Japonya, 1990’ların başından itibaren içine girdiği durgunluk girdabından bir türlü kurtulamadı. Hükümetlerin denemediği yöntem kalmadı: Piyasayı canlandırmak için faizi eksiye indirdiler, ABD ve Avrupa’nın yaptığı gibi para bastılar olmadı, insanları harcamaya teşvik edebilmek için enflasyonun artmasına razı olup kamu harcamalarını artırdılar, vergileri düşürdüler yine olmadı. Büyüme bir türlü istendiği gibi toparlanamadı. Buna karşılık kamu kesimi borç yükü inanılmaz boyutlara ulaştı.

Aşağıdaki grafikler Japonya’nın ekonomik büyümesini gösteriyor (bu makaledeki grafiklerin tamamı IMF verileridir ve https://tradingeconomics.com/ sitesinden alınmıştır.) Soldaki grafik çeyrekler itibarıyla bir önceki yılın aynı çeyrek sonucuna göre yıllık büyümeyi, sağdaki grafik ise bir önceki çeyreğe göre büyümeyi gösteriyor. Her ikisi de Japonya’nın resesyonun eşiğinde olduğunu sergiliyor.

 Yıllık Büyüme                                                  Çeyrekler İtibarıyla Büyüme

Büyümedeki bu durgunluğa karşın işsizlik ve enflasyon konusunda en azından şimdilik bir sorun görünmüyor. Aşağıdaki grafiklerden soldaki işsizlik oranını, sağdaki enflasyon oranını gösteriyor.

           İşsizlik                                                                     Enflasyon   

İşsizlik, gelişmiş ülkelerin pek çoğunda görülen işsizlik oranının oldukça altında seyrederken enflasyon da yüzde 3’ün hemen altında bulunuyor. Bununla birlikte Japon hükümeti ve Japonya Merkez Bankası (BOJ) ABD Merkez Bankası’nın (Fed) yüzde 2 oranının enflasyonda tavan alınması yaklaşımını kendileri için de benimsediğinden mevcut görünümden mutlu değiller.

Aşağıda soldaki grafik bütçe dengesi / GSYH oranını (%) ve sağdaki grafik de kamu borç stoku / GSYH oranını (%) gösteriyor: 

                       Bütçe Dengesi / GSYH (%)                   Kamu Borç Stokunun GSYH’ye Oranı (%)

Japon devlet bütçesi, 2020’de ulaştığı rekor açıktan sonra biraz toparlanmış olsa da hala yüzde 5,5 oranında açık veriyor. Çok daha önemli olan sorun kamu kesimi borç yükü: Japonya bu alanda dünyanın en borçlu kamu kesimine sahip bulunuyor.

Aşağıdaki grafikte cari denge / GSYH oranı (%) yer alıyor:

Geleneksel olarak cari fazla veren Japonya bu yolda devam ediyor. Son duruma göre Japonya, GSYH’sinin yüzde 3,6’sı oranında bir cari fazlaya sahip bulunuyor ve bu durum, kamu kesimi borç stokunun tehlikesini azaltan bir sigorta gibi düşünülüyor.

Aşağıdaki grafik imalat PMI endeksini gösteriyor:

Bu endeksin özelliği geleceğe ilişkin olarak satın alma yöneticilerinin beklentilerini sergilemesi. Endeksin 50’nin altında olması beklentilerin iyi olmadığını 40’ın altında olması ciddi olumsuz beklentilerin var olduğunu işaret ediyor. Mevcut durumda Japonya açısından beklentilerin bozulmakta olduğunu söylemek mümkündür. Tabii asıl olarak faiz kararında sonra bu endeksin ne yönde hareket edeceğine bakmamız gerekiyor.

BOJ, Temmuz ayının son gününde sürpriz sayılabilecek bir kararla faiz oranını yükseltti. Temmuz sonuna kadar % 0,10 olan faiz oranı Japonya’yı carry trade için ucuz fon sağlama merkezi haline getirmişti Yatırım fonları, Japonya’dan ucuz faizle aldıkları kredilerle dünyada daha yüksek faiz veren ülkelere yatırım yaparak para kazanıyorlardı. Türkiye de bu ülkeler arasında en yüksek faizi veren ülkelerden birisi olarak yer alıyordu.   BOJ, Temmuz ayının son gününde faizi 0,25’e yükseltti. Her ne kadar yapılan artışa karşın BOJ’un faizi hala diğer ülkelere göre çok düşük olsa bile bu artış carry trade maliyetini artırdığı ve daha da önemlisi geleceğe ilişkin yeni artışlara pencere açtığı için fonlar üzerinde etkili oldu. Carry trade yapanlar, fonlarını boşaltmaya ve dolara dönmeye başladılar. Böylece talep artınca dolar, ABD seçimleri nedeniyle kaybettiği konumu yeniden yakalamaya yöneldi. BOJ’un faizi artırması öncesinde ABD seçimleri, resesyon beklentisinin ortaya çıkması, orta doğuda tırmanan kriz nedeniyle zaten diken üstünde olan piyasalar BOJ’dan gelen faiz artırımıyla paniğe kapıldılar. Panik hali bütün dünya piyasalarında dalgalanmalara, hatta bazı alanlarda çöküşlere yol açtı.

