitime, işgücü piyasasından sosyal güvenlik sistemine" kadar köklü reform alanları sıralanıyor. Böylece 2025- 2027 yılları için kamu kesimi ve özel sektöre net mesajlar gönderiliyor.

Son bir yılda kat edilen mesafe ise bu kadar iddialı icraat vaadinin teminatı olarak sunuluyor. Örneğin haziranda başlayan dezenflasyon süreci, büyümedeki dengelenme, cari açıktaki düşüş, turizm ve ihracat gelirlerindeki tempo, istihdamdaki pozitif seyir, iyileşen uluslararası rezervler, düşen kredi risk primi, deprem harcamalarına rağmen kontrol altında tutulan bütçe açığı gibi...

Buraya kadar her şey anlaşılır. Ancak, birkaç hususun altını çizmekte de fayda var.

1- 2028 (normal koşullarda) seçim yılı olacağı için, 2027 yılının ancak ilk yarısını hesaba katmak daha doğru olur. Sonrası için seçim iklimi belirleyici hal alır.

2- TBMM'nin, seçimleri yenileme kararı alması, böylece Cumhurbaşkanı Erdoğan'a bir kez daha adaylık yolunun açılması ihtimal dâhilindedir. Bu nedenle bile seçim takvimi için esnek hesap yapılması gerekebilir.

3- Uzaya çıkan, 5. nesil savaş uçağı yapan ülkemizin hala tarım fiyatlarındaki oynaklığa çare bulamaması büyük çelişki olarak durmakta, hangi Türkiye'nin esas alınacağına dair kuşku uyandırmaktadır. Hizmetler sektöründeki direnci veya tarladan sofraya uzanan zincirdeki tezgâhı kırmadan faizi yüksek tutarak meselenin çözülmeyeceği aşikârdır. Bu düzeydeki faiz, yeni yatırımı da işletme yönetimini de zorlaştırmakta, Türkiye'den kısa vadede yüksek getiri sağlamayı düşünen yabancıların iştahını kabartmaktadır. Nokta!

Since he has a background in planning, Vice President Cevdet Yılmaz knows economic program and budget issues well. He is even a master at balancing the expectations of politics with the reality of the conditions. Treasury and Finance Minister Mehmet Şimşek, on the other hand, is an expert in the sustainability of global finance and economic policies with his experience in international organizations and previous ministerial experience. These findings can be continued as "Since President Tayyip Erdoğan has fortified both the foundation and the roof of this entire architecture".

In the statement made after the Economic Coordination Board meeting held yesterday, some emphasis was striking.

For example, emphasizing "team spirit"!" "Our work on the Medium Term Program (MTP) covering the 2025-2027 period has continued this year as it did last year with a participatory understanding and team spirit!"

The inclusion of this statement is of course directly related to the factors of "trust and stability". Another equally important issue is the harmony coefficient between the people with political responsibility and the advisors. In other words, we can note that a principled stance is being discussed, which can also mean "If anyone has something to say, they should either say it now or not talk from their belly."

Another striking point in the statement related to the MTP was the reference to "rule-based economic policies". This model, which also reminds us of the "fiscal rule" in a way, had fallen off the pole when it was about to become law in the Parliament. "Why should we invent an IMF and impose restrictions on ourselves? We need growth" theses, the fiscal rule was shelved. However, the system, in addition to routine budget implementation, was based on "saving when there are days, spending when there are days" and aimed to rationalize and prioritize spending.

***

The main direction of the OVP, which is being finalized, is outlined as follows:

"A significant improvement in inflation and permanent price stability, strengthening fiscal discipline, maintaining financial stability, increasing the welfare and purchasing power of the people, and supporting active industrial policies."

It is stated that this direction will be accompanied by "structural steps"...

"Fundamental reform areas ranging from combating disasters, green and digital transformation, low single-digit inflation, financial stability, improving the business and investment environment, high value-added production and export, from energy to education, from the labor market to the social security system" are listed. Thus, clear messages are being sent to the public and private sectors for the years 2025-2027.

The distance covered in the last year is the promise of such ambitious action It is presented as collateral. For example, the disinflation process that started in June, the balancing of growth, the decrease in the current account deficit, the pace of tourism and export revenues, the positive course in employment, the improving international reserves, the decreasing credit risk premium, the budget deficit that is kept under control despite the earthquake expenses...

Up to this point, everything is understandable. However, it is useful to underline a few points.

1- Since 2028 (under normal conditions) will be an election year, it would be more accurate to take into account only the first half of 2027. The election climate will be decisive for the rest.

2- It is possible that the TBMM will decide to renew the elections, thus opening the way for President Erdoğan to run for candidacy once again. Even for this reason, flexible calculations may be necessary for the election calendar.

3- The fact that our country, which has gone into space and built 5th generation fighter jets, has still not found a solution to the volatility in agricultural prices stands as a great contradiction and raises doubts about which Turkey will be taken as a basis. It is obvious that the problem cannot be solved by keeping interest rates high without breaking the resistance in the services sector or the chain from farm to table. This level of interest makes new investments and business management difficult, and whets the appetite of foreigners who are thinking of making high returns from Turkey in the short term. Period!