Başta adalet ve diğer değerlerimizi ihlal ederek zenginlere haksız menfaat aktardığımız Kur Korumalı Mevduat (KKM) saçmalığından sonra şimdi de sokak köpeklerini katletmeye hazırlanıyoruz.

Bir canlıyı öldürmek toplumsal değerlerimize açıkça aykırı. Fakat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan öyle kanaat belirttiği için adetlerini tespit etmeden, kısırlaştırma gibi zaman içine yayılan ve değerlere uygun alternatif çözümleri değerlendirmeden sokak köpeklerini katletmeye hazırlanıyoruz. Bunu haklı göstermek için ise sanki insanlaşmışlar da ölmeyi isteyecek kadar düşünebilirmiş gibi köpeklere ötanazi hakkı vermekten bahsediyoruz.

Alış-veriş esaslı otokratik idare

Yüksek enflasyonla bir anda fakirleştirilen ücretlilerin ve emeklilerin gelirine göstermelik cüzi artış yapıldı.

Sosyal güvenlik sistemi çoktan iflas etti. Emekli maaşlarını çalışırken ödediğimiz primlerin getirisi ile değil – sonraki nesillerin primleri de yetmiyor – hazineden vergilerimizle ödüyoruz. Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) mağduru olduğu adaletsizliği sistemi daha da zayıflatarak çözüyoruz. Köklü sorunlarımızı yüzeyde çözmek isterken yeni ve daha derin sorunlara yol açıyoruz.

Bütün bunlar ve benzerleri alış-veriş (transactional) esaslı idare edildiğimizi ve isteyenin istediğini elde ettiği bir tarza doğru evrildiğimizi gösteriyor.

Her şey formalite icabı

En başta Meclis, farklı fikirleri ve çelişen menfaatleri uzlaştırma, bir orta ve ortak yol bularak dört başı mamur kanun yapma yeteneğini çoktan yitirdi. Komisyonlarda ve genel kuruldaki körler – sağırlar diyaloğu tartışmalar ve çoğunluk oylarını saymaktan ibaret oylamalar ile yasama işlevi, adeta bir formaliteye dönüştü.

Amirleri yargıya izin vermezse suçları cezasız kalan sorumsuz bürokratlar da farklı değiller. Görevlerini hakkıyla yerine getirmeyi unutup formalitelerde kusursuzluğa odaklanıyorlar.

Belediyeler dahil devlet kurumlarına ve yarı resmi meslek kuruluşlarına da başkanlık sistemi hâkim. Çatlak sesin çıkamadığı dikensiz gül bahçelerine benzeyen meclis, yönetim kurulu ve benzerleri, başkan gerek duyarsa istişare etmek, riskli kararlara imza atmak için var. Bırakınız paydaşlarla uzlaşarak ortak vizyonda buluşmayı farklı düşünenlere tahammül bile edilmiyor. Farklı fikirler ve muhalif düşünenler dışlanıyor; adeta hiç yoklarmış gibi davranılıyor.

Yönetimleri seçimle belirlenen yarı resmi meslek kuruluşlarının çoğu da benzer durumda. Uzlaşmanın zorluğuna katlanmak yerine başına buyrukluğun kolaylığına kaçılıyor.

Orta demokrasi marazı: lider kıtlığı

Bu durum 1950’lerden beri kurtulamadığımız hukuka hesap vermekten kaçınan çoğunlukçu, hibrite gerilemiş olan orta demokrasi seviyesindeki yönetim kültürümüzün sonucu.

Oligarşik siyasi partiler yasası, Anayasa’yı ve anayasal düzeni korumanın birkaç kişiye bırakılması ve anayasaya aykırılıklara müsamaha edilmesi, seçim bölgeleri ve kurallarının manipülasyona müsait olması şahıslara devasa devlet gücünü ele geçirme imkânı veriyor.

2017 anayasa değişikliği sonrasında cumhurbaşkanının yürütmeye ilaveten yasamaya ve yargıya da tek başına hâkim olduğu, atamış olduğu bakanlara ve emirlerindeki bürokratlara karşı hukukun işlemediği orta demokrasi ortamı oldukça marazlı idare kültürümüz uzak görüşlü liderlik yerine alış-veriş esaslı idareciliği hâkim kılıyor.

