Son yerel seçimde elde edilen sonuç CHP için tarihî nitelikte bir başarı. Bunda şüphe yok. Ancak bu büyük başarının kimilerinde yol açmış göründüğü zafer sarhoşluğu partinin geleceği açısından ciddi problemler oluşturabilir. 

İttifaksız girilen bu seçimde alınan sonuca bakılarak “Demek ki sağcılarla iş birliği yapmaya, laik çizgimizden taviz vermeye gerek yokmuş” şeklinde sözüm ona siyasi analizler yapılıyor. Seçimden önce aday belirleme sürecinde Cumhuriyet gazetesi parti tabanında Mansur Yavaş’ın yerine “gerçek CHP’li” bir siyasetçinin arzu edildiği iddiasıyla “Ankara’ya CHP’li aday” diye bir manşetle çıkmıştı. 

Ankara’yı Mansur Yavaş’sız kazanma hayali kurabilen ve bundan çok daha önemlisi Mansur Yavaş gibi bir siyasi değeri kolayca harcamaya hazır olan bir zihniyetin mevcudiyeti herhalde ana muhalefet partisi için en önemli risk kaynağı olarak görülmelidir.

Hatay’da Lütfü Savaş’ın başına gelenler ise çok daha ibretlikti. Sağ seçmen ağırlığına sahip bu ilde “sağ kökenli” olması sayesinde iki dönem üst üste seçim kazanmış olmasına rağmen yine “sağ kökenli” olduğu için CHP elitleri arasında sempati toplayamadı. Kendisini 2014’te CHP’ye davet etmiş olan eski genel başkan Kılıçdaroğlu’nun desteğiyle bu partide siyasete devam etti. 

Son seçimde yeniden aday olması ise “depremdeki sorumluluğu”gerekçe gösterilerek engellenmeye çalışıldı. CHP yönetimi dışındaki CHP elitlerinin sürdürdüğü kampanyadan bunalan Genel Başkan, üstelik birkaç defa, daha iyi bir aday bulurlarsa Savaş’ın ismini geri çekeceklerini söyledi. Veya söylemek zorunda bırakıldı. Ne olursa olsun akıl almaz ve affedilmez bir siyasi hataya imza attı. 

Hatay’da başka bir isimle seçimi kazanmanın imkansız olduğu görüldüğü için, bütün baskılara rağmen aday değiştirilmediyse de bizzat kendi partisi tarafından yıpratılan, deprem felaketinin sorumlusu olarak gösterilen ve zoraki aday yapılmış gibi görünen Lütfü Savaş son düzlüğe gelindiğinde eskisi kadar avantajlı değildi. Oyların sayım ve tasnifinde tartışmalı hadiseler de olsa Hatay seçiminin sonucu başka her yerde başarı kazanan CHP açısından hezimet oldu. 

Hatay örneği son dönemde yaşanan büyük zihniyet dönüşümüne rağmen CHP’nin eski hastalıklarının her an yeniden nüksedebileceği uyarısı olarak okunmalı. 

Seçimdeki büyük başarının Ekrem İmamoğlu’nun “İstanbul ittifakı”, Özgür Özel’in “Türkiye ittifakı” diye adlandırdığı toplumsal sinerji sayesinde kazanıldığını görmek için siyaset dâhisi olmak gerekmiyor. Keza birçok önemli merkezde “CHP’li olmayan aday” gösterilmesiyle tabandaki ittifakın sağlandığı da ortada.

Bahsettiğimiz toplumsal sinerjinin veya tabandaki ittifakın bir yanıyla konjonktürel olduğu, öbür yanıyla da CHP’nin son dönemde uyguladığı geniş toplum kesimleriyle barışma politikasının ürünü olduğu unutulmamalıdır. 

Her iki boyut da çok önemli ve aslında birbirinden ayrı düşünülemeyecek konular. 

CHP’nin son dönemde uyguladığı politikalar ve benimsediği yeni dil üzerine çok konuştuk. Yeni parti yönetiminin bu politikaları sürdürme konusunda hiçbir tereddüdünün olmadığını ve zaten yeni yönetimi oluşturan isimlerin de bu politikaları oluşturan kadro içinde yer aldıklarını biliyoruz. 

Gelgelelim “Yeni CHP” projesine “sağ sapma” diye bakan ve bunu hiçbir zaman içlerine sindiremeyen bir kesimin etkisi ortadan kalkmış değil. Kılıçdaroğlu’nun partisinin liderlik koltuğundan ayrılması bu kesime Kılıçdaroğlu üzerinden “Yeni CHP” projesine saldırma fırsatı verdi. Yeni yönetim bu saldırıların asıl hedefinin kendilerine başarı getiren politikalar olduğunun farkındadır herhalde. 

CHP’nin seçim başarısında konjonktürün payına gelince… Konjonktür derken öncelikle AK Parti iktidarlarıyla artık vedalaşmak gerektiğini düşünen kitleler için CHP’nin bugün yegane alternatif olduğu gerçeği hesaba katılmalı. 