Bütün bunlara karşılık dünya, uzun süredir şoklarla yaşamaya alışmış durumda olduğu için, eskiden olsa çok daha ağır sonuçları olabilecek şokları artık birkaç günlük sarsıntıyla atlatabiliyor. Alınan kararlar, yapılan uygulamalar, hatta savaşlar ilk anda çok etkili olsa da bu etkileri uzun sürmüyor. Dün bütün piyasalarda ciddi düşüşler vardı, bu sabah hafif hafif toparlanma başladı. Bununla birlikte önümüzdeki günler özellikle orta doğu krizi açısından belirsizliğini koruyor. Belirsizlik, finans piyasalarının en sevmediği durumdur. Bu durum bir süre böyle devam edecek görünüyor.

Japan has never been able to escape the recession that it has been in since the early 1990s. Governments have tried every method: They have reduced interest rates to negative levels to stimulate the market, they have printed money like the US and Europe, but it didn’t work, they have increased public spending by accepting inflation to encourage people to spend, they have reduced taxes, but it still didn’t work. Growth has never recovered as desired. In return, the public sector debt burden has reached incredible levels.

The charts below show Japan’s economic growth (all charts in this article are IMF data and are taken from https://tradingeconomics.com/). The chart on the left shows annual growth by quarter, compared to the same quarter of the previous year, while the chart on the right shows growth by quarter. Both suggest that Japan is on the verge of a recession.

Annual Growth Quarterly Growth

Despite this stagnation in growth, there seems to be no problem with unemployment and inflation, at least for now. In the graphs below, the one on the left shows the unemployment rate, and the one on the right shows the inflation rate.

Unemployment Inflation

Unemployment is well below that seen in many developed countries, while inflation is just below 3 percent. However, the Japanese government and the Bank of Japan (BOJ) are not happy with the current outlook, having adopted the U.S. Federal Reserve's (Fed) approach of setting an inflation ceiling of 2 percent.

Below, the left graph shows the budget balance / GDP ratio (%) and the right graph shows the public debt stock / GDP ratio (%):

Budget Balance / GDP (%) Public Debt Stock to GDP Ratio (%)

The Japanese government budget has recovered somewhat from the record deficit it reached in 2020, but it still has a deficit of 5.5 percent. The more important problem is the public sector debt burden: Japan has the world's most indebted public sector in this area.

The chart below shows the current balance / GDP ratio (%):

Japan, which has traditionally had a current account surplus, continues on this path. According to the latest situation, Japan has a current account surplus of 3.6 percent of its GDP, and this situation is considered as an insurance that reduces the danger of public sector debt stock.

The chart below shows the manufacturing PMI index:

The feature of this index is that it displays the expectations of purchasing managers for the future. If the index is below 50, it indicates that the expectations are not good, and if it is below 40, it indicates that there are serious negative expectations. In the current situation, it is possible to say that expectations are deteriorating for Japan. Of course, we need to look at the direction in which this index will move after the interest rate decision.

The BOJ raised the interest rate on the last day of July in a decision that could be considered a surprise. The interest rate, which was 0.10% until the end of July, had made Japan a cheap fundraising center for carry trade. Investment funds were making money by investing in countries with higher interest rates in the world with the loans they received from Japan at cheap interest rates. Turkey was also one of the countries that offered the highest interest rates among these countries. The BOJ raised the interest rate to 0.25 on the last day of July. Although the BOJ's interest rate was still very low compared to other countries despite the increase, this increase had an impact on funds because it increased the cost of carry trade and, more importantly, opened a window for new increases in the future. Those who made carry trades began to empty their funds and return to the dollar. Thus, as demand increased, the dollar tended to regain the position it had lost due to the US elections. Before the BOJ increased the interest rate, markets that were already on edge due to the US elections, the emergence of recession expectations, and the escalating crisis in the Middle East panicked with the interest rate hike from the BOJ. The state of panic caused fluctuations in markets all over the world, and even collapses in some areas.

In contrast to all this, the world has been accustomed to living with shocks for a long time, and can now overcome shocks that would have had much more serious consequences in the past, with a few days of shaking. Although the decisions taken, the practices implemented, and even the wars are very effective at first, these effects do not last long. There were serious declines in all markets yesterday, and a slight recovery has begun this morning. However, the coming days remain uncertain, especially in terms of the Middle East crisis. Uncertainty is the situation that financial markets dislike the most. This situation seems to continue for a while.