Ekonomide ve sosyal hayatın her boyutunda tüm ipleri elinde bulunduran kamu kesimi bu idare kültürünü toplumun tüm kesimlerine, gönüllü sivil toplum kuruluşlarına (STK), spor kulüplerine, on binlerce aile şirketlerine ve ailelere kadar yayıyor.

Temel sorunlarımıza köklü çözümler bulabilmek için bizi ortak bir vizyon (uzak görüşlü hedefler) etrafında birleştirecek vizyoner ve dönüştürücü liderlere ihtiyacımız var. Fakat orta demokrasi kuraklığı lider kıtlığı yaratıyor. Pençelerini devlete geçirmiş olan otokratik idareciler yeni liderler çıkmasına izin vermiyorlar. Böylece otokratik idarecilerin alış-veriş esaslı el yordamı yönetimine mahkûm oluyoruz.

Liderlik için ilk şart: ortak vizyon

Toplumları dönüştürebilen liderler, Atatürk gibi, doğruları yapmakta ya da yanlışlardan kaçınmakta ısrar edebilen dirayetli, itimat kazanmış ve sağlam karakterli olmanın yanında vizyoner insanlardır.

Vizyon, temel bir mantık çerçevesinde nasıl gerçekleşebileceği gösterilen bir gelecek resmidir. Vizyona güzel bir örnek ABD başkanı Kennedy’nin “10 yıl içinde aya çıkacağız, bunun için şunları yapacağız” sözüdür.

Hayalleri, arzuları ve istekleri olmayan hiç kimse yoktur! Bunlar uzak görüşlü hedefler olarak tanımlandığı, nasıl gerçekleşeceği, ne engeller veya zorluklar ve fırsatlar çıkacağını ve bu hallerde ne yapılacağı öngörüldüğünde vizyon haline gelirler.

Liderliğin en önemli meselesi ve dönüştürücü liderlerin en önemli görevi daha en başta, herkesin sahip çıkacağı ortak bir vizyonun (uzak görüşlü hedefler bütünü) çıkmasını sağlamaktır. Ortak vizyon oluşturmaya ancak kendi vizyonunu diğerlerinin hayal, arzu ve istekleri ile telif ederek geliştirebilen dönüştürücü ve demokratik liderler önderlik edebilirler.

Liderin vizyonu ortak vizyon oluşturma yolunda bir başlangıç noktasıdır. Lider, kendi vizyonunu ortaya koyarak önce bir gündem oluşturmak, bilahare farklı görüşleri ve menfaatleri uzlaştırarak paydaşları ortak hedeflerde buluşturmak, mutabık olmayanları ikna etmek veya endişelerini gidermek suretiyle ortak vizyon oluşmasını sağlayabilir.

İletişim, içselleştirme, eylem ve eşgüdüm

Demokratik liderler en çok ortak vizyon oluşturma aşamasında zorlanırlar. Fakat bir kere ortak vizyonu oluşturduklarında ortak hedeflerin iletişimi, içselleştirilerek sahiplenilmesi, gerçekleştirme motivasyonu oluşturma ve harekete geçmek için hizalanma aşamalarını daha en başında ve yüksek oranda başarı ile sağlamış olurlar. Zira, ortak vizyon oluşturan toplumlar, ortak hedefleri daha ilk aşamada belirledikleri sırada sahiplenir ve onları gerçekleştirme arzusu (motivasyon) kendiliklerinden geliştirirler ve kolayca hizaya girerek hızlıca eyleme geçebilirler.

Ortak vizyon oluşturabilen demokratik liderlere ise sadece bir orkestra şefi gibi planlama, ihtiyaç duyulan kaynakları temin etme ve eylemlerin eş güdümünü sağlamak kalır. Bu onlara başarmayı garanti eder.

Demokratik liderler toplumun enerjisini harekete geçirip potansiyelini gerçekleştirirken otokratik liderler gelişmeyi kendi yetenek ve yetkinlikleri ile sınırlarlar; başında bulundukları şirketin, STK’nın, toplumun ve hatta ülkenin potansiyelini gerçekleştirmesine engel olurlar.