Bir yıl önceki genel seçimde her şeye rağmen iktidara “devam et”demiş olan seçmenin “artık yeter” mesajını yerel seçimde vermeyi tercih etmesi önemsiz bir ayrıntı olamaz. Aradan geçen sürede kötü yönetimin olumsuz etkilerinin daha fazla hissedilir hale gelmiş olması bir yana, muhalefete de açık bir mesaj verme arzusunun ifadesi buradaki keskin yön değişikliği. “Ülkeyi yönetmeye hazır olduğuna beni ikna etmek için daha fazla gayret göstermelisin” mesajı. Dolayısıyla CHP Türkiye ittifakı zemininde aldığı desteği muhafaza etmek yolunda bu mesaja cevap vermek zorunda. 

Kaldı ki azımsanamayacak ölçüde büyük seçim başarısına rağmen ana muhalefet partisinin oylarındaki artışın miktarı da iyi tahlil edilmeli. “CHP’li olmayan seçmen”den hatırı sayılır bir oy alınmış olmakla birlikte burada sandığa gidiş oranı, Dem seçmeninin desteğinin payı ve seçime dağınık ve iddiasız şekilde giren muhalif sağ partilerin aldığı (toplamda yaklaşık yüzde 10) oy da önemli. 

Geçmişteki seçim sonuçları üzerinde çalışırken fark ettim: Merkez sağ iktidar partilerinin farklı seçimlerde aldıkları oy oranlarındaki değişimle aynı seçimlerdeki katılım oranları arasında bir paralellik var. 

Demokrat Parti seçmen katılımının yüzde 89’lara ulaştığı 1950 ve 1954 seçimlerinde sırasıyla yüzde 55 ve yüzde 58 oy alırken katılımın yüzde 76’ya gerilediği 1957’de oyu yüzde 48’e düşmüş. (Dönemin siyasi gözlemcileri 1960 darbesi olmasaydı DP’nin 1961 seçiminde iktidara veda edebileceği görüşünü paylaşıyorlar.)

Adalet Partisi’nin tarihindeki en yüksek oyu (yüzde 53) aldığı 1965’te katılım oranı yüzde 71. AP oylarının yüzde 46’ya düştüğü 1969’da katılım da yüzde 64’e düşmüş.

Anavatan Partisinin galip çıktığı 1983 ve 1987 seçimlerinde yüzde 93’lerde olan katılım, iktidarın kaybedildiği 1991’de yüzde 83’e düşmüş.

Bunlar genel seçim rakamları. Yerel seçimlerde de benzer eğilimlere rastlanmakla birlikte buradaki katılımın etkilerini ölçmek daha zor. Yalnızca iktidara yönelik memnuniyetsizliğin belediye seçimleri üzerinden bildirme eğiliminin varlığından söz edilebilir. Katılım da bu çerçevede anlam kazanıyor olmalı. Zira bu yılki yerel seçimde katılım oranı 2004’ten bu yana ilk defa yüzde 80’ler bandının altında kaldı. Hesaplanması zor ama birçok bölgedeki oy rakamları ile oy oranları arasındaki değişim farkına bakıldığında seçime katılımda AK Parti seçmeninin daha fazla fire verdiği görülebiliyor.

Seçim sonrasında şunu yazmıştım: İstanbul’da İmamoğlu ile Kurum arasındaki oy farkı 1 milyon civarında. Ama CHP, seçmen sayısındaki artışa rağmen, beş yıl önceki yerel seçime göre 1 milyon daha fazla seçmenden oy almış değil. AK Parti oyları 1 milyon eksildi, fark buradan doğdu. Katılımdaki düşüş miktarı da bu sayıya yakın görünüyor zaten.

Bütün bu anlattıklarımızın anlamı ne? Herhalde şu: Seçmen AK Parti’ye ceza verirken CHP’ye de büyük bir teveccüh gösterdi. İktidar partisinin kaybettiği seçmeni yeniden kazanması kolay görünmezken, ana muhalefet partisinin de kazandığı yeni seçmeni muhafaza etmesinin yanında ortadaki seçmen grubunu da kazanmak için çok çok fazla çaba harcaması gerekiyor.

The result obtained in the last local elections is a historic success for CHP . There is no doubt about it. However, the euphoria that this great success seems to have caused in some people may pose serious problems for the future of the party.

Considering the results of this election, which was held without an alliance, so-called political analyzes are being made such as "This means that there is no need to cooperate with the right-wingers or compromise on our secular line." During the candidate selection process before the election, Cumhuriyet newspaper published a headline titled "CHP candidate for Ankara" , claiming that the party base wanted a "real CHP" politician to replace Mansur Yavaş.

The existence of a mentality that can dream of winning Ankara without Mansur Yavaş and, more importantly, is ready to easily waste a political asset like Mansur Yavaş should probably be seen as the most important source of risk for the main opposition party.