Otokrat liderlerin çıkmazı

Kendi istek ve arzularını topluma dayatan otokratik liderler ortak vizyon oluşturmadıkları için başarısız olurlar. Ne kendilerini anlatabilir ne de farklı düşünenlere tahammül edebilirler. Söylediklerinin muhatabına ulaşıp ulaşmadığına, kastettiklerinin anlaşılıp anlaşılmadığına bakmazlar. Söyledikleri adeta vahiy imiş gibi zihinlerindekini aynen topluma aktardıklarını sanırlar.

Halkı kendilerine biat etmeye zorlar, kararlaştırmasına ortak olmadığı ve benimsemediği hedefleri topluma kabul ettirmek için zorlama, korku ve teşvik yöntemlerine başvururlar.

Demokratik liderlerin halktan gördüğü tür desteğe sahip olmayan otokratik liderler toplumu harekete geçirmekte de eşgüdüm sağlamakta da dirençle karşılaşırlar. Bütün aşamalarda zorlanırlar ve başarısız olurlar. Liderlikten alış- veriş esaslı idareciliğe evrilirler. Bu da bir süre sonra isteyenin istediğini yapabileceği bir idaresizliğe neden olur. Sorunlar büyür, büyüdükçe, idareciler daha da otokrat olurlar ve zamanla teşvik ettiklerini kollayan, karşıtlarını kısıtlayan despotlara dönüşürler.

İlk kurucuların uzun süre işin başında kaldığı aile şirketlerinde ve STK’larda da benzer bir durum ortaya çıkabilir.

Demokrasi sihirli bir dönüştürücü

İlkokulda öğretildiğimiz üzere: “Demokrasi iyi bir yönetim sistemi değildir ancak bilinenlerin en iyisidir”. Toplumsal sorunların etkili ve dört başı mamur çözümü konusunda sağladığı faydalar sebebiyle demokrasi; adeta sihirli bir dönüştürücüdür.

Demokrasinin sağladığı etkili ifade özgürlüğü, iletişim, uzlaşma ortamı tüm fikirlerinin ifade edilmesini, birbirini etkileyerek gelişmesini ve ihtiyaca en iyi cevap verir hale gelmesini sağlıyor. Aynı zamanda toplumun ortak aklı ve feraseti ortaya çıkarken uzlaşma ve dayanışma kültürünü geliştiriyor.

Liderler için ise en başta vizyon belirleme, iletişim ve içselleştirme sorunları ortadan kalkıyor. Önüne konulan hedefler için toplumu zorlamanın yerini ortak belirlenen hedefleri kendiliğinden sahiplenme ve gerçekleştirme arzusu (motivasyon) alıyor. Kararlar kolaylıkla eyleme dönüşüyor. Toplum kendiliğinden hizaya giriyor ve harekete geçiyor.

Özet olarak demokraside liderlik yapmak başta ortak vizyon oluşturma ve kendiliğinden harekete geçen halkın eylemlerinin eş güdümünü yapma, takip, hesap sorma ve hesap vermeye dönüşerek oldukça kolaylaşıyor.

Bu sihirli yöntemin faydalarından yararlanmak için ise tek yapılması gereken daha çok demokrasi ve demokratik esasların her alanda daha çok ve etkili olarak gerçekleştirmektir.

Devlette, STK’larda ve şirketlerde liderlere tavsiyeler:

1. Gerçeklerden yola çıkarak uzak görüşlü bir gelecek resmi çizin, gerçekleşmesi mümkün gerçekçi bir hayal oluşturun. Unutmayın ister aileniz ister şirketiniz ister sınıfınız ister bir şehir veya isterse bir ülke olsun kendiniz değil diğerleri için onların hayal, arzu ve isteklerini gerçekleştirecek bir gelecek resmi çizdiğinizi unutmayın.

2. Vizyonunuzu sizi takip edenlerin kabul edeceği meşru bir zemine oturtun; takip edenlerinizin kahir çoğunluğunun sizi anladığından ve ortak vizyon geliştirme çabanıza kendi vizyonları ile katkı vermeye hazır olduklarından emin olun.

3. Vizyonunuzu erişebileceğiniz en alt tabana, en uç noktaya kadar ulaştırın, onları dinleyin, geri bildirimleri ve önerileri ile vizyonunuzu geliştirin. Sonuçta sadece sizin değil herkesin sahibi olacağı bir ortak vizyon haline gelmesini sağlayın.