What happened to Lütfü Savaş in Hatay was much more exemplary. Although he won the election two terms in a row, thanks to his "right-wing background" in this province with a majority of right-wing voters, he could not gain sympathy among the CHP elites because he was also "right-wing" . He continued his politics in this party with the support of former chairman Kılıçdaroğlu, who invited him to CHP in 2014.

They tried to prevent him from being a candidate again in the last election, citing his "responsibility for the earthquake" . The Chairman, who was fed up with the campaign carried out by the CHP elites outside the CHP administration, said several times that they would withdraw Savaş's name if they found a better candidate. Or was forced to say it. No matter what, he made an incredible and unforgivable political mistake.

Since it was seen that it was impossible to win the election with another name in Hatay, the candidate was not changed despite all the pressure, but Lütfü Savaş, who was worn out by his own party, was shown as responsible for the earthquake disaster and seemed to be made a forced candidate, was not as advantageous as before when it came to the final stage. Even though there were controversial incidents in the counting and classification of votes, the result of the Hatay election was a defeat for the CHP, which was successful everywhere else.

The Hatay example should be read as a warning that, despite the recent great mental transformation, CHP's old diseases may recur at any time.

It is not necessary to be a political genius to see that the great success in the elections was achieved thanks to the social synergy that Ekrem İmamoğlu called the "Istanbul alliance" and Özgür Özel called the "Turkey alliance" . Likewise, it is obvious that the alliance at the grassroots level has been achieved by nominating "non-CHP candidates" in many important centres .

It should not be forgotten that the social synergy or grassroots alliance we are talking about is cyclical on the one hand, and on the other hand, it is the product of the policy of reconciliation with broad segments of society that the CHP has recently implemented.

Both dimensions are very important and cannot be considered separately from each other.

We talked a lot about the policies CHP has implemented recently and the new language it has adopted. We know that the new party management has no hesitation about continuing these policies and that the names that make up the new management are among the staff that creates these policies.

However, the influence of a group that views the "New CHP" project as a "right deviation" and has never been able to stomach it has not disappeared. Kılıçdaroğlu's departure from the leadership of his party gave this segment the opportunity to attack the "New CHP"project through Kılıçdaroğlu. The new administration is probably aware that the main target of these attacks is the policies that brought them success.

As for the share of the conjuncture in the CHP's electoral success... When we say conjuncture, we should first take into account the fact that the CHP is the only alternative today for the masses who think that it is necessary to say goodbye to the AK Party governments.

It cannot be an unimportant detail that the voters, who told the government to "keep going" despite everything in the general election a year ago, chose to give the message of "enough is enough" in the local elections. Aside from the fact that the negative effects of bad management have become more noticeable in the intervening period, the sharp change in direction here expresses the desire to give a clear message to the opposition. “You must try harder to convince me that you are ready to lead the country” is the message. Therefore, CHP has to respond to this message in order to maintain the support it receives on the basis of the Turkish alliance.

Moreover, despite the considerable electoral success, the amount of increase in the votes of the main opposition party should also be analyzed carefully. Although a considerable number of votes were received from "non-CHP voters", the rate of going to the polls, the share of support of Dem voters, and the votes received by the opposition right-wing parties (about 10 percent in total), which entered the election in a scattered and unassertive manner, are also important.

While working on past election results, I noticed: There is a parallelism between the change in the vote rates of centre-right ruling parties in different elections and the participation rates in the same elections.

While the Democratic Party received 55 percent and 58 percent of the votes, respectively, in the 1950 and 1954 elections, where voter participation reached 89 percent, its vote dropped to 48 percent in 1957, when participation dropped to 76 percent. (Political observers of the period share the view that if the 1960 coup had not occurred, the DP could have said goodbye to power in the 1961 election.)

In 1965, when the Justice Party received the highest vote in its history (53 percent), the participation rate was 71 percent. In 1969, when the AP votes dropped to 46 percent, participation dropped to 64 percent.

The turnout, which was around 93 percent in the 1983 and 1987 elections in which the Motherland Party was victorious, dropped to 83 percent in 1991, when power was lost.

These are general election numbers. Although similar trends are observed in local elections, it is more difficult to measure the effects of participation here. It can only be said that there is a tendency to express dissatisfaction with the government through municipal elections. Participation should also gain meaning in this context. Because the participation rate in this year's local elections was below 80 percent for the first time since 2004. It is difficult to calculate, but when we look at the difference between the vote numbers and vote rates in many regions, it can be seen that AK Party voters lost more in the election participation.

I wrote this after the election: The vote difference between İmamoğlu and Kurum in Istanbul is around 1 million. But despite the increase in the number of voters, CHP did not receive votes from 1 million more voters compared to the local elections five years ago. AK Party votes decreased by 1 million, this is where the difference arose. The amount of decrease in participation seems to be close to this number anyway.

What does all this mean? Probably this: While the voters punished the AK Party, they also showed great favor to the CHP. While it does not seem easy for the ruling party to regain the voters it lost, the main opposition party needs to make a lot of effort to win over the middle group of voters as well as retaining the new voters it has won.