4. Takip edenlerinizi küçük görmeyin; onlardan öğrenin. Size öğretmeleri için onları teşvik edin, tartışın, farklı fikirleri severek kabul edin ve farklılıkları makul ve eşit şartlarda uzlaşma ile çözün. Uzlaşmadan ilerleme çıkar unutmayın.

5. Gerçeklerinizle yüzleşin ve gerçekçi olun. Hedefi gerçekleştirmek için bugünden yarına neleri yapmanız gerektiğini tespit edin.

İyi ve etkili planlama

6. Hiçbir zorluktan veya engelden korkmayın, yılmayın! Hiçbir zaman hiçbir konuda “olmaz” demeyin; “nasıl olabilir, olması için neler yapmak gerekir” diye sorun. Ne kadar zor olursa olsun hedeflerinizi gerçekleştirmenin mutlaka bir yolu olduğunu unutmayın. Siz bilmiyor, öngöremiyor olabilirsiniz; fakat böyle sorarsanız ya bulur ya da öğrenirsiniz.

7. Hedeflerinizi gerçekleştirmek için gerekirse deneme yapın, sonucunu test edip keşfedeceğiniz aksiyonlar alın. Başarılı da başarısız da olabilirsiniz. Başarısızlıklardan korkmayın; başarılardan şımarmayın, ancak her birisinden dersler çıkarın.

8. Hedef belirleme ve eylem kararlarını bütün paydaşların birlikte ve diğerlerinin katkısını alacağı bir ortamda ortak akıl yoluyla alın, bunun kendiliğinden eş güdüm sağlayacağını bilin.

9. İyi ve etkili planlama yapın, etkili bir fikri ve fiili takip sistemi kurun. Eylemleri icra edilişleri, zamanlama ve sonuçları bakımından bilimsel kriterlere göre değerlendirin. Başarıyı takdir edin. Başarısızlığı ders alma ve gelişme fırsatı olarak değerlendirin. Geri bildirimlerinizi olumlu ifade edin, muhatabınızda onu geliştirecek olumlu hisler yaratın. Hesap verin ve hesap sorun.

10. Öğrendiklerinizi ve kararlarınızı kayıt altına alın ve kurallaştırın. Resmi tüzük ve belgelerle yetinmeyin onları iyi uygulamaya yardımcı olacak rehber ve benzeri yazılı kurallar oluşturun. Sizin derslerinizden başkaları da öğrensin.

11. Kurallarınıza en başta kendiniz, etkili ve örnek olarak uyun! Patron, kral veya tek hâkim gibi değil herkesin kölesi gibi alçak gönüllü olun ve bunu herkesin görmesini ve bundan cesaret almasını sağlayın.

Sağlam temellere oturtacağınız bütün hayalleriniz mutlaka gerçek olacaktır! Başarıyı, tek başınıza değil, birlikte gerçekleştirmiş olduklarınız ile onları öne çıkararak kutlayın.

Sizi büyük şeyler gerçekleştiren biri olarak değil gerçekleşmesine önderlik eden olarak bilsinler yeter. Bundan daha büyük ve kalıcı mutluluk olamaz!

After the nonsense of Currency Protected Deposits (CCD) where we transferred unfair benefits to the rich by violating our justice and other values, we are now preparing to slaughter stray dogs.

Killing a living being is clearly against our social values. However, since President Recep Tayyip Erdoğan has expressed such an opinion, we are preparing to slaughter stray dogs without determining their customs, without evaluating alternative solutions such as neutering that have spread over time and are in line with our values. In order to justify this, we talk about granting dogs the right to euthanasia as if humanized people could think enough to want to die.

Autocratic rule based on shopping

A nominal increase was made to the income of wage earners and retirees who were suddenly impoverished by high inflation.

The social security system has long gone bankrupt. We pay our pensions not with the income from the premiums we paid while working – the premiums of the next generations are not enough – but with our taxes from the treasury. We are solving the injustice that those who are stuck in retirement age (EYT) are victims of by weakening the system even further. While trying to solve our deep-rooted problems on the surface, we are causing new and deeper problems.

All these and similar ones show that we are governed on a transactional basis and that we are evolving towards a style where whoever wants gets what they want.

Everything is a formality

First of all, the Parliament has long lost its ability to reconcile different ideas and conflicting interests, to find a middle ground and a common path and to make complete laws. The legislative function has become a formality with the blind-deaf dialogue in the commissions and the general assembly, discussions and votes that consist of counting the majority votes.

Irresponsible bureaucrats whose crimes go unpunished if their superiors do not allow the judiciary are no different. They forget to properly perform their duties and focus on perfection in formalities.

The presidential system also dominates state institutions, including municipalities, and semi-official professional organizations. The parliament, board of directors and the like, which resemble thornless rose gardens where no voice can be heard, exist to consult and sign risky decisions if the president deems necessary. Let alone reaching a consensus with stakeholders and reaching a common vision, those who think differently are not tolerated. Those who think differently and have dissenting opinions are excluded; they are treated as if they do not exist.

Most of the semi-official professional organizations whose managements are determined by elections are in a similar situation. Instead of enduring the difficulty of compromise, they resort to the ease of autonomy.

The disease of medium democracy: a shortage of leaders

This situation is the result of our management culture at the level of medium democracy, which has regressed to a majoritarian, hybrid state that avoids being accountable to the law, which we have not been able to get rid of since the 1950s.

The law of oligarchic political parties, leaving the protection of the Constitution and constitutional order to a few people and tolerating unconstitutional acts, and the manipulation of electoral districts and rules allow individuals to seize enormous state power.

After the 2017 constitutional amendment, the middle democracy environment, where the president alone dominates the legislature and the judiciary in addition to the executive, and the law does not apply to the ministers he appoints and the bureaucrats under his command, is quite a sickly administrative culture, which dominates the transaction-based administration instead of far-sighted leadership.

The public sector, which holds all the strings in every dimension of the economy and social life, spreads this administrative culture to all segments of society, voluntary civil society organizations (NGOs), sports clubs, tens of thousands of family businesses and families.

In order to find radical solutions to our fundamental problems, we need visionary and transformative leaders who will unite us around a common vision (far-sighted goals). However, the drought of middle democracy creates a shortage of leaders. Autocratic administrators who have their claws in the state do not allow new leaders to emerge. Thus, we are condemned to the transaction-based, groping management of autocratic administrators.

The first condition for leadership: common vision

Leaders who can transform societies, like Ataturk, are visionary people who are resilient, trustworthy and have a strong character, who can insist on doing the right thing or avoiding the wrong thing.

A vision is a picture of the future that is shown how it can be realized within a basic logic framework. A good example of a vision is US President Kennedy's words, "We will land on the moon in 10 years, for this we will do the following."

There is no one without dreams, desires and wishes! When these are defined as far-sighted goals, how they will be realized, what obstacles or difficulties and opportunities will arise and what to do in these cases are foreseen, they become visions.

The most important issue of leadership and the most important task of transformational leaders is to ensure that a common vision (a set of far-sighted goals) that everyone will embrace is created from the very beginning. Transformational and democratic leaders who can develop their own vision by reconciling it with the dreams, desires and wishes of others can lead the way in creating a common vision.

The leader's vision is a starting point on the way to creating a common vision. The leader can create a common vision by first creating an agenda by presenting his/her own vision, then reconciling different views and interests, bringing stakeholders together on common goals, convincing those who do not agree or alleviating their concerns.

Communication, internalization, action and coordination

Democratic leaders have the most difficulty in creating a common vision. However, once they create a common vision, they have achieved the communication of common goals, internalization and ownership, creation of motivation to realize and alignment for taking action from the very beginning and with a high rate of success. Because societies that create a common vision embrace common goals at the very beginning and develop the desire (motivation) to realize them spontaneously and can easily align and take action quickly.

Democratic leaders who can create a common vision only need to plan like an orchestra conductor, provide the necessary resources and coordinate actions. This guarantees them success.

While democratic leaders mobilize the energy of the society and realize its potential, autocratic leaders limit development with their own talents and competencies; they prevent the company, NGO, society and even the country they lead from realizing their potential.

The impasse of autocratic leaders

Autocratic leaders who impose their own wishes and desires on society fail because they do not create a common vision. They can neither explain themselves nor tolerate those who think differently. They do not look at whether what they say reaches the addressee or whether what they mean is understood. They think that they convey exactly what is in their minds to society as if what they say were a revelation.

They force the people to submit to them, and they resort to methods of coercion, fear and encouragement to make the society accept goals that they do not share in the decision-making and do not accept.

Autocratic leaders who do not have the kind of support that democratic leaders receive from the people encounter resistance in mobilizing the society and in providing coordination. They have difficulty and fail at all stages. They evolve from leadership to a transaction-based administration. This leads to a lack of administration where anyone can do what they want after a while. The problems grow, and as they grow, the administrators become more autocratic and in time they turn into despots who protect those they encourage and restrict those who oppose them.

A similar situation can occur in family businesses and NGOs where the original founders remain at the helm for a long time.

Democracy is a magical transformer

As we are taught in primary school: “Democracy is not a good system of governance, but it is the best known”. Democracy is almost a magical transformer due to the benefits it provides in terms of effective and complete solutions to social problems.

The effective freedom of expression, communication and consensus environment provided by democracy allows all ideas to be expressed, to develop by influencing each other and to become the best responders to the needs. At the same time, while the common sense and insight of the society emerges, it develops the culture of consensus and solidarity.

For leaders, first of all, the problems of determining the vision, communication and internalization are eliminated. Instead of forcing the society for the goals set before it, the desire to spontaneously own and realize the commonly determined goals (motivation) is replaced. Decisions easily turn into action. The society aligns itself and takes action on its own.

In summary, leading in democracy becomes much easier by first creating a common vision and coordinating the actions of the people who take action on their own, following up, asking for account and giving account.

In order to benefit from the benefits of this magical method, all that needs to be done is to implement more democracy and democratic principles more and more effectively in every field.

Advice for leaders in the state, NGOs and companies:

1. Draw a far-sighted future picture based on facts, create a realistic dream that is possible to realize. Remember that you are drawing a picture of the future that will fulfill the dreams, desires and wishes of others, not yourself, whether it is your family, your company, your class, a city or a country.

2. Establish your vision on a legitimate basis that will be accepted by those who follow you; make sure that the vast majority of your followers understand you and are ready to contribute their own visions to your efforts to develop a common vision.

3. Take your vision to the lowest and furthest point you can reach, listen to them, develop your vision with their feedback and suggestions. Ultimately, make sure that it becomes a common vision that not only you but everyone will own.

4. Do not underestimate your followers; learn from them. Encourage them to teach you, discuss, accept different ideas with pleasure and resolve differences with reasonable and equal terms with compromise. Remember that compromise is progress.

5. Face your realities and be realistic. Determine what you need to do from today to tomorrow to achieve your goal.

Good and effective planning

6. Do not be afraid of any difficulty or obstacle, do not be discouraged! Never say “it is not possible” about anything; ask “how can it be, what needs to be done for it to be”. Remember that there is definitely a way to achieve your goals, no matter how difficult they are. You may not know or predict; but if you ask like this, you will either find or learn.

7. If necessary, experiment to achieve your goals, take actions that you will test and discover the results of. You can be successful or unsuccessful. Don't be afraid of failures; don't be spoiled by successes, but learn from each one.

8. Make goal setting and action decisions through common sense in an environment where all stakeholders will be together and will receive the contribution of others, and know that this will provide coordination on its own.

9. Make good and effective plans, establish an effective intellectual and actual tracking system. Evaluate actions according to scientific criteria in terms of their execution, timing and results. Appreciate success. Consider failure as an opportunity to learn and develop. Express your feedback positively, create positive feelings in your interlocutor that will improve him/her. Give account and ask for account.

10. Record and regularize what you have learned and your decisions. Don't be content with official statutes and documents, create guides and similar written rules that will help you implement them well. Let others learn from your lessons.

11. Follow your rules first and foremost, effectively and as an example! Be humble like everyone's slave, not like a boss, king or sole judge, and let everyone see this and take courage from it.

All your dreams that you will establish on solid foundations will definitely come true! Celebrate success by highlighting what you have accomplished together, not alone.

Let them know that you are not someone who makes great things happen, but someone who leads them to happen. There can be no greater and more lasting happiness than